PEDAGOGIK MAHORAT VA UNING KOMPONENTLARI Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

«Cl

ilmiy-uslubiy jumaU

pi n\r:ni:ik m annu a i va i \i\y: i^nivfpnivFivTT art

PEDAGOGIK MAHORAT VA UNING KOMPONENTLARI

#

>

Xamidova Nilufar Sayiîddinoyna

utp

Xorazm viloyati Urganch shahridagi 8-son maktabning boshlang'ich sinf o'qituvchisi Radjabova Oksana Aleksandrovna Xorazm viloyati Urganch shahridagi 8-son maktabning boshlang'ich sinf o'qituvchisi https://doi.org/10.5281/zenodo.7240876

i >j>!

Annotatsiya: Mazkur maqolada har bir o'qituvchi uchun nihoyatda zarur hisoblangan pedagogik mahorat va uning komponentlari xususida so'z yuritiladi.

Kalit so'zlar: bola, maktab, metodik tavsiya, «Korrektsion rivojlantiruvchi mashg'ulotlar» majmuasi.

« : 1 -

Bola maktabga borgan paytidan boshlab moslashishi jarayonida qiyinchiliklarga duch keladi. Ko'pgina hollarda bolalarda bilish jarayonlarining yetarli darajada rivojlanmaganligi, ijtimoiy moslashuvning shakllanmaganligi ta'lim jarayonida

»

m?

qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi. Hattoki aqlan yetuk, jismonan sog'lom bola ham maktab talablariga moslashishda qiynaladi. Bu talablar 1-sinfga qabul qilingan boladan ko'p mehnat va irodani talab etadi. Shu bilan bir qatorda maktab amaliyotchi psixologi va sinf rahbari zimmasiga katta mas'uliyat yuklaydi. Bunda bolalarning maktab sharoitiga moslashish jarayonini o'rganish muhim sanaladi

Quyidagi «Korrektsion rivojlantiruvchi mashg'ulotlar» majmuasi etti yoshli bolalarning ta'lim olishlarida uchraydigan muammolarni bartaraf etishga yordam beradi. Bu mashg'ulotlar bolalarning bilishga doir psixik jarayonlari: diqqat, tafakkur, idrok, tasavvur, xotira, shuningdek, o'qish, yozish malaka va ko'nikmalarini boyitib borish kabi aqliy imkoniyatlarining ta'lim talablariga munosib tabiiy shakl, o'yinlar yordamida rivojlantirib borishni ta'minlaydi.

Mashg'ulotlarni o'tkazib borish jarayonida o'quvchilar bilan samimiy, erkin muloqotda bo'lish, ularni shoshirmasdan to'g'ri tushuntirib borish, o'yin tariqasidagi

J-jt

i r tv>nhi-f-ni t rr>fA+i n M ni n-m^i-i'i/Y s^i Y~\ 1 11T I n n i * r r» I 1 n n n + r> t*rv/~J n Knhnlnfih tv»n kitv»

tabiiy muhitni yaratish, bolalarning qobiliyatlarini xolisona tarzda baholash muhim

omillardan biri bo'lib sanaladi.

O'zbekiston Respublikasida o'qituvchi kadrlarning ma'naviy qiyofasiga, aqliy salohiyatiga hamda kasbiy mahoratiga nisbatan alohida mas'uliyat yuklangan.

Hozirgi kundagi global o'zgarishlar, fan-texnika va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining kun sayin rivojlanib borishi XXI asr o'qituvchisidan pedagogik mahoratni, o'tkir irodani, pedagogik-psixologik bilimlarni, o'z fanini chuqur bilishni

♦ ¡>

>q ] i )> >

162g > j

«Cl

Hmly-usJubty jumaU

va yuksak tafakkurni, siyosiy savodxonlikni, fikrlash doirasi keng va mulohazali

#

bo'lishni talab qiladi.

Shaxsni har tomonlama barkamol inson darajasida tarbiyalash nihoyatda murakkab jarayon bo'lib, juda qadim zamonlardan buyon ushbu faoliyatga jamiyatning yetuk kishilari jalb etilgan. Mazkur holat yosh avlod tarbiyasi, uning tashkil etilishi, mazmuni nafaqat shaxs kamoloti, balki jamiyat taraqqiyotini ham belgilashda muhim ahamiyatga ega ekanliigini anglatadi. Ushbu tajribalar o'qitish

J»

shakllarida foydalaniladigan o'qitish qonuniyatlari, prinsiplarini ijodiy qo'llashda, ilmiy bilishga doir g'oyalar, nazariyalar, qonuniyatiyatlarni amaliyotga tatbiq etishda muhim ahamiyat kasb etadi. Ayniqsa, qadimdan buyuk allomalar vatani bo'lib kelgan O'zbekistonda yosh avlod tarbiyasi mutlaqo o'zgacha ma'no kasb etishi tabiiydir. O'qituvchi - O'zbekistonning porloq kelajagini barpo etuvchi, dunyoga mashhur mutafakkir va olimlaming davomchisi bo'lgan yosh avlod ta'lim-tarbiyasi uchun javobgar shaxsdir. Shunday ekan, o'qituvchining mazkur talablarga muvofiq keluvchi

nurArnoi nninrr a'aiit m\-\-t I ot* nom l^oo ni nr Ii o m rl n r\+o Annmt* rv'rfnnrlnm rvKfrv' £i'+iKr\t*i

qiyofasi, uning o'quvchilar, hamkasblar hamda ota-onalar o'rtasidagi obro'-e'tibori

hozirgi zamon talablariga mos bo'lishi shart.

O'qituvchi ota-ona bilan birgalikda barkamol avlod ta'lim-tarbiyasi uchun javobgar shaxs bo'lib, nafaqat ma'naviy-axloqiy madaniyati bilan atrofdagilarga

»

o'rnak bo'lishi, shu bilan birga, pedagogik mahoratini ham namoyon eta olishi, yetuk o'qituvchi sifatida malakali kadrlarni tayyorlash ishiga o'zining munosib hissasini qo'shishi zarur.

Pedagogik mahoratga ega bolish, o'qituvchi uchun ta'lim-tarbiya samaradorligini ta'minlovchi zamin bo'libgina qolmasdan, ayni vaqtda, uning jamiyatdagi obro'-e'tiborini ham oshiradi, o'quvchilarga nisbatan hurmat yuzaga keladi.

O'z davrlarida Abu Nasi" Forobiy, Yusuf Xos Hojib, Sa'diy Sheroziy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Alisher Navoiy, Husayn Voiz Koshifiy, Abdulla Avloniy va boshqalar o'qituvchilik kasbi, uning mashaqqatlari, shuningdek, o'qituvchi shaxsida aks etishi zarur bo'lgan sifatlar xususida qimmatli ma'lumotlarni

'M

o'z asarlarida qizg'in bayon qilishgan.

Yuksak pedagogik mahoratga ega bo'lgan o'qituvchi bolani tushuna olishi, unga nisbatan insonparvar munosabatda bo'lishi, har qanday pedagogik vaziyatni to'g'ri baholashi, yuzaga kelishi ehtimoli bo'lgan ziddiyatlarni o'z vaqtida bartaraf etishi, pedagogik faoliyatda hamisha ilg'orligi, jamiyat taraqqiyoti hamda pedagogik

jarayonda o'quvchilar ongiga singdirilayotgan ezgu g'oyalarni hayot bilan bog'lay

<T 1 > ' ^^ \ 1 >

olishi lozim.. Hozirgi kunda darsliklar, kommunikatsion axborot texnologiyalari

! !>»

qanchalik rivojlangan bo'lmasin, pedagogik amaliyot, ta'lim - tarbiya ishlarining muvaffaqiyati oxir oqibatda o'qituvchining bilimiga, uning kasbiy mahoratiga bog'liq. O'qishga ilmiy. ongli munosabat bilan qaraydigan, mustaqil fikrlaydigan, mukammal

lV-4 N J ^

; >:> > >q ] i )> >

—Tn^r^m^rci—-»s- «¿su :>

Ü>j* ^ » !>

№3 2022

ilmlyusluWyjumali

Miiiif-iwuuif juinan

ma'lumotlarni egallashga layoqatli, bilish faolligi va aqliy mehnat madaniyatini o'zida

#

>

mujassamlashtirgan yoshlarni voyaga yetkazish - muhim vazifadir.

O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi hamda Prezidentimiz tomonidan qabul qilinayotgan har bir Qarorda barkamol avlod tarbiyasi va ularning kasbiy mahoratini, avvalo, ta'lim muassasalarida oshirib borishga jiddiy e'tibor qaratilmoqda.

Pedagogik mahorat tizimi quyidagi o'zaro bir-biri bilan bog'liq bo'lgan asosiy komponentlardan iborat:

1. Pedagogik insonparvarlik talablariga bo'ysunishi.

° J

2. Kasbga oid bilimlarni boshqa fanlar bilan aloqadorlikda mukammal bilish.

3. Pedagogik qobiliyatga ega bo'lish.

4. Pedagogik texnika sirlarini puxta egallash.

Pedagogik mahorat, o'qituvchilar va tarbiyachilarga pedagogik ijodkorlik, pedagogik texnika, ta'lim - tarbiya jarayonida o'qituvchi va o'quvchilarning o'zaro

m mill Anrvl r\\ л 1л Капгп f ol/fil/noi tiii+n m n rl отт roll f Arnlrlrnn InrKiirnAninmA

hamkorligi. muloqot olib borish taktikasi, nutq madaniyati, tafakkuri, tarbiyachining

ma'naviy - ma'rifiy va tarbiyaviy ishlarini tashkii etish va amalga oshirish, bu jarayonda xulq-atvorni va hissiyotni jilovlay olish xususiyatlarini o'rgatadi va o'z kasbini rivojlantirib boruvchi pedagogik faoliyatlar tizimi to'g'risida ma'lumotlar

»

beradi. Pedagogik mahorat o'qituvchilaming pedagogik faoliyati zamirida takomillashib boradi.

Pedagogik jarayonning mohiyatini anglamagan, bolaga nisbatan chuqur hurmatda bo'lmagan o'qituvchi ta'lim-tarbiya samaradorligi va inson kamolotini ta'minlovchi fikrga ega bo'lmaydi. Pedagogik jarayonning vazifasi bilim berish, tarbiyalash, rivojlantirish bo'lib, o'qituvchilaming faoliyat mezonini begilab beradi. O'qituvchilarning faoliyati pedagogik jarayonning harakat vositasidir. Pedagogik jarayonning obyektlari bo'lmish tarbiyalanuvchi insonga, o'quvchi va o'quvchilar guruhiga hamda alohida o'quvchiga, pedagogik jarayonning subyektlari — ota-onalar, o'qituvchilar, tarbiyachilar, sinf jamoasi, pedagogik jamoa mas'uldirlar va ular jamiyat talablari asosida ta'lim va tarbiya berish faoliyatini bajaradilar.

O'qituvchilarning pedagogik faoliyati samarali bo'lishi uchun zarur bo'lgan qobiliyatlar tizimini: bilim, bolani tushuna olish, kuzatuvchanlik, nutq malakasi, J-jt

л w

tashkilotchilik, kelajakni ko'ra bilish, diqqatni taqsimlab olish, vaziyatni to'g'ri

baholash, yuzaga kelish ehtimoli bo'lgan har xil ziddiyatlarni o'z vaqtida bartaraf etish, o'quvchilarni bilim olishga qiziqtirish kabilar tashkil etadi.

Pedagogik mahorat - o'qituvchilarning shaxsiy (bolajonligi, xayrixohligi, insonparvarligi, mehribonligi va h.k.) va kasbiy (bilimdonligi, zukkoligi, fidoyiligi,

ij*t

ijodkorligi, qobiliyati va hokazo.) fazilatlarini belgilovchi xususiyat bo'lib, o'qituvchilarning ta'lim-tarbiyaviy faoliyatida yuqori darajaga erishishini, kasbiy

... ____^,.7_____7____.-„7. .„.7____+ ____I.: f„ „ 7.-- .

mahoratini doimiy takomillashtirib borish imkoniyatini ta'minlovchi faoliyatdir.

* г n>¥;

Щ >

is* » J

Miiiif-iwuuif juiiian

1> <"V M ^

Vazifasini mukammal bilgan, pedagogik-psixologik va metodik tayyorgarlikka ega

#

>

bo'lgan, o'qituvchilarni o'qitish, tarbiyalash va rivojlantirishning optimal yo'llarini izlab topish uchun, amaliy faoliyat olib boradigan har bir o 'qituvchining kasbiy faoliyatida namoyon bo 'ladi.

L.P. Rachenko pedagogik mahoratni pedagogik san'atning bir qismi sifatida ta'riflab, shunday yozadi: "pedagogik mahorat deganda o'qituvchining pedagogik-psixologik bilimlarni, kasbiy malaka va ko'nikmalami mukammal egallashi, o'z kasbiga qiziqishi, rivojlangan pedagogik fikrlashi va intuitsiyaci, hayotga axloqiy-

° 1 ' ' J О Г О О J , J о w

estetik munosabatda bo'lishi, o'z fikr-mulohazasiga ishonchi va qat'iy irodasi tushuniladi". Tadqiqotchilarning fikriga ko'ra, quyidagi to'rtta komponent pedagogik mahoratning asosini tashkil etuvchilari hisoblanadi:

Pedagogik mahoratning tashkil etuvchi komponentlari:

- O'qituvchilik kasbiga sadoqat;

- o'z fanining o'qitish metodikasini mukammal bilishi;

- pedagogik qobiliyatlarini namoyish eta olishi;

- pedagogik texnikani o'z o'rnida qo'llay bilishi.

O'qituvchilaming shaxsiy fazilatlari sirasiga iymon-e'tiqodi, dunyoqarashining kengligi, faolligi, odob-axloqi, fuqarolik burchini his qilishi, ma'naviyati, dilkashligi,

»

talabchanligi, qat'iyligi va o'z maqsadlariga intilishi, insonparvarligi, huquqiy bilimdonligi mamlakatimizning ijtimoiy-siyosiy talablariga o'z fikr-mulohazasi bilan faol ishtirok etishi kiradi.

*<j 1 > I к "

O'qituvchilarning kasbiy xususiyatlariga: o'z kasbini, bolalarni sevishi, ziyrakligi, hozirjavobligi, vazminligi, pedagogik nazokati, tasavvuri, qobiliyati, tashkilotchiligi, notiqlik madaniyati, chuqur va keng ilmiy saviyasi, kasbiy layoqatliligi, ma'naviy ehtiyoji va qiziqishi, intellekti, yangilikni anglay va qo'llay olishi, kasbiy ma'lumotni muntazam oshirishga nisbatan intilishi va boshqa fazilatlari kiradi.

Yuksak pedagogik mahoratni shakllantirishni ta'minlovchi omillar quyidagilar: a) ixtisoslik bo'yicha o'quv predmetini, zamon, ilm-fan, texnika taraqqiyoti darajasida mukammal bilishi, uning boshqa o'quv fanlari bilan o'zaro aloqadorligini ta'minlash malakasiga ega bo'lishi;

J-jt

V -fn'l л1пттл1л11 T Г/ЛПП Ti Г71 /Л 1 Г» Г» 1 1 7" 1Л П117 1 /Y1 1 7" 1лГ>-»ЛЛГ1Г> С

b) ta'lim oluvchilarning yosh, fiziologik, psixologik hamda shaxsiy

xususiyatlarini hisobga olishi, ularning faoliyatini obyektiv nazorat qilishi va baholashi;

v) ta'lim jarayonini demokratlashtirish va insonparvarlashtirish asosida o'z faoliyatini tashkil etishi;

g) o'quv - tarbiyaviy jarayonni zamon talablari darajasida tashkil qilish uchun asosiy pedagogik- psixologik va metodik ma'lumotlarga ega bo'lishi;

tV-i N J ^

i >■;> Ъ-4 >

■H* ^ #,?Î

Miiiif-iwuuif juiiian

4 -Зм >

d) fanlarni o'qitish jarayonida zamonaviy axborot texnologiyalari

#

>

imkoniyatlaridan keng foydalanishni bilishi;

e) jamoani «ko'ra bilish», o'quvchilarning qiziqishlari, intilishlari, ularning hayot faoliyatlarida uchraydigan qiyinchiliklarni tushunish va hamdard bo'la olish, o'z vaqtida ular fikrini anglay bilish, zukkolik bilan har bir bolaning xarakter xususiyati, qobiliyati, irodasini tushunish hamda ularga muvaffaqiyatli ta'sir ko'rsatishning shakl, usul, vositalaridan xabardor bo'lishi;

j) o'z shaxsiy sifatlari (nutqining ravonligi, tashkilotchilik фЫНу^ badiiy

J/ J VIO О > 1 J ■> J

ehtiyoji, didi va hokazo)ni takomillashtirish malakasiga ega bo'lishi.

Buyuk nemis pedagogi Adolf Disterverg o'qituvchining doimiy ravishda fanlarni mutolaa qilish bilan shug'ullanishi haqida gapirib, shunday degan edi: "O'qituvchi muntazam ravishda fan bilan shug'ullanmog'i lozim. Aks holda u qurigan daraxt va toshga o xshab qoladi. Qurigan daraxt va tosh meva bera olmaganidek, kelajakda bunday o'qituvchidan hech qanday natija kutib bo 'Imaydi".

Agar, ilgari fanning biror sohasida ro'y berayotgan yirik kashfiyot qariyb o'n

besh yillik samarali va kishi zo'rg'a ishonadigan voqea hisoblangan bo'lsa, hozir har yili, hatto har oyda fan, texnika sohasida yangi kashfiyotlar yaratilmoqda, bilimlarning ilgari noma'lum bo'lgan yangi yo'nalishlari maydonga kelmoqda.

»

Kishilarda bilimga bo'lgan intilish beqiyos darajada o'sib borayotir. Shuning uchun hozirgi kunda o'qituvchi faqat o'z fani bo'yicha emas, balki o'z faniga yaqin bo'lgan sohalardagi yangiliklarni bilishi talab etiladi.

Bizga ma'lumki, ilg'or jamiyat fuqarosining, xususan o'qituvchining ma'naviy

V\r»\r1im îininrr Vi^nrr i1im\fr>nQrcicbi tpron fïVrlaeVi 1сиглпо+1 coiinHvnnl 1 m

boyligi uning keng dunyoqarashi, teran fikrlash layoqati, savodxonligi, yuksak insoniy fazilatlarga boyligi bilan baholanadi. "Barcha illatlarning kelib chiqishi ilmsizlikdandir" degan edi yunon faylasufi Sokrat. Shunday ekan, yosh avlodning yuksak bilim va tafakkur sohibi bo'lishi uchun barchamiz javobgarmiz. Bu javobgarlik ko'proq o'qituvchilar zimmasida.

Pedagogik mahorat - yuksak pedagogik tafakkur, ta'lim-tarbiya jarayoniga ongli, ijodiy yondashuv, metodik bilimlarni samarali qo'llay olish qobiliyati bo'lib, u doimiy ravishda pedagogik bilimlarni oshirib borish, o'tmish qadriyatlari, O'rta Osiyo mutafakkirlari ijodiy merosida yoritilgan murabbiylarni tayyorlash to'g'risidagi

J-jt

n'nitvirvf nt* hn»V\/ln г-ж П 11 Г>Т 71T Г -f ЛЛ71Л rv I гч л-

ma'lumotlar hamda zamonaviy axborot texnologiyalari, portal yangiliklaridan

ш

xabardor bo'lish, ilg'or xorijiy davlatlarning o'qituvchilar tayyorlash texnologiyalarini nazariy jihatdan o'rganish jarayonida tarkib topadi. Yosh o'qituvchilaming, shuningdek, ta'lim muassasasida bir necha yillik mehnat stajiga ega bo'lgan

! И*

o'qituvchilarning pedagogik mahoratga ega bo'lishlari o'zlarini kasbiy jihatdan takomillashtirib borish yo'lida bir qator shartlarga amal qilishi hisobiga rivojlanib boradi. Ularni quyidagi vositalar asosida yanada rivojlantirish mumkin:

♦ ¡>

>q ] i )> >

u>,* ^ t<ns

moi

llmly-uslubty jumaU

Jji >

l. Mustaqil o'qib-o'rganish (pedagogika fanida ro'y berayotgan eng so'nggi

#

>

yangiliklar haqida ma'lumotlarni beruvchi yangi adabiyotlar, internet materiallari, portal tizimi, vaqtli matbuot sahifalarida chop etilayotgan ma'lumotlar, shuningdek, ilg'or texnologiyalar bilan tanishib borish, ularda ilgari surilayotgan g'oyalarni umumtashtirish, xulosalash asosida mustaqil loyihalarni tayyorlash).

2. Tajribali ustoz o'qituvchilar faoliyatini o'rganish (ta'lim muassasasidan chetga chiqmagan holda tashkil etilib, vaqt va iqtisodiy nuqtai nazardan samarali sanaladi. Tajribali o'qituvchilar faoliyatini o'rganish, ular tomonidan tashkil etilayotgan

J 1 J О J о

mashg'ulotlami kuzatish, tahlil qilish asosida amalga oshiriladi. Bu borada olingan taassurotlarni umumlashtirish asosida xulosa chiqarish maqsadga muvofiqdir).

3. O'qituvchi xodimlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish kurslari va institutlarida kasbiy malaka va ko'nikmalarni oshirib borish.

4. Doimiy ravishda ilmiy anjumanlar (nazariy va amaliy konferensiya hamda seminarlar, pedagogik o'qish hamda treninglar)da faol ishtirok etish.

5. Respublika hamda rivojlangan xorijiy mamlakatlarning yetakchi ta'lim

muassasalarida o'z tajribalarini oshirish, kasbi bo'yicha eng so'nggi ma'lumotlarni o'rganish.

Pedagogik mahoratni egallashda guruhli va ommaviy tadbirlarda ishtirok etish

»

m?

ijobiy natijalar beradi. Binobarin, bunday muhitda o'zaro fikr almashish, shaxsiy mulohazalarni boshqalar tomonidan bildirilayotgan qarashlar bilan taqqoslab, ularning to'g'riligi, haqqoniyligiga ishonch hosil qilish, mavjud bilimlarni yanada boyitish, xato yoki kamchiliklarni o'z vaqtida aniqlash hamda ularni bartaraf etish yo'llarini topish imkoniyati mavjud.

Pedagogik mahoratga ega bo'lish ta'lim-tarbiya sarnaradorligini ta'minlash garovi bo'libgina qolmay, ayni vaqtda o'qituvchilarning jamoada, ijtimoiy muhitda obro'-e'tiborini oshiradi, o'quvchilar orasida unga nisbatan hurmat yuzaga keladi.

Buyuk allomalardan Abdurahmon Jomiy o'z asarlarida tarbiyachi-muallim

foaliyatiga quyidagicha ta'rif beradi: "muallim bilimli, aqlli, adolatli, o 'zida butun yuksak fazilatlarni mujassamlashtirgan bo 'lishi kerak. O'zini nomunosib tutgan odam hech vaqt bolalarga bilim va odob bera olmaydi".

Hozirgi zamon o'qituvchisi qanday ijobiy sifatlarga ega bo'lishi lozim. Avvalo, J-jt zamonaviy bilimlar, ilg'or tajribalar hamda pedagogik mahoratni yuqori darajada egallaganligi, pedagogik izlanish vazifasiga mos tadqiqotlar metodlari majmuasini shakllantira olishi, nazariy tadqiqot va amaliy tajriba-sinov ishlarini o'tkazish malakasiga ega bo'lishi, o'qitadigan o'quv fanidan o'quv dasturi, DTS, darsliklar va o'quv-metodik qo'llanmalar, elektron darsliklarni yarata olishi va amalda qo'llay olishi lozim. O'qituvchi — odobli, adolatli hamda «bola qalbining mjeneri»dir. Bolaning ijobiy va salbiy xususiyatlari ba'zan murabbiydan o'tishini psixolog olimlar

„u^u____ п....., • ______u: ________^

*

ta'kidlab o'tishgan. Chunki o'quvchi o'qituvchining yurish-turishi, kiyinishiga,

* : j*

№3 2022

ilmlyusluWyjumali

»

Miiiif-iwuuif juiiian

1 ]JML 'm 's

gapirishiga taqlid qiladilar. Bola garchi yosh bo'lsa-da, uning inson ekanligini yoddan

chiqarmaslik kerak, uni ko'pchilik oldida obro'sizlantirmaslik. g'ururini toptamaslik

kerak.

kerak.

O'quv jarayonida zamonaviy axborot texnologiyalarini qo'llash ta'lim

№1

metodlarining samaradorligini oshirishga, o'qituvchilar mehnat faoliyatining o'zgartirishiga, ularning pedagogik mahoratlarini takomillashtirishga, pedagogik tizimlarning tarkibiy o'zgarishiga samarali ta'sir etadi. Bu esa pedagogik jarayonni,

J»

! Ш-

uni axborotlashtirishni tashkil etish va boshqarishda o'ziga xos vazifalarni qo'yadi. s-J Sw?' SW "sU^^

Piß >

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. Barkamol avlod-"O'zbekiston taraqqiyotining poydevori". Toshkent-1997.

2. Гуревич К.М. "Что такое психологическая диагностика". М., 1985.

3. Гуткина Н.М. "Диагностика и коррекция готовности детей к школьному обучению", "Диагностическая и коррекционная работа школьного психолога". М 1987. С 19-38.

4. Диагностическая и коррекционная работа школьного психолога: СБ. науч. тр. / Под ред. И.В.Дубровиной. М., 1987.

5. Дубровина И.В. "Зависимость развития позновательных интересов детей

ïW

от характера их подготовки к школе", "Некоторые актуальные психолого-педагогические проблемы воспитания и воспитывающего обучения". М., 1976. С 291-300.

6. Кутикова Н.В. "Учитель о практике психологической помощи". М., 1988.170 с.

_ ........................... , ,

7. Rasulova M. va boshqalar "Uchinchi mingyillikning bolasi" tayanch dasturi. Toshkent-2000 y.

8. Rasulova M. va boshqalar "Uchinchi mingyillikning bolasi" o'quv qo'llanma. Toshkent-2001 y.

9. Смирнова Е.О. "Психология ребенка". М., 1997.

10. Y.M.Asadov "Maktab amaliy psixologiyasi". Toshkent 1999.

11.K.K.Mamedov, R.B.Shoumarov, V.L.Podobed "Ruxuy rivojlanishi sustlashgan bolalar haqida". Toshkent-1993 y. J-jt

12. Немов Р.С.Психология: Учеб.для студ.высш.пед.учеб.заведений: В З кн. - З е изд. - М.: Гуманитар.изд.центр ВЛАДОС, 1999. - Кн. З. 68 - 70 бетлар.

13. Абраменко В.И. и др. «Практикум по общей психологии». М., Просвещение, 1990. 120 - 121c.

14. Y.M.Asadov "Psixologik salomatlik maktabi" maktabga qabul qilingan olti yoshli bolalar uchun korreksion-rivojlantiruvchi mashg'ulotlar dasturi" Toshkent-2004 y.

♦ ¡>

>q ] i )> >

u>,* ^ «KQs