Научная статья на тему 'ПЕДАГОГИКАИ МУҚОИСАВӢ АЗ НИГОҲИ ОЛИМОНИ ТОҶИК'

ПЕДАГОГИКАИ МУҚОИСАВӢ АЗ НИГОҲИ ОЛИМОНИ ТОҶИК Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
588
27
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЦЕЛЬ ИССЛЕДОВАНИЯ / ОБУЧЕНИЕ И ВОСПИТАНИЯ / УЧАЩИХСЯ (СТУДЕНТЫ) / ИССЛЕДОВАТЕЛИ / КОНЦЕПЦИИ / ИДЕИ / ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ШКОЛЫ / АНАЛИЗ / СРАВНЕНИЕ / СИСТЕМА ОБРАЗОВАНИЯ / ЭВОЛЮЦИЯ / МОНОКУЛЬТУРА / ЭТНОКУЛЬТУРА / СОЦИАЛЬНОЕ КОНСТРУИРОВАНИЕ / СЕМЕЙНОЕ ВОСПИТАНИЕ / THE PURPOSE OF RESEARCH / EDUCATION AND UPBRINGING / STUDENTS (STUDENTS) / RESEARCHERS / CONCEPTS / IDEAS / PEDAGOGICAL SCHOOLS / ANALYSIS / COMPARISON / EDUCATION SYSTEM / EVOLUTION / MONOCULTURE / ETHNOCULTURE / SOCIAL

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Маҷидова Б.

В данной статье актуализируется изучения сравнительной педагогики как отрасль современной педагогической науки на основе фундаментальною исследования академика И.Каримовой и профессора С.Сулаймони. Рекомендуется изучение и эффективное применение современных зарубежных психолого - педагогических концепций, теории, подходов к студентам, магистрам и докторантам степени Ph D.This article deals with study of comparative pedagogy as a branch of modern pedagogical science on the basis of fundamental studies of the academician I. Karimova and professor S. Sulaimani. It is recommended to study and effective application of modern foreign psychological and pedagogical concepts, theories, approaches to students, masters and doctoral of PhD degree.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

COMPARATIVE PEDAGOGY FROM THE POINT OF VIEW OF TAJIK SCIENTISTS

This article deals with study of comparative pedagogy as a branch of modern pedagogical science on the basis of fundamental studies of the academician I. Karimova and professor S. Sulaimani. It is recommended to study and effective application of modern foreign psychological and pedagogical concepts, theories, approaches to students, masters and doctoral of PhD degree.

Текст научной работы на тему «ПЕДАГОГИКАИ МУҚОИСАВӢ АЗ НИГОҲИ ОЛИМОНИ ТОҶИК»

Hasenova M.T. - master of natural sciences, technical faculty innovative eurasian university, pavlodar, lomov st. 45, Republic of Kazakhstan. E-mail: Maral_176@mail.ru. Phone: 87779754506

ПЕДАГОГИКАИ МУКфИСАВИ АЗ НИГО^И ОЛИМОНИ ТО^ИК

Мацидова Б.

Донишго^и давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни

Олимони точик аз нахустин мархилаи ташаккулёбии истикдоли миллй ба омузиш, тахкик ва баррасии андешахои таълиму тарбиявии мутафаккирони халкй точик, мероси педагогии халкхои чахон, низоми мактабу маориф дар кишвархои хамсоя, назарияву равишхои педагогй - психологии муосир дар чомеаи чахонй ва дигар масъалахои тахсилот диккати чиддй медиханд. Онхо дарк менамоянд, ки хар як донишомуз, муаллим ва мухаккики илми педагогика бояд иттилоот оид ба таълиму тарбия, инкишофи акдию зехнй ва маълумотгирй, низоми тахсилоту ташкилу идоракунии маориф дошта бошанд. Чунин иттилоот ба тайёрй ва салохияти касбии мутахассисон, шаклгирии чахонбинии илмии онхо, пешрафти назария ва амалияи педагогикаи ватанй мадад мерасонад.

Таъсиси Академияи тахсилоти Точикистон ва равандхои нави демократй, ки дар кишвар ба амал омаданд, дар сохаи илми педагогика пешрафти назаррасро ба вучуд оварданд. Баъди тахия ва кабул карда шудани Барномаи давлатии рушди илмхои педагогй барои солхои 2016 -2025 аз чониби Академияи тахсилоти Точикистон рохандозй намудани тадкикотй бунёдй, аз чумла педагогикаи мукоисавй, ба накша гирифта шуд. Тибки накша масъалахои назариявй ва амалй дар асоси мукоисаи низоми таълиму тарбият, консепсияхо, гояхо, мактабхои педагогй дар якчанд кишвар педагогикаи мукоисавй тархрезй карда шавад.

Хддафи асосии тахкики педагогикаи мукоисавй монандию тафовутхои гуногуни таълиму тарбият ва ташкилу рохбарии низоми маорифро ошкор ва баррасй намудан аст, то чабхахои арзишманди он дар назария ва амалия тахсилоти кишвар бо нуктасанчию эчодкорона истифода бурда шавад. Махсусан, барои мухаккикони муосир омухтани педагогикаи мукоисавй имконият медихад, ки ба назария, консепсия, гояхо ва мактабхои педагогии арзишманди кишвархои гарбу шарк шинос шуда аз онхо чун сарчашмаи илмии назариявй дар тадкикотхои илмй, коркарди фарзияву андешахои тадкикотии худ истифода баранд. Тахия, нашр ва дастраси донишчуён, омузгорон ва мухаккикони сохаи педагогика гардидани китоб бо номи "Педагогикаи мукоисавй" (Душанбе, 2018 - 200 с) хамчун як кисми илми педагогикаи муосир, саривактй ва хеле муфид хисобида мешавад. Муаллифон дар асоси маводхои пажухишй масъалаи асосии педагогикаи мукоисавиро дар "шинохтти сахехи хамаи кисматхо ва масъалахои таълиму тарбият дар кишвархои чахон, чамъоварии иттилооти навтарин марбут ба таълиму тарбият ва мукоисаи онхо" арзёбй намуда онхоро воситаи мусоидаткунй "барои ёфтани рохи халли босамари мушкилоти таълиму тарбияи кишвари азизамон мехисобанд". [1, с.8]

Максаду мухтавои тадкикоти мазкур дар мукаддима ва ду кисмати он баррасй карда шудаанд. Дар мукаддима зарурияти омузиш ва татбики фанни педагогикаи мукоисавиро муаллифон чунин таъкид намудаанд: "педагогикаи тадбикй (мукоисавй) мавзуъхои густурда дорад ва дар аксари донишгоххои дунё, аз чумла донишгоххои аврупой ва амрикой чузъи маводи дарсй ва тахкикотии сатхи магистр ва докторй дорад". Дар хакикат яке аз талаботи рисолахои магистрй ва докторй (аз руи низоми тахсилоти бисёрзинагй - магистратура ва доктории PhD) тахлил, мукоиса ва баррасии андешаю равияхои гуногуни илмию амалии масъалахои мухими педагогика мебошад. Ба андешаи мо ичрои ин амал имконият медихад, ки мухаккикон аз сарчашмахои гуногуни илмй истифода бурда дониш, махорату малакаи худро такмил диханд, сохиби тафаккури илмй гарданд, назария ва амалияро бо хам алокаманд созанд.

Тибки талаботхо ба пажухиши бунёдй мураттибон масъалахои асосй, хадаф, доираи истифодабарй, ахамияту зарурияти педагогикаи мукоисавиро баррасй намуда, натичагирй ва тахлилу мукоисакуниро на танхо аз мисоил ва масъалахои таълиму тарбия, инчунин дар заминахои ичтимой, сиёсй, таърихй ва суннатии кишвархо тавсия менамоянд. Зарурати ичрои ин амалхоро дар мисоли тахлили низоми тахсилоти кишвархои Фаронса, Чин, Ч,опон, Британия, Амрико, Олмон рохандозй намуда, мукаддимаи фанни педагогикаи мукоисавиро дар омухтани таърихи таълиму тарбия, равандхои тахкик, фалсафа ва методикаи таълиму тарбия, иктисод, чомеашиносй ва идоракунии таълиму тарбия дар Точикистон баррасй карда мешавад. Баррасии афкори педагогй дар заминаи таснифи мукоисавии педагогикаи ичтимоии

клятои^ Ba нaвини pyc (А.В.Мyдpик, Н.Л.Сeливaнов, А.И.Сyбeто, В.П.Бecпaдко Ba дигapон), кишвapдои Fap6 (О.Kaнт, Э.Дюpкгeйм, П.Бyдe Ba дигapон) pодaндозй гapдидaacт.

Вобacтa 6a мaвчyдияти конceпcиядо, FOядо дap илми пeдaгогикa шояд cyолe 6a мдан ояд: имpyз, ки дap чомea paвaнди чaдонишaвй бо cypъaт гош мepaвaд омyxтaн, тя^ли^ мyкоиcaкyнии нaзapияпapдозии пeдaгогй - пcиxологй чй зapypият доpaд? Нaбояд фapомyш кapд, ки дямяи бapномaдои тядшлотй, конceпcиядои мyоcиp, 6a монaнди конceпcияи биxeвиоpизм - (идоpaшaвaндa бyдaни paфтоpи инcонй), конгепшяи тaълимоти apзишмaнд (тaшaккyлдидии cиcтeмaи инфиpодии apзишдо, ко6илияту мyдокимapонидои axдокию paфтоpй, дacтгиpии инфиpодии apзишдои мaънaвй, зиддият 6a нишондоддои aвтоpитapй), конceпcияи pyшди когнитивй ^дни) (он acоcи тaълимоти пpоблeмaвиpо тaшкил нaмyдa aзxyдкyнии дониш, pyшди яклу зeдн, xотиpa нaзappac диcобидa мeшaвaд), конceпcияи capмояи ижонй Ba тaдcидот (вобacтaгии мaоpиф 6a иктжод, зиëдкyнии тaвaччyд 6a capмоягyзоpй бapои pyшди мaоpиф, мacъaдaдои pyшди шaxcият) Ba Faйpaдо бaxшидa шyдaaнд, ки дap тaъcиpи paвонии тaълимy тapбият дap нaзapия Ba aмaлияи мaктaбдои пeдaгогй нaзappac дя^'я^д. X,ap якe яз ин конгегоиядо, FOядои пeдaгогй, омузишу тaxдил Ba бappacии ондо бapои дapëфти aндeшaю FOядои нaв зяминя шудя мeтaвонaнд.

Дap кито6 6a тядлилу бappacии конгепшяи нeогyмaнизм тaвaччyди xоca зох^ кapдa шyдaacт. Чунки ин конceпcия яз тapaфи шмояндягони пcиxологияи гyмaниcтии чядон Ш.Бюлep, А.Мacлоy, K.Роджepc, Г.Олпоpт, А.Kомбe тaвзeд додя шyдaacт. Ондо инcонpо доpaндaи зaxиpaдои дохилии pyшд мyappифй нямудя, вaзифaи acоcии тяълиму тapбияpо дap мaвчyдияти тaдaбот 6a худмудимият, конeъ гapдонидaни тaдaботдо Ba Faйpaдо ибоpaт мeдонaнд.

Kонceпcияи тaдcилоти pyшдëбaндa paвaнди тapбия, тяълим Ba pyшдpо дямчун paвaнди ягоняи доpои yнcypдои 6о дям aдокaмaнд мeдиcобaд. Дap конceпcияи тяълимоти яккaфapдaнгй тяъкид мeгapдaд, ки дap paвaнди чaдонишaвй "фapдaнги aккaдиятpо фypy бypдaни a^ap^^' гашгуй кapдa мeшaвaд. Нaзapияпapдозони ин paBa4A 6a он мyътaкидпнд, ки "Фapдaнги aккaдиятpо фypy бypдaни ^capH^" тaвaccyти тapбия, тяълим Ba низоми мaоpиф pодaндозй мeгapдaд. Ин конceпcия п^уз мaвpиди бaдcy мyнозиpaи олимони ЧOмeaшиноcии чядон гapдидaacт. Kонceпcияи пeдaгогии муколямяи фapдaнгдо 6a дapки дaмдигapй Ba эдтиpоми apзишдои мaънaвиии яккaфapдaнгдо, тяшяккули чядони шaдpвaндй дap кишвapи cepмилдaт дaъвaт мeкyнaд. Он зяминя бapои FOядои тяълимоти интepфapдaнгй гapдидaacт, ки ти6ки он муколямяи фapдaнгдо 6ояд чун capвaти ичтимой кя6ул кapдa шaвaд.

Kонceпcияи тяълимоти мyлтифapдaнгй дap дямями кишвapдои дyнë 6о тaвpи гуногун шapд додя мeшaвaнд. Дap Роccия тяълимоти мyлтифapдaнгй 6a ce мян6яъ тякя мeкyнaд: фapдaнги pycдо, мигай (Faйpиpycдо) Ba yмyмиинcонй. Ондо воcитaи чaдбcозй 6a apзишдои умумиижонй, шaдpвaндй, cиëcй, иктиcодй Ba мaънaвй диcобидa мeшaвaд.

Мypaттибон И.Kapимовa Ba С.Суляймонй дap бapобapи тядлилу 6appacm мyкоиcaвии конceпcия, FOядо, шaклгиpй, мязмун Ba мyдтaвои cодaдои нaви пeдaгогикaи и^тимо^о пeшнидод нямудвянд, ки дap дap яки ондо объeкти acocHH тяълиму тapбия инcон, одям 6удя пpeдмeт - paвaнди тaъcиppacонй 6о тaвpи мaxcyc интихо6у иcтифодa мeшaвaнд.

Нямояндягони пeдaгогикaи компapaтивй 6ap он aндeшaaнд, ки 6ояд 6a тaфовyтдои миллй Ba тaмaддyнии cодaи мaоpиф диккят додян лозим acт. Дap пeдaгогикaи фeномонологй (xоpикaвй) 6a caмти тapбияи гyмaниcтй тякя кapдa мeшaвaд Ba пaйpaвй кapдaн 6a "койдяи (коидяи) тиллоии яхлокй" шapд додя мeшaвaд. Fояи тapбияи нaв, мyноcибaти эдтиëткоpонa Ba эдтиpом ниcбaт 6a тaшaккyлëбии шaxcиятpо пeшнидод нямудя ^asO^^pO эътиpоф нaмeкyнaд.

Шиноcой 6о шдядои пeдaгогикaи инcтpyмeнтaдй (воcитaвй), фapдй - нишонaвй, экзиcтeнcиaдиcтй (инcонгapой) яз ядямият холй нecт. Бapои донишомузону мудяккикони Точикистон тядлилу бappacии пeдaгогикaи динй, FOядои этноceнтpизм Ba этнофapдaнгии тяълим, мyноcибaти эчодй Ba дypбинонa xeлe мудим acт.

Тaзaккyp 6ояд дод, ки дap пeдaгогикaи диндои чядонй - 6уддой, нacpонй, ядудй, ишом Ba мaздaбдои ондо, тapбия Ba тяълим xycycияти 6a худ xoc доштя caмти acоcии онpо тaшaккyлдидии олями мaънaвии инcон тяшкил мeкyнaд. Дap ичpои ин вaзифa 6a някши волидон Ba омyзгоp диккяти чиддй додя мeшaвaд. Тядлил, мукодоя Ba бappacии тapбия дap диндои чядонй бapои xонaндaи кито6 xeлe apзишмaнд 6удя, он дap шaклгиpии ^до^инии y някши мудим доpaд.

Дap зяминяи тяхлилу мyкоиcaи конceпcиядои яккaфapдaнгй Ba мyлтифapдaнгй, конceпcияи пeдaгогии муколямяи фapдaнгдо, FOядои этноceнтpизм Ba этнофapдaнгии тяълим, мyaддифони кито6и мaзкyp шaкдгиpии конceпcияи мaктaби муколямяи фapдaнгдоpо мaвpиди apзëбй Kapop додяянд Ba xиpaдмaндонa тяъкид мeнaмоян: "Хднгоми тяълим Ba тapбия

маеъалахои мeхвapиepо ифодa нaмyдaн лозим аст, ки дap aтpофи онхо мyколaмaи мaxcycи бaйнифapхaнгй пaйдо шyдa, окибат дap тули тaмоми хaëти ижонй бояд Faнй шавад" (cax 86). Бa aндeшaи мо махз F0яхои тapбияи интepнaтcионaлй в, тax,aммyлпaзиpй 6a pyхияи муколамаи фapхaнгхо мувофикат мeнaмояд. Бecaбaб нecт, ки дap Роccия бо caбaби cepмиллaт будани ахолии кишвap, F0яхои тapбияи мнтepнaтcионaлй мaвpиди 6appacï ва тадкикот R;ap0p гиpифтaacт. Дap натича мохияти фapхaнгй, ичтимой, иктжодй, cиëcй, paвонй, пeдaгогй ва динии тaxaмyлпaзиpй дap хамаи кишвapхо ииëз ба тахкику 6appacï доpaд.

Дap конceпcияи таълимоти яккaфapхaнгй F0яхои этноceнтpизм ва этнофapхaнгй мавк^и xоca доpaнд. Оихоpо кдоми тapкибии тадкикотхои этнопeдaгогй ва этнопcиxологй низ номидан мумкин acт, ки дap кишвapхои гобив; Иттиходи Шypaвй ба тадкикотхои бyнëдии Г.Н.Волков (Чувашия), Э.П.Вacилтceвa (Роееия), A.Ш.Хaнтибидe (Гypчиcтон), A.Ш.Гaшимов (Озapбойчон), Б.A.Kpдиpов (Узбeкиcтон), К.Пиpлиeв (Тypкмeниcтон), М.Apипов (Оpифй), И.Apaбов, Х.Рахимзода, A.Hypов, Б.Мачидова (Точикистон) ва Faйpaхо такя мeкapдaнд. Маълум acт, ки F0яхои таълимоти этнофapхaнгй ба тaчpибaи амалй, донишхои аз тaчpибaи амалии тули caдcолaхо aзxyдкapдaи кавму миллатхо такя мeкyнaд. Он бояд на ба чудодаозй, балки ба муколамаи фapхaнгхо, ташаккули шaxcият ва xyдшиноcии миллию ватандустй, истифода аз apзишхои миллию yмyмибaшapй табдил ëбaд.

Мухаккик дap acоcи омyxтaнy тахлили конceпcияхо, F0яхои пeдaгогй - го^олог^о на танхо дap коpхои илмй - тадкикотй хамчун маводи илмй иcтифодa мeбapaд, балки он замина бapои pохaндозй ва густ^иши хaмкоpихои байналмиллалИ шуда мeтaвонaнд. Маълум аст,ки имpyз тибки як ^aTOp хуччатхои мeъëpй - хукукй E^^pm^ байналмиллалИ дap cохaи тaхcилот, омода намудани мyтaxaccиcони cохaхои гуногун вучуд доpaнд. Маъмулан хap як кишвap хадафи куллии xyдpо дap низоми тахшлот амалй мeкyнaд ва мувофики он низоми тaхcилy тaдpиc, идоpaкyнии мaоpифpо ташкил мeнaмояд. Aз ин py муаллифон кушиш намудаанд дap миcоли тaчpибaи кишвapхои Фapонca, Чин, Бpитaния, Aмpико, Олмон низомхои омузиши мyxтaлифpо дap мacъaлaхои caводомyзй, омузиши кacбию тaxaccycй ва омузиши олй бeштap мaвpиди таваччух ^ap0p диханд. Бояд як нyктapо ëдовap шуд, ки кишвapи мо дap атош ом^та^ тaчpибaи кишвapхои дигap ва бaхиcобгиpии шapоитy имкониятхо, apзишхои моддию маънавии гузаштаю имpyзa низоми мaоpифpо py ба пeшpaвй ниходaacт.

Мухаккикони cохaи мaоpиф бapои нaтичaгиpй аз мукодоахо бояд нyктacaнч, хaccоc ва хyшëpy зиpaк бошад. На хамаи конceпcия, F0я, paвишхо дap низоми мaоpиф cyдмaнд мeбошaнд. Номувофикатии нaмyнaбapдоpй мeтaвонaд caбaби ба вучуд омадани мушкилоти нав гapдaд. Коpшиноcони шхаи пeдaгогикa бояд кушиш намоянд, ки низоми мaоpифи кишвapхои дигappо ба cyннaтхо ва тapзи зиндагии мapдyми capзaмини xyд дap мувофика мaвpиди иcтифодa ^ap0p диханд. Х,ангоми омузиш, тахлил ва мукодааи фapхaнгy тaчpибaи таълиму тapбиявй, мавчудияти заминахо ва мeъëpхои мактабхои пeдaгогии мyоcиp ба хжоб гиpифтa шавад.

Дap мактабхои годагогии мyоcиp мacъaлaи apзиëбии шфати тaхcилот якe аз мacъaлaхои мухим ва талаботи пeшpaфти чомea мeбошaд. Муаллифони китоби "Шдагогикаи му^о^ав^' ин мacъaлapо низ дap acоcи пажухиш, тахлил ва мукодааи тaчpибaи кишвapхои дигap пeшниход намудаанд. Онхо дap навбати аввал ба paвияхои нави тахаввултоз диккат дода омyзгоpон - муаллимо^о дap интиxобй paвиши apзишëбии cифaти тaхcилот ба мавчудияти тeъдоди донишомузон дap cинф, китобхои дapcй, бо хам мувофикат кapдaни чapaëни ëдгиpию ëддихи apзëбй даъват намудаанд. Бapои пeшpaфт ва apзëбии тахшлот бeхдошти cифaти мазмуни китобхои дapcй, бapномapeзии боcифaт, такмилдихии нepy ва мaхоpaтхои муаллимон, тахияи дacтypaмaлхои зaмонaвиpо пeшниход мeнaмоянд. Пeшниходоти тахкикй, ки муаллифон pохaндозй намудаанд, имконият мeдихaд caмтхои тадкикотхои илмии баъдинаи мухаккикон муайян гapдaд.

Дap нaзapия ва амалияи пeдaгогикaи мyоcиp пeдaгогикaи ишом накши мухим доpaд ва шлхои оxиp дap Точикиcтон низ як ^aTOp пажухишхои apзишмaнд аз тapaфи мухаккикон Ф.Шapифзодa, С.Сулаймонов, М.Aшypaлиeв, Ф.Х,очжва, Ч,.Ч,алилова ва дигapон анчом ëфтaaнд, ки ин бecaбaб нecт. Дap тадкикотхои мaзкyp мeтодхои зиëди таълим ва тapбияи иcломй мaвpиди тахлилу 6,pp,cï ^ap0p гиpифтaacт. Aз ин py дap китоби мaзкyp ба тexнологияи (мачмуи мeтодхои) таълиму тapбияи динй муаллифон диккати мaxcyc додаанд. Дap чомeaи биcëpфapхaнгй ва дeмокpaтй, ки озодии cyxaн ва вичдон мaвpиди эътиpофкyнй ^ap0p гиpифтaacт, мухаккикону ycтодон, волидон бeштap ба годагогикаи иcлом мypочиaт мeнaмоянд. Онхо дидгоххо ва коpкapдхои гyиогyнpо мeтaвонaнд мaвpиди иcтифодa ^ap0p диханд, ки ба манфиати одамон ва пeшpaфти чомea xизмaт кapдa тавонанд.

MaBO.^ тадлидй - мyкоиcaвй оид 6a тexнологияи омузиш дap пeдaгогикaи ишом, ки дap кито6 аз тapaфи мyaлдифон пeшнидод кapдa шyдaacт, мeтaвонaд дap xонaндa нигод Ba мyноcибaти нaвy apзишмaндpо оид 6a paвишдои таълиму тapбиятии дини иcлом ташаккул дидад, тaдaботи диниpо аз pyи мeтодологияи идмй 6appacï намояд.

Солдои ox^ дap мaктaбдои идмии тедагогй Ba пcиxологй нaзapияи cозaндaгapоии ичтимой нуфуз Ba мaвкeи xoca пайдо кapдaacт. Он нaзapияи нaвини ëArapï буда, paвишдои фаъол, cозaндaгй, pyдияи фаъоли дaмкоpй, aмaдкapди ^pyx,™ донишомузон, paвобити бaйнифapдиpо дap 6ap мeгиpaд. Meдвapи acоcии омузишу пapвapишpо бaдиcобгиpй Ba pyшди майду paFбaти ëArapï, aнгeзиш (мотив, вaчд, мapом) Ba и^ои амаддои якчоя, эчодкоpй ташкил мeнaмояд. Донишомуз дap дайати гypyддои xypд тадти pоднaмоии муалдим 6a муош^ату мyноcибaтдои бaйнидaмдигapй воpид мeшaвaд. Myaллифони кито6 фaдcaфa, тaъpиx, заминадои 6a вyчyд омадан Ba коpбypди нaзapияи cозaндaгapоии ^тимо^о 6a xонaндa гашнидод намудаанд, ки дадафи он таъмин намудани пeшpaфти тaдcид мeбошaд. Таъкид гapдидaacт, ки имpyз 6ояд дap paвaнди тaдcилот cозaндaгоpии ичтимой 6о иcтифодaи paвишдо Ba ëдгоpии фаъол чойгади xyдpо биëбaд. Муалдифони кито6дои дapcй бapои зинадои гуногуни тaдcидот муаддимон, мacъyлони paвaнди тадотдот 6а иcтифодaи нaзapия Ba амалияи cозaндaгapоии ичтимой тaвaччУд зодиp намоянд Ba шapоитдо бapои макта6дои нaви пeдaгогй таъмин намоянд.

Макта6и дигapи таълиму тapбиятй, ки муалдифон мaвpиди таддиду 6appacï Kapop додаанд, ин макта6и эгзиcтeнcиaдй (acолaтгapой) мeбошaд, ки фагсафаи онpо интиxоб Ba озодй ташкид мeнaмояд. Модият Ba мазмуни ин макта6и пeдaгогиpо дap зepxaти, ë xyд тaвзeди дадафдои таълиму тapбият Ba paвиши он, мyдтaвои фаъолиятдои дapcй, тacмимгиpидо, xycycиятдои низомдои тapбиятй мaвpиди тадкик Kapop гиpифтaacт. Тaъcиpи макта6и acолaтгapой дap ташаккули макта6и идeaдизм xeoe мyaccиp гашнидод кapдa шyдaacт.

Аcоcи фaдcaфaи макта6и идeaдизмpо зeдн, pyx,, тacaввyp ë идpоки инcон ташкил мeнaмояд. Тapaфдоpони макта6и идeaдизм мacъaдaдои мaънaвй Ba pyx^po acоcи пайдоиши чадон мeдиcо6aнд. Аз ин py муъофики акидаи тapaфдоpони макта6и идeaдизм дap натичаи тapбияти муназзаму тaдpичй иcтeъдоддои pyx,m кудакон пapвapиш мeëбaд. Инcон дap apcaи зиндагй дap фаъолиятдои дapcй Ba xонaводa, макта6 Ba чомea тapбия мeгиpaд, коpдои тapбиятй дap макта6и идeaдизм 6а такрияти нepyи зeднии донишомузон paвонa кapдa мeшaвaд. Meдвapи фаъолиятдои тapбиятй муаддим 6уда, бapои ичpои вaзифaи xyд 6ояд мaдоpaт Ba маълумоти кофй дошта 6ошад.

Дap пeдaгогикaи мyкоиcaвй на тандо конceпcия, FOя, макта6дои гадагогии низоми мaоpиф, инчунин тaчpибaи таълиму тapбияти фapзaндон дap xонaводaи xao^ кишвapдо мaвpиди омузишу тадлид ^pop мeгиpaнд. Аз ин py мypaттибон 6а тaвзeдy бappacии тaчpибaи кишвapи дамза6он Ba дaмфapдaнгy дaмcоя Эpон кушиш 6а xapч додаанд. Бояд кайд кapд, ки тадкики маеъаладои тapбияи xонaводaгй мypaккaб, пeчидa, мушкил Ba домaнaдоpy гуногунча6да буда, муношбатдои бaйнидaмдигapии волидонy кудакон пушида, мaдpaмонa мeбошaнд. Дap acоcи такя намудан ба пажудишдои илмии yнвончyëни Эpонy олимони Точикиcтон, нaзapияти бyзypгони адабгати точику фоpc, xycycиятдо, дacтовapдy мушкилотдои тapбияти xонaводaгй пeшнидод гapдидaacт.

Маълум acт, ки дap дамаи кишвapдо пeшpaфти коpи мyaccиcaдои тaдcилотй, paBa^^ таълиму тapбият ба дониш, мaдоpaтy мадакаи ташкиду pодбapй кapдa тaвониcтaни capвapон вобacтaгй доpaд. X,ap як фapди чомea имpyз cодиби иттилоот, тacaввypотy фадмишдо оид ба низомдои ичтимой доpaд. Ин омил аз capBapy pодбapон тaдaввyлоти мунтазами акдию зeднй, мaдоpaтy caлодияти кacбиpо талаб мeкyнaд. Вобacтa ба чунин кимяти пeдaгогикaи мyоcиp, ки онpо мeнeчмeнти пeдaгогй низ мeномaнд Ba он дap мактаби олии омyзгоpй чун фанни тaдpиcи омyxтa мeшaвaд, мypaттибони китоби мaзкyp мaводpо оид ба cтaндapтиcозии фаъолиятдои мyдиpони мaдpaca дap Эpонpо мaвpиди apзëбй кapоp додаанд. Инчунин, намунадо оид ба Стaндapтдои pодбapони мaдоpиcдо дap Вашингтон Ba Вepчиния (ИМА) гашнидод гapдидaaнд, ки pодбapони мyaccиcaдои тaдcидотй дap aмaлкapди xyд аз ондо омузиш Ba бaдpaбapдоpй кapдa мeтaвонaнд.

Mo албатта дaъвои онpо нaдоpeм, ки пажудиши илмй - нaзapиявй дap китоби "Пeдaгогикaи мyкоиcaвй" комид acтy он ба такмилу тaFЙиpëбй ниëз нaдоpaд. Ин китоб aввaлин пажудиш Ba мaводи омузишй бapои донишомузону мудаккикони cодaи мaзкyp acт. Он чaмъовapии оxиpини иттилооти мapбyт ба таълиму тapбия Ba мyкоиcaи ондо чидати ëфтaни pодe бapои далди мушкилоти ин мaвзyъ мaвpиди нaзap аст (c. 4). Донишомузону мудаккикон мeтaвонaнд доиpaи омузишу тадкикоти xyдpо бо истифода аз мepоcи пeдaгогии нгагон - этнопeдaгогикa, тaчpибaи пeдaгогикaи xao^ тадкикоти илмии мyоcиp, амалияи низоми мyоcиpи нaвинy мyфидpо pодaндозй намоянд.

Мушохидахо ва тахлили накшахои таълимии зинаи тахсилот дар магистратура ва докторантура PhD аз руи ихтисоси педагогика, психология, методикахои тахассусй омузиши фанни педагогикаи мукоисавй аз нигохи мураттибон ва омузгорон дур мондааст. Масъалахои умумии педагогика, назарияи таълим ва тарбия дар доираи нисбатан ваасеъ (дар мукоиса бо зинаи бакалаврият) такроран омухта мешавад. Чунин тарзи барномарезй таваччухи донишомузонро ба омухтан ва дарёфти далелу андешахои арзишманду мухталифи илми педагогика кохиш медихад. Ба андешаи мо таълими сохахои илми педагогика дар робита ба омузишу тахлили консепсияхо, назарияхо, тафовутхо, афзалиятхои низоми маориф дар кишвархои дигар арзишманд мегарданд. Донишомузон ва мухаккикон хангоми омузишу тахдил, мукоисаву баррасии натичахои бадастомада бояд ба андешаи шахсй сохиб гарданд, рохи халли мушкилоти бадастомадаро дарёфт намоянд, фарзияхои илмии худро амалй гардонанд.

СРАВНИТЕЛЬНАЯ ПЕДАГОГИКА С ПОЗИЦИИ ТАДЖИКСКИХ УЧЕНЫХ

В данной статье актуализируется изучения сравнительной педагогики как отрасль современной педагогической науки на основе фундаментальною исследования академика И.Каримовой и профессора С.Сулаймони. Рекомендуется изучение и эффективное применение современных зарубежных психолого - педагогических концепций, теории, подходов к студентам, магистрам и докторантам степени Ph D.

Ключевые слова: цель исследования, обучение и воспитания, учащихся (студенты), исследователи, концепции, идеи, педагогические школы, анализ, сравнение, система образования, эволюция, монокультура, этнокультура, социальное конструирование, семейное воспитание.

COMPARATIVE PEDAGOGY FROM THE POINT OF VIEW OF TAJIK SCIENTISTS

This article deals with study of comparative pedagogy as a branch of modern pedagogical science on the basis of fundamental studies of the academician I. Karimova and professor S. Sulaimani. It is recommended to study and effective application of modern foreign psychological and pedagogical concepts, theories, approaches to students, masters and doctoral of PhD degree.

Keywords: the purpose of research, education and upbringing, students (students), researchers, concepts, ideas, pedagogical schools, analysis, comparison, education system, evolution, monoculture, ethno-culture, social.

Сведение об авторе:

Маджидова Бибихафиза - доктор педагогических наук, профессор, кафедрой дошколного воспитания Таджикского государственного педагогического университета имени С.Айни, почта bibixafiza @mail.ru Телефон: (+992) 985831902

About the author:

Majidova Bibihafiza - Doctor of Pedagogical Sciences, Professor in the Department of Preschool Education, Tajik State Pedagogical Universite named after S.Ainy. E-mail: bibixafiza @mail.ru Phone: (+992) 985831902

ДИДАКТИЧЕСКИЕ УСЛОВИЯ ЛОГИЧЕСКОГО МЫШЛЕНИЯ СТУДЕНТОВ В ПРОЦЕССЕ МЕЖПРЕДМЕТНЫХ СВЯЗЕЙ ИНФОРМАТИКИ

Сайёдов И.Д, Султонхайдаров Н.Х.

Таджикский государственный институт языков имени С. Улугзоде

В психолого-педагогической литературе существует множество работ, ориентированных на раскрытие условий и методов обучения, оказывающих наибольшее воздействие на развитие логического мышления студентов в учебном процессе. При этом имелось в виду, что усвоение студентами знаний, особенно связей между явлениями, формирует логическое мышление и обеспечивает полноценное умственное развитие. В данном случае не разграничиваются две задачи - усвоение твёрдых знаний и обучение студентов способности правильно мыслить. Об этом С.Л.Рубинштейн писал, что неправомерно подчинять проблему развития логического мышления проблеме усвоения знаний [5, с. 364].

Обучение студентов приемам логического мышления в условиях межпредметных связей информатики открывает возможность контроля и управления процессом познания студента, что способствует развитию умения самостоятельно мыслить. Тем самым обучение приемам рационализирует познавательный процесс студентов.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.