Научная статья на тему 'Миокард қан тамырлары эндотелиінен Vegf және Caveolin-1 маркерлері эксперссиялануының линданның созылмалы әсері кезіндегі ерекшеліктері'

Миокард қан тамырлары эндотелиінен Vegf және Caveolin-1 маркерлері эксперссиялануының линданның созылмалы әсері кезіндегі ерекшеліктері Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
62
30
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
кавеолин -1 / VEGF / эндотелий / линдан / миокард / caveolin -1 / VEGF / endothelium / lindane / myocardium

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Рахманов Сапаргали Бекжанұлы, Балмагамбетова Ару Дюсенқызы, Жанабаева Айгуль Болатбекқызы, Жұмабай Нұрканат Асанұлы

Зерттеу мақсаты: Линданның созылмалы әсері кезіндегі миокард қан тамырлары эндотелиінен Caveolin -1 мен VEGF экспрессиясын миокард аймақтарына сәйкес салыстырып зерттеу. Зерттеу әдістері мен материалдары: Тәжірибелік зерттеуге салмағы 16-20 г. болатын 40 ақ тексіз тышқандар алынды. Бұл зерттеу бұған дейінгі жүргізілген (бірінші зерттеу жұмысы) тәжірибелік жұмыста қолданылған зертханалық жануарлардың ұрпақтары. Тәжірибелік жануарлар 2 топқа бөлінді: 1 топхлорорганикалық пестицид Линданның әсері, 2 топ – бақылау. Линданды per os енгізілді және зерттеудің 2-ші айының соңында жануарлар декапитация әдісімен эксперименттен шығарылды. Эксперимент соңында иммунофлюоресцентті микроскоптың көмегімен алынған жүрек препараты иммуногистохимиялық әдісті қолдана отырып, кавеолин 1 (Cav-1) және VEGF зерттелді. Алынған мәліметтерді статистикалық өңдеу жүргізілді. Зерттеу нәтижелері және талқылау: Зерттеу тобында миокардтың эндокардқа жақын аймағында эндотелийдегі кавеолин тұтастығы барынша сақталғанымен, олардың тізбекті орналасуы өзгерген, жарықтану алаңы айқын, тек кейбір жерлерде үзілген аймақтарды байқауға болады. Cav-1 экспрессиялайтын жасушалар көру алаңында 77,3±1,003 % құрап, бақылау тобымен салыстырғанда 12,3% жуық азайған (р<0,05). Миокардтың эпикардқа жақын аймақтарында Cav-1-ге оң мәнді жасушалар көру алаңында 71,6±1,2% құрап, бақылау тобымен салыстырғанда 9,5 % жуық азайған. VEGF-тің экспрессиялану ерекшеліктері бойынша, миокардтың эндокардқа жақын аймақтарындағы қан тамырлар эндотелиінен VEGF маркерінің экспрессиялануы 27,3±0,2 % құрап, бақылау тобынан 3 % жуық қана артқан. Бұл көрсеткіш миокардтың эпикардқа жақын аймағындағы көрсеткіштермен салыстырғанда айқын өзгерістер анықталған жоқ, VEGF-ке оң мәнді жасушалар 25,8±1,03 % құрады. VEGF маркерінің экспрессиялану ерекшелігі, бақылау тобымен салыстырғанда 1 – 3 % аралығында артқан (р<0,05), яғни айқын өзгеріс жоқ. Яғни, линданның созылмалы әсері ангиогенезді белсендіретіні анықталды. Қорытынды. Тәжірибелік жануарлардың ұрпақтарында линданның созылмалы әсері өзіндік ерекшелігімен көрініс берді. Линданның эндотелий тұтастығының маңызды факторы Cav-1 белсенділігінің төмендеуіне әсер ететіні анықталды. Сонымен қатар, миокард ангиогенезі белсенділігінің артуы VEGF экспрессиясының артуы анықталды

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по фундаментальной медицине , автор научной работы — Рахманов Сапаргали Бекжанұлы, Балмагамбетова Ару Дюсенқызы, Жанабаева Айгуль Болатбекқызы, Жұмабай Нұрканат Асанұлы

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Peculiarities of expression of Vegf markers and Caveolin-1 in the myocardial vessel endothelia under chronic lindan exposure

Aim of the study: Comparative study of the expression of Caveolin-1 and VEGF from the endothelium of myocardial vessels under chronic exposure to lindane, respectively, in myocardial regions. Material and methods of research: The experiment were outbred white mice 40 weighing 16-20 grams. This study used the descendants of laboratory animals that previously participated in the experiment (first research work). The experimental animals were divided into 2 groups: group 1 the action of organochlorine pesticide lindane, group 2 control. Lindane was administered per os and at the end of the 2nd month of the study, the animals were taken out of the experiment by decapitation. At the end of the experiment, the resulting heart preparation was studied using an immunofluorescent microscope, using the immunohistochemical method, caveolin-1 (Cav-1) and VEGF were studied. The obtained data were subjected to statistical processing. Results and discussion: In the research group, despite the maximum preservation of the integrity of caveolin in the endothelium of the myocardium adjacent to the endocardium, their chain arrangement changed. Expressing cells Cav-1 in the field of view was 77.3±1.003% and decreased by almost 12.3% compared with the control group (p<0.05). Cells that respond positively to Cav-1 of the myocardium adjacent to the epicardial zone decreased by almost 9.5% compared with the control group, amounting to 71.6±1.2% in the field of view. It was established that the chronic action of lindane affects the integrity of the endothelium and leads to changes in the caveolae. This, in turn, can lead to impaired conductivity of the endothelium, i.e. to dysfunction. According to the peculiarities of VEGF expression, in the areas of the myocardium adjacent to the endocardium, it was 27.3±0.2%, an increase of almost 3% from the control group. This indicator did not reveal any obvious changes in comparison with the indicators of the close myocardium to the epicardial zone, and cells with a positive VEGF value amounted to 25.8±1.03%. The specificity of the expression of the VEGF marker, compared with the control group, increased within 1-3% (p<0.05), i.e. there are no obvious changes. Thus, chronic exposure to lindane has been found to activate angiogenesis. Conclusion: The chronic influence of lindane, in the offspring of experimental animals, was manifested by a peculiar specificity. It was found that lindane has an effect on the decrease in the activity of Cav-1, the most important factor in the integrity of the endothelium. Meanwhile, an increase in the activity of myocardial angiogenesis was manifested by an increase in VEGF expression

Текст научной работы на тему «Миокард қан тамырлары эндотелиінен Vegf және Caveolin-1 маркерлері эксперссиялануының линданның созылмалы әсері кезіндегі ерекшеліктері»

DOI 10.54500/2790-1203.S1.2022.141-149 ЕТАМБ 76.03.35 ЭОЖ 611.127:611.08

МИОКАРД КАН ТАМЫРЛАРЫ ЭНДОТЕЛИ1НЕН VEGF ЖЭНЕ CAVEOLIN-1 МАРКЕРЛЕР1 ЭКСПЕРССИЯЛАНУЫНЫЦ

ЛИНДАННЫЦ СОЗЫЛМАЛЫ ЭСЕР1 КЕЗ1НДЕГ1 ЕРЕКШЕЛ1КТЕР1 С.Б. Рахманов, А.Д. Балмагамбетова, А.Б. Жанабаева Н.А. Жумабай

Марат Оспанов атындагы Батыс Казакстан медицина университетi, Актебе паласы, Казакстан, 030019, Маресьев кеш. 68

Рахманов Сапаргали Бекжащлы - м.г.к., доцент Марат Оспанов атындагы БКМУ калыпты жэне топографиялык анатомия мен оперативок хирургия кафедрасыныц жетекша, Актобе к., Маресьев кеш. 68, тел:+77052284684

Балмагамбетова Ару Дюсенкызы - PhD, Марат Оспанов атындагы БКМУ калыпты жэне топографиялы; анатомия мен оперативок хирургия кафедрасыньщ доценО, Актобе к., Маресьев кеш. 68, тел:+77767608878

Жанабаева Айгуль Болатбеккызы - PhD, Марат Оспанов атындагы БКМУ калыпты жэне топографиялы; анатомия мен оперативок хирургия кафедрасыныц окытушысы, Актобе к., Маресьев кеш.68, тел:+77059707755

Жумабай Н^рканат Асащлы - м.г.м., Марат Оспанов атындагы БКМУ калыпты жэне топографиялык анатомия мен оперативок хирургия кафедрасыныц ага окытушысы, Актобе к., Маресьев кеш. 68, тел:+77472885558

Зерттеу максаты: Линданныц созылмалы эсер1 кез1ндег1 миокард кан тамырлары эндотелшнен Caveolin -1 мен VEGF экспрессиясын миокард аймактарына сэйкес салыстырып зерттеу.

Зерттеу эдiстерi мен материалдары: Тэж1рибелж зерттеуге салмагы 16-20 г. болатын 40 ак теказ тышкандар алынды. Б^л зерттеу б^ган дешнп жYргiзiлген (б1р1нш1 зерттеу ж^мысы) тэж1рибелж ж^мыста колданылган зертханалык жануарлардыц ^рпактары. Тэжiрибелiк жануарлар 2 топка белшдг 1 топ-хлорорганикалык пестицид Линданныц эсер^ 2 топ - бакылау. Линданды per os енгiзiлдi жэне зерттеудiц 2-шi айыныц соцында жануарлар декапитация эдiсiмен эксперименттен шыгарылды. Эксперимент соцында иммунофлюоресценттi микроскоптыц кемегiмен алынган жYрек препараты иммуногистохимиялык эдiстi колдана отырып, кавеолин - 1 (Cav-1) жэне VEGF зерттелдг Алынган мэлiметтердi статистикалык ецдеу жYргiзiлдi.

Зерттеу нэтижелерi жэне талкылау: Зерттеу тобында миокардтыц эндокардка жакын аймагында эндотелийдегi кавеолин тугастыгы барынша сакталганымен, олардыц тiзбектi орналасуы езгерген, жарыктану алацы айкын, тек кейбiр жерлерде Yзiлген аймактарды байкауга болады. Cav-1 экспрессиялайтын жасушалар керу алацында 77,3±1,003 % к¥ран, бакылау тобымен салыстырганда 12,3% жуык азайган (р<0,05). Миокардтыц эпикардка жакын аймактарында Cav-1-ге оц мэндi жасушалар керу алацында 71,6±1,2% к¥рап, бакылау тобымен салыстырганда 9,5 % жуык азайган. VEGF-Оц экспрессиялану ерекшелiктерi бойынша, миокардтыц эндокардка жакын аймактарындагы кан тамырлар эндотелиiнен VEGF маркершщ экспрессиялануы 27,3±0,2 % к¥рап, бакылау тобынан 3 % жуык кана арткан. Б^л керсетк1ш миокардтыц эпикардка жакын аймагындагы керсетк1штермен салыстырганда айкын езгерютер аныкталган жок, VEGF-ке оц мэндi жасушалар 25,8±1,03 % к¥рады. VEGF маркерiнiц экспрессиялану ерекшелт, бакылау тобымен салыстырганда 1 - 3 % аралыгында арткан (р<0,05), ягни айкын езгерiс жок. Ягни, линданныц созылмалы эсерi ангиогенездi белсендiретiнi аныкталды.

Корытынды. Тэжiрибелiк жануарлардыц ^рпактарында линданныц созылмалы эсерi езiндiк ерекшелшмен керiнiс бердi. Линданныц эндотелий тугастыгыныц мацызды факторы Cav-1 белсендiлiгiнiц темендеуше эсер ететiнi аныкталды. Сонымен катар, миокард ангиогенезi белсендiлiгiнiц артуы VEGF экспрессиясыныц артуы аныкталды.

ТYЙiндi сездер: кавеолин -1, VEGF, эндотелий, линдан, миокард.

PECULIARITIES OF EXPRESSION OF VEGF MARKERS AND CAVEOLIN-1 IN THE MYOCARDIAL VESSEL ENDOTHELIA UNDER CHRONIC LINDAN EXPOSURE S. Rakhmanov, A. Balmagambetova, A. Zhanabayeva, N. Zhumabay

West Kazakhstan Marat Ospanov Medical University, Aktobe, Kazakhstan, 030019, Maresyev str., 68

Sapargali Rakhmanov - candidate of medical sciences, associate professor, head of the department of normal and topographic anatomy with operative surgery of the West Kazakhstan Marat Ospanov Medical University, Aktobe, 68 Maresyev Street, tel:+77052284684

Aru Balmagambetova - PhD, associate professor of the department of normal and topographic anatomy with operative surgery of the West Kazakhstan Marat Ospanov Medical University, Aktobe, 68 Maresyev Street, tel:+77767608878

Aigul Zhanabayeva - PhD, teacher of the department of normal and topographic anatomy with operative surgery of the West Kazakhstan Marat Ospanov Medical University, Aktobe, 68 Maresyev Street, tel:+77059707755

Nurkanat Zhumabay - master's degree, senior lecturer of the department of normal and topographic anatomy with operative surgery of the West Kazakhstan Marat Ospanov Medical University, Aktobe, 68 Maresyev Street, tel:+77472885558

Aim of the study: Comparative study of the expression of Caveolin-1 and VEGF from the endothelium of myocardial vessels under chronic exposure to lindane, respectively, in myocardial regions.

Material and methods of research: The experiment were outbred white mice 40 weighing 16-20 grams. This study used the descendants of laboratory animals that previously participated in the experiment (first research work). The experimental animals were divided into 2 groups: group 1 - the action of organochlorine pesticide - lindane, group 2 - control. Lindane was administered per os and at the end of the 2nd month of the study, the animals were taken out of the experiment by decapitation. At the end of the experiment, the resulting heart preparation was studied using an immunofluorescent microscope, using the immunohistochemical method, caveolin-1 (Cav-1) and VEGF were studied. The obtained data were subjected to statistical processing.

Results and discussion: In the research group, despite the maximum preservation of the integrity of caveolin in the endothelium of the myocardium adjacent to the endocardium, their chain arrangement changed. Expressing cells Cav-1 in the field of view was 77.3±1.003% and decreased by almost 12.3% compared with the control group (p<0.05). Cells that respond positively to Cav-1 of the myocardium adjacent to the epicardial zone decreased by almost 9.5% compared with the control group, amounting to 71.6±1.2% in the field of view.

It was established that the chronic action of lindane affects the integrity of the endothelium and leads to changes in the caveolae. This, in turn, can lead to impaired conductivity of the endothelium, i.e. to dysfunction. According to the peculiarities of VEGF expression, in the areas of the myocardium adjacent to the endocardium, it was 27.3±0.2%, an increase of almost 3% from the control group.

This indicator did not reveal any obvious changes in comparison with the indicators of the close myocardium to the epicardial zone, and cells with a positive VEGF value amounted to 25.8±1.03%. The specificity of the expression of the VEGF marker, compared with the control group, increased within 1-3% (p<0.05), i.e. there are no obvious changes. Thus, chronic exposure to lindane has been found to activate angiogenesis.

Conclusion: The chronic influence of lindane, in the offspring of experimental animals, was manifested by a peculiar specificity. It was found that lindane has an effect on the decrease in the activity of Cav-1, the most important factor in the integrity of the endothelium. Meanwhile, an increase in the activity of myocardial angiogenesis was manifested by an increase in VEGF expression.

Keywords: caveolin -1, VEGF, endothelium, lindane, myocardium.

ОСОБЕННОСТИ ЭКСПРЕССИИ МАРКЕРОВ VEGF И CAVEOLIN-1 ИЗ ЭНДОТЕЛИЯ СОСУДОВ МИОКАРДА ПРИ ХРОНИЧЕСКОМ ВОЗДЕЙСТВИИ ЛИНДАНА

С.Б. Рахманов, А.Д. Балмагамбетова, А.Б. Жанабаева, Н.А. Жумабай

Западно-Казахстанский медицинский университет имени Марата Осанова, город Актобе, Казахстан, 030019, ул.Маресьева 68

Рахманов Сапаргали Бекжанович - к.м.н., доцент руководитель кафедры нормальной и топографической анатомии с оперативной хирургией ЗКМУ имени Марата Оспанова, г.Актобе, улица Маресьева 68, тел:+77052284684

Балмагамбетова Ару Дюсеновна - PhD, доцент кафедры нормальной и топографической анатомии с оперативной хирургией ЗКМУ имени Марата Оспанова, г.Актобе, улица Маресьева 68, тел:+77767608878

Жанабаева Айгуль Болатбековна - PhD, преподаватель кафедры нормальной и топографической анатомии с оперативной хирургией ЗКМУ имени Марата Оспанова, г.Актобе, улица Маресьева 68, тел:+77059707755

Жумабай Нурканат Асанович - м.м.н., старший преподаватель кафедры нормальной и топографической анатомии с оперативной хирургией ЗКМУ имени Марата Оспанова, г.Актобе, улица Маресьева 68, тел:+77472885558

Цель исследования: сравнительное исследование экспрессии Caveolin -1 и VEGF из эндотелия сосудов миокарда при хроническом воздействии линдана соответственно областям миокарда.

Материалы и методы исследования: В эксперментальное исследование были взяты 40 белых беспородных мышей весом 16-20 г. В данном исследовании использованы потомки лабораторных животных

которые ранее участвовали в эксперименте (первая исследовательская работа). Подопытные животные были разделены на 2 группы: 1 группа - действие хлорорганического пестицида - линдана, 2 группа - контрольная. Линдан вводили per os и в конце 2-го месяца исследования животные выводились из эксперимента методом декапитации. В конце эксперимента полученный препарат сердца с помощью иммунофлюороцентного микроскопа, с использованием иммуногистохимического метода были изучены кавеолин - 1 (Cav-1) и VEGF. Проведена статистическа обработка полученных данных.

Результаты и обсуждение: В исследуемой группе несмотря на максимальное сохранение целостности кавеолина в эндотелии миокарда, близлежащих к эндокарду, изменилось их цепное расположение. Экспрессирующие клетки Cav-1 в поле зрения составили 77,3±1,003% и уменьшились почти на 12,3% по сравнению с контрольной группой (р<0,05). Клетки, положительно реагирующие на Cav-1 миокарда близлежащих к зоне эпикарда, уменьшились на 9,5% по сравнению с контрольной группой, составив 71,6±1,2% в поле зрения. Установлено, что хроническое воздействие линдана влияет на целостность эндотелия и приводит к изменению кавеол. Это, в свою очередь, может привести к нарушению проводимости эндотелия, то есть к дисфункции. По особенностям экспрессии VEGF, в близлежащих к эндокарду областях миокарда, составил 27,3±0,2%, увеличившись всего на 3% от контрольной группы. Данный показатель не выявил явных изменений по сравнению с показателями близкой миокарда к зоне эпикарда, а клетки с положительным значением VEGF составили 25,8±1,03%. Специфичность экспрессии маркера VEGF, по сравнению с контрольной группой, увеличилась в пределах 1 - 3% (р<0,05), т. е. явных изменений нет. Таким образом, установлено, что хроническое воздействие линдана активизирует ангиогенез.

Заключение: Хроническое влияние линдана, у потомков подопытных животных, проявилось своеобразной специфичностью. Было выявлено, что линдан оказывает влияние на снижение активности Cav-1 важнейшего фактора целостности эндотелия. Тем временем, увеличение активности ангигогенеза миокарда проявилось увеличением экспрессии VEGF.

Ключевые слова: кавеолин -1, VEGF, эндотелий, линдан, миокард.

Corresponding author: Balmagambetova Aru - PhD, associate professor of the department of normal and topographic anatomy with operative surgery of the West Kazakhstan Marat Ospanov Medical University, Aktobe, Maresyev Street 68

Phone: +77767608878

E-mail: aru.b. 84@mail. ru

Received: 16.06.2022

Accepted: 20.06.2022

Bibliographic reference: Миокард кан тамырлары эндотелшнен vegf жэне caveolin-1 маркерлерi эксперссиялануыньщ линданньщ созылмалы эсерi кезiндегi ерекшелжтер^С.Б. Рахманов, А.Д. Балмагамбетова, А.Б. Жанабаева Н.А. Жумабай//Астана медициналык журналы. - 2022. - Спецальный выпуск. - № 1. - С.141-149.

взектшМ

Кан - тамырлар жYЙесiн заманауи зерттеудщ непзп кагидалары - олардыц морфологиялык к^рылымдарыныц жагдайы, функциялык кабiлеттерi мен оны айкындайтын керсетшштерд^ жалпы ангиогенез Yдерiстерi мен ремоделдену сиякты езгерютерш жан-жакты зерттеуге багытталган. Осы багыттагы гылыми зерттеулер шецбершщ кец болуы - бiрiншiден еркениеттi когамда кан тамырларымен байланысты болатын патологиялардыц алгашкы орында болуы, екiншiден микроциркуляциялык арнанын морфо -функциясын багалау кезiндегi сандык жэне сапалык керсетшштердщ езгермелi болуы, галымдар арасында эр-тYрлi кезкарастарды калыптастырып, ауытку шецберi кен гылыми гипотезаларды калыптастырып отыр [1,2].

Кан тамырлар эндотелиi дисфункциясымен байланысты болатын морфологиялык езгерiстер, кен таралган атерсосклероз, тамырлар кабыргасынын етшзпштшнщ б^зылыстары жэне т.б. патологиялардын негiзiнде жатыр. Тiптi, диабет, тамырлар кабыргасынын элсiздiгiмен байланысты кенеюi, жетiспеушiлiк сиякты езгерютердщ морфологиялык негiзделуiнде, тамырлар эндотелшнщ дисфункциясы болып отыр. Б^л, - эндотелидщ кеп кызметтi болуымен (транспорттык, тоскауыл, гомеостазды реттеу, протромбогендiк, антитромбогендш, реттеу) жэне сырткы эсер ететш тYрлi факторлардын эсерiне эндотелидiн сезiмталдыFы жогары болуымен байланысты. Заманауи зерттеулерде журек-тамыр жYЙесi ауруларынын патогенезiнде тамырлык эндотелидiн манызды орны туралы кептеген т^жырымдар калыптасты. Адам агзасынын тYрлi анатомиялык к¥рылымдарында болатын кан тамырларынын кабыргаларынын ^ксастыктарына карамастан, олардын орналасуына байланысты эндотели к¥рылысы алуан тYрлi, езгермелi (эндотелидiн - соматикалык, висцералды жэне синусоидты тYрлерi). Сондыктан, олардын к¥рылысынын тYрлi болуына байланысты, кан тамырлар кабыргасынын б^зылыстары да, олармен байланысты болатын езгерютер де эр тYрлi болады [3-5].

Сонгы жылдары кептеген галымдардын зерттеулерi бойынша бiркатар ластаушы химиялык косындылардын гормондар эсерш б^зу, кан к¥рамындагы эндотелидi закымдаушы факторларга эсер ететiнi, агзада жинакталу эсерi бар екенi, тiптi онын ^рпактарында, популяциялык денгейде колайсыз эсерлер тудыратындыгы аныкталып отыр. Сондыктан, бiз ез зерттеуiмiзде ауылшаруашылык саласында

колданылатын пестицидтер катарыныц белсендi вкiлi - линданныц созылмалы acepi жагдайында миокардтыц кан тамырларына ыкпалын тэжipибeдe зepттeудi алдык.

Зерттеу максаты

Линданныц созылмалы эcepi кeзiндeгi миокард кан тамырлары эндотелшнен Caveolin -1 мен VEGF экспрессиясын миокард аймактарына сэйкес салыстырып зерттеу.

Зерттеу эдiстерi мен материалдары

Тэжipибeлiк зерттеуге салмагы 16-20 г. болатын 40 ак тeкciз тышкандар алынды. Бул зерттеу буган дешнп жYpгiзiлгeн (бipiншi зерттеу жумысы) тэжрибелж жумыста колданылган зертханалык жануарлардыц урпактары. Линдан эcepiн жануарлар урпактарында аныктау Yшiн, бipiншi зepттeуiмiздe 2 ай бойы уланган жануарлардыц урпактарын алып, олардагы взгepicтepдi тагы да ауыз аркылы eнгiзу аркылы зepттeдiк. Зерттеу дизайны-тэж1рибелж салыстырмалы - бакылау. Тэжрибе Марат Оспанов атындагы БКМУ Fbrnbrn^ тэжipибeлiк орталыгыныц зертханасында тэж1рибеге койылатын барлык талаптарды сактай отырып жYpгiзiлдi. Тэжipибeлiк жануарлар 2 топка бвлiндi: 1 топ- хлорорганикалык пестицид Линданныц эсер^ 2 топ

- бакылау. Хлорорганикалык пестицид Линдан (C6H6C16) 100 мг / кг дозада ауыз аркылы 2 ай бойы бершда.

Тэжipибeлiк зерттеулер басталар алдында жануарларды окшаулап 7 кYн бойы стандартты табиги жарык peжимiндe жэне тамак пен суга ерк1н жагдайда болды (виварий жагдайында).

Тэжipибeнiц 2-шi айы соцында созылмалы уланудан кeйiн жануарларды тэж1рибеден шыгару декапитация эдiciмeн жYзeгe асырылды. Гистологиялык эдic. Барлык тэшрибеде эр зерттеу тобынан 15 жануардан алынды. Зерттеуге тышкандардыц жYpeгi алынды. Алынган материал 10% буферлж формалин ертндганде 24 сагат бойы бектлда. Концентрациясы жогарылайтын спирттер сериясында сусыздандырылды. Жалпыга бeлгiлi гистологиялык эдicтep бойынша парафинмен куйылып, микротом аркылы калындыгы 5-7 мкм болатын паpафиндiк кесшдшер дайындалды. Алынган кeciндiлep гематоксилин жэне эозин бойынша боялды.

Иммуногистохимияльщ adici аркылы кавеолин-1 (Cav-1) Anti-PCNA antibody [PC10] ab29 колдану аркылы (0,01m HEPES, ph 7. 5, 0, 15M) плазма белогымен мен VEGF (SP28), коммерциялык моноклоналды антидене пайдаланылып, иммунофлюоpоцeнттiк микроскопта зepттeлiп, аныкталды.

Морфологиялык анализ бинокулярлы микроскоп Leica DM 1000 + камера цифр Leica DFC290 аркылы жэне "ImageJ soft" багдарламасы квмепмен тэжipибeнiц эpбip зерттеу тобына сэйкес алынган мэлiмeттep талданды.

Альютан нэгижелердщ статистикалык талдауы

Зерттеу нэтижелершщ статистикалык вцдeлуi арнайы STATISTICA 10. компьютерлш багдарлама жYЙeciнiц пакeтiн пайдалану аркылы жYзeгe асырылды (Stat.Soft, Ins. АКШ компаниясы).

- Manna Whitney (Манна-Уитни) U- критерийлерш колдана отырып, таблица бойынша шынайылык айырмашылыктар кврсетк^ (p<0,05) дeцгeйiндe аныкталды;

Статистикалык талдаудыц барлык процедураларында p < 0,05 мацыздылык дeцгeйi кабылданды.

Зерттеу нэгижелерi жэне талкылау

Линданныц созылмалы эcepi тэжipибeлiк жануарларда, нактырак айтсак олардыц урпактарында бipкатаp epeкшeлiктepмeн сипатталды. Caveolin-1 (Cav-1) мен VEGF экспрессиясы бакылау тобымен салыстырганда линданныц созылмалцы эcepi бар eкeнiн квpceттi. Иммуногистохимиялык реакциялардыц каркындылыгы кан тамырларыныц орналасуы бойынша да ерекшелжтермен сипатталды.

Зерттеу тобында миокардтыц эндокардка жакын аймагында эндотелийдеп кавеолин тутастыгы барынша сакталганымен, олардыц пзбекл орналасуы взгерген, жарыктану алацы айкын, тек кeйбip жерлерде Yзiлгeн аймактарды байкауга болады (сурет 1). Cav-1 экспрессиялайтын жасушалар квру алацында 77,3±1,003 % к¥рап, бакылау тобымен салыстырганда 12,3% жуык азайган, ал бакылау тобында 89,6±0,09% курады. Бакылау тобында кавеолдар тiзбeгi сакталган, тутас курылым тYpiндe квpiнic бepeдi (сурет 2). Жарыктану алацы айкын, усак капиллярлар кабатында да айкын аныкталады.

Сурет 1 - Линданмен созылмалы улану кeзiндeгi Cav-1 экспрессиялануыныц ерекшелжтер^ Миокардтыц эндокардка жакын аймагындагы кан тамырлардагы Cav-1 экспрессиясы. Yлкeйту х600.

Сурет 2 - Бакылау тобындагы Cav-1 экспрессиялануыньщ ерекшелiктерi. Миокард кабатындагы кан тамырлар. Yлкейту х600.

Миокардтыц эпикардка жакын аймактарында Cav-1-ге оц мэнд1 жасушалар керу алацында 71,6±1,2% курап, бакылау тобымен салыстырганда 9,5 % жуык азайган (бакылау тобында 81,1±1,1% к¥рады). Кавеолдар тсзбеп курылымы бузылган, дегенмен жасушалардыц сез1мталдыгы сакталган. Эндокардка жакын аймакка Караганда жасушалардыц тыгыздыгы жогары, сондыктан жарыктану каркындылыгы жогары болды (сурет 3).

Эндотелийдщ кавеолин тобеп жалпы бакылау тобымен салыстырганда курылымы сакталганымен, олардыц боялу каркындылыгы темендеп, Cav-1-дщ экспрессиялануы темендеген (р<0,05).

Сурет 3 - Линданмен созылмалы улану кезiндегi Cav-1 экспрессиялануыныц ерекшелжтерг Миокардтыц эпикардка жакын аймагындагы кан тамырлардагы Cav-1 экспрессиясы. Yлкейту х600.

Тэж1рибел1к зерттеуде аныкталган ангиогенез белсендшгшщ мацызды керсетк1ш1 болып табылатын тамырлык эндотелиалды есу факторыныц экспрессиялану ерекшелштершде бакылау тобымен салыстырганда басым езгерютер аныкталган жок. Тек, VEGF-ке оц мэнд1 жасушалардыц боялу каркындылыгы бакылау тобымен салыстырганда темен екеш аныкталды (эаресе жасушалардыц тыгыздыгы темен аймактарда). VEGF-тiц экспрессиялану ерекшелiктерi бойынша, миокардтыц эндокардка жакын аймактарындагы кан тамырлар эндотелшнен VEGF маркершщ экспрессиялануы 27,3±0,2 % к¥рап, бакылау тобынан 3 % жуык кана арткан (бакылау тобында 24,1±0,03 % к¥рады). Бул керсеткiш миокардтыц эпикардка жакын аймагындагы керсетюштермен салыстырганда айкын езгерiстер аныкталган жок, VEGF-ке оц мэндi жасушалар 25,8±1,03 % курады. VEGF маркершщ экспрессиялану ерекшелш, бакылау тобымен салыстырганда 1 - 3 % аралыгында арткан (р<0,05), ягни айкын езгерiс жок (сурет 2). Дегенмен, тамырлык

эндoтeлиaлды ecy фaктopынын бoялy кapкындылыFы бакылау тoбымeн caлыcтыpFaндa бacым жoFapылaFaн ^oFapbi ceзiмтaлдык аныкталды).

Cypeт - 4 - Линдaнмeн coзылмaлы yлaнy кeзiндeгi VEGF экcпpeccиялaнyынын epeкшeлiктepi. А -бакылау тoбы; В - эндoкapдкa жакын аймак; С - эпикapдкa жакын аймак. Yлкeйтy х600.

Coнымeн, тэжipибeлiк зepттey нэтижeci бoйыншa линданнын coзылмaлы acepi, тэжipибeлiк жaнyapлap ¥Pпaктapындa да eзiндiк epeкшeлiктepмeн Keprnic бepдi. Энeдoтeлий тутастъ^ынын манызды фaктopы - кaвeoлин к^ылымына линданнын Cav-1 бeлceндiлiгiнiн тeмeндeyiнe acepi бap eкeнiн кepceттi. Ал, миoкapдтын aнгигoгeнeз бeлceндiлiгiн линданнын apттыpaтындыFы VEGF экcпpeccияcынын жoFapылayы apкылы cипaттaлды.

Эндoтeлий жaFдaйын, omiH мopфo-фyнкциялык к¥pылымын зepттey бYгiнгi танда eзeктi бoлып калып oтыp. Эндoтeлийдiн к¥pылыcын зepттeyгe кызыFyшылыктын тyындayы, omiH манызды peттeyшi кызмeттepiмeн тiкeлeй бакланью™ [б,?]. Дeгeнмeн, зaмaнayи зepттeyлepгe кapaмacтaн миoкapдтын кан тaмыpлapмeн бaйлaныcты, шныц iшiндe эндoтeлий eзгepicтepiнe тэyeлдi б¥зылыcтap элi кYнгe дeйiн ayкымды зepттeyлepдi кaжeт eтeдi. Coндыктaн, бiз зepттeyiмiздe миoкapдтын aнгиoгeнeзiн бaFaлayдa манызды Kepcerern бoлып табылатын VEGF экcпpeccияcынын epeкшeлiгi мeн эндoтeлийдiн кeп тYpлi кызмeт aткapyындa манызды opын алатын кaвeoлин тутасты^ын кepceтeтiн Cav-1 мapкepiнiн epeкшeлiктepiн линданнын coзылмaлы acepi кeзiндe тэжipибeлiк жaFдaйдa зepттeдiк [8].

Бipкaтap тiндepдiн зaкымдaнyы нeмece гипoкcия кeзiндe эндoтeлийдiн тiкeлeй кaтыcyымeн жYpeтiн тaмыpлapдын ecy бeлceндiлiгi жYзeгe acaды. Ангиoгeндiк фaктopлapдын acepi нaтижeciндe эндoтeлидeгi жacyшaлapдын кайта к¥pылyлapы мeн aнгиoгeнeз Yдepici бeлceнiп, бipкaтap eзгepicтepгe aкeлyi мYмкiн. O^i opaйдa, химиялык K0cындылapдын acepiнe жayaп peтiндe миoкapд кан тaмыpлapындa эндoтeлий кабатынын aжыpaмac к¥Paмдac к¥Pылымы кaвeoлин мeн миoкapдтын aнгиoгeнeзiнe жayaп бepeтiн манызды фaктop тaмыpлык эндoтeлиaлды ecy факт^ыи зepттey eзeктi бoлып табылады [9].

Бiздiн зepттeyдe aныктaлFaн, линданнын coзылмaлы acepi жaнyapлap ¥pпaктapындa Cav-1 экcпpeccияcынын тeмeндeyi apкылы, эндoтeлийгe ^pi acepi бap eкeнiн кepceтeдi (cypeт 5). Бул кaвeoл т¥тacтыыFын бузу apкылы, эндoтeлийдiн eткiзгiштiгiн apттыpy cra^ra, диcфyнкцияcынa aкeлyi мYмкiн. Ocындaй ^cac eзгepicтepдi бipкaтap Faлымдap eз зepттeyлepi apкылы бoлжaп oтыp. Бipкaтap химиялык кocындылapмeн coзылмaлы yлaнy эндoтeлидi зaкымдayшы фaктopлap (гиcтaмин) дeнгeйiнiн жoFapылayынa aкeлeтiндiгiн aныктaFaн. Бул eз кeзeгiндe эндoтeлигe кepi acep eтy apкылы, т¥тacтыFынын бузылуына aкeлeдi [10]. Эндoтeлидiн тутастъ^ынын бузылуы, oнын eткiзгiштiгiнiн apтyынa aкeлyi кepiнici бiздiн зepттeyдe VEGF мapкepiн аныктауда кepiнic бepдi. Линданнын coзылмaлы acepi ¥pпaктapындa тaмыpлык эндoтeлиaлды ecy фaктopынын эндoтeлидe бакылау тoбынaн айкын aйыpмaшылыктap бoлмaca да кан тaмыpлapынaн тыc миoкapдтa бipлi - жapым аныкталуы, aнгиoгeнeздiк eзiндiк epeкшeлiктepi бap eкeнiн кepceтeдi. ЯFни, эндoтeлидeн тыгс, микapдтa аныкталуы, эндoтeлий eткiзгiштiгiнiн apтyымeн бaйлaныcты бoлyы мYмкiн. Бipкaтap зepттeyшiлepдiн пiкipлepi бoйыншa кopшaFaн opтaнын кeйбip химиялык

косындылары - теракты органикалык ластаушылар агзага тYCкеннен кей1н, жYрек-тамырлар жуйесше жэне т.б. эсер ет1п, жалпы зат алмасуды бузады. Сонымен катар, линданнын жануарлар урпактарында ангиогенезд1 белсендiретiнi, онын жинакталушы эсермен байланысты болуы, кейб1р галымдардыц п1к1рлер1мен сэйкес кел1п отыр [11].

Сурет 5 - Линданнын созылмалы эсер1 кез1ндеп Cav-1 мен VEGF керсетшштершщ топтар арасындагы салыстырмалы ерекшел1ктер1.

Корытынды

Сонымен, зерттеу нэтижес1нде аныщталган линданнын созылмалы эсер1 кез1ндег1 эндотелий дисфункциясына экелет1н кавеол тутастыгыныц бузылысы сиякты б1ркатар езгер1стер, миокардтагы ангиогенезд1 белсенд1рет1нд1г1 аныкталды. Бул ез кезег1нде миокардта неоангиогенез Yдерiсiнц жYPу1не эндотели етк1зг1шт1г1н арттыру аркылы ыкпал етет1нд1г1н болжауга мYмк1нд1к беред1.

Эдебиеттер

1. Kristina A. Loseva. The impact of statins on the state of the endothelium // University therapeutical journal. -Vol. 3 (2). - P. 56-63.

2. Endothelial cell activation by hemodynamic shear stress derivedfrom arteriovenous fistula for hemodialysis access/Franzoni M., Cattaneo I., Longaretti L. et al.// American Journal of Physiology Heart and Circulatory Physiology. - 2016. - Vol. 3 (10). - P. 49-59. doi:10.1152/ajpheart.00098.2015.

3. Low shear stress upregulates the expression of fractalkine through the activation of mitogen-activated protein kinases in endothelial cells/Ruze A., Zhao Y., Li H. et al.// Journal of vascular anomalies. Blood Coagulation andFibrinolisis. - 2018. - Vol. 29. - P. 361-369. doi:10.1097/MBC.0000000000000701.

4. Морфофункциональное состояние венозных кондуитов после эндоскопического выделения/Вечерский Ю.Ю., Манвелян Д.В., Крахмаль Н.В. и др.//Сибирский медицинский журнал. - 2019. -№ 34 (2). - С. 138-145 [ Morfofunkcional'noe sostojanie venoznyh konduitov posle jendoskopicheskogo vydelenija/Vecherskij Ju.Ju., Manveljan D.V., Krahmal' N.V. i dr.//Sibirskij medicinskij zhurnal. - 2019. -№ 34 (2). -S. 138-145].

5. Миокардтыц цан тамырлары эндотелиi жэне кавеолин-1 экспрессиялануыныц ерекшелктерт бихромат натрий мен линдан эсерi жагдайында салыстырып зерттеу/Рахманов С.Б., Жумабай Н.А., Бекмухамбетов Е.Ж. и др.//Астана медицина журналы. - 2020. - № 3 (105). - С. 232-238 [MiokardtyH, цап tamyrlary jendotelii zhэne kaveolin-1 jekspressijalanuynyH erekshelikterin bihromat natrij men lindan эseri zhasdajynda salystyryp zertteu/Rahmanov S.B., Zhymabaj N.A., Bekmyhambetov E.Zh. i dr.//Astana medicina zhurnaly. - 2020. - № 3 (105). - S. 232-238].

6. Галенко А.С., Захаров Д.В., Лосева К.А. Роль и функции эндотелия - краткая характеристика вопроса и вклад отечественных ученых в его изучение // University Therapeutical Journal. - 2020. -№ 2 (2). - С. 46-54 [Galenko A.S., Zaharov D.V., Loseva K.A. Rol' i funkcii jendotelija - kratkaja harakteristika voprosa i vklad otechestvennyh uchenyh v ego izuchenie // University Therapeutical Journal. - 2020. -№ 2 (2). - S. 46-54].

7. Sadok A., Marchall C.J., Rho GTPases: master of cell migration // Small GTPases. - 2014. - Vol. 5. -e29710. DOI: 10.4161/stgtp.29710.

8. Арутюнян И.В., Кананыхина Е.Ю., Макаров А.В. Роль рецепторов VEGF - А165 в ангиогенезе // Клеточная трансплантология и тканевая инженерия. - 2013. - Т.8, № 1. - С. 12-18 [Arutjunjan I. V., Kananyhina E.Ju., Makarov A.V. Rol' receptorov VEGF - A165 v angiogeneze // Kletochnaja transplantologija i tkanevaja inzhenerija. - 2013. - T.8, № 1. - S. 12-18].

9. B. Daan Westenbrink1, Willem-Peter T. Ruifrok1, Adriaan A. Voors. Vascular endothelial growth factor is crucial for erythropoietin-induced improvement of cardiac function in heart failure // Cardiovascular Research. -2010. - № 87. - Р. 30-39. doi:10.1093/cvr/cvq041.

10. Маркеры сосудистого тонуса и воспаления у лиц, экспонированных ртутью/Наумова О.В., Кудаева И.В., Маснавиева Л.Б., Дьякович О.А.//Гигиена и санитария. - 2019. - № 98 (10). -С. 1079-1084 [Markery sosudistogo tonusa i vospalenija u lic, jeksponirovannyh rtut'ju/Naumova O.V., Kudaeva I.V., Masnavieva L.B., D'jakovich O.A.//Gigiena i sanitarija. - 2019. - № 98 (10). -S. 1079-1084].

11. Herrman J., Lerman A. The endothelium - the cardiovascular health //Barometer. Herz. - 2008. - № 33. - Р. 343-353. doi:10.1007/s00059-008-3088-2.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.