Научная статья на тему 'ПАВЛОДАР ОБЛЫСЫНЫҢ БАЛЬНЕОЛОГИЯЛЫҚ РЕСУРСТАРЫНА БАҒА БЕРУ'

ПАВЛОДАР ОБЛЫСЫНЫҢ БАЛЬНЕОЛОГИЯЛЫҚ РЕСУРСТАРЫНА БАҒА БЕРУ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
48
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
БАЛЬНЕОЛОГИЯ / ГИДРОГЕОЛОГИЯ / БРОМНЫЕ ВОДЫ / БАЛЬНЕОЛОГИЧЕСКИЕ РЕСУРСЫ / МИНЕРАЛЬНЫЕ ВОДЫ / БАЛЬНЕОЛОГИЧЕСКИЕ САНАТОРИИ / АРТЕЗИАНСКИЕ БАССЕЙНЫ / BALNEOLOGY / HYDROLOGY / BROMINE WATER / MINERAL WATER RESOURCES / MINERAL WATERS / SPA RESORTS / ARTESIAN BASINS / БРОМДЫ СУЛАР / БАЛЬНЕОЛОГИЯЛЫқ РЕСУРСТАР / МИНЕРАЛДЫ СУЛАР / БАЛЬНЕОЛОГИЯЛЫқ ШИПАЖАЙЛАР / АРТЕЗИАН АЛАБЫ

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Жакупов А.А.

Мақалада бүгінгі таңда өзекті мәселелердің бірі болып табылатын Павлодар облысының бальнеологиялық ресурстардың таралу көздері қарастырылған. Сондай-ақ минералды сулардың құрамы мен олардың қасиеттеріне тоқталған. Павлодар облысының бальнеологиялық ресурстар жағдайындағы зерттеулер келесідей әдістердің көмегімен жасалынды: анализ жасау, облыстың тұзды көлдерінің құрамы жайындағы мәліметтерді синтездеу, Павлодар облысының тұзды көлдерінен әр біреуін жеке зерттеу дедукциялық әдісін қолдану, тәжірибелік әдістер арасында ақпаратты жинау және саралау, жиналған ақпаратты саралау және өндеу әдісін қолдану, соныңда өнделген ақпараттан Павлодар облысының бальнеологиялық ресурстар туралы статистика құру. Мойылды, Маралды, Қалатұз көлдерінің және минералды сулар мен саз-балшықты түзілімдердің эконимикалық-географиялық маңызын анықтау және олардың емдік қасиеттерін тән зерттеу. Мақалада Павлодар облысының ірі елді мекендері маныңда іздестіру, барлау және пайдалану келешегі бар минералды сулардың түрлері көрсетілген.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ASSESSMENT OF BALNEOLOGICAL RESOURCES OF PAVLODAR REGION

Article deals with the sources of distribution of balneological resources in Pavlodar region, which is one of the topical issues today. The types of mineral water and their properties are indicated. Studies in the conditions of balneological resources of Pavlodar region were carried out using the following methods: analysis, synthesis of data on the composition of saline lakes of the region, the use of deductive method of study of each of the saline lakes of Pavlodar region, the collection and analysis of information between practical methods, the use of methods of processing and analysis of the collected information, as well as the creation of statistics on balneological resources of Pavlodar region from the processed information. The definition of economico-geographical values Moiyldy, Maraldy, Karatuzsky lakes and mineral waters and aluminous formations and characteristic study of their therapeutic properties. The descriptions of the main types of mineral waters in Pavlodar region are also given.

Текст научной работы на тему «ПАВЛОДАР ОБЛЫСЫНЫҢ БАЛЬНЕОЛОГИЯЛЫҚ РЕСУРСТАРЫНА БАҒА БЕРУ»

НАУЧНЫЕ СТАТЬИ

Гидрометеорология и экология №4 2020

ЭеЖ 65.51.33

PhD А.А. Жакупов1

ПАВЛОДАР ОБЛЫСЫНЬЩ БАЛЬНЕОЛОГИЯЛЬЩ РЕСУРСТАРЫНА БАГА БЕРУ

Tyüw свздер: бальнеология, гидрогеология, бромды сулар, бальнеологиялыц ресурстар, минералды сулар, бальнеологиялыц шипажайлар, артезиан алабы

Мацалада бYгiнгi тацда взект1 мэселелердщ 6ipi болып табылатын Павлодар облысыныц бальнеологиялыц ресурстардыц таралу K03depi царастырылган. Сондай-ац минералды сулардыц цурамы мен олардыц ^crnmmepirn тоцталган. Павлодар облысыныц бальнеологиялыц ресурстар жагдайындагы зерттеулер келеадей эд^тердщ квмегiмен жасалынды: анализ жасау, облыстыц тузды квлдертщ цурамы жайындагы мэлiметтердi синтездеу, Павлодар облысыныц тузды квлдерiнен эр бiреуiн жеке зерттеу дедукциялыц эдШн цолдану, тэжiрибелiк эдiстер арасында ацпаратты жинау жэне саралау, жиналган ацпаратты саралау жэне вндеу эдiсiн цолдану, соныцда внделген ацпараттан Павлодар облысыныц бальнеологиялыц ресурстар туралы статистика цуру. Мойылды, Маралды, Цалатуз квлдерiнiц жэне минералды сулар мен саз-балшыцты тYзiлiмдердiц эконимикалыц-географиялыц мацызын аныцтау жэне олардыц емдт цасиеттерт тэн зерттеу. Мацалада Павлодар облысыныц iрi елдi мекендерi маныцда iздестiру, барлау жэне пайдалану келешегi бар минералды сулардыц тYрлерi керсеттген.

Kipicne. Павлодар облысыныц минералды сулары туралы ацпарат 1960 жылдан берi б^рынгы Павлодар гидрогеологиялыц экспедициясыныц гидрогеологтарыныц ж^мысы арцасында бiртiндеп езгерд1 Минералды сулардыц бальнеологиялыц цасиеттерш аныцтауга Мэскеуден,

1 Казац технология жэне бизнес университет^ Н^р-С^лтан ц., Казахстан

7

Пятигорсктен жэне Алматыдан келген галымдар Yлкен кемек KepceTTÍ [3]. Кдарп кезде облыс аумагында минералды сулар орындары аныщталган жэне химиялыщ ^рамы эртYрлi сулар ^олданылады.

Облыс аумагында минералды сулар, непзшен, неогенде, палеогенде, бор ^абатында жэне протерозой-палеозойлыщ (таста^ iргетас) шeгiндiлердегi Ертiс артезиан бассейнiнде зерттелген.

Орталыщ ^аза^станныц ^са^шо^ылары Павлодар белшнщ аумагында зерттеу ж^мыстарын жYргiзгенде, 100-ден 567 эман/л-ге дейiн жогары радонныц мeлшерi бар кездер тiркелдi (минералды радонныц суларына ^атысты нормасы - 50 эман/л). Б^л б^ла^тар Баянауыл ауылыныц ощусппнде, Маяжон, Бiрiншi Мамыр кYнi, М^рынтал жэне Жаца Жайма елдi мекендер мацында орналас^ан [2].

Геологиялыщ к^рылымы мен гидрогеологиялыщ жагдайына сэйкес, Баянауыл ауданында таралган минералды сулар ^^рамында марганец, мыс, мырыш, алюминий жэне т.б. микро-компоненттерге бай болып табылады.

Зерттеу материалдары мен эдктемесь Павлодар облысында бальнеологиялыщ ресурстардыц потенциялы толыгымен ^олданылмайды. Жергшкп халыщ жэне зерттеушiлер арасында ол элi де сонша эйгiлi емес. вйткеш, келдердщ физикалыщ-географиялыщ, гидрохимиялыщ жэне гидробиологиялыщ сипаттамалары толыщ зерттелмеген. Непзп зерттеулер б^рыцгы Кецес Одагыныц галымдарымен гана жасалган. С. И Замятин, Р. И. Редько, Н.Р. Шаймерденов, В.С. Баженов, И.П. Васильев, Г.Л. Самсонов, С.В. Егоров, А.Г. Царегородцева галымдары бальнеология гылымына зор Yлес ^осты.

2000 жылы «Роса» А^ (Павлодар минералды суы), «Арго» А^ (Эрзи), «Бастау» А^-да минералды суларды ^юга арналган зауыттары жэне «Жет^Агайын» А^ минералды суларды енеркэсштш ж^мыстары жYргiзiлдi. Кеп жылдар бойы минералды су Мойылды курортында, «Энергетик» санаторий-диспансерiнде, А^су ферро^орытпа зауытында жэне Павлодар темiр жолында емдш ма^сатта ^олданылган [1].

Павлодар ^аласыныц шегiнде неоген, палеоген, бордыц жэне палеозой жыныстарындагы шeгiндiлерде табылган минералды сулар бiр атауда бiрiктiрiлiп «Павлодар минералды су ^оймасы» деп аталады.

8

Казiргi уакытта «Энергетик», «Бастау» ЖШС жэне «Роса» санаторльщ-диспансерлш емдеу-сауыктыру мекемесшщ Мойылды суларында минералды су корларын беюту бойынша ж^мыстар жYргiзiлуде.

Кабылданган классификацияга жэне аймактагы химиялык к¥рамга сэйкес, минералдануга жэне терапевтiк к^ндыльщтарга байланысты минералды сулардыц екi негiзгi бальнеологиялык тобы бвлiнедi: ерекше компоненттер касиеттергаз «А» тобы жэне бромды жэне йодты-бромды «Д» тобы. «А» тобына минеральды жогары емес ^сталыммен сулардыц фармакологиялык активтi микрокомпонентердiц эр тYрлi кдоамымен минерализациясы 1,5-2,0 г/дм3-дан жогары жер асты сулары жатады. «Д» группасыныц минералды сулары бром концентрациясыныц 25 мг/дм3-нан кем емес, йод концентрациясы 5 г/дм3-нан кем емес сипатталады. «А» жэне «Д» тобыныц жер асты суларыныц дрохимикалык типщ аньщтаганда аниондар жэне катиондардыц к^рамы 20 % к^ламалы жYЙелiкте есепке алынады [1].

Соцгы жылдары «Эрзи» атынан ТОО «Арго» сульфат-хлоридты жэне магний-натрий суларыныц к¥юыц (Хиловский - су тиш) айтарлыктай мвлшерде вцщред^ ТОО «Жетi Агайын» вндiрiстiк к¥ю максатына б^л су типi дайындалган [1].

Зерттеу нэтижелерь Ертiс артезиан бассешннщ Павлодар бвлiгiнiц манында - «спецификалык» компоненттерсiз жэне бор, палеоген жэне неогеннщ аз дэрежесiнде тYрлi анинонды жэне катионды к¥рамдарысыз «А» тобыныц сулары кещнец таралган.

Бромды сулар 50 мг/дм3 концентрациясына дешн (минералды суларга жаткызу Yшiн бромныц нормасы 25 мг/дм3 к¥райды) - «Д» тобыныц минералды сулары Yлкен кызыгушылыкты тудырады.

Павлодар бвлiгiнiц маныцда бромды сулар твменгi бор, юра жэне палеозой жыныстарында калыптасты (1 кесте). Минералды ресурстардыц iшiнен адам агзасына пайдалы, к¥рамында биологиялык компоненттерi (темiр, мышьяк, бром, йод, органикалык заттар т.б. кездесетiн), эртYрлi емдш касиет бар минералды эне емдш суларды айта кеткен жвн. Облыс аумагында радонды сулар катарынан Бестау Май ауданындагы Жамант^з су квздерi жатады. Ал Ертiс ауданыныц ощуспк баурайында Кызылкак таяз т^здыквл орналаскан. Оны минералды квздерiне жаткызады.

1963 жылы «Кызыл-Кдоама» б^рынгы совхозы маныцда 243 ¥нгымадагы б^ргыланган бромды су Yлкен кызыгушылыкты тудырады.

9

¥зак уакыт бойы ол кептеген ауруларда сырткы жэне iшкi пайдалану Yшiн аудандык аурухананыц жагдайында сэттi колданылган. вкiнiшке орай, б^л бiрегей су кептеген жылдар бойы коршаган ортаньщ тещрегш толтырып, пайдасыз болып келедi [6].

1 кесте

Павлодар облысыныц iрi елдi мекендерi маныцда iздестiру, барлау жэне пайдалану келешеп бар минералды сулардыц тYрлерi керсетшген

Елд1 мекендердщ аттары Сулы горизонт (комплекс), су тасушы жыныстардыц геологиялык дэу1р1 Минерализация, г/дм3 Арнайы компоненттер, мг/л ¥нгымалардыц шамалы теренди!, м

Павлодар Некрасовский 2,5...3,0 - 80

каласы (Р3пк)

Некрасовский 2...2,5 - 100

(Р3пк)

Чеганский 3...3,3 - 150

(P2-3Cg)

ЛюлинворскЬй 3,3...3,5 - 250

Ипатовский 1,5... 1,7 - 400

(Кф)

Покурский 2,5...2,9 - 560

(К1.2рк)

Палеозойский 6,5...7,0 Br-30...40 800

(Pz)

Аксу каласы Некрасовский 3...4,0 - 90

(Р3пк)

Ипатовский 2...2,5 - 300

(К2ip)

Покурский 2...2,5 - 400

(КЬ2рк)

Палеозойский 6,5...7,0 Br-25...30 500

(Pz)

Лебяжье Некрасовский 2,5...3,5 - 90

ауылы (Р3пк)

Ипатовский 2...2,5 - 150

(К2ip)

Покурский 2...2,5 - 200

(К1.2рк)

Палеозойский 6...7,0 Br-25...30 250

Кектебе Некрасовский 3...4,0 - 70

ауылы (Р3пк)

Ипатовский 2...2,5 - 200

(К2ip)

10

Елд1 мекендердщ аттары Сулы горизонт (комплекс), су тасушы жыныстардын геологиялыщ дэу1р1 Минерализация, г/дм3 Арнайы компоненттер, мг/л ¥нгымалардын шамалы теренди!, м

Покурский 2...3,5 - 250

(К1.2рк)

Юра-Палеозой 7...8,0 Br-30...40 500

(Pz)

Адтогай Некрасовский 2,5...8,0 - 130...150

жэне Кдшыр (Р3пк)

ауылдары Ипатовский 1,8...2,5 - 600...650

(К2ip)

Покурский 2...2,5 - 700..750

(КЬ2рк)

Палеозойский 6...8,0 Вг-30...40 1100...1200

(Pz)

Ерлс ауылы Некрасовский 3...10,0 - 150

(Р3пк)

Ипатовский 2...3,0 - 750

(К2^>

Покурский 2...2,2 - 900

(К1.2рк)

Палеозойский 6...8,0 Вг-30...40 1000...1100

Железин Некрасовский 3...10,0 - 150...170

ауылы (Р3пк)

Ипатовский 2...2,5 - 800

(К2^>

Покурский 6...8,0 - 900...1000

(К1.2рк)

Жекелеген келдердщ емдш ^асиеттершщ сипаттамасы бiркатар ж^мыстарда кездеседi. Мысалы, С.И. Замятин, Р.И. Редько "Павлодар облысыньщ курорттыщ жэне емдiк жерлерГ' (1962 ж.) ж^мысында 20 кел: Мойылды, Кызылтуз, Т^здыкел, К^зыл^а^, ¥зынсор, Таволжан, Клевкино, Кiшi Эжбулат, Атакуль, Шептiкел, Тайгонур, ^а-Щаман, Жамантуз, Т^зкел, Джасыбай, Сабындыкел, т^з-Шшк, Кальча, Шарбакты, Шарбакты жэне т. б. емдеу ма^сатында пайдалануга болаты айтылган. Минералды келдер сипаттамасы Е.В. Посохов, В.И. Рейнекенщ монографияларында Маралды келi жайлы мэлiметтер бершген. Павлодар облысы халы^аралыщ шипажайга айнала алатын орындармен эйгiлi. Маралды т^зды келшщ шипалыщ батпагы жыл сайын мындаган туристердi езiне тартады. Маралды келшщ тYбiндегi балшыщ ревматизм мен б^лшыщ ет ауруларын жазады, су температурасы жогары бетiне Караганда 10...150

11

жогары. Емдш балшыктын коры 100 мыц2 метрге барады [7].

Казiрri уакытта облыстын аумагы Мойылды келшщ балшыгын емдiк максаттарында колданылады. Мойылды - балшыкпен емдейтiн бальнеологиялык санаторий. Шипажай ретiнде ез кызметiн 1922 жылдан бастап аткарып келедi. Негiзгi табиги-емдш факторлар - т^нбалы балшык жэне келдщ сульфатты-хлориттiк натрий-магнийлiк шипалы суы (онын ауданы 0,5 шаршы шакырымды к¥райды). Шипалы судын минералдануы 250 г/л. Балшык коры 150, 0 т к¥райды.

Шалдай карагай орманынын жанында орналаскан 15 г/дм3 дешн минералдануы бар Жалгызкел, Ботнай, К¥мдыкел, ¥зынкел, Кадыр келдерiнде гидрокарбонат-натрий к¥рамыныц суы бар шагын кедцердi емдш максатта пайдалануды колга алу керек. Б^л келдердщ бассейндерi 515 г/дм3 дешн минералдануы бар минералды суларды iздеуде келешегi бар. Терапиялык максаттар Yшiн 40...710 мг/дм3 - (бромды) суда бромидтi камтитын Сшет>Тещз, Кызылкак, Жалаулы, Ашубай, Жамантау, Красное, Карабидай, Сейтен, Берлi, Жэнiбек, Кдцыр, Аккел сиякты т^зды келдер ерекше кызыгушылык тудырады. Т^щы келдердщ шшен сапропелдер Жасыбай келiнде кездеседi [4].

Осылайша, кептеген келдердi рекреациялык емдш максаттарда колдану туралы толык зерттеуге лайык болып табылады.

Павлодар облысынын жер койнауы гидроменальды ресурстарга бай. Оларды халыктын медициналык максаттарында табысты колдануга болады.

Кемiркышкыл газымен алдын ала кемiркышкылдандырудан кейiн минералды суды герметикалык жабык ыдыстарда к¥йып, олардыц т^зды к^рамын жэне дэрiлiк касиеттерш сактауга мYмкiндiк бередi. Б^л курорттан тыс ортада дэрiлiк жэне ауыз суды колдануга мYмкiндiк бередi.

Кептеген курорттарда шелмекке к¥йылу Yшiн, эдетте, аздаган кездер пайдаланылады. Бiрак сауда желю кептеген ендiрушiлерден минералды суды алады. Тандау кезiнде жапсырмадагы ^сыныстарды ескеру керек: «Асказан, iшек, бауыр, ет жолдары аурулары Yшiн колданылады» немесе тшт кыска: «ас корыту жYЙесiнiн аурулары Yшiн колданылады».

Эдетте, бетелкедеп жапсырма судын химиялык к¥рамын граммен немесе милиграммен керсетедi. Теменде непзп терапиялык жэне ауыз судан к¥йылган минералды сулардын сипаттамасы бершу керек.

12

Caybi^Tbipy cyлapы, эдетте, 10...50 гpaмнaн 6ip литpгe дeйiн жоFapы минepaлдaнyFa ие. ЖYЙeлi пaйдaлaнy кeзiндe epeкшe тepaпиялbщ эcep кepceтeдi. Дэpiгepмeн ^rçec any мiндeттi болып тaбылaцы. Кeбiнece дэpiхaнaлapдa caтылaды. Mинepaлды cy^iq кiшiгipiм минepaлизaцияcы 6олуы мYмкiн, 6ipa^ олapдыц 6ipeyi нeмece eкeyi бeлceндi 3airap болып тaбылaцы, б^л олapды тepaпиялbщ етедь Кaльций, мaгний, нaтpий, йод эpтYPлi комбинaциялapдa болуы мYмкiн, б^л эpбip кeздi e3imrç тaбиFи rçacиeттepiмeн бipeгeй eтeдi. Ец aлдымeн, cy тaбиFи кeздepдeн шыFapылaцы. Олapдa эpтYpлi бел^цщ зaттapдыц, т¥здapдыц жэне минepaлдapдыц кец ayrçымы бap. Олapдыц жacaнды бaйытылFaн cyлapдaн aйыpмaшылыFы, aдaм aFзacынa cirçrn кeтпeйтiн нeмece мYлдeм ciцipiлмeйтiн ^тетен минepaлдapмeн жarçcы ciцeдi [5].

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

^орытынды. Облыc ayмaFындa пaйдaлaнy rçоpы тэулшне 38165 мыц м3/тэyлiк 11 жep acты cy кeзi тaбылды, тоныц iшiндe 9-шapyaшылbщ - ayыз cyмeн жaбдbщтayFa, 1-жep cyapyFa, 1-кешенд шapyaшылbщ-ayыз cyмeн жaбдbщтayFa (353,5 м3/тэулш), 1-жep cyapyFa (498,2 м3/тэyлiк), 1-кешенд шapyaшылbщ-ayыз cyмeн жaбдbщтayFa жэне жep cyapyFa (2964,8 м3/тэyлiк) жapaмды болып келед1

Ka3ip 6 cy ^зшен 118,5 м3/тэyлiк жep acты cyы aлынaцы, б^л бeкiтiлгeн ^оpдыц 3,1 %-ы. Пaвлодap облыгсыныч т^щы жep acты cyлapыныц нeгiзгi пaйдaлaнy rçоpлapы Epтic apтeзиaн бacceйiнiнiц кезец-кезецмен оpнaлacrçaн cy жeткiзyшi гоpизонтынa бешмделген. Ceнiмдi ^pFa^Fa^ экологиялыщ тaзa жэне химиялыщ ^¥Paмы жaFынaн бapыншa rçолaйлы т^щы жep acты cyлapыныц жaлпы минepaлдaнyы 0,4... 0,5 г/дм3. Б^л жaFынaн Лебяж мен Шapбa^ты ayдaндapы бapыншa пepcпeктивaлы. Epeкшe компонeнттepi мен rçaœeiTepi жо^, 3 г/дм3-ге дeйiн минepaлдaнFaн, ^¥Paмы кYPдeлi eмдiк-ayыз cy шита peтiндe iшyгe, eндipic rçaжeттepiнe жapaмды. Arçcy, Пaвлодap rçaлaлapынbщ, Epтic, Железинта, Пaвлодap, К^шыф ayдaндapыныц жepлepiнe 3epirey жYpгiзiлiп, eмдiк жэне acхaнaлbщ минepaлды cyлapдыц 6 кeзi тaбылды. 8 г/дм3-ге дeйiн жaлпы минepaлдaнFaн, rç¥PaмындaFы 100 мг/дм3-ге дeйiн бpом мен 5 мг/дм3 иод бap бpомды, иод-бpомды минepaлды cyлap жaйылFaн. Mинepaлды cy ^ф^ы ^aбылдayFa apнaлFaн дэpi peтiндe пaйдaлaнyFa жapaмды. Mойылды (396 мыц м3), Aлтыбaйcоp (1000 км3) eзeндepiнiц шипaлы

13

балшыктарыныц коры алдын ала багаланган. Кызылтуз бен Жасыбай озендершщ балшыкктарын жергшкп т^ргындар ем ретвде колданады.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1. Жакупов А.А Павлодар облысыныц аумактык рекреациялык жYЙесiнщ табиги-ресурстык элеуетi: монография - Астана: «БиКА», 2019. - 232 б.

2. Царегородцева А.Г. Ландшафтообразующие факторы озерных водосборов Павлодарской области // «Наука: теория и практика»: Белгород -2005. - С.18-23.

3. Шаймерденов Н.Р. Водные ресурсы Павлодарской области. - Алматы: НПФ «ЭКО», 2002. - 132 с.

4. Жакупов А.А., Джаналеева Г.М., Мазбаев О.Б., Мусабаева М.Н. Баянауыл мемлекетпк ^лттык табиги саябагыныц гидрографиялык жуйесше гидрохимиялык зерттеулер // Гидрометеорология жэне экология. - 2015. - № 3. - С. 168-176.

5. Жакупов А.А., Табылды Э. Павлодар облысында минералды сулардыц

таралу ерекшелштерь «XVII Сэтбаев окулары» атты халык. гыл. конф.: гылыми макалалар жинагы. - Павлодар, С. Торайгыров ат. ПМУ, Том 17. - 2017. - С. 166-169.

6. Zhakypov A.A., Atasoy E, Galay E. An evaluation of recreational potential in order to increase the touristic image of the Pavlodar region // Oxidation communications. - 2014. - Vol.37, No 3. - Р. 871-881.

7. Zhakypov A.A., Musabayeva M.N., Mazbayev O.B., Atasoy E.., Smailov S.

Recreational Landscape System of the north-eastern Part of Kazakhstan // Oxidation communications. - 2016. - Vol.39, No 2. - Р. 1772-1777.

Кабылданды 24.09.2019

PhD А.А. Жакупов

ОЦЕНКА БАЛЬНЕОЛОГИЧЕСКИХ РЕСУРСОВ ПАВЛОДАРСКОЙ

ОБЛАСТИ

Ключевые слова: бальнеология, гидрогеология, бромные воды, бальнеологические ресурсы, минеральные воды, бальнеологические санатории, артезианские бассейны

В статье рассматривается вопрос об источниках распространения бальнеологических ресурсов в Павлодарской области,

14

который сегодня является одним из самых актуальных. Указаны виды минеральной воды и ее свойства. Исследования в условиях бальнеологических ресурсов Павлодарской области проводились с помощью следующих методов: анализ, синтез данных о составе воды соленых озер области, применение дедукционного метода исследования, сбор и анализ информации между практическими методами, применение методов обработки и анализа собранной информации, а также создание статистики о бальнеологических ресурсах Павлодарской области. Определение экономико-географического значения озер Мойылды, Маралды, Калатузских, минеральных вод и глиноземных образований, а также характерное исследование их лечебных свойств. Также даны описания основных видов минеральных вод в Павлодарской области.

A.A. Zhakupov

ASSESSMENT OF BALNEOLOGICAL RESOURCES OF PAVLODAR

REGION

Key words: balneology, hydrology, bromine water, mineral water resources, mineral waters, spa resorts, artesian basins

Article deals with the sources of distribution of balneological resources in Pavlodar region, which is one of the topical issues today. The types of mineral water and their properties are indicated. Studies in the conditions of balneological resources of Pavlodar region were carried out using the following methods: analysis, synthesis of data on the composition of saline lakes of the region, the use of deductive method of study of each of the saline lakes of Pavlodar region, the collection and analysis of information between practical methods, the use of methods of processing and analysis of the collected information, as well as the creation of statistics on balneological resources of Pavlodar region from the processed information. The definition of economico-geographical values Moiyldy, Maraldy, Karatuzsky lakes and mineral waters and aluminous formations and characteristic study of their therapeutic properties. The descriptions of the main types of mineral waters in Pavlodar region are also given.

15

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.