Научная статья на тему 'ПЕДАГОГТЫң КәСіБИ өЗіН-өЗі ТАНУЫ ЖәНЕ өЗіН-өЗі ДАМЫТУЫ'

ПЕДАГОГТЫң КәСіБИ өЗіН-өЗі ТАНУЫ ЖәНЕ өЗіН-өЗі ДАМЫТУЫ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
233
67
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
МұГАЛіМНің ШЕ-БЕРЛіГі / ЖАңА ТЕХНОЛОГИЯ / КәСіБИ МүГАЛіМ / БіЛіМДі АқПАРАТТАНДЫРУ / ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ МАСТЕРСТВО / НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ / ПРОФЕССИОНАЛЬНЫЙ ПРЕПОДАВАТЕЛЬ / ИНФОРМАТИЗАЦИЯ ОБРАЗОВАНИЯ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Ахметбекова А.Ж.

В статье автор рассматривает идею, что современный учитель должен в любой момент найти базовые инструменты, новые методы и формы обучения в информационном мире, чтобы получить знания и переподготовку в областях использования новых информационных технологий и их использования в качестве учебного инструмента. В этом случае педагогические специалисты получат возможность саморазвития и самообразования

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ПЕДАГОГТЫң КәСіБИ өЗіН-өЗі ТАНУЫ ЖәНЕ өЗіН-өЗі ДАМЫТУЫ»

w

А.Ж. Ахметбекова,

«К^останай гуманитарлыц колледжi» мекеместщ К^азац mi.ii мен эдебиетi пэнтщ оцытушысы

He?ii?i свздер: М\ га имшц ше-6ep:ii?i, жаца технология, кэаби мугалш, бтмд\ ацпараттанды-РУ-

Ключевые слова: педагогическое мастерство, новые технологии, профессиональный преподаватель, информатизация образования.

Keywords: pedagogical skills, new technologies, professional § teacher, informatization of edu-д cation.

ПЕДАГОГТЫЦ КЭС1БИ в31Н-в31 ТАНУЫ

жэне езш-ез1 дамытуы

Ацдатпа

Макал ада Ka3ipri заман мугал1м1 жаца акпараттык технологияны ез кызметтерше еркш пайдалана oiлу! уипн жэне окыту куралы ретшде пайдалану багытта-ры бойынша бшмдерш кетеру жэне кайта даярлауда акпараттьщ элемде оку - тэрбие урдюш уйымдастыру-дьщ непзп куралдарын, жаца эдютер мен формаларды кез келген уакытта таба бшуше мумющцк тугыза oiлу! керектш женшде айтылган. Мундай жагдайда педагог мамандар езш-ез1 дамытуга жэне ездшнен бшм алуга мумкшдш алады. Осы мэселеге катысты ез1мнщ мака-ламды усынгалы отырмын.

Аннотация

В статье автор рассматривает идею, что современный учитель должен в любой момент найти базовые инструменты, новые методы и формы обучения в информационном мире, чтобы получить знания и переподготовку в областях использования новых информационных технологий и их использования в качестве учебного инструмента. В этом случае педагогические специалисты получат возможность саморазвития и самообразования.

Annotation

In the article the author considers that a modern teacher should at any time find the basic tools, new methods and forms of teaching in informational environment in order to gain new knowledge and skills in different ways of using new information technologies and their using as teaching tools. In this case, teachers will have an opportunity of self-development and self-education.

Мугал1мшц шеберлт, б1ршипден, сабакка дайын-дыгы мен жацашыл эрттестершщ тэжчрибесш пайдалана алуымен тшелей байланысты. Ол унем1 жэне мак-сатты турде ез бшмш, ез тэжчрибесш жумыстыц жаца тэсшдер1мен толыктырып отыруы керек. Сондьщтан мугал1мшц 9p6ip сабакка дайындыгы курдел1 де жа-уапты жумыс. ¥стаз алдындагы басты максат - сапалы бшммен саналы тэрбие беру, тулганыц заман талабы мен агымына сай калыптасуына ьщпал ету [1].

Кэаби мугал1м - кузырлыгы жогары, элеуметпк тургыдан жетшген, эдю-тэсшдерд1 мецгерген, шыгар-машыльщпен жумыс ¡стейпн, езш-ез1 кэаби жетшд1руге умтылган маман. Мугал1м, Педагог мамандыгы, зиялы-

лар ¡шшдеп кеп топтаскан мамандьщтардьщ 1р1 тобына жатады. Бшм беру жуйесшде пе-дагогтар мемлекетпк кызметкерлер болып табылады. Педагог ез мамандыгыньщ сапа-сын, бшкплшн арттыруды психологияльщ тургыдан камтамасыз ету1 улкен роль атка-рады. Педагогтьщ ю- эрекеп кебшде оньщ кэаби шеберлтнщ кещсттне катысты, пе-дагогикальщ карым-катынас механизмдерше, окушылардын (студенттердщ) психологияльщ ерекшелштершщ табигатына да байланысты. Педагогикальщ ¡с-эрекеттщ дамуыньщ жогары децгеш мынада - педагог езш-ез1 дамыту меха-низмдерш калыптастыруга максат кояды жэне окушыларга (студенттерге) ез каб1 лет-кары мы бойынша даму багыттарын уштайды, кэаби дамуды кездейш [2, 22-25 бб].

Жана технология - мугал1мнщ мумкшдтн куаттандыратын курал. Нарьщ жагдайындагы мугал1мге койылатын талаптар: бэсекеге ка-бшеттшп, бшм беру сапасыньщ жогары бо-луы, кэаби шеберлт, эдютемелш жумыстагы шеберлт. Каз1рп кезде колданып журген жана педагогикальщ технологияньщ епзше мыналар жатады:

• Эрб1р окушыньщ жеке жэне дара ерек-шел1ктерш ескеру;

• Окушылардьщ кабшеттер1 мен шыгар-машыльщтарын арттыру;

• Окушылардьщ ез бетшше жумыс \стеу, ¡здену дагдыларын калыптастыру.

Тулганьщ кэаби процесш кеп жагдайда оньщ бшктштмен, кэаппк кузыреттштмен байланыста карастырады. Кэаби куз1реттшш деп педагогтьщ жеке бас сапалары мен оньщ психологияльщ-педагогикальщ жэне теори-яльщ бшмшщ, кэаби бшктшш мен дагды-сыньщ, тэж1рибесшщ б!р арнада тогысуы деуге болады. Кэаби кузыреттшкп коммуни-катив'пк, акпараттык, регулятивпк жэне интел-лектуалды-педагогикальщ кузыреттшк ретш-де карастырады.

Бшмд1 акпараттандырудьщ непзп максаты

- «окушыларды акпараттьщ когам жагдайында турмыстьщ, когамдьщ жэне кэаби салалардьщ ю-эрекетше тольщ, тшмд1 араластыру» болып табылады. Жана формация мугал1м1 дегешм1з

- рефлекцияга кабшетп, езш-ез1 жузеге асы-руга талпынган эдюнамальщ, зерттеушшш, дидактикальщ - эдютемелш, элеуметпк тулга-лы, коммуникативтш к, акпараттык жэне тагы баска кузыреттшктердщ жогары децгешмен

_П_

аука и практика ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^ сипатталатын рухани -адамгершшкп, азамат-тьщ жауапты, белсещц, сауатты, шыгармашыл тулга.

Педагог тулгасыньщ курылымындагы манызды компоненттерд1 келеа жагдайлар аньщтайды:

• Кэаби-педагогикальщ багыттыльщ;

• Кэаби белсендшщ

• Кэаби бшмдер1 мен ¡скерлжтерц

• Кэаби педагогикальщ кабшеттер1, еа, ойлауы жэне киялы;

• 0зш-ез1 кэаби угынуы.

Тулганьщ кэаби-педагогикальщ багыт-тылыгы эдетте балаларга, ¡с-эрекетке, езше катынасы жетекипге ие болатын катынастар-дьщ тобы ретшде аньщталады. Катынастардын непзп уш турш курылымдай келе, кэаби-пе-дагогикальщ багыттылыктьщ сепз турш алуга болады, ал айда онтайлысы ретшде уш компонент: балаларга катынасы, заттарга катынасы жэне езше катынасы айкындалган типп аньщтаган жен.

Кэаби белсендшш окытудьщ жана эдю-тэсшдерш туракты ¡здеспруде, туындаган мшдеттерд1 ерекше улпде шешу ¡скерлтиде, эюмшшкпен, кызметтестер1мен, ата-аналар-мен, окушылармен катынастарын жетшд1ру кабшетшде, езшщ жумысын талдауда, езш-ез1 тэрбиелеудщ барльщ куралдары мен тэсшдерш колдана отырып, езш-ез1 дамытумен айналы-суда аньщталатын педагогтьщ нормативтердщ шенбершеи шыгу, езшщ ¡с-эрекетшш аумагын туракты турде кенейтш отыру умтылысымен сипатталады.

Кэаби бшмдер1 мен ¡скерл1ктер1 кэаби да- § ярльщтьщ непзш курайды. Бшмдер мен ¡скер- ® л1ктерге ие болмаган педагог езшщ кызметш § мулде аткара алмас едг Кэаби бшмдер эртекп <

Рн

келедг ол - езшщ пэнш жаксы б1лу, педагоги- м

ка, психология, эдютемелер саласындагы, езге д

адамдармен катынастарды орнату аумагын- ^ дагы бш1мдер1, езшщ кэаби мумющцктерше

каньщ болуы. О

Мугал1мнщ кэаби жетшу жолдары:

А.Маркова мугал1мнщ кэаби денгейге ке- 3

тершушщ темендепдей психологияльщ крите- щ

рийлерш аньщтаган. Обьективт! критерийлер. §

Мугал1мнщ ез мамандыгына каншальщты сэй- ^

кес элеуметпк тэж1рибеге косар улеа кандай §

екендш. Жогары енбек керсетюип, эртурл1 ®

мэселелерд1 шыгармашыльщпен шеше алу К бшктер1, т. б жататындыгын атап етедг

г.

в; К х

т

о

СП

я

ш О

Л

о о м =г о 0-с ш л

X X

о к

т

о х

х

Субьективт1 критерийлер. Адамньщ маман-дыгы каншалыкты оньщ табигатына, кабшет-тер1 мен кызыгушыларына сэйкес каншалыкты ол ез юшен канагат табатындыгымен байланы-сты. Мугал1м енбепндеп субьективт! крите-рийлерге кэаби - педагогикальщ багыттыльщ, кэсштщ мацыздылыгын, оньщ кундылыгын туану, маман иеа ретшде езше позитива кезкарастьщ болуын жаткызады [3, 17-19 бб].

Нэтижел1 критерийлер. Мугал1м ез ¡ане когам талап етш отырган нэтижелерге кол жет-юзш отыр ма деген мэселе тургысынан кара-стырады. Б1реулер нэтиже ретшде окушылар-дьщ бшмдершщ стандартка сай болуын алса, ещц б1реулер олардьщ карым- кабшетш да-мытуды алады, ал кейб1реулер1 окушылардьщ ем1рге дайындыгын басты назарда устайды, ал окыту нэтижеа 6\з уипн баланьщ психоло-гияльщ функцияларын жетшп, езшщ педагогикальщ эрекеп аркылы алган бшмдерш ез ем1рлш мэселелерш шешуге колдана алуы [4, 20-22 бб].

Шыгармашыльщ критерийлер. Мугал1м ез кэабшщ шекарасынан шыга алуы, сол аркылы ез тэжчрибесш, енбепн езгерте алуы жаткы-зылады. Шыгармашыл мугал1м уипн б1реудщ тэжчрибесш кайталаганнан гер1 ез жаналыкта-рын, бшгендер1 мен туйгендерш баскаларга усына алуыньщ, шыгармашыльщ багыт-тыльщтьщ болуыньщ мэш зор. Мугал1мнщ кэаби бшмш кетеру1 кажеттшгш тугызып отырган мотивтер:

• Кунделшт! акпаратпен жумыс; (кунделж-т1 толассыз акпарат кезш менгеру)

• Шыгармашыльщ талпыныс;

• Каз1рп замангы гылымньщ дамуы (педагогика, психология);

• Когам ем1ршдеп езгерютер;

• Бэсекелеспк материалдьщ стимул;

• Кызыгушылык Казакстан Республика-сында бшм беруд1 дамытудьщ 2011-2020 жыл-дарга арналган мемлекетпк багдарламасы;

Кэаби даму - нэтижеа нде адамньщ езшщ барльщ ем1ршщ барысында ез кэаби дагдыла-ры мен юкерл1ктершщ децгешн жэне сапасын сактауга мумкшдш алатын урдю. Б1р рет кана кэаби маман болу мумкш емес. Кэаби маман болып калу уипн, тулганьщ унем1 кэаби дамуы кажет [5, 7-8 бб].

Кэаби даму ю - эрекеттщ барльщ саласына катысты: педагог, менеджер, кенес беруип, психолог, дэр1гер, дизайнер, эртю жэне тагы баска.

Кэаби даму - бул жуйел1 беку, бшм сала-сында жсплу жэне кенею, тулгальщ сапалар-дьщ дамуы, жаца кэаби бшмдер мен дагды-ларды мецгерудеп кажеттшк, езшщ барльщ ецбек жолында белгш мшдеттерд1 аткара б1лу.

Педагогтыц кэаби дамуыныц психологи-яльщ теориясыныц басты идеясы мынадай непзп жагдайларда калыптасадьгегер оку -танымдьщ урдю орын алса, онда оныц даму урдю1 де орын алады. Сондьщтан бшм мен турткшер тулганьщ кэаби дамуыныц непз1 бо-лады. Эр тулга езшщ бшмш жетшд1рш, тур-л1 турткшерден куаттанып, эрекетке кешепш аньщ дуние.

Эздшнен бшм алу кездерг

• семинарлар мен конференциялар;

• шебер сыныбы;

• ю-тэж1рибе алмасу бойынша ¿с- шаралар;

• бшктшкп жетшд1ру курсы;

• экскурсиялар театрлар, муражайлар, кон-церттер, газеттер, журналдар;

• эдебиет (эдютемелщ гылыми, керкем);

• Интернет.

Эздшнен бшм жетшд1ру не уипн кажет?

Эздшнен бшм жетшд1рудщ керектш б1рш-ипден, мугал1мшц ¿с -эрекетшщ спецификасы, оныц элеуметпк рел1, екшипден, уздшаз бшм беру беталыстар жэне шынайылыгымен бай-ланысты. Булар: унем1 езгершетш педагогтар-дыц ецбек жагдайы, когамныц сураныстары, гылым мен практиканыц эволюциясы , адамга деген талаптардыц есу1, оныц когам удерю1 мен жагдайларына тез жэне парапар кдбшеп, езшщ ю эрекетш езгертуге дайындыгы, жаца жэне курдел1 мшдеттерд1 шеше бшуг

Мугал1мд1 ездшнен бшмш жетшд1руге ьщпал ететш бул кажеттшктщ курамы, мотив-тер1 мынадай:

• кундел1кп акпараттар бойынша жумыс журпзу.

• творчествоны калау.

• заманауи гылымньщ ете жогаргы каркын-мен есуг

• когам ем1ршде ет1п жаткан езгер1стер.

• бэсекелеспк.

• когамдьщ шюр.

• материалдьщ ынталандыру.

• ынта-ьщылас.

Эзд1пнен бшмш жетшд1ру процес1нде педагог колданатын ¡с-эрекеттер:

• ез1н ез1 езгерту туралы шеш1м кабылдау;

• езш ез1 жет1лд1ру багдарламасын жасау;

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

2(20)/2018

Ti

• багдарламаны жузеге асыруга байланы-сты аткарылатын жумыстар;

• багдарламаньщ орындалу нэтижелер1 бойынша езше ез1 талдау жасау;

• алга жана максаттар мен мшдеттер кою.

Педагог кызметшдеп непзп кезен езшщ

кэаби есу1 мен жеплуше байланысты багдар-лама эз1рлеу болып табылады.

Багдарлама жасау принциптерг

• гылымилыльщ, болжамдау;

• езектшк;

• оцтайлыльщ;

• шынайыльщ;

• тутастьщ;

• бакылау мумкшдш.

Мынадай аспект! л ер дербес сипатта кершю табуы тшс:

• кэаби есудщ максаты;

• психологияльщ-педагогикальщ жэне эдь стемелш эдебиеттерд1 зерделеуге уакыт белу;

• оку-тэрбие процесш багдарламальщ-эдь стемелж тургыдан камтамасыз ету жолдарын белплеу;

• консультациялар алу;

• туындаган проблемаларды эрште-стер1мен б1рге талкылау;

• б1р-б1ршщ сабактарына юру;

• алган бшмд1 практикада сынактан ет-юзуге байланыстыжумыстар;

• мектептщ эдютемелж жумыстар жуйесь не катысу;

• ез жумыс нэтижелерш ез1 корытынды-

лау;

• ез тэжприбесш эрштестер1мен бел ¡су [5, 9-11 бб].

Эздшнен бшм жетшд1ру бастаулары. Мугал1м эр турл1 дерек кездершен ездтнше бшм жинайды, оны кэсштш кызметшде, езшщ тулгальщ даму сатыларында пайдаланады. Бул кандай бшм кездер1?

• акпараттык куралдар;

• эдебиеттер(эд1стемелш, гылыми-таным-дьщ, публистицистикальщ, керкем жэне т.б.);

• интернет;

• акылы курстар, бшктшк арттыру кур-стары;

• семинарлар мен конференциялар;

• шеберлш сыныптары;

• тэж1рибе алмасу шаралары;

• экскурсиялар, театрлар, музейлер, сая-хаттар, концерттер.

Оздшнен бшм жетшд1рудщ курамдас бель

п болып табылатын процестер.

• api тестер сабагына Kipin, тэж1рибе ал-масуларга катысу;

• ез кэаби кызметше мезпл-мезпл ез1 талдау жасау;

• классикальщ жэне каз1рп замангы психология мен педагогика саласында ез

• бшмш жетшд1рш отыру;

• каз1рп замангы экономика мен саясат-тагы жэне мэдени ем1рдеп окигаларды жуйел1 турде кадагалап отыру;

• ез эрудициясын, кукьщтьщ жэне жалпы мэдениетшщ дэрежесш кетеру.

Ka3ipri акпаратка толы алмагайып заман-да ез елшщ адал улы болып калу, ултыньщ улылыгын езгелерге таныта бшу - курдел1 де киын шаруа. XXI гасыр - катан бэсеке гасы-ры. Елбасымыз хальщка арналган жолдауында «XXI гасырда бшмш дамыта алмаган елдщ тыгырьщка т1релер1 анык». Bi з болашактьщ жогары технологияльщ жэне гылыми камтым-ды eHflipicTepi yniiH кадрлар корын жасактауга тшсшз. Осы замангы бшм беру жуйесшаз 9pi алысты барлап, кен аукымда жанаша ойлай бшетш осы замангы баскарушыларсыз 6i3 ин-новацияльщ экономика кура алмаймыз» деген болатын. Кашан да бшмд1 урпак - болашагы-мыздьщ кепш. Егемещц ел1м1здщ тагдыры - жас урпактьщ тагдыры-бупнп устаздардьщ колында.

Кэаби мугал1м - кузырлыгы жогары, элеуметпк тургыдан жетшген, эдю-тэсшдерд1 мец-герген, шыгармашыльщпен жумыс ¡стейтш, езш-ез1 кэаби жетшд1руге умтылган маман.

ЭДЕБИТТЕР:

1 Дазакстан Республикасы. «Бшм туралы Зацы» ресми мэтш. - Астана, 2015.

2.Сабауова, Э.Ф. Педагогикальщ шеберл1кп калыптастыру эдютер1 / Э.Ф. Сабауова // Ка-закстан мектебг - 2004. - № 10. -25 б.

3 .Кыдырбаева, Б.Ж. Педагогтардьщ кэаби децгешнщ даму критериялары / Б.Ж. Кыдырбаева // Педагогика жэне психология атты гылыми-эдютемелш журнал,- 2009,- №1. - 128 б.

4.Республикальщ гылыми-теорияльщ конференция «Сэкен тагылымы - 8»: мат.жинагы. -Астана., 2012. -22 б.

5.Жунисова, М.Р Гылыми зертеуге Kipicne / М.Р.Жунисова, Д.С.Ильясова. -Караганды, 2009. - 7, 8 б.

в; s х

m

о

СП £

W

о

О О W

=г о

CL

с

ш

X X

О S

m

о х

X

s

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.