CC BY
77
Ф. Бацриев
ФАХ.ЛАВИЁТ ВА МАСОИЛИ ВАЗНИ АШЪОРИ ГУЛЧЕХ.РА
Вожатойкалидй: адабиёти муосириатфоли тоцик, Гулче^ра, ваз ни apf3, вазни ^ицо
Мусаллам аст, ки як манбаи асосй ва калидии адабиёти бадей ва умумаи фарх,анг забони зиндаю гановатманд ва х,амеша дар рутттди адабиёти шифох,й мах,суб мешавад. Х,ама бузургоии чах,он, бахусус, сухаивароии асил ибтидои сухаии хаёлаигезу дах,онофарину иобро аз забони бобою модаркалон, аз афсонаю х,икоёту достой ва х,икматх,ои халцй омухта, нахустин ноях,ои тафаккури бадеию илмиашоиро бо тафаккури бадеии халци хеш тахсис додаанду ободу пойдор сохтааид. ( ах,ех,гар бигуем, кулли осори бадеии муассиру хаёлаигез ва дилкаше, ки бо даззобияту равонию самимияташ дилу аъсоби хоиаидаву шуиаваидаро ба дунбиш овардаву тасхир карда буд, х,амин адабиёти шифох,й мах,суб мешуд, ки солх,ову асрх,о дар ёду хотири мардум зиндагй мекард ва танх,о ашхоси алох,ида оих,оро дамъоварй намуда, дар сурати китобх,о пешкаши х,амагон кардааид. Адабиёти хаттй ва миллие, ки баъдаи рун кор омадааст, фарзанди некноми х,амин адабиёти иургановати шифох,й мах,суб мешавад. Ба тарзи дигар гуем, адабиёти хаттй ё китобии имрузаи мо зода ва парвардаи х,амин адабиёти шифох,ист.
Адабиёти шифох,й мадм^и сухаии шоирона ва мухайяли халку шшлатх,ост. Аслан ин адабиётро низ ашхоси алох,идаи хуппавку хушсалица офаридаанд ва бинобар рун когаз сабт нашуданаш шифох,й шуд ва чун лавху цалам пайдо гашт, ин адабиёт навишта ва сабт гардид. Ин адабиёт дар тамоми давру замонх,о ба иайдоиш ва инкишофи бемайлони адабиёти бадеии хаттй мусоидат намуд.
С _ УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ^ ~ 67 ~
Ба х,амин маънй яке аз мух,аедикони бар^астаи таърихи адабиёти рус, академик Д.С.Лихачёв навишта буд: «Э^одиёти шифох,ии халц на танх,о адабиётро ба вучуд оварду зух,ури онро имконпазиртар гардонид, балки ба рушди адабиёт дар х,амаи марх,алах,ои баъдинаи он мусоидат кард» (5, 31).
Дар хусуси яке аз х,я\шп цабил китобх,ои халцй, ки «Дарвоза нигин дорад» унвон дошт, Гулчехра Сулаймонй тацризе навишта, арзиши бадеию услубии онро дар «он цадар самимию равонй», «хеле равону дилчасп» ва фах,мо будани калимаю иборах,о, ташбехдои сода, вазнх,ои шух» дидаю зикр карда буд (1, 150).
Воцеан, бехдарину маъмултарин намунах,ои осори лафзии халцй ва хоса суннатх,ои шеъри шифох,ии барон к^дакон, пеш аз х,ама дар пав ьх,ои шеъри хаттй ва шаклу мазмуни он, дар ох,аш у зарб, мусикД забону тарзи баён, дар сабку услуб, мавзу"Ь, бунёди цофияву радиф ва Faiipa накопи амику барозанда дорад.
Табиист, ки дар шеър умуман, ва дар шеъри атфол хусусан, масъалаи вазну к;офия чун мух,имтарин унсуроти шеърияти назм аз масоили марказй ба шумор меравад, зеро вазну кофияи равону сода, сабук ва мувофику мутобици мавзуву мухдаво, серцофиягй ва кофиях,ои такрор беш аз х,ама хоси шеъри кулак«)и аст. Х,ар цадар ки вазни шеър сабуку кутох, ва кофияи он бештар (хусусан тарзи цофияороии маснавй ва такрор) бошад, х,амон цадар ба завцу салила, ба табиату атвор ва савияи дарки х,ама^онибаи кудакоп мувофицу мутаносиб меафтад.
Чун сухан аз боби вази рафт, бояд г^ем, ки цадимтарин, дастрастарин, содатарину осонтарин вазни шеърй вазни х,идой (вазни х,и^о1пумор ё умуман х,и^ошумор низ мегуянд) ёвазни х,идо ба шумор меравад ва ин вази сарчашма дар адабиёти Юнони К,адим доштааст. Нахустин осори хаттии мо, эронитаборон, аз цабили «Авасто», «Ёдгори Зарирон» ва Faiipa ба вазни х,и^о гуфтаву суруда шудааст. Вазни мазкур ба оила ва ба гурух,и забон-х,ое хос аст, ки дар онх,о маком ё чои зада дар вожагон устувору собит аст. Дар забоин форсии го^икй зада одатан дар охири калимаву вожагон меояд ва биноан, вазни х,и^ой ба табиати он созгору мувофик; аст. Вале баробари ба шеъри мо ворид шудани вазни аруз, ки имкониятх,ои дохилии фароху фаровон дорад ва барон чавлоп кардани завцу х,упару истеъдоди шоир заминай мусоид фарох,ам меорад, малому нуфузи шеъри хи^ой бамаротиб
махдуд туда, танх,о ба шеъри омиёна ва фахдавиёт тахсис гардид ва хоси ин адабиёт шуда монд. Аммо шеъри сарватманду пургановат ва оламшумули форсии то^икй дигар дар вазни х,и^ой ьуп^оиш наёфта, аз ин чавкот ва сарх,адх,ои танг та^овуз ва убур кард. Зеро доираи вазни шеъри х,и^ой ё имконияти вазнсозии он хеле махдуд буда, аз 5-6 навъ иборат аст, ки маъмултарину машх,уртарини онх,о шеърх,ое мебошанд, ки аз 5 ва 7 х,и^о иборатанд.
Х,амин тарик„ вазни асосии назми адабиёти атфоли то^ик вазни ^и^ой rçapop гирифт. Ба андешаи адабиётшиносони то^ик Р.Х,одизода, М.Шакурй ва Т.Абду^абборов «Ин вази дар назми точи к факдг пас аз Инцилоби Октябр аз фолклор гузашт... ва бо вазни х,ич<> дар адабиёти бачагонаи то^ик бисёр асарх,ои манзум навишта шудаанд» (6, 188). Аммо вазни асосии шеъри адабиёти расмии калонсолон х,амоно вазни аруз буд. Дар ин адабиёт комилан аз вазни аруз истифода кардану сирф ба шеъри кудакон тахсис додани вазни х,ич<ш нишон ё рамзи тафовути ин адабиётх,о аз х,амдигар ва як навъ осону содаю равон ва кобили дарки к^дакоиу наврасон гардонидани шеъри барон хурдсолон аст. К,атъи назар аз ин, баъзе аз шоирони то^ик, ки барои кудакон шеър мауяпд, як к,ис\ш ашъори хешро дар вазни аруз низ гуфтаанд.
Ба вазни х,ичой руй овардани шоирони то^ик, аз чумла Гулчехра Сулаймонй х,амоно риоя кардани табиат, завцу салила, ниёзмандй ба сухаии осой, ба содапарварию равондустдории кудакон дар дарки адабиёт, сухани мухайялу муцаффо аст. Табиист, ки шеъри Гулчехра низ асосан ба вазни х,и^оист. Дар ин рох,и на^иб Гулчехра ба анъанах,ои шеъри сабки хуросонй, шеъри шифох,ии тоники ва шеъри шифохрю хаттии кудакоии халкдои дигар, бахусус шеъри атфоли русй иайравй ва дар баъзе маврид ба он тацлид кардааст. Нахустин шеърх,ои барои кудакон иншокардаи Гулчехра, ки дар Haxyci ма^муах,ои у «Имру i ид» (1957) ва «Ду бех олу» (1962) 40Й гирифтаанд, нисбатан норавон, дилгиркунанда ва голибан нацлию х,икоятй буда, аз лих,ози тарзи ифода ба завцу салила, табиати бо х,ама чиз (аз чумла бо калимах,о) бозй кардани кудакон чандон мувофику созгор набуданд.
Агар гуем, ки табаддулот дар э^однёти Гулчехра баъд аз ошной ва мутолиаи ашъори шифох,ии бачагона, яъне ибтидои солх,ои шастуми асри гузашта рух дод, хато нахох,ад шуд. Мах,з ошной ва омузиши ашъори шифох,ии кудакон, ки солх,ои шастуму
; УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ -69 -
х,афтодум бо ташаббуси шуъбаи фолклори 1 1ажух,пппох,п забои ва адабиёти ба номи Рудакй ва талошх,ои бесоГипуШ профессор Бахром Шермух,аммадов - нахустин мухдк^дпд! шеъри шифохри к^дакон дамъоварй ва ба табъ расонида шуда буд, иншои шеъри кудакро дар эдодиёти Гулчехра аз реша ва беху бунёд дигар кард. Мух,имтарин сифати шеъри шифох,ии к^дакон содагию равоий, покию зебоию иафосати сухаи, мушаххасии мавзуъ, кутоху ихчамии аидеша, дар х,ар мисраъ мавдуд будаии мубтадою хабар, кофиях,ои сарсху дараш дор, истифодаи радиф ва саиъати такрор дар онх,ост.
I "улчехра дар фаъолияти миибаъдаи эдодиаш кушиш иамуд, ки ии сифатх,ои бадеию услубии ашъори шифох,иро иайгироиа ба кор гнрад ва бад-ин миивол1 (а и Г) а и х,иссй ва таъсири эстетикии сурудах,ои хешро тацвият бахшад. Ба хотир орем х,амон шеъри машхури шифоии кудакон «Дарвоза нигин дорад»-ро, ки байти охириии он чунин аст:
Дарвоза нигин дорад, К,улфи Ошанин дорад.
Чунонки мебинем, х,ар мисраи ин шеъри хушох,ангу иурмаъно ва равону салис х,амагй аз 7 х,и^о ибора буд а, аз лих,ози бадеият ва услуб дшдуп и шоираро сахт мутаваддех, намуд ва боиси номи мадмуаи ашъораш гардидани номи ин шеър гардид. У аз ин баъд бехдарин ашъорашро барои кудакон мах,з дар сабку ох,ангу зарби х,амин к, а Г) и л шеърх,ои шифох,ии кудакон эдод намуд.
Аммо ба пиндори мо, Гулчех,ра Сулаймонй баъди иншои шеъри «Бибидонам» (1963) чун шоири к^ Дкоп шннохта шуду шух,рати сартосарй иайдо карда, мах,буби кудакон гашт. Ва бехдарин та^ризу маколах,о оид ба эдодиёти Гулчехра пас аз ба чоп расидани х,амин шеъри у иншо шудаанд ва кулли муаллнфоин тацризу ма^олаву тадк;ик;от дар хусусн китобх,ои алох,нда ё умуман осори Гулчехра аз ин шеъри кашфиётии у ёд, тахдилу баррасй ва ардгузорй кардаанд ва ин шеърро бехдарин офарида дар эдодиёти шоира ба шумор овардаанд. Ин шеър ва шеърх,ои дигари шоира ба х,амин сабку усулу ох,анги дилнишии, вазну кофияву радиф ва дар иайравй ба вазну услуби шеърх,ои шифохри атфол, аз цабили «Давндему давидем», «Дарвоза нигин дорад», «Аз боло Fy6op омад», «Яку дую сею чор», «Се духтаракон будем», «Олуча гули бодом» ва амсоли ин эдод шудаанд.
Масалан, шеъри «Т^й омад»-и шоира дар иайрави ба шеъри халции бачагоиаи «Аз боло губор омад» иишо шудааст:
«Аз боло губор омад», Мошина цатор омад. Сози ёр-ёр омад, К,удои бисёр омад. Зарби таблак боло шуд, Навбати рацеи мо шуд. Суриайчии иагмагар Суриай пури хушхабар: - Туй ом аду туй омад, Арфеи хушрфй омад! Куча тамошоцошуд, Дах,они х,ама во шуд. Холаяки Сайёра Аз по монда бечора, Гряд: «Чйррзи фиррз, Ба хона ояд арфе...» Х,ама аз дурру наздик, Мекуиаидуро табрик: Аррсу шах, муборак! Рузи фарах,, муборак! «Аз боло губор омад», Мошина цатор омад. Крчаи мо шуд бах,ор Ба моианди лолазор.
Х,ар су танга борон шуд, К,андалот фаровон шуд, Тамошои к алой шуд, Ин гап вирди забои шуд: -Шах, ома душах, омад! Арфеи чу и мах, омад! Шах,Анвари ценимо, Акои калони мо, Х,амсояи хуби мо, Рафику мах,буби мо. Аруси шах, кй бошад? Рфяш чу мах, кй бошад? «Аз боло губор омад», Мошина цатор омад. Пеш аз х,ама давидем, Ба мошина расидем, Бо разору як х,ила Рун аруса дидем. Х,айрон шудемякбора-Инкелини Сайёра, Ин аррси Анварцон, Ин олами чарогон Хох,ариАмон будаст, Анаи Цах,он будаст!
(3,57).
Чуиоики дида мешавад, дар ин шеъри сужетй дастурх,ои гоявию эстетикии фахдавиёт то х,адди имкон риоя шудааст. Шеър аз чихдти мазмуну мухдаво ва тарзу услуби нигориш намунах,ои маъмули ашъори шифох,иро мемонад. Дар он манзараи х,аракагу амали одамон, табъи болидаи эшон, рафтуои мошину шодии бачагон, хуллас, манзараи умумии т^й хеле зинда ва воцей ба тасвир омадааст. Вазни кутоху ихчами 7-^идой, фаровонии феъл, радифу цофиях,ои сарех,, равонии мисраъх,о, ки ба туфайли х,идох,ои кушода имконпазир гардидааст ва, бахусус, такрор ба такрор омадани радифи «омад, омад», ки дар них,оди кудакон
УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ
шявк(и бозиро меангезад, аз царобати узвии ин шеър бо осори лафзии хал к, шах,одат медих,ад.
Шеъри т^лонии «Хазинаи Мадина» бошад, дар вазну кофия ва сабки шеъри шифох,ии кудакони то^ик «Се духтаракон» («Се духтаракон будем, Лолачинакон будем. Давидему давидем, Ба ЧУ и нав расидем») иншо шудааст:
Давидему давидем, Сари Чорсурасидем. Чорта майор дидем, Тути цатор дидем. Лав^и мазор дидем. Х,ар тараф назар кардем, Аз дигар гузар кардем, Дар цафои Чормаиор Сояи тути цатор, Момои Мадииаро, Сощби хазииаро, Цою макоии Уро, Тахти равоиирро, Чи шуд ки мо иадидем, Чаро ки мо иадидем! Дидем ацаб деворе, Девораки гилкорй, Дари беиигии дидем, Х,аща ба зулфиидидем, Дайрой шуда аз дигар, Х,ар срро кардем назар...
Давидему давидем, Ба сари ток; расидем. Боги калоиро дидем, Х,авзи равоиро дидем. Дар лаби %авз иишастем, Ташиагиро шикастем. Ощста дар х,ама цо, Аз %ама пиру барио Хонаи Мадииаро, Сощби хазииаро. Якто-якто иурсидем, На, бехато иурсидем! Дар ин шахри дилкушо, Дар ин шах)ри Бухоро Момои Мадииаро, Сощби хазинаро Хурдукалон медонад, Пиру цавон медонад. Зи нав шудем рабсилор Ба цониби Чормаиор...
(2, 37).
Ин осори манзуми пур аз х,аракагу амал аз нигох,и х,а^му сужет навъи манзумаро мемонад. Он аз 77 байт иборат буда, х,ар мисраъаш аз 7 х,ич<) таркиб ёфтааст. Дар сужет ва сохтору сабки ин манзума услуби афсонасароии халцй ва дигар унсурх,ои шеърияти назми шифох,й иигох, дошта шудааст. Аз ин лих,оз, Чанбаи тах,аррукотии (динамика действий) манзума хеле иуркувват буда, дар он х,одисаву воцеах,о паи х,ам тагйир ёфта меистад. Фаровон истифода шудани воситах,ои тасвир, аз цабили ташбех,, тавснф, талмех,, такрор, ма^озу истнора («Чашмонн у даргирнфт, Гуё дар ахтар гирифт»), корбурди э^одкоронаи
таркибу иборах,ои халции «дида духтан», «лаб бастан», «дур суфтан», «х,алк;а ба зулф задан», «ташнагиро шикастан», «моту х,айрои шудан»... ва х,амчунин дар х,ар байт ба х,ам наздик дой гирифтани кофияву радиф, ки голибан аз х,иссах,ои феълии путк, сохта шудаанд, забону тарзи баёнро шираву лангардор намуда, бадеияти осорро тацвият бахшидаанд.
Шеъри дигари шоира «Дунё пур аз тарона» дар вазну цофия ва ох,апги шеъри шифох,ии кудакон («Яку дую сею чор») гуфта шудааст:
Яку дую сею чор, JÇap чи ба дилхуш ояд,
Канй гуед: кй тайёр? Цах,они иав кушояд,
Когазу цаламдоред? Расми х,амоиро кашед,
Муцаламро биёред. Пиру цавоиро кашед...
Аввал тамошо кунед, Соф саморо кашед,
Назар ба дуиёкуиед. Шаршара^оро кашед,
Дуиёпур аз афсоиа, Дар ррзи навба^орон
Пур бувад аз тароиа... Шодии моро кашед.
(4,131).
Шеъри «Сайри дунё» низ айнан дар вазну колаб ва ох,анги ин шеъри машхури халцй офарида шуда, дар он муаллиф манзараи рох,гардон шудани к,ах, рамой и хешро табий ба дилва овардааст:
Яку дую сею чор, Бе гаиу бе овоза,
Рацгардон шудБахтиёр, Баромад аз дарвоза, Дудасти худро пар кард, По монда якто-якто, Бори аввал сафар кард. Рафт у ба сайри дунё.
(4, 124).
Яке аз мухрмтарин вежагих,ои услубии шеъри кудак бозию г юдй бо сухан, бо кофияю радиф, бо калимоту вожагони зебову хуш-навост, ашъорест, ки дар них,одашон зарбу ох,аш и таронаву суруду наво доранд ва хонанда онро чун суруди дилкашу рухравоз ва ашёи бозиву шодй истикбол мекунад. Х,иссае аз шеърх,ое, ки дар фавк, зикр кардем, аз думла «Бибидонам», «Борони найсон», «Чашма», «Сафар», «Шуламош», «Хонаи об», «Бобоям омад», «Холаи зар, ty s» ва амсоли ин аз х,амин цабил сурудах,ои хушох,ангу хушнавоянд. Аксарияти ин шеърх,о дар вазни сабуку равони нандх,идой эдод шудаанд, ки барон азбаркунии кудакон басо созгор аст. Ба сатрх,ои зайл зехр монем, ки хеле равону гушнавозу х,аядопбахн1у самимиянд:
УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ
Азде^аидур Чун ^айкали нур Бобоям омад, Цонам даромад! X,амрощ бобо Ба хонаи мо Буи хуши 6of, Буи K,aporoF.
Вазни халции пяпдх,!!дой, бахусус, дар шеъри «Хонаи бобом», ки хушох,ангтарин ва рух.навозтарин офаридах,ои шоира аст, хеле бамавцеъ ва эдодкорона ба кор рафтааст:
Шамоли адир, Садах^оинир, Сози чашмасор Насими бах,ор Якцо даромад Бобоям омад.
(2,14).
Канори цубор, Сари чашмасор, Бошад намудор, Мавци сафедор, Орастадевор-Хонаи бобом, Хонаи бобом! Обаки зулол, Х,ур-хури шамол, Дорад цама сол. Б о дили кашол Мекунам хаёл-Хонаи бобом, Хонаи бобом!
Дарвозаи боз, Ин неъмату ноз Ру% ои хан дон, Буи хуши нон, Пур-нури мех,мон-Хонаи бобом, Хонаи бобом! Чах,- чщи MypFOH, Суруди чрнон, Гулкой хан дон, К,аймок;и момо Богидилкушо-Хонаи бобом, Хонаи бобом!
(3, 40).
Чунонки мебинем, шеъри мазкурва дигар шеърх,ои нанч^ичоии шоира, асосан, дар вазни шеъри шифох,ии «Калхоти даштй» (Калхоти даштй, Аз кух, гузаштй? Бобома дидй? Савгома додй?) иншо шудаанд. Дар ин офаридах,о кутох,ии мисраъх,о, фаровонии х,ичох,ои кушода, кофиях,ои сарех,, шодобии х,арфх,ои садонок, задаву такрор ва серистеъмолии х,амсадох,ои дарангноки «р» ва «с» чаи паи х,иссию мусициро тацвият бахшида, pfxy ох,анги шеърх,оро ба зарбу ох,анги суруду таронах,ои халцй мутобиц гардонидаанд.
Х,амин тарик„ Гулчехра мавзуъх,ои мавриди тавадчух,и хонан-даи хурдсолро дих,ати осой ба самъ, ба гушу х,уш ва дилу дидаи эшон расонидан, онро дар колаб ва чавкоти забони равони шеъри шифох,ии кудакон рехтааст, ки х,ам вази (нанч^ичоиву х,афтх,и^ой)
— 74 -i: НОМАИ ДОНИШГОХ )
ва х,ам цофияву радифи (такрори калимоту таркибот) яксон дошта, аз дих,ати сатх,у савияи тарзи тасвири бадей ба доираи табъу завцу салицаи кудакои комилан мувофицу мутобиц аст.
Бисёр шеърх,ои машхуру аз дониби хонандаи хурдсол ба хушх,олй испщболшудаи шоира мах, ! дар х,амин вазну кофия ва сабки нигориш офарида шудаанд, ки «Амаки П1ох,ип», «Шах,ри нав», «Баъди хоб», «Мижгон», «Себи хубонй», «Алла», «Бозор», «Дурдоиа», «Очам хамир мекунад», «Х,улбу», «Момо» ва бисёр шеърхри дигар аз х,амин цабиланд ва бехдарин офаридах,ои f мах,суб мешаваид. Аз ии шеърх,о маълум мешавад, ки шоира, воцеан, тахди таъсири шеърх,ои ноби шифохри кудакон моида, мафтуии шеваи гуфтору сабки иавиштор ва ох,ангу зарби озоду содаву равоиу дилкаш, вазии кутох, (7-х,идой) ва тарзи кофиябапдии масиавию радиф гардида, аксари ашъори раигииашро дар х,амин колабу сабк иигоштааст. Бояд гуфт, ки мах,! х,амин сабки нигориш ва колабу чавкоти шеърй дар назми к^дакони тодик баъди солх,ои 60-уми асри гузашта цариб дар эдодиёти тамоми шоирони тодик, ки барои кудакон шеър эдод мекунанд, маъмул гардид ва ни сабки нигориш яке аз дастовардх,ои асосии шеъри кудакон дар иандох, соли охир аст. Бехдарин намунаи ашъори шоирони мо, ки барои кудакон эдод шудаанд, аз цабили сурудах,ои устод Лохутй, Пайрав, Мирсаид Миршакар, Абдусалом Дех,отй, Аминдон Шукухр, I аффор Мирзо, Убайд Радаб, Бобо Ходи, Гулчехра Сулаймонй, Наримон Бацозода, Мух,аммад оиб, Чура Х,ошимй ва бисёр дигарон мах,з шеърх,ое мах,суб мешаваид, ки ба вазну ох,ангу зарбу тарзи кофияороии шеъри шифох,ии кудакои и тодик гуфта шудаанд.
ПАЙНАВИШТ
1. Гулчехра С. «Дарвоза нигин дорад», Садои Шарк;, 1962, №7
2. Гулчехра С. Рангинкамон (Шеърх,о ва достойно).-Душанбе: Маориф, 1979
3. Гулчехра С. Айёми гули лола (Мадмуаи шеърх,о).-Душанбе: Маориф, 1982
4. Гулчехра С. Сичарог (Мадмуаи шеърх,о).-Душанбе: Адиб, 1988
5. Лихачев Д.С. Возникновение русской литературы.-M-JI: Изд.АН СССР, 1952
С УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ >- 75 ~
6. X,одизода Р., Шукуров М.. Абду^абборов Г. Фарх,анги истило-х,оти адабиётшиносй. - Душанбе: Ирфон, 1966
Устное народное творчество и проблемы метрики в поэзии Гульчехры
Ф. Бахриев
Ключевые слова: современная таджикская детская литература, творчество Гульчехры, аруз, силлабо-тоническая система
В статье анализируется проблема влияния устной народной поэзии (фахлаеиёт) на творчество известной детской поэтессы Гульчехры. Автор статьи утверждает, что в ее творчестве отчетливо проявляются свойства важнейшей особенности устной детской поэзии: плавность и благозвучность, конкретность темы, сжатость и лапидарность выражения мысли, наличие подлежащего и сказуемого в каждой строке, звонкость рифмы, использование редифа и фигуры повтора. Гульчехра в своем творчестве очень удачно применяет пятисложную и семисложную строфы.
Oral F.olk Creation and the Problem of Metrics in Gulchekhra's Poetry
F. Bakhriyev
Key words: modern Tajik children s literature, Gulchekhra s creation, aruz, syllabic-tonic system
The article dwells on the problem of oral folk poetry influence (fakhlaviyot) over the creation of the well-known children's poetess Gidchekhra. The author of the article states that her creation demonstrates distinctly the properties of the most important peculiarities of oral children's poetry: fluency and euphony, thematic concreteness, tersity and laconism of thought expression, presence of subject and predicate in every verse line, sonority of rhyme, usage of redif and a figure of reiteration. In her creation Gulchekhra successfully appliespentisyllabic and heptasyllabic stanzas.
