CC BY
37Oriental Renaissance: Innovative, R VOLUME 1 | ISSUE 5
educational, natural and social sciences (~) ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423
OQIMDAGI DON NAMLIGINI O'LCHASH UCHUN USKUNALAR
Kimsanboyeva Moxlaroyim Shoirbek qizi Talaba, Andijon mashinasozlik instituti, Andijon, O'zbekiston
Annotatsiya: Ushbu maqolada donning sifatini buzmasdan uzoq muddatli saqlash, quritish jarayonlari, don quritishda energiya sarfini optimallashtirish hamda oqimdagi don namligini o'lchash uchun uskunalar haqida so 'zyuritiladi.
Kalit so'zlar: Oqim, don, quritish, energiya, samaradorlik, uskuna.
EQUIPMENT FOR MEASURING CURRENT GRAIN MOISTURE
Kimsanboyeva Mohlaroyim Shoirbek qizi Student, Andijan machine-building institute, Andijan, Uzbekistan
Abstract: This article discusses long-term storage of grain without compromising quality, drying processes, optimization of energy consumption in grain drying, and equipment for measuring grain moisture in the flow.
Keywords: flow, grain, drying, energy, efficiency, equipment.
KIRISH
Donning namligi uning sifati buzilmasdan uzoq muddat saqlanishini, oziq-ovqat va texnologik sifatlarning saqlanishini belgilovchi omillardan biridir. Donni sotishda uning tannarxiga ta'sir ko'rsatadigan namligi ham hisobga olinadi. Saqlashga yuborishdan oldin quritish paytida ham, uni qayta ishlash jarayonida ham don namligini tez va aniq aniqlash iqtisodiy va texnologik ahamiyatga ega bo'lgan eng muhim vazifadir. Namlikni o'lchash maxsus moslamalar - don namligi o'lchagichlari yordamida amalga oshiriladi. O'lchagan namlik qiymatlaridan samarali foydalanish uchun namlik o'lchagichni donni quritgichning mavjud avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimiga o'rnatish kerak. Donni quritgichning energiya sarfini optimallashtirish va xarajatlarni kamaytirish uchun oldindan belgilangan chastotada, ya'ni doimiy ravishda, oqimdagi don tarkibidagi namlikning miqdorini o'lchashi kerak.
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Oqimdagi don namligini o'lchash uchun uskunalarini tanlashda quyidagi xususiyatlarni hisobga olish kerak:
1. Namlikni o'lchash diapazoni. Yangi yig'ilgan donning namligi odatda 35% dan oshmaganligi va uzoq muddat saqlash uchun uning namligi 13 ... 15,5% gacha tushirilgan bo'lishi kerak, 10 ... 35% o'lchov oralig'i etarli bo'ladi;
Oriental Renaissance: Innovative, R VOLUME 1 | ISSUE 5
educational, natural and social sciences (~) ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423
2. O'lchovdagi xato. U qanchalik kichik bo'lsa, aniqlik darajasi shuncha baland bo'ladi, lekin ko'p hollarda oqim ichidagi namlik o'lchagichlari uchun 0,5 ... 1% xato qabul qilinadi;
3. Namlikni don turiga bog'liq ko'rsatkichlarning yo'qligi yoki agar ko'rsatkichlarga bog'liq bo'lsa, ma'lum bir don turi uchun namlik analizatorini tezda qayta kalibrlash qobiliyati;
4. O'lchov tezligi. Ko'rsatkichlarni yangilashning ruxsat etilgan chastotasi datchikning joylashgan joyiga, donning harakatlanish tezligiga va don quritgichining issiqlik inertsiyasiga bog'liq;
5. Namlik o'lchagich zondini loyihalash, o'rnatish usuli va ruxsat etilgan ish haroratining diapazoni. Masalan, namlik o'lchagichining zondini to'g'ridan-to'g'ri yuqori haroratli zonada donni quritadigan shaft ichiga o'rnatishda juda muhimdir;
6. G'alla quritgichning avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimiga uzatiladigan chiqish interfeyslari va parametrlari turlari.
Faoliyat printsipiga ko'ra, eng keng tarqalgan don namligini o'lchash vositalarini bir necha asosiy guruhlarga bo'lish mumkin:
1. Gravimetrik (termogravimetrik) namlik o'lchagichlari. Ushbu turdagi qurilmalarning ishlash printsipi to'g'ridan-to'g'ri quritish usuli bilan namlikni o'lchashga asoslangan. Ushbu turdagi qurilmalar universal bo'lib, don turiga qarab qo'shimcha kalibrlashni talab qilmaydi va yuqori o'lchov aniqligiga ega. Gravimetrik namlik o'lchagichlari o'z-o'zini ta'minlash operatsiyalarida va bilvosita usul yordamida namlikni o'lchaydigan asboblarni kalibrlash uchun ishlatiladi. O'lchov xatosi 0,005% ... 0,5%. Donni maydalash, quritish va tortish kerakligi sababli o'lchovga sarflanadigan vaqt bir necha soatga etishi mumkin,
2. Konduktometrik namlik o'lchagichlari. Namlikni o'lchash bilvosita don massasining elektr o'tkazuvchanligini o'lchash yo'li bilan amalga oshiriladi. Ushbu turdagi qurilmalar yuqori o'lchov tezligiga va arzon narxga ega, ammo ular o'lchash aniqligi etarli emas, donning turiga, uning haroratiga va o'lchash zondining o'rganilayotgan material bilan aloqa sifatiga qarab ko'rsatkichlarning katta tarqalishiga ega. Ular namlikni o'lchashning tor doirasiga ega, odatda 5 dan 35% gacha. O'lchov xatoligi 0,5% ... 2% ni tashkil etadi va u elektr qarshiligining oshishi va ko'rsatkichlarga turli xil xalaqit beruvchi omillarning ta'sirining kuchayishi tufayli donning namligi kamayganda o'sadi. Ular asosan don namligini qo'lda o'lchash uchun ishlatiladi; Dielektrik namlik o'lchagichlari. Namlikni o'lchash bilvosita o'lchov qilingan muhitning dielektrik o'tkazuvchanligini o'lchash orqali amalga oshiriladi, bu undagi namlik miqdoriga sezilarli darajada bog'liqdir. Ushbu turdagi
Scientific Journal Impact Factor
O
qurilmalar yuqori o'lchov tezligiga ega, etarli o'lchov aniqligiga ega, o'lchash zondining sinov materiali bilan aloqa qilish sifati uchun unchalik muhim emas va namlikni o'lchashning keng doirasiga ega. Ushbu turdagi namlik analizatorlari don quritgichlarini avtomatlashtirilgan boshqarish tizimlarida eng ko'p qo'llaniladi va o'lchov xatosi 0,3% ... 1% ni tashkil qiladi. Ammo ko'rsatkichlarning don turiga va uning o'sishi sharoitlariga bog'liqligi sababli tegishli kalibrlash talab etiladi. Bundan tashqari, namlik o'lchagichining ko'rsatkichlari o'lchangan donning haroratiga bog'liq, shuning uchun ko'rsatkichlarni haroratni tuzatish talab qilinadi.
3. Dielektrik namlik o'lchagichlari. Namlikni o'lchash bilvosita o'lchov qilingan muhitning dielektrik o'tkazuvchanligini o'lchash orqali amalga oshiriladi, bu undagi namlik miqdoriga sezilarli darajada bog'liqdir. Ushbu turdagi qurilmalar yuqori o'lchov tezligiga va etarli o'lchov aniqligiga ega. o'lchash zondining sinov materiali bilan aloqa qilish sifati uchun unchalik muhim emas va namlikni o'lchashning keng doirasiga ega. Ushbu turdagi namlik analizatorlari don quritgichlarini avtomatlashtirilgan boshqarish tizimlarida eng ko'p qo'llaniladi va o'lchov xatosi 0,3% ... 1% ni tashkil qiladi. Ammo ko'rsatkichlarning don turiga va uning o'sish sharoitlariga bog'liqligi sababli tegishli kalibrlash talab etiladi. Bundan tashqari, namlik o'lchagichining ko'rsatkichlari o'lchanadigan donning haroratiga bog'liq, shuning uchun ko'rsatkichlarni haroratni tuzatish talab qilinadi.
4. Ultra yuqori chastotali namlik o'lchagichlari. Ushbu turdagi qurilmalarda namlikni o'lchash printsipi elektromagnit maydon energiyasini yutilishiga asoslanadi, maydon energiyasini yutilishi qancha katta bo'lsa, tahlil qilinadigan muhit namligi shuncha yuqori bo'ladi. Ushbu turdagi namlik o'lchagichlari 0,1 dan 0,3% gacha bo'lgan kichik o'lchov xatoligiga ega va ularning ko'rsatkichlari deyarli don turiga bog'liq emas. Bu boshqa turdagi namlik o'lchagichlarni tekshirish va kalibrlash uchun mikroto'lqinli namlik o'lchagichlardan foydalanishga imkon beradi. Dielkometrik namlik o'lchagichlari bilan taqqoslaganda ularning narxi yuqori va o'rnatish joyiga va ish sharoitlarini talab qiladi. Ular donni quritadigan avtomatlashtirilgan boshqarish tizimida keng qo'llaniladi.
Donni quritadigan avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimining bir qismi sifatida ishlash uchun oqim namligini hisoblagichlar qatoridan faqat dielkometrik namlik o'lchagichlari va ultra yuqori chastotali namlik o'lchagichlari ishlatilishi mumkin. Masalan, FIZERP-SW100 dielektrik namlik o'lchagichidan foydalanish xususiyatlarini ko'rib chiqamiz.
FIZEPR-SW100 namlik analizatorlari o'lchov printsipiga ko'ra mikroto'lqinli diekometrlar namlik o'lchagichlari deb tasniflanadi. Ushbu namlik o'lchagichning
Scientific Journal Impact Factor
O
afzalliklari bir vaqtning o'zida kuzatiladigan katta hajmdagi materialni o'z ichiga oladi, bu esa don tarkibidagi namlikni konteynerlarda, dispenserlarda yoki bunkerlarda bir tekis taqsimlash bilan bog'liq xatolarni istisno qilishga imkon beradi.
FIZERP-SW100 analizatorining namlikni o'lchash diapazoni 0,1 dan 100% gacha, o'lchov xatosi esa 10 dan 20% gacha bo'lgan namlikni o'lchash quyi qismida 1% dan oshmaydi. Analizatorda ko'rsatkichlarni avtomatik ravishda tuzatish uchun o'rnatilgan harorat sensori mavjud. Sensor ikkita turdan birining zondini o'z ichiga oladi: U shaklidagi va to'g'ri novda. Birinchisi bunkerning bir devoriga, ikkinchisi esa ikki qarama-qarshi tomonga o'rnatiladi. Zondni qoplagan qatlamning qalinligi kamida 10 sm bo'lishi kerak.
Ushbu analizator uchun minimal o'lchov davn soniyasiga 1 marta, o'lchov natijalarini o'rtacha hisoblash funktsiyasi o'chirilganda. Analizator birlashtirilgan 4... 20 mA analog chiqishga va Modbus RTU raqamli chiqishiga ega. FIZEPR-SW100 namlik o'lchagichining ko'rsatkichlari donning turiga va uning o'sish sharoitlariga bog'liq bo'lgani uchun, o'lchov xatosini kamaytirish uchun foydalanuvchiga maxsus kalibrlash jadvallarini yaratish va ularni maxsus analizatorga o'tkazish dasturiy ta'minot. Umuman olganda, qurilma xotirasi turli xil don turlari uchun yigirmata kalibrlashni o'z ichiga oladi, ular orasida tez almashish imkoniyati mavjud.
Ba'zi hollarda, namlikni o'lchash vositasi tomonidan o'lchangan muhitning dielektrik o'tkazuvchanligini donni quritgichni avtomatik boshqarish tizimi yordamida namlikka qayta hisoblash qulayroq bo'ladi, chunki analizator nafaqat Modbus RTU nafaqat hisoblangan namlik miqdori, balki xuddi shu kalibrlash jadvallari asosida donni quritadigan avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlarida
1-rasm. FIZ
XULOSA
Scientific Journal Impact Factor
о
donning namligini va o'lchangan omilidir. Jarayon davomida kalibrlashni tezda o'zgartirishingiz mumkin va ushbu yechim qulay bo'lishi mumkin.
FIZERP-SW100 oqim analizatorining o'lchash zondlari to'g'ridan-to'g'ri quritish moslamalarida o'rnatilishi mumkin, chunki ular issiqlikka bardoshli konstruksiyada +180 ° S gacha bo'lgan maksimal harorat bilan ishlab chiqariladi. Zondni 12X18H10T zanglamaydigan po'latdan ishlab chiqarish uning kuchini, mexanik kuchlanish, zarba va ishqalanishga chidamliligini belgilaydi.
Texnologik jarayonning turli bosqichlarida donni quritish jarayonini to'liq avtomatlashtirishga erishish, don quritgich samaradorligini oshirish, energiya sarfini kamaytirish va mahsulot sifatini yaxshilashga imkon beradi.
1. Kabulov N.A. Yog'-moy xomashyosini saqlash va dastlabki qayta ishlash jarayonlarini takomillashtirilgan tizimlari: monografiya: And. mash. in-t.-Andijon, 2020.-150 b.
2. Юсупбеков Н.Р., Кабулов Н.А, Косимова У.З., Маматбеков Ш.Р., Муратова З.А. Программное обеспечение для управления технологического процесса внутреннего перемещения в «SMART-хранилище» и разгрузки масличного сырья для передачи на производство / Агенство по интеллектуальной собственности РУз. Свидетельство № DGU 06018 от 25.12.2018 г.
3. Юсупбеков Н.Р., Кабулов Н.А, Муратова З.А., Маматбеков Ш.Р. Программное обеспечение для управления технологическим процессом загрузки масличного сырья в «SMART-хранилище» / Агенство по интеллектуальной собственности РУз. Свидетельство № DGU 06026 от 25.12.2018 г.
4. Юсупбеков Н.Р., Кабулов Н.А, Муратова З.А., Маматбеков Ш.Р. Программное обеспечение для контроля и управления микроклиматом в «SMART-хранилище» / Агенство по интеллектуальной собственности РУз. Свидетельство № DGU 06027 от 25.12.2018 г.
REFERENCES
