CC BY
0
Usmanov B.K.
Andijon qishloq xo jaligi va agrotexnologiya instituti O'zbek tili pedagogika va jismoniy madaniyat kafedrasi o 'qituvchisi
O'RTA MASOFAGA YUGURISH TEXNNKASI
Annotatsiya. O'zbekiston o'z mustaqilligini qo'lga kiritgan dastlabki kunlardanoq jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirish, sog'lom turmush tarzini targ'ib qilishishlariga katta e'tibor berib kelinmoqda. Ushby maqola barkamol yosh avlodni sog'lom hayot uchun yurish va yugurish mashg'ulotlati haqida texnikalarni qo 'llashlari haqida fikrlar bayon etilgan.
Kalit so'zlari: Tizza, siyosat, burilish, xarakat, sog'lom
Usmanov B.K. teacher
Uzbek language pedagogy and physical culture department Andijan Institute of Agriculture and Agrotechnology
MIDDLE DISTANCE RUNNING TECHNIQUE
Abstract. Since the first days of independence in Uzbekistan, much attention has been paid to the development of physical culture and sports, and the promotion of a healthy lifestyle. Ushby's article provides ideas on how to use walking and running training techniques for healthy younger generations.
Key words: Knee, politics, turn, movement, healthy.
Inson butun umri davomida o'zgarib boradi. U xam ijtimoiy, xam psixik jixatdan kamolga yetadi,bunda bolaga berilayotgan tarbiya maqsadga muvofiq bo'lsa, u jamiyat a'zosi sifatida kamol topib, murakkab ijtimoiy munosabatlar tizimida o'ziga munosib o'rin egallaydi. Chunki rivojlanish tarbiya ta'siri ostida boradi. Shaxsning fazilatlarini to'g'ri ko'rish va bexato baxolash uchun uni turli munosabatlar jaoayonida kuzatish lozim.[1]
Barkamol yosh avlodni tarbiyalash davlat siyosatining ustivor yo'nalishlaridan biri sifatida belgilandi. Bu borada qator farmon va qarorlar qabul qilindi. Mamlakatimizda olib borilayotgan keng ko'lamli ishlar oliy ta'lim muassasasi jismoniy tarbiya va sport kafedralari professor-o'qituvchilari xamda murabbiylar zimmasiga ulkan ma'suliyat yuklaydi. Jismoniy tarbiya va sport yoshlarni xayotga, ijtimoiy foydali mexnatga tayyorlash, jismoniy qobiliyatlarini mukammallashtirish, Vatan mudofaasiga tayyorlash, ularning bekamiko'st kamol topishlariga xizmat qiladi.
Yugurishni kursatuvchi to'g'ri yulda xam, burilishda xam (burilishni to'la utmasa xam bo'ladi) yugurib kursatishi kerak.
2-vazifa. To'g'ri yulkada yugurish texnikasini o'rgatish.
Mashqlar. 1. To'g'ri yulkada yugurish texnikasini tushuntirish va kursatish. 2. 80-100 m masofalarda takror-takror yugurish. 3. Tizzani baland-baland kutarib yugurish, sakrab-sakrab yugurish, bedana kadam yugurish, boldirii orkaga siltab yugurish,: joyda turib kul xarakatlariga taktid kilish va x.k.
Uslubiy kursatma. Bu vazifani xal etishda o'qituvchi oyoq tagini erga to'g'ri kuyishni, depsinishni, silkinch oyoq sommni olg'a chikarishni, yugurish paytida kullarni to'g'ri xarakatlantirishni o'rgatishi kerak.
Dastlabki yugurib utishlarda tezlik kam, keyin esa o'rtacha tezlikda yuguriladi. Bunda turux-guruh bo'lib xam, yakka-yakka xam yuguriladi.
O'qituvchi avvalo ko'pol xatolarni tuzata boshlaydi: xarakatlar umuman kovushmayotganini, son bilan, kutarilmayotganini, depsinish to'la bulmayotganini, gavda oldinga yoki orkaga xaddan tashkari ogib ketayotganini, yon tomonlarga tebranishlarni va shu kabilarni, yugurib o'tish paytlarda o'qituvchi xar qaysi sportchining texnikaviy shaxsiy kamchiliklarini va o'z xususiyatlarini belgilaydi.
3-vazifa. Yulkaning burilishida yugurish texnikasini o'rgatish.
Mashqlar. Burilishda yugurish texnikasini tushuntirish va k o'rsatish.
2.Norman kichraytirilgan radiusli yulaklarda takror-takror yugurish. 3.
To'g'ri yulakdan burilishga kirib borishda va aksincha, burilishdan to'g'ri yulga chikishda yugurish.
Uslubiy ko'rsatma. Uchinchi vaznfaning xal etilishy o'quvchining tufi yulakda yugurishni kanday uzlashtirgan ekaniga boglik Agarda burilishda yuguruvchining xarakaglari erkin bulmasa, u paytda tufi yulakda yugurishga kaytish ma'kul.
Aylana radiusni kichraytirib, 10-15 m gacha keltirish mumkin. Gavdaning aylana ichkarisi gomon engashish darajasi burilish radiusi kanchalik keskin ekaniga va yugurish tezligiga botik. Burilish radiusi kancha kichik bo'lib, yugurish tezligi kancha yuqori bulsa, gavda shuncha ko'p engashadi.
4-vazifa.Yuqori start texnikasini va start tezlanishni o'rgatish.
Mashqlar. 1. Yuqori startdan yugurishni kursatish. 2. "Startga!" va
"Diqqat!" buyro'qlarini bajarish va "Marsh!" buyrugidan keyin 20-30 m ga yugu-rish. 3. Yuqori startdan keyin start tezlanishiga, undan keyin esa erkin yugurishga o'tish. Masofa 60-70 m gacha. 4. Burilish boshlanishida yuqori start olish.
Uslubiy qo'rsatma. Urganishning boshida yuqori start olishni buyro'qsiz, talabalarning o'zlari mustaqil, keyin 3-5 tadan guruh-guruh bo'lib buyro'q bilan bajaradilar.
O'rganish vaqti da "Diqqat" buyrugidan keyin "Marsh!" buyrugi gacha (o'quzilsa tuzo'qroq) bulgan pauza ancha Uzoq, (4-5 sek) bo'ladi, chunki to'g'ri turib olishga ulgurishlari kerak. Bora-bora pauza normal darajada qisqartiriladi. Boshni tufi tutishga (dastlabki qadamlar tushadigan joyga qaraladi) etibor berish lozim. Start tezlanishida tetik o'rgangan sari gavda tuklana boradi.
5-vazifa.O'rta va uzoq masofacharga yugurish texnikasini takomshshashtirish.
Mashqlar. 1. 100 m dan 200 mgacha yugurishni takrorlash. 2. 400 m masofada tezlikni o'zgartirib va gezlanib yugurish. 3. Yuqori startdan 400-800 m ga yugurib, masofa oxirida tezlanish.
Uslubiy ko'rsatma. Talabalardan ba'zanlari ortiqcha kuchlanib, juda xam tirishib kluradilar, lekin xech qanday maslaxat yoki tushuntirishdan foyda chiqmaydi. Bunday xollarda 400 mga va undan xam ortiqroq masofaga o'rtacha tezlikda yugurish tuzo'q natija beradi. Chunki charchay boshlagan odam bemalolroq tejamliroq klura boshlaydi. Depsinishga (depsinadigan oyoq to'g'rilanishiga) aloxida e'tibor berish lozim.
1. O'rta va uzoq masofalarga yugurishning to'g'ri texnikasini bilib olish.
2. Sportchining umumiy jismoniy tayyorgarligi darajasini yaxshilash.
3. Umumiy va maxsus chidamliliknm o'rta va uzoq masofalarga yugurishga moslab rivojlantirish.
4. 100, 200 va 400 m ga sprintcha yurishda tezlikni oshirish.
5. Yugurishda "tezlikni his etishni" tarbiyalash.
6. Nafas olish ritmini urganib olish.
7. Yuguruvchining axloqiy va irodaviy fazilatlarini oshirish.
8. Masofani yugurib utishning optimal taktik variantlarini topish.
9. Nazariy tayyorgarlik olib borish.
O'qituvchi oyoq tagini erga to'g'ri qo'yishni, depsinishni, qo'llarning to'g'ri harakatlariga e'tibor berishi lozim. Yugurishda avval tezlik kam, keyin esa o'rtacha tezlikda bo'lishi kerak. Bunda guruh-guruh bo'lib hamda yakka-yakka yugurish mumkin. O'qituvchi har bir sportchi kamchiliklarini ko'rsatib berishi lozim.
3-vazifa. Yo'lkaning burilishida yugurish texnikasini o'rga-tish.
Vositalar:
1.Burilishda yugurish texnikasini ko'rsatish va tushuntirish.
2. 80-100 m masofani takror-takror yugurish.
3. Maxsus yugurish mashqlarini avval katta radiusli yo'lkada, so'ngra asta sekin kichik radiusli yo'lkada bajarish.
4. To'g'ri yo'lkadan burilishga kirib borishda va aksincha, burilishdan to'g'ri yo'lkaga chiqishda yugurish.
Uslubiy ko 'rsatma. Burilishda shug'ullanuvchining harakati erkin bo'lishi kerak. Aylana radiusini kichraytirib, 10-15 m gacha keltirish mumkin. Gavdaning aylana ichkarisi tomon egilish darajasi burilish radiusining o'tkirligiga va yugurish tezligiga bog'liq. Burilish radiusiga qarab yugurish tezligi yuqori bo'lsa, gavda shuncha ko'p egiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Отабоева, З. F. (2021). Шахс ривожланиши хакида тушунча. Экономика и социум, (4-2 (83)), 297-300.
2. Основы теории и методики физической культуры. ФИС Гужаловский А.А 1986.
3. Сузиш Ю.Тангиров, А.Н.Ливитский - 1986 йил.
4. Гимнастика и методика преподавания - учебник для ИФК/под ред. В.М.Смолевского. - М.: физкултура и спорт 1987 йил
5. Основы спетсиалной подготовки спортсменов. Ф.ИС. Верхошанский Ю.В.1988.
6. Энгил атлетика - Москва 1990 йил А.Н.Макаров, П.З.Сирис, В.П.Теннов Педагогическийе и медитсинскийе основы физической културы в ВУЗах
