Научная статья на тему 'Нәтижеге бағытталған білім беру моделінде мұғалімнің көшбасшылық құзыреттілігін дамыту тетіктері'

Нәтижеге бағытталған білім беру моделінде мұғалімнің көшбасшылық құзыреттілігін дамыту тетіктері Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
100
40
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Нәтижеге бағытталған білім беру моделінде мұғалімнің көшбасшылық құзыреттілігін дамыту тетіктері»

Вестник «Oрлеу»-kst

ЩЦ

скои компетентности педагога - это процесс непрерывный, способствующий качественному преобразованию личности самого учителя и учащегося, постоянному осмыслению собственного опыта работы и сопоставлению его с опытом коллег, в целом, повышению качества образования.

ЛИТЕРАТУРА

1. Долбня, Н.И. Базовая составляющая профессиональной компетентности - информационная компетентность/ Н.И. Долбня // Современная высшая школа: инновационный аспект. - 2013.- № 2.- С. 33-38.

2. Кан-Калик, В.А. Педагогическая де-

ятельность как творческий процесс/В.А. Кан-Калик. - Москва: НИИВШ, 1977.- С. 208.

3. Набатникова, Т.И. Основные направления модернизации системы повышения квалификации в условиях перехода к ваучер-но-модульному финансированию: материалы I Межрегиональной конференции «Внедрение компетентностной педагогики в школах Казахстана: состояние и перспективы»/ Т.И. Набатникова. - Костанай, 2011. - С. 128-129.

4. Михайличенко, А.Ю. Проблемы формирования управленческой компетентности учителя сельской школы/ А. Ю. Михайли-ченко, Н. Р. Нуриахметова//Вестник ТГПУ.-2011.- № 13.- С. 114-117.

НЭТИЖЕГЕ БАГЫТТАЛГАН Б1Л1М БЕРУ МОДЕЛ1НДЕ М¥ГАЛ1МНЩ КеШБАСШЫЛЬЩ Ц¥ЗЫРЕТТ1Л1ГШ ДАМЫТУ ТЕТ1КТЕР1

К.Б. Сагадиева,

«Орлеу» бшктшгт арттыру улттыц орталыгы» акционерлт цогамыныц филиалы Костанай облысы бойынша педагогикалыц цызметкерлердщ бшктшгт арттыру институты, Децгейлж багдарламалар орталыгыныц

тренерг

^азакстандагы бшм берудi дамытудьщ 2011-2020 жылдарга арналган мемлекетлк багдарламасы жобасында ^азакстанда оки-тындарды сапалы бшммен камтамасыз ету, халыкаралы; рейтингшердеп бiлiм керсет-мшшщ жаксаруы мен педагог кадрлардыц мэртебесiн арттыру, олардыц бYкiл кызметi барысында мансапты; есуi, окытылуы жэне кэсiби бшктшЫн дамытуды камтамасыз ету, сондай-ак педагогтердщ ецбегш мемле-кеттiк колдау мен ынталандыруды арттыру мэселелерiне Yлкен мэн берiлген.

Ел Президентi Н.Назарбаев ез жолда-уында: «Елiмiздщ ертещ мен бYгiнi - жас урпактыц колында, ал жас урпактыц тагды-ры-устаздардыц колында» - деушщ езiнде педагогтар кауымына арткан жауаптылык

м:ришмдердщ окушылар алдында гана бiлiм беруi емес, сонымен катар баскарушылык кабшетшщде жогары болуы мiндеттi.

Педагог-когамдагы ец белсендi жэне

укыптылык пен жауаптылыкты кажет ететiн

мамандык екендiгi белгiлi. Сондыктан да

педагог атаулыныц бэрiне де бшктшк, ше-

берлiк, бiлiм сапасын арттыру, тынымсыз го

iзденiс пен кажырлы ецбек ету талаптары ^

койылады. Соныц iшiнде казiргi заман та- ^

лабына сай эр уакытта педагог маман ез ^

бiлiмiн жетiлдiрiп, тэжiрибе жинактауга, ^

жацалыкка куштар, гылыми жэне кэаби н

Н

тургыдан iзденiмпаздылык танытуга тиiс. ц Педагогтарымыздыц бiлiктi де бiлiмдi болуы ^ жацашыл, жан-жакты, сауатты шэкiрттер Н тэрбиелеуге, улт санасын дамытуга, когамга д

^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^ Вестник « тыц жайттар енпзуге зор ыкпал етедi. «Тэр-биешi болу Yшiн тэрбиеленген болуьщ ке-рек» деген А.С. Макаренконьщ даналык ce3iHe кез жYгiртсек, устаздан адамгершiлiк пен eзiндiк тэрбие кажет етiледi. Сол себеп-тен де, педагогтар бiлiм жагынан гана емес, тэрбие тургысынан да танылуы тшс.

ДэстYрлi бiлiм беру жYЙесiнде бшкт мамандар даярлаушы кэсiби бiлiм беретш оку орындарыныц басты максаты - ма-мандыктарды игерту гана болса, ал казiр элемдiк бiлiм кецестшне ене отырып, ба-секеге кабшетп тулга дайындау Yшiн адам-ныц кузырлылык кабiлетiне CYЙену аркылы нэтижеге багдарланган бiлiм беру жYЙесiн усыну - казiргi тацда негiзгi езекп мэселе-лердщ бiрi. Жалпы алганда «кузырлылык» угымы жайлы галым КДудайбергенова «кузырлылык угымы - соцгы жылдары педагогика саласында тулганыц субъектшк тэжiрибесiне ерекше ^щл аудару нэтиже-сiнде ендiрiлiп отырган угым», - деп керсет-кендей кузырлыкты жан жакты дамыткан-мен бастысы муFалiм окушыларга бiлiм беруде Yлгi болып оларды сабакка кызыкты-рып, пэнге ынталандыру Yшiн eзiнiц баска-рушылык кузырлыFын жоFары коюы керек.

Ресей Fалымы Н.Кузьминаныц кезка-расына CYЙенсек «кузырлылык дегенiмiз -педагогтщ баска бiр адамныц дамуына негiз бола алатын бiлiмдiлiгi мен абыройлы^ы», -дегеш де педагог мамандыFында окушыныц дамуына эсер ету Yшiн ец бастысы eзiнiц бiлiмдiлiгi мен абыройлы^ы жоFарFы дец-гейде калыптасуына аса мэн беру.

Мектеп педагогшщ кэЫби кузырет-тiлiгiн калыптастырудыц шарттары:

Эдютемелш кузыреттiлiк - окытудыц эр тYрлi эдiстерiмен карулану, дидактика-лык эдiстердi бiлу, оларды окыту процесш-fo де бiлiм мен iскерлiктi мецгерту Yшiн кол-^ дана бшу;

^ Зерттеушiлiк кузыреттiлiк - окыту мен

^ тэрбиелеудiц зацдылыктары, курылымы ту-U ралы жаца бiлiмдi жасау Yшiн педагогика-¡_ лык кубылысты, актiлердi окып YЙренудiц щ Fылыми эдiстерiмен карулану;

Баскарушылык кузыреттiлiк - eз кыз-Н метi мен окушы кызметiн баскару тэсiлiмен, g эдiсiмен карулану;

^рлеу»-kst ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^

Акпараттык кузыреттшш - кдз1рп акпараттык технология - мен карулану, ка-жеттiсiн пайдалану;

Коммуникативтiк кузыреттшш - езшщ кэсiбилiгiн Yздiксiз жетiлдiру, жеке жэне когамдык eмiрдi дамыту.

МуFалiм сабакта баскару кузырет-тшш аясында колданылатын эдю-тэсш-

дердщ утымдылыгы мен тиiмдiлiгiн iрiк-

тей, балалардьщ жас ерекшелiктерiн ескеру аркылы, олардыц усыныс-пЫрлерш еркiн айткызып, ойларын уштауга жэне eздерiне деген сенiмiн арттыруга мYмкiндiк тугы-зып отырса окушы кауымыныц алдында оныц мэртебесi жогары койылып сыйла-стыкка уласатыны сезаз. Баскару деген осы екен деп керюшше сабак Yстiнде eзi гана сейлеп, окушылардыц пiкiрiн есепке алмай, ез птршщ кундылыгы мен дуры-стыгына мецзеп отырса мундай муFалiмнщ баскарушылык кузыреттiлiгi элi калыпта-спаFанын керуге болады. Кептеген жалFан пЫрлер баскарушылык бул сук саусакпен немесе эмiр аркылы баскару деп тYсiнедi, баскару кузыреттштнщ негiзгi идеясы ал-дындаFы топты немесе сыныпты, сонымен катар эрiптестерiн уйымдастыра, бiр-бiрi-нен белмей, басты бiр максатка жету Yшiн жумылдыра бiлсе мiне сонда Fана баскару кузыреттштнщ даму жетютт деп тануFа болады.

Демек, заманауи даму кезещндеп муFалiмнiц баскару кузыреттштн калыпта-стыруда:

• Педагогикалык YPДiсте жYЙелi жу-мыс жYргiзе алатын;

• Педагогикалык езгерютерге тез тесе-летiн;

• Жацаша ойлау жYЙесiн мецгере ала-

тын;

• Окушылармен ортак тiл табыса ала-

тын;

• Бшмд^ iскер, шыFармашыл;

• Эз соцынан топты ерте алатын;

• Ойлары мен идеяларын тYсiнiктi, ти-янакты жеткiзе бiлуiне кещл койып оырFан жен.

МуFалiмнiц eзiн-eзi баскара бiлуi - жалпы мэдениет пен кэаби тiлектерiн етеу, танымдык мYДдесiн канаFаттандыру

Вестник «Орлеу^-kst

Ш

максатында арнаИы жYиелi тYPде уИымда-стырылган, жан -жакты, жеке жэне кэаби мацызды танымдык кызмет. Бул муFалiмшц шыгармашылык кабшет мен кэсiби ше-берлтнщ калыптасуына тыгыз баИланы-сты, оныц кэаби ecyi мен педагогикалык кызметшщ корытындысына тiкелеИ багыт-талган кепсатылы кызмет болып табылады. ТYптеп келгенде, бул тэрбиеленушшердщ жеке тулга болып калыптасуына ип эсерiн тигiзерi сeзсiз.

МуFалiмшц кэсiби к¥зыреттiлiгi -оныц жан-жакты бiлiмiнен устаздык ше-берлiгiмен, окытудыц жаца эдютерш мец-герумен елшенедь МуFалiм каншалыкты бiлiмдi, шыFармашыл болса, оныц кузырет-тiлiк аясы да соFурлым кец болмак. «^Ку-зыретплш» уFымы педагогика саласында тулFаныц субъектшш тэжiрибесiне ерекше кeцiл аудару нэтижесшде ендiрiлiп отырFан уFым. кузырлылык - белгш сала боИынша жан-жакты хабардар, бшпр деген маFына-ны камти отырып, кандаИ да бiр сурактар тeцiрегiнде беделдi шешiм шыFара алады дегендi бiлдiредi.

Кэсiби кузыреттiлiк маманныц эле-yметтегi дэл осы yакыттаFы кабылданFан стандарттар мен нормаларFа сэИкес езшщ кэаби педагогикалык кызметiн аткарyFа даИындыFы мен кабiлетiн аныктаИтын кэсь би бiлiмдер жиынтыFы немесе жекелш-кэсь би сипаттама.

«¥стаз кандаИ болса коFамы сондаИ» деген булжымас зацдылык каИ коFамда да кeкеИкестi. Сондыктан да бYгiнгi кYннiц eзектi мэселес - педагогтердiц кузыреттшь гiн Yздiксiз дамыту.

Эздiгiнше еркiн оИлау кабшет бар, тэрбие-бiлiм беру YPДiсiн модельдеИ алатын, тэрбие беру жэне бшм берyдiц жеке технологиялары мен жаца идеяларын eздi-гiнше юке асыра алатын муFалiмнiц кэсiби кузыреттштнщ децгешн арттыру - eзектi мэселе, себеб^ бiрiншiден, кэсiби кузырет-т муFалiм мекептiц тэрбие-бiлiм беру про-цесiнде шыFармашыл окушылардыц калыптасуына дурыс эсер етедi; екiншiден, eзiнiц кэсiби кызметiнде жаксы нэтижелерге кол жетюзе алады; Yшiншiден, кэсiби мYмкiн-дiктерiнiц iске асуына ыкпал жасаИды.

^азiрri тацда муFалiм кузыреттiлiгiн Yздiксiз жетiлдiрyде мынандаИ мiндеттер жYктелiп отыр.

1. МамандыFы боИынша негiзгi даИын-дыFы болуы;

2. Адамдардыц адамFа, коFамFа каты-насын реттеИтiн кукыктык жэне этикалык нормаларын бiлyi;

3. ^аз1рп бiлiм беру технологиясын паИдалана отырып жаца бiлiм алуы жэне eз ецбегiн гылыми негiзде уИымдастыра бiлyi;

4. Компьютерлiк техниканы мецгеруц

5. Еылыми iскерлiк, коFамдык, саяси, жэне турмыстык тiлдер аукымында мемле-кеттiк жэне шетел тiлдерiнде талесе бiлyi.

Бiлiм беру кузыреттiлiгi - бшм беру кызметiнде кэсiби бшмд^ бiлiк пен даF-дыны, максат коюшылыкты игеруге деген KызыFyшылык жэне бшм беру кызметiнде сyбьектiлiк пен креативтшштщ дамуына ынталылык, педагогикалык жэне элеумет-тiк психологияныц непздерш колдана бiлy кабiлетi. Эрине, муFалiмдiкке кездеИсок адамдар келмеyi керек. МуFалiмдiк ма-ман атына лаИык болуы керек. МуFалiм-окyшыFа каИ жаFынан болсын eзiн-eзi устауы, сeИлеyi, жYрiс-турысы, киiм-киiсi жаFынан болсын Yлгi. Бул жаFдайда окушыныц жеке адам ретшде калыптасуына жана-ма эсер етедь Окушыларды сыИлау, олардыц кукь^ын, ар-намысын сыИлау. Окушыныц ар-намысын сыйламаFан, кукыFын аякка таптаИтын муFалiмдi окушы да сыИламаИ-ды, устаз окушыларына тэлiм-тэрбие бере алмаИды. МуFалiмнiц eз жумысына ыкылас-сыздыFы, жYPдiм-бардым карауы окyшыFа тiкелеИ эсер етедi. Талап коя бшмеИтш, оку процесiн уИымдастыра алмаFан муFалiм ешкандаИ нэтижеге кол жетмзе алмак емес.

Осы баFытта педагогтiц кэсiби мэде-ниетi тeмендегiдеИ сипатталады.

I. Кэсiби касиетi: уИымдастыру ка-бiлетi; бiлiмнiц терецдiгi; гылыми бiлiмi; дарындылыFы; шыFармашылыFы; интеллек-туалдык касиеттерi.

II. Моральдык-этикалык: карапаИ-ымдылы^ы; акикатка куштарлыFы; меИ-iрiмдiлiгi; адамгершшт.

III. Психологиялык даярлыFы: сы-рткы келбетi; сeИлеy мэдениетi; киiм кшсц

го

а

^

н и

н

и =

Рч

H

H =

S

Щ

эдептшт.

Осы жогарыда айтылганныц бэрi баскару кызметiне стратегиялык жэне ин-новациялык ойы дамыган, баскару мэселе-лерiн шешуге кабiлетi жеткiлiктi, жаца тех-нологияларды игерген, команда курамында жумыс iстеИ алатын, ез ю-эрекетше жауап-кершiлiкпен карайтын, карым-катынас мэ-дениетi жогары, бiр сезбен айтканда кэсiби кузiреттi устаздыц калыптасуын Yздiксiз да-мытуды кажет етедi.

Ахмет Байтурсынулы айткандай: «МуFалiм эрдайым iзденiсте болса гана шэкiрт жанына нур куя алады». МуFалiмнiц iзденiсi, жан-жактылыгы айтылып кеткен кузыреттiлiк аркылы айкындалады. Баскару кузыреттшшнщ мазмуны жеке кэсштш, ин-тегралдык сипаттама ретiнде келес кызмет-тердi жYзеге асырумен аныкталады: болжау, уйымдастыру, бакылау, реттеу, Yйлестiру,

Вестник «Oрлеу»-kst -

сэИкестендiру, белсендштн арттыру, зерт-теу.

Шыгармашылык элеуетi дамыган муFалiм ез кэсiбiн жете мецгерш кана кой-май, езiн-езi жан-жакты дамытуга кол жет-кiзедi. Нэтижесшде муFалiм кэсiби кузы-реттiлiкке кол жетюзедь МуFалiмнiц кэсiби кузыреттiлi - бYгiнгi Fасыр талабына сай белгш бiр нэтижеге баFытталFан бiлiм бе-рудщ негiзi болмак.

ЭДЕБИЕТТЕР

1. Г.Этежанова «Психологиялык-педа-гогикалык кузырлыкты калыптастырудаFы жаца формация муFалiмiнiц ролi» ^азак тш, №4 2008. 6 бет.

2. ^узырлылык амалыныц негiзгi уFымдары. К.СДудайбергенова. Алматы 2007

ПРОФЕССИОНАЛЬНОЕ РАЗВИТИЕ ПЕДАГОГА В СИСТЕМЕ ПОВЫШЕНИЯ КВАЛИФИКАЦИИ

А.К. Табынбаева,

главный специалист отдела инновационного развития филиала «НЦПК «Орлеу» ИПК ПР по Актюбинской области

Образованный человек тем и отличается от необразованного, что считает свое образование незаконченным.

К.Симонов

В связи с глубокими и быстро про-

^ текающими социально-экономическими

^ изменениями, происходящими в нашей

^ стране, демократизацией и гуманизацией

Н общества, перед учреждениями подготов-

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

^ ки и повышения квалификации выдвигает-

Н ся задача разрешения противоречия между

И требованиями новой практики и насыщен-0-

щ ным традиционными стереотипами со-

^ знанием педагогов. Поскольку средством

Н профессиональной деятельности высту-

пает сама личность специалиста, требуется пристальное внимание к особенностям процесса его профессионального развития, к условиям, оказывающим на него влияние. Концепция модернизации образования, определила основные направления и этапы важного процесса развития нашего общества - «подготовка педагогических кадров нового поколения и формирование принципиально новой культуры педагогического труда», подготовка педагогов, обладающих

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.