CC BY
40Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
О
R
VOLUME 2 | ISSUE 4/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
OSHQOZON VA ICHAK YARA KASALLIKLARI BOR BEMORLARDA SUYAKLAR MINERAL ZICHLIGINING BUZILISHI
Nazarov Feruz Yusufovich
SamMI ichki kasalliklar propedevtikasi kafedrasi katta o'qituvchsi,
Samarqand, O'zbekiston Xaydarova Zarina Erkinovna SamMI ichki kasalliklar propedevtikasi kafedrasi assistenti, Samarqand, O'zbekiston
Bir qator olimlar, me'da va o'n ikki barmoq ichak kasallilarida mineral zichlikning kamayishi antisekretor va sitoprotektor dorilar xisobiga OP kelib chiqishi adabiyotlarda kismanyoritilgan. Biroq, kislotaga boglikme'da - ichakkasalliklarida, ya'ni me'da va o'n ikki barmoq ichakning surunkali kasalliklarida suyaklar mineral zichligining buzilishi deyarli kursatilmagan. Shu sababli, bu izlanishimizda, me'da -ichakning kislota va HP - infeksiyaga bogliq kasalliklari, ya'ni surunkali gastrit va yara kasalliklari suyaklar mineral zichligining kamayishida muxim xavfli omillar ekanligini aniqlashga xarakat qildik. Va bu kasalliklarda suyak tuqimasida rivojlanadigan asoratlarning oldini olish xamda davolash metodikalarini ishlab chiqishni uz oldimizga maqsad qilib quydik.
Kalit so'zi: Osteoporoz, Helikobakter pilori, korrelyasion bog'liqlik, suyak tuqimasining zichligini.
Ряд ученых, желудков и двенадцатиперстной кишки плотности освещаются антисполитной плотностью антизолезской плотности и лекарства от ИТ -происхождения. Тем не менее, кислотные желудки, т.е. При хронических заболеваниях желудка и двенадцатиперстной кишки расстройства минеральной плотности практически неопознаваны. Следовательно, в нашем исследовании действия желудка для выявления кислоты и ^ - инфекции, т.е. хронический гастрит и раненные заболевания, что кости являются важной плотностью костей. И при этих заболеваниях мы ставим цель для предотвращения развивающихся осложнений и методов лечения в кости.
Ключевое слово: плотность остеопороза, Frigobacter panori, корреляция, резка костей.
ANNOTATSIYA
АННОТАЦИЯ
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
O
R
VOLUME 2 | ISSUE 4/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
KIRISH
Osteoporoz (OP) rivojlanishida asosiy xavfli omillar: yosh, jins, irsiy va qonstitusional omillar, alimentar omillar, zararli odatlar va turmush tarzi hamda har xil kasalliklar, jumladan, hazm trakti kasalliklari sanaladi. Adabiyotlarda asosan, birlamchi OP (postmenapauza va senil) rivojlanishi va asoratlari haqida ta'kidlangan. Ikkilamchi OP haqida yetarlicha kursatilmagan. Ammo, ikkilamchi OP, ya'ni revmatologik, onkologik, endokrinologik, hazm trakti, upkaning surunkali kasalliklari va buyrak kasalliklari, gipodinamiya, uzoq vaqt turli dori vositalari (glyukokortiksteroidlar, immunodepresantlar, tireoid gormonlari va x.k.) qabul qilish xam tib-biyotning uta jiddiy muammolaridan biri sanaladi. Jumladan, hazm trakti kasalliklari (surunkali pankreatit va gepatitlar, malabsorbsiya sindromi). Birok, me'da - ichak kasalliklarida kelib chiqadigan va rivojlanadigan OP haqida mavjud adabiyotlarda ifodalanmagan. Bu muammo gastroenterologlar uchun xam yetarli axamiyatga egadir. Negaki, me'da - ichakning maldegistiya va malabsorbsiya (jigar kasalliklari, me'da rezeksiyasidan keyingi xolatlar, ingichka va yug'on ichak kasalliklari xamda yara kasalliklari) bilan kechadigan va osteoporoz rivojlanishiga olib keladigan kasalliklari keng tarqalgan. Ammo, me'da - ichak kasalliklarida suyaklar mineral zichligi o'zgarishi haqida qarama - qarshi fikrlar xam yuq emas.
Ishning maqsadi: Me'da va o'n ikki barmoqli ichak yara kasalliklarida ikkilamchi osteoporoz va osteopeniyaning rivojlanish mexanizmini o'rganish.
Izlanishlar utkazish uchun 55 ta bemor tekshirildi. Ularni 30 yoshdan 50 yoshgacha (17 ayol va 38 erkaklar) bulgan me'da va o'n ikki barmo q ichak yara kasalligi bilan og'rigan bemorlar tashkil qildi. Birlamchi osteoporozni istisno qilish uchun tekshirishimizga 45 yoshdan oshgan ayollar va qalqonsimon bez kasalligi bilan og'rigan bemorlar kiritilmadi.
Me'da shirasi aniqlash mikroprosessorli asidogastrometr "AGM-03" (Istok sistema, Rossiya) foydalanib aniqlandi. Helikobakter pilori (HP) infeksiyasini neinvaziv nafas testi "Xelik" (AMA, S.Peterburg) yordamida aniqlandi. Bioximiyaviy tekshirishlar uchun qon zardobida ishkoriy fosfataza (IF) aktivligi, bioximiyaviy analizator (HUMAN) da kalsiy, fosfor miqdori va osteopeniya markerlaridan: osteokalcin, P - Th, b - cross laps immunoxemilyuminessent taxlil ("ELESIS - 2010", "ROCHE") kilinib aniqlandi. Shu bilan birga qon zardobida yallig'lanish sitokininlari: IL-6, FNO-a immunoferment usulida OOO "Sitokin" (Sankt Peterburg) firmasining reaktividan foydalanib taxlil qilindi. Suyak tuqimasining zichligi ultratovush densitometr usuli "Sunlight Medicals Ltd.Omnisense 8000S" bilan aniqlandi. Qontrol gurux sifatida 10 ta amaliy sog'lom kishilar xam tekshirildi.
Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 4/2
educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947
Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7
Olingan natijalar Fisher-Styudent buyicha variasion statistik usul bilan urtacha kvadrat uzgarishi, urtacha arifmetik xato (Mm), ishonchlilik farqining mezoni (t) va ishonchlilik darajasi (R) ni aniqlash orqali xisoblab chiqildi. Korrelyasion taxlil Pirson usuli buyicha korrelyasion koefisent (r) ni aniqlash utkazildi. Statik taxlil esa personal kompyuterda Stadia, Statgrafics va Excel - 2000 programmasida bajarildi.
Tadqiqot materiali va usullari: Tekshirishlardan olingan natijalar shuni kursatdiki, umumiy tekshirilgan 26 ta me'da yara kasalligidan 24 tasida va 29 ta o'n ikki barmoqli ichak yara kasalligidan 26 ta bemorda HP - infeksiyaga o'tkazilgan test ijobiy natija berdi. Tekshirish o'tkazilgan bemorlarning barchasida me'da sekresiyasi mos ravishda o'zgarganligi
aniqlandi (tablisa 1). Unda MYAKda 96% va UBIYAKda esa 92% pH -kislotalikka uzgargan. Suyakning osteopeniya markerlaridan esa MYAK va UBIYAK da osteokalcin ko'rsatkichi mos ravishda 42,3% va 45,6% mikdorida sog'lom odamlarnikiga nisbatan pasaygan. b - cross laps kursatkichi esa MYAK va UBIYAK bilan og'rigan bemorlarda deyarli ikki baravar oshgan. Osteopeniyaning P - Th kursatkichi UBIYAKda ishonarli tarzda kamaygan. Bu kursatkich MYAK da statistik jixatdan ishonarsiz natija berdi. Shu bilan birga, tekshirishlar qonda kalsiy, fosfor va ishqoriy fosfataza miqdori bu kasallarda uzgarmagan (tablisa 2).
Jadval 1
MYAK va UBIYAK bilan ogrigan bemorlarning me'dasida qontrol nuktalarda Ph ning uzgarishi
Tekshirila digan nuktalar-ning joylashish i "Ozerso" Me'da gumbazi Me'da tanasi va orka devori Me'da tanasi, oldingi devori Me'daning antral so-xasi, kichik egrilik Me'daning antral so-xasi, katta egrilik
Soglom 2,1+0, 02 3, 8 + 0, 4 1, 9+ 0,12 2, 1+ 0, 10 6, 0 + 0, 4 6, 5 + 0, 4
MYAK 1,2+ ,05* 0,9+0,05 * 1,0+0,05 * 0,8+0,05 * 1, 9+0, 07* 1, 8+0, 06*
UBIYAK 1,0+ ,05* 0,7+0,06 * 0,9+0,06 * 0,7+0,04 * 1, 6+0, 07* 1, 3+0, 07*
Eslatma: bunda *- kontrol gurux ko'rsatkichlariga nisbatan ishonchlilik farqi (r< 0, 05)
1039
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 4/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
Jadval 2
MYAK va UBIYAK bilan og'rigan bemorlar suyaklar mineral zichligining bioximiyaviy ko'rsatkichlari
Ko'rsatkichla Soglom Me'da yara O'n ikki
r kasalligi barmoqli ichak yara kasalligi
Osteokalcin 17, 5+ 3,8 12,8+ 0, 5* 10, 2+ 0, 9*
b- cross 0, 2+ 0, 04 0, 4+ 0, 07* 0, 45+ 0, 05*
P-TH 35, 5+ 4, 3 28, 4+ 2, 5 22, 5+ 3, 4*
Kalsiy 2, 12+ 0, 35 2, 50+ 0, 50 2, 40+ 0, 60
Fosfor 1, 43+ 0, 40 1, 35+ 0, 35 1, 55+ 0, 30
IF yed/l 170, 5+ 14, 0 185, 5+ 18, 5 198, 0+ 16, 5
Qonda yallig'lanish sitokinlarini tekshirishning ko'rsatishicha, MYAK va UBIYAK bilan og'rigan bemorlarda IL - 6 mikdori sog'lom odamlarga nisbatan 54,2% va 50,4% ga oshgan. Boshqa sitokin FNO - a miqdori esa MYAK va UBIYAK bilan og'rigan bemorlarda 84,1% va 81,2% oshgan (tablisa 3).
Jadval 3
MYAK VA UBIYAK bilan ogrigan bemorlar qon zardobida sitokinlar kursatkichi
Sitokinlar Soglom UBIYAK MYAK
IL 6 (pg/ml) 31, 20+ 2,20 46,60+ 3,50* 48,80+ 3,70*
FNO-a (pg/ml) 3,20+ 0,45 5,80+ 0,40* 6,40+ 0,46*
Instrumental tekshirishda, ya'ni barcha bemorlar bilak suyagining distal kismini ultratovush densitometr yordamida tekshirilganda MYAK bilan og'rigan bemorlarning 22 tasida T - indeksi 2,6 yed.ga va UBIYAK bilan og'rigan 24 ta bemorda T - indeksi 2,5 yed.ga pasayganligi aniqlandi.
Tadqiqot natijalari: O'tkazilgan rang korrelyasion taxlili natijasida olingan ma'lumotlar shuni ko'rsatdiki, MYAK va UBIYAK bilan og'rigan bemorlarda bevosita korrelyasion bog'liqlik qo'yidagi ko'rsatkichlar orasida kuzatildi: HP -infeksiyaga nisbatan ijobiy HP-test va b-cross laps (r= 0,6), 5 yildan uzoq kechuvchi anamnez va b-cross laps (r= 0,7). Salbiy korrelyasion uzaro bog'liqlik esa qo'yidagi parametrlar orasida aniqlandi: IL - 6 va osteokalsin (r = -0,6), HP - infeksiyaga nisbatan ijobiy HP-test va osteokalsin (r= -0, 5), IL - 6 va T-indeks (r= -0, 5), 5
yildan uzoq kechuvchi anamnez va T-indeks (r= -0, 5) (rasm 1).
1040
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 4/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
Rasm 1
MYAK va UBIYAK bilan ogrigan bemorlarda T - indeks va boshqa parametrlari orasida korrelyasion bogliqlik qo'yidagicha:
Shunday qilib, utkazilgan izlanishlar natijasiga kura, hazm traktining uzoq kechuvchi va HP-assosirlashgan kasalliklari, ya'ni MYAK va UBIYAKda osteopeniya rivojlanib boradi. Kasallik kechish davomiyligi ortib borgan sari, suyak tuqimasining mineral zichligi kamayib boradi. Bu HP - infeksiyaning organizmga salbiy ta'siri xamda yalliglanish mediatrlari sintezining oshib ketishi tufayli xam kelib chiqishi qayd qilindi. Ular ko'pincha o'zaro bir - biriga bog'lik ravishda osteopeniyaning rivojlanishiga olib keladi. Bundan tashqari, shuni xam xisobga olish kerakki, MYAK va UBIYAK ni davolashda qo'llaniladigan tarkibida alyuminiy saqlaydigan antasidlar va sitoprotektorlarni (sukralfat, venter, alyumag, maoloks va b.k.) uzoq qullash xam osteopeniya rivojlanishiga olib keladi. Bu dori vositalarining nojuya ta'sirlaridan biri suyak tuqimasidagi osteodistrofik uzgarishlarga sabab bo'lishidir.
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
О
R
VOLUME 2 | ISSUE 4/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
XULOSA
1. Uzoq kechgan (3-5 yildan ortiq) va HP-infeksiyasi bor me'da va o'n ikki barmoq ichak yara kasallarida osteopeniya rivojlanishi kuzatiladi;
2. Me'da va o'n ikki barmoq ichak yara kasalligida suyak tuqimasining zichligini, ya'ni osteopeniyani aniqlashda suyak markerlari: ostekalcin, b - cross laps va ultratovush densitometriyada T-indeksi asosiy kursatkichlar sanaladi;
REFERENCES
1. Франке Ю., Рунге Г. Остеопороз. - M.: Medicina, 2005. - 300 с.
2. Хилова К. "Системные остеопороз I Costnix System System Zubochelystnoy. Словакофарма Revuel. 2008. №4 S. 99-101.
3. Simmerman Ya.s. Патология гастродуоденона I Helicobacter pylori: Точка Стрена. Клин фармакол. я потею. 2006; 2: 37-40.
4. Simmerman Ya.s. Yazvennaya Bolazn I Helicobacter pylori - Infusion: Novie Fact, Razhantleniya, преололологоя. Clin, Med. 2005; 4: 67-70.
5. Kawamoto R, Murase C. //Relationship between bone metabolism and effects of lifestyles after gastrectomy. J UOEH. 2005 Mar 1;27(1):73-87.
6. Sawicki A, Regula A, Godwod K, Debinski A.//Peptic ulcer disease and calcium intake as risk factors of osteoporosis in women. Osteoporos Int. 2003 Dec;14(12):983-6. Epub 2013 Oct3.
7. Хусаинова М. А., Холтураев А. Т. Изменение маркеров костной ткани у больных язвенной болезни желудка и двенадцатиперстной кишки //Национальная Ассоциация Ученых. - 2016. - №. 1. - С. 19-19.
8. Беляева Е. А. Остеопороз в клинической практике: от своевременного диагноза к рациональной терапии // Consilium medicum. - 2009. - Т. 11. № 2. - С.
9. Верткин Л. А., Наумов А. В., Моргунов Л. Ю., Горулева Е. И., Журавлева О. С. Остеопороз в практике семейного врача: что мы умеем? // Справочник поликлинического врача. -2016. - Т. 4. № 3.
10. Коррекция недостаточности витамина D / И. Н. Захарова, С. В. Васильева, Ю. А. Дмитриева и др. // Эффективная фармакотерапия. - 2014. - № 3. - С. 38-45.
11. Новикова В. П., Гузеева О. В., Кузьмина Д. А. Хронический гастрит и патология костной ткани у детей // Врач-аспирант. - 2011. - № 4.1. - С. 248-254.
12. Турбина М. В., Белоусова Е. А. Нарушение минеральной плотности костной ткани и дефицит витамина D при воспалительных заболеваниях кишечника // Фарматека. -2012. - № 20.
88-94.
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
о
R
VOLUME 2 | ISSUE 4/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
13. Хаустова Г. Г., Банина Т. В., Мухина Ю. Г., Щеплягина Л. С. Дефицит кальция и витамина Д при хронических заболеваниях желудка и тонкой кишки // Доктор. ру: электронный журнал. - 2008. - № 1. - С. 14-18.
14. Thomson A. B. R., Siminoski K., Fried M., Saenz R., Cohen H., Elewaut A., Thomsen O., Krabshuis J. Остеопороз и заболевания желудочно-кишечного тракта: Руководство Всемирной гастроэнтерологической организации (OMGE) // Фарматека. - 2007. - № 6. - С. 67-71.
15. Sydney Lou Bonnik. Bone densitometry in clinical practice // Human. press. -2014. - P. 411.
16. Miheller P., Lorinczy K., Lakatos P. Clinical relevance of changes in bone metabolism in inflammatory bowel disease // World J. Gastroenterol. — 2010. — Vol. 16. — P. 5526-5542.
17. Tauseef Ali, David Lam, Michael S. et. al. Osteoporosis in Inflammatory Bowel Disease // The American journal of medicine. — 2009. — Vol. 122, № 7. — Р. 599604.
18. Harpavat, Manisha; Keljo et. al. Metabolic Bone Disease in Inflammatory Bowel Disease // Journal of Clinical Gastroenterology. — 2014. — V. 38. — P. 218224.
19. Ершкова А.Б. Диагностика и лечение деминерализации костной ткани как осложнения хронических воспалительных заболеваний кишечника: автореф. ... канд. мед. наук. — М., 2016. — 22 с.
20. Бекмурадова М. С., Гаффаров Х. Х., Ярматов С. Т. ОШ^ОЗОН-ИЧАК ТРАКТИ ЗАРАРЛАНИШИ УСТУНЛИГИ БИЛАН КЕЧГАН КОРОНАВИРУС ИНФЕКЦИЯСИДАН КЕЙИНГИ Х,ОЛАТНИ ДАВОЛАШНИНГ УЗИГА ХОСЛИКЛАРИ //Scientific progress. - 2021. - Т. 2. - №. 1. - С. 489-493. [HTML] cyberleninka.ru
21. Самиев У. Б., Бекмурадова М. С. Helicobacter pylori УХУДШАЮЩИЙ ФАКТОР СОСТОЯНИЯ БОЛЬНОГО У ПАЦИЕНТОВ С ПЕЧЕНОЧНОЙ ЭНЦЕФАЛОПАТИЕЙ //Scientific progress. - 2021. - Т. 2. - №. 6. - С. 1763-1767. [HTML] cyberleninka.ru
22. Bekmuradova M. S., Shodieva G. R. HELICOBACTER PYLORI WORSENING FACTOR OF THE PATIENT'S CONDITION IN PATIENTS WITH LIVER ENCEPHALOPATHY //Web of Scientist: International Scientific Research Journal. - 2021. - Т. 2. - №. 11. - С. 133-137. [PDF] academiascience.org
23. Bekmuradova M. S., Xaydarov S. N. JIGAR SIRROZI BILAN OG'RIGAN BEMORLARDA Helicobacter pylori INFEKSIYASINING PEPTIK YARA
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
о
R
VOLUME 2 | ISSUE 4/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
RIVOJLANISHIDAGI O'RNI //Scientific progress. - 2022. - Т. 3. - №. 2. - С. 886890. [HTML] cyberleninka.ru
24. Бекмурадова М. С., Самиев У. Б. Действия Ингибиторов Протонных Помп На Степень Развития Печеночной Энцефалопатии У Больных Циррозом Печени //CENTRAL ASIAN JOURNAL OF MEDICAL AND NATURAL SCIENCES. -2021. - Т. 2. - №. 5. - С. 437-441. [PDF] centralasianstudies.org
25. Salkhidinovna B. M., Rabimkulovna S. G., Totliboevich Y. S. COMPARATIVE ASSESSMENT OF THE EFFECT OF OMEPRAZOLE AND PANTAPRAZOLE ON THE DEGREE OF DEVELOPMENT OF HEPATIC ENCEPHALOPATHY IN THE PATIENTS WITH LIVER CIRRHOSIS //E-Conference Globe. - 2021. - С. 149-152. [PDF] econferenceglobe.com
26. Назаров Ф., Холтураев А. ME'DA VA O'N IKKI BARMOQ ICHAK YARA KASALLIKLARIDA SUYAKLAR MINERAL ZICHLIGINING BUZILISHI //Журнал кардиореспираторных исследований. - 2021. - Т. 2. - №. 4. - С. 34-37. [PDF] inlibrary.uz
