CC BY
53INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES
ISSN: 2181-3868 SJIF-2023: 3.812 | ISI: 0.539 | VOLUME 1, ISSUE 6, 2023 .
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
UO'T: 618.348:618.4-089
MUDDATIDAN O'TGAN HOMILADORLIKNI YUZAGA KELTIRISHI MUMKIN BO'LGAN XAVF OMILLARI
Do'schanova Zaynab Atabayevna
Toshkent tibbiyot akademiyasi Urganch filiali Akusherlik va ginekologiya kafedrasi katta o 'qituvchisi
Annotasiya: Muddatidan o'tgan homiladorlikning barcha holatlarida, minimal (amniotomiya) aralashuvdan tortib to abdominal bo'ladigan tug'ruq turi talab qilingan[1,3]. Barcha holatlardapreinduksiyayoki tug'ruqni stimullashtirish amalga oshirildi. Tug'ruqning qoniqarsiz kechishi, tug'ruqda to'sqinlik paydo bo'lishi(bachadon bo'ynini ochilmasligi tufayli), homilaning nohush holatlari tufayli tug'ruq murakkablashdi, bu esa muddatidan o'tgan homiladorlik tug'ruq jarayoni va tug'ish natijalariga juda salbiy ta'sir qiladi degan xulosaga kelishimizga sabab bo'ldi.
Kalit so'zlar: Muddatidan o'tgan homiladorlik, oksitotsin, bachadon bo'yni etilishi.
https://doi.ore/10.5281/zenodo.7738164
Kirish: Muddatidan o'tgan homiladorlik (MO'H) akusherlikda katta ilmiy va amaliy qiziqish uyg'otadigan muammodir. Muddatidan o'tgan homiladorlik homilaning holatiga jiddiy tahdid bo'lib, ona va yangi tug'ilgan chaqaloq uchun yuqori darajadagi asoratlar bilan tavsiflanadi. Bolalarda tug'ilish va neonatal davrning asoratlari chastotasi homiladorlik davriga to'g'ridan-to'g'ri proportsionaldir, ushbu patologiyaning ko'plab masalalari hali hal etilmagan. Barcha akusherlar muddatidan o'tgan tug'ruqni oldini olish zarurligini tan olishadi, ammo ularning soni ancha yuqoriligicha qolmoqda[2,4,5].
Bachadonning qisqarish faoliyatining paydo bo'lishi va tartibga solish mexanizmlarining mohiyati bo'yicha zamonaviy fanning yutuqlari nuqtai nazariga ko'ra, muddatidan o'tgan homiladorlik ko'plab omillarning o'zaro ta'siri natijasi sifatida qarala boshlandi. Ushbu murakkab zanjirda yetakchi o'rinni markaziy asab tizimi, bachadon va homila egallaydi.
Tadqiqot maqsadi: Muddatidan o'tgan homiladorlik rivojlanishini prognozlashtirish metodlarini ishlab chiqish Tadqiqot materiallari: turli muddatlardagi 60 nafar homilador ayollar, shulardan 40 nafari muddatidan o'tgan homilador va 20 nafari to'liq homiladorlik davridagi ayollar bo'ldi.
Tadqiqot metodlari: qo'yilgan vazifalarni hal etishda klinik, klinik-instrumental, biokimyoviy va statistik tadqiqot usullaridan foydalanildi.
Natija: Muddatidan o'tgan homiladorlikdagi xavf omillari: preeklampsiya - 12,5%, yirik homila 22,5%, homilaning bo'yniga kindikning o'ralishi 27%. Yo'ldosh kasalliklar:
.IOlRSAl.-RESKARCHS.COM
271
MARCH, 2023
INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES
ISSN: 2181-3868 SJIF-2023: 3.812 | ISI: 0.539 | VOLUME 1, ISSUE 6, 2023 .
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
metabolik buzilishlar - 30%, qalqonsimon bez kasalliklari - 50%, anemiya - 96,7% va siydik chiqarish tizimi kasalliklari - 16,7%.
Asosiy guruh ayollarining ko'pchiligida ultratovush tekshiruvi quyidagilarni aniqladi: 8 (21,6%) ta ayolda platsenta rivojlanishining III darajasi, 9 (24,3%)ta ayolda platsentada kalsiyning to'planishi holati, 11 (29,7%)tasida suv kamligi. Bishop shkalasi bo'yicha bachadon bo'yni yetilganlik darajasini aniqlashda: kuzatuvdagi homilador ayollarning 27,0 foizida "yetuk" bachadon bo'yni, bemorlarning 37,8 foizida "yetarli darajada yetilmagan" va 35,1 foizida "yetilmagan" bachadon bo'yni holati aniqlangan.
Asosiy guruhda tug'ruq vaqtidagi homiladorlik muddati 41 hafta 3 kundan 43 hafta 2 kungacha va o'rtacha 42 hafta 2,5 kunni tashkil etdi.
Tug'ruq faoliyatisiz yotqizilgan 18 nafar ayolning 11 nafari (29,7%)da tug'ruq jarayoni rejali ravishda kesarcha kesish yo'li bilan amalga oshirilgan. Jarrohlik uchun ko'rsatmalar: tug'ruq kanalining tayyor emasligi - 3 ta ayolda, yirik homila - 4 ta ayolda, 30 yoshdan oshgan ilk tug'uvchi ayollar - 2 ta va uzoq vaqt davomida bepushtlik anamnezi mavjud ayollar - 2 ta.
Tug'ruq jarayoni o'z-o'zidan boshlandi - 12 (34,3%) bemorlarda, amniotomiyadan keyin - 6 (17,1%). Qolgan 16 tasida bachadon bo'yni metabolik terapiya fonida tug'ruq uchun tayyorlangan.
Asosiy guruhning barcha ayollarida 5 dan 10 birlikgacha oksitotsin bilan tug'ruq induksiyasi o'tkazildi. 19 (51,4%) bemorda uterotonik preparatlar tug'ruqni kuchayishiga olib keldi, bu esa tabiiy tug'ruq kanali orqali tug'ruqni amalga oshirish imkonini berdi. 12 (48,0%) ta ayolda tug'ruqni faollashtirishning bu usuli samarasiz bo'lib qoldi va tug'ruq jarrohlik yo'li bilan amalga oshirildi.
Tug'ruq boshlanishi bilan keltirilgan asosiy guruhdagi barcha ayollarning 10 tasida (19,6%) tug'ruqda to'siqlar borligi tufayli tug'ruq jarayoni qorin bo'shlig'i yo'li bilan ham amalga oshirilgan.
O'rganilayotgan guruhlarda tug'ruq jarayonini o'rganish shuni ko'rsatdiki, homiladorlikning davomiyligi oshishi bilan membranalarning erta yorilishi chastotasi ortadi: nazorat guruhidagi 8,6% dan asosiy guruhda 13,5% gacha, ammo, guruhlar o'rtasida sezilarli farqlar yo'q. Mekonial amniotik suyuqlik miqdori ham homiladorlik davrining ortishi bilan ortdi: 2,9% dan 16,2% gacha va asosiy guruhda ko'p bora aniqlandi (P<0,05).
Tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, to'liq muddatli homiladorlikda bu ko'rsatkich 0,020±0,031 ni tashkil qiladi, muddatidan o'tgan homiladorlikda esa 0,215±0,176 ni tashkil qiladi. Bu ko'rsatkich to'liq muddatli homilador ayollarning ko'rsatkichlaridan 10,75 (P<0,001) marta oshadi.
Shunday qilib, muddatidan o'tgan homiladorlik davrida jinsiy gormonlar darajasi va ularning nisbati o'zgaradi, bu muddatidan o'tgan homiladorlikni tashxislashda, fetoplasental tizimning holatini baholashda, tug'ruq usulini va vaqtini tanlashda hisobga olinishi kerak. Barcha holatlarda tirik bolalar tug'ildi. Perinatal asoratlarni tahlil qilish shuni ko'rsatdiki, to'liq muddatli tug'ilish bilan solishtirganda, kech tug'ilgan chaqaloqlar neonatal asfiksiya chastotasining 2,5 baravar ortishi (p=0,05), mekonium aspiratsiyasining 4,8 barobar ortishi (p=0,03) va kefalogematomalar (p=0,02) bilan 2,5 marta ko'proq tug'ildi, bu esa o'z navbatida yangi tug'ilgan chaqaloqlarni intensiv terapiya bo'limida 18 marta ko'proq kasalxonaga
JOURNAL-RESEARCHS.COM
272
MARCH, 2023
INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES
ISSN: 2181-3868 SJIF-2023: 3.812 | ISI: 0.539 | VOLUME 1, ISSUE 6, 2023 .
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
yotqizishni talab qiladi (p=0,007). Bizning natijalarimiz adabiyotlarda keltirilgan ma'lumotlariga mos keladi, bu to'liq muddatli homiladorlik bilan solishtirganda, muddatidan o'tgan neonatal asoratlarning ko'pligini ko'rsatadi.
Xulosalar: Muddatidan o'tgan homiladorlik xavf omillari: preeklampsiya- 12,5%, yirik homila 22,5%, kindik tizimchasining homila bo'yniga o'ralishi 27%. Yondosh kasalliklar: metabolik kasalliklar - 30%, qalqonsimon bez kasalliklari - 50%, anemiya - 96,7% va siydik tizimi kasalliklari - 16,7%. Muddatidan o'tgan homiladorlik davri va tug'ruq, fetoplasentar kompleksdagi endokrin metabolizmning buzilishi bilan bog'liq. Muddatidan o'tgan homiladorlarda estradiolning miqdori muddatdagi homiladorlarga nisbatan 3,1 baravarga kamaydi, Progesteron darajasi 1,35 barobarga yuqori. Bachadon bo'yni holati tug'ruq jarayoni va natijasini belgilaydi. 41 haftadan ortiq homiladorlik va bachadon bo'yni yetukligining yo'qligi tug'ruq yo'llarini tayyorlashda faol taktikani va akusherlik holatini baholash uchun asos bo'ladi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Афанасьева М.Х., Болотских В.М., Кузьминых Т.У. Особенности проведения родовозбуждения у пациенток с преждевременным излитием околоплодных вод на фоне отсутствия биологической готовности к родам при доношенном сроке // Журнал акушерства и женских болезней. - 2016. - № 1. - С. 4-8.
2. Буркитова А.М., Прохорова В.С., Болотских В.М. Актуальные диагностические и клинические проблемы.При переношенной беременности в современном акушерстве.Санкт-Петербург; Журнал акушерства и женских болезней. - 2017. - Т. 66. -№ 2. - С. 93-103
3. Буйнова О.Е. Параметры сердечно-дыхательного синхронизма при пролонгированной беременности / О.Е. Буйнова, Г.А. Пенжоян, Ю.М. Перов // Кубанский научный медицинский вестник - 2008. - №6 (105). -С.6-9.
4. Елевсинова Ж.К., Бекмамбетова К., Ергешбае-ва А., и др. Переношенная беременность в современном акушерстве // Вестник КАЗНМУ. - 2013. -№ 2. - С. 37-43
5. Жулковский В.В. Споаб антенатально'1 дiагностики переношено'1 ваптносп. Пат. № 51016 А, Укра'1'на вщ 28.11.2001; бюл. № 11.
JOURNAL-KESEARCHS.COM
273
MARCH, 2023
