Научная статья на тему 'МЕЖДУНАРОДНЫЕ И КАЗАХСТАНСКИЕ ИНСТРУМЕНТАРИИ ОЦЕНКИ КАЧЕСТВА ОБРАЗОВАНИЯ'

МЕЖДУНАРОДНЫЕ И КАЗАХСТАНСКИЕ ИНСТРУМЕНТАРИИ ОЦЕНКИ КАЧЕСТВА ОБРАЗОВАНИЯ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
67
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
КАЧЕСТВО ОБРАЗОВАНИЯ / ОЦЕНКА КАЧЕСТВА ОБРАЗОВАНИЯ / ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ИЗМЕРЕНИЯ / НАЦИОНАЛЬНОЕ ЕДИНОЕ ТЕСТИРОВАНИЕ / ЕДИНЫЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ЭКЗАМЕН / ГОСУДАРСТВЕННАЯ ИТОГОВАЯ АТТЕСТАЦИЯ / КОНТРОЛЬНО-ИЗМЕРИТЕЛЬНЫЕ МАТЕРИАЛЫ / МУЛЬТИПЛЕКС / ИЮНИТ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Найденова Н.Н., Муратбаева Г.А.

В статье изложены проблемы оценивания качества образования в нашей стране и в России, определены всесторонняя значимость инеобходимость их применения, рассмотрены инструментарии оценки качества образования в мировом пространстве. Авторы делятся опытом российского ученого Н.Н. Найденовой, где подробно рассматриваются методы оценки мультиплекса для оценки качества образования и система структурной составляющей. В статье изложены вопросы междисциплинарной связи измерений результатов обучения и использование возможных инструментариев в целях модернизации образования и обеспечения качества образовательного процесса. Вместе с тем, учитывая социальные и педагогические факторы, авторами проведен анализ применения инструментариев измерения, способствующие повышению качества образовательного процесса. Охарактеризованы цели и задачи международных исследований, в котором принимают участие казахстанские школьники, изложены междисциплинарные связи предметов математики, естествознания, умению ими интерпретировать, обрабатывать учебную информацию, рефлексии и функциональную грамотность, где оцениваются результаты учебных достижений по приобретению определенных навыков учащимися. Отражены недостатки и слабые стороны эвалюации конструктивитской парадигмы, применямые для объективного измерения качества образования как за рубежом, так и в России.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

INTERNATIONAL AND KAZAKH TOOLKITS OF ASSESSMENTS OF QUALITY OF

The article the about problems of assessment of quality of education in our country and in Russia, identified ou importance and necessity of their ussing, and examined the toolkits of assessments of quality of education in world. The authors shared with the experiences of the Russian scientist N.N.Naidenova, where consider methods of assessments of multiplex for appraisa of quality of education and determination of system of the structural component. The article outlines the issues of interdisciplinary connection between the measurement of learning outcomes and the use of possible tools for the modernization of education and the quality of the educational process. At the same time, taking into account social and pedagogical factors, the authors analyzed the application of measurement tools that contribute to improving the quality of the educational process. The goals and objectives of international research, in which Kazakh schoolchildren take part, are described, interdisciplinary connections of subjects in mathematics, natural sciences, their ability to interpret, process educational information, reflections and functional literacy, which assess the results of educational achievements in acquiring certain skills by students. The shortcomings and weaknesses of the development of the Constructivite paradigm are reflected, which are used to objectively measure the quality of education both abroad and in Russia.

Текст научной работы на тему «МЕЖДУНАРОДНЫЕ И КАЗАХСТАНСКИЕ ИНСТРУМЕНТАРИИ ОЦЕНКИ КАЧЕСТВА ОБРАЗОВАНИЯ»

ГТАХР 14.41.77

Б1Л1М САПАСЫН БАГАЛАУДЫЦ ЦАЗАЦСТАНДЬЩ ЖЭНЕ ЭЛЕМД1К

ИНСТРУМЕНТАРИЙЛЕР1

Н.Н. Найденова1, Г.Э. М%ратбаева2 :п.г.к., профессор, Бшм берудi дамыту стратегия Институты Ресей бшм академиясы Ресей Федерациясы, Мэскеу ц., e-mail: nnnaydenova@aol.ru 2п.г.д., профессор, Казац мемлекеттiк цыздар педагогикалыц университета Казацстан, Алматы ц., e-mail: muratbaevall@mail.ru

Ма;алада елiмiзде жэне Ресейдегi бШм сапасын багалаудьщ проблемалары, элемдiк бШм сапасын eлшеудiц инструментарийлерi жэне оларды ;олданудын ;ажеттШп мен мацызы жан-жа;ты царастырылган. Ресейлiк талым Н.Н. Найденованын бiлiм берудiц сапасын мультиплексп елшеу эдiсi жэне онын цурылымдык; жYЙесi берiлген. БYгiнгi танда бШм берудi модернизациялау багдарламасын жYзеге асыруда пэнаралы; сипаттагы бiлiм берудiн сапасын тэуелаз багалаудьщ болганы ;ажеттШгш, багалау жYЙесiнде ;олданылатын инструментарийлердiн Yлгiсiн беруде талдау жYргiзiлген. Сонымен ;атар, багага эсер ететiн элеуметтiк жэне педагогикалы; факторларды ескере отырып, объективтi елшенетш багалауды беретiн бiлiм берудiн сапасын багалау Yшiн инструментарийлер ;атарын ;олданудын тэжiрибесiне талдау жасалган. Халыцаралы; зерттеулер бойынша тестiлеуге ;атысатын окушылардьщ алдына цойылган ма;сат-мшдеттерге сипаттама берiлiп, пэнаралы; байланыс негiзiнде оку, математика жэне жаратылыстану пэндерiнен сауаттылы;ты багалау, а;паратты ;айта жангырту, интерпретациялау жэне рефлексиялау бойынша о;ышылар дагдыларын багалау тэсiлдерi баяндалады. Шет елдердегi жэне Ресейдеп бiлiм берудiн сапасын объективтi елшеудщ к^рп жYЙелерiнiн дамуы, эвалюациянын конструктивистж парадигмасынын аясында жYргiзiлген парадигмада инструментарийдщ кемшiлiктерi мен онын элсiз жа;тары кeрсетiлген.

Тушн свздер: бiлiм сапасы, бiлiм сапасын багалау, педагогикалы; елшемдер, эвалюация,¥лтты; бiрщFай тестiлеу, бiрщFай мемлекеттж емтихан, мемлекеттiк ;орытынды аттестация, ба;ылау-елшеу материалдары, мультиплекс, юнит.

Елiмiз элемдж бiлiм кещстшне енiп, бiлiм сапасын арттыру мен бiлiмдi багалаудыц озыц жYЙесiн ендiру барысында соцгы оншацты жылдыц тещрепнде кептеген жацалыцтар жасауда. Мектеп бiтiрушiлер бшмшщ тестпен гана багалануына царама-цайшы пiкiрлер де баршылыц.Академик Асцар Ж^мадшдаевтыц пiкiрiнше, «Тест тапсыру д^рыс емес, алайда одан жацсысын ойлап тапцан ешкiм жоц. Балалардьщ санасына керi эсерiн тигiзiп жатыр деген бос сез. Америкада оцуга тYсу циын емес, оцуды бтру циын. Мэселен, бiрiншi курсца мыц адам тYCсе, келесi курсца жартысы eтедi. Бiзде де осындай болса, жацсы болар едi. Кецестж кезецде де емтихан парацорлыцпен eтетiн. Б^л тест жYЙесiнщ бiр жацсысы - парацорлыц мeлшерi аз болуында» - дейдi галым[1].

Бiлiм беру саласындагы гылыми-зерттеулер мэселесiмен тYпкiлiктi айналысып жYрген академик Асцарбек К¥сайынов «Елiмiзде тестшеу эдiсiн енгiзiп, бiз балалардыц iргелi бiлiм алуга эуестiгiн жойдыц. Жогары сынып оцушылары эдебиеттi оцуды, с^рацтыц мэнiн тYсiнудi, теорияларды, ц^былыстарды, бейнелердi тYсiнудi, байыппен ойлауды, ез ойын айтып берудi, оларды дэлелдеудi цойды. Осылайша, тестшеудщ б^л эдiсi елiмiздщ бiлiм жYЙесiне орны толмас зиян келтрдь ¥БТ талапкерлерге шетел тшнде бiрде-бiр сейлем жазбастан не айтпастан шетел тiлдерi университетiне, бiрде-бiр теореманы дэлелдемей, университеттщ физика-математика факультетiне оцуга тYсуге мYмкiндiк бередi.

Бiздщ елiмiзде талапкерлердщ бiлiмiн багалаудыц тестiлiк эдю 10 жылга жуыц уацыт цолданылып келе жатцанына царамастан, элi ^нге дейiн тiкелей тестiлеу проблемаларымен айналысатын бiрде-бiр зертхана жоц. «Педагогикалыц елшемдер» мамандыгы бойынша кадрлар

дaяpлaнбaйды. Бiзде элемнщ бapльщ жетекшi елдеpiндегi сия^ты бiлiм caпacын бarçылaйтын тэyелciз, яFни, Бiлiм миниcтpлiгi к¥pылымынa ^мешм оpгaн жо^. Оcыдaн кейiн не aïïryra болaды?! Бiлiм жетicтiгiн 6aFaray жeнiнде бipьщFaй инcтpyментapий жacaлмaFaн, бшм жетicтiгiн бaFaлayдьщ педaгогикaльщ eлшемi тypaлы Fылым дaмымaFaн, тестология дaмымaFaн»[2] - деген nÍKÍp aйщaн болaтын.

Ресейде осы мэселемен тшелей aйнaлыcып ж'^ген Faлым Н.Нaйденовa бiлiм беpyдi модеpнизaциялay бaFдapлaмacын cэттi жyзеге acыpy ушш, кез келген елдщ бiлiм беpy caлacындa деклapaция бойыншa емес, мэш жaFынaн дa пэнapaльщ cипaттaFы бшм беpyдщ caпacын тэyелciз бaFaлayдыц болFaны ^жет екендiгiн дэлелдейдi. Сонды^ган, 6aFaFa эcеp ететiн элеyметтiк жэне педaгогикaльщ фaктоpлapды еcкеpе отыpып, объективтi eлшенетiн бaFaлayды беpетiн бiлiм беpyдщ caпacын бaFaлay yшiн инcтpyментapийлеp тaлaп етшедь М^цдай бaFaлay cыpттaй жэне мектептен тэyелciз 6олуы немесе кешендi 6олуы тиic. Ягни, мaзм¥ны мен мэнше rçapa^ мiндеттi тypде ro^parai^ бaйлaныcы болуы кеpек.

Ka3ipri кезде бшм беpyдщ caпacын хaльщapaльщ caлыcтыpмaлы зеpттеyлеpде оcындaй инcтpyментapий 6ap (PISA - о^у, мaтемaтикa жэне жapaтылыcтaнy пэндеpiнен cayaттыльщты бaFaлay бойыншa, acaparra rçaïïra жaцFыpтy, интеpпpетaциялay жэне pефлекcиялay бойыншa к¥зыpеттiлiктi бaFaлay бойыншa, 15 жacap оrçyшылapдьщ apacындa экономитальщ ынтымaкгacтьщ жэне дaмy ^йымыньщ aтынaн зеpттеy жypгiзy; PIRLS - о^ытудьщ бacтaпrçы caтыcындa мектеп тyлектеpiнщ apacындa оrçыpмaн к¥зыpеттiлiгiн зеpттеy; TIMSS - мaтемaтикa жэне жapaтылыcтaнy пэндеpi бойыншa тогыз жэне он уш жacap оrçyшылapдьщ дaйындьщ децгейлеpiн зеpттеy). Реcейдегi cыpттaй бaFaлayдьщ ^лттьщ инcтpyментapийi бipеy - ол ЕГЭ (БipьщFaй мемлекеттiк емтихaн) жэне ГИА (Мемлекеттiк rçоpытынды aттеcтaция), 6iparç б¥лap rornpami^ болып caнaлмaйды.

Оcылaйшa, хaльщapaльщ инcтpyментapий бiлiм беpyдщ ^лттьщ жуйесшщ мyмкiндiктеpi мен дэcтypлеpiн есепке aлмaйды, aл ^лттьщ жуйе бшм беpyдщ caпacыныц эвaлюaцияcыныц хaльщapaльщ технологиялapынa сэйкес келмейдi. Эвaлюaция - б^л эpтypлi бiлiм беpy мекемелеpiнде жэне бшм беpyдщ эpтypлi caтылapындa, бшм беpyдщ caпacын объективтi eлшенетiн т^гь^ бaFaлay. Ягни, мектепте eзiндiк бaFaлay болaды; бiлiм беpy жуйесшщ шшдеп iшкi бaFaлay, ягни олap бacrçapy оpгaндapынa бaйлaныcты болaды. ¥лттьщ шю бaFaлay, ягни олap бacrçapy ¥йымдapынa тэyелciз болaды; ЕГЭ жэне ГИА федеpaльды децгейдеп тэyелciз бaFaлay болып caнaлмaйды; xami^apami^ зеpттеyлеpге кдтысудыц нэтижесвдеп бaFaлay тэyелciз бaFaлay болып caнaлмaйды. Б^дaн шыFaтын т^жьфым: Ресейде элi де болca бiлiм беpyдщ caпacыньщ эвaлюaцияcы жо^, ягни тэyелciз eлшенетiн бaFaлay жо^тыц ^сы^деген т^жьфым жacaйды Н.Нaйденовa.

Елiмiзде Бiлiм жэне гылым миниcтpлiгiнiц «¥лттьщ бiлiм беpy OTarad^a^ жэне бaFaлay» оpтaлыFы бap. Kaзarçcтaнныц бiлiм беpy жyйеciн дaмытyдыц бapльщ acпектiлеpi бойыншa ^ызыгушыльщ тaнытrçaн тapaптapды cенiмдi a^пapaттapмен rçaмтaмacыз ету - оpтaльщ ^ызметшщ негiзгi бaFыттapыньщ 6ÍPÍ.

Бiлiм caпacы бойыншa ^лттьщ жэне хaльщapaльщ емтихaндapдьщ, бiлiм беpy caлacындaFы кepcеткiштеp мен индикaтоpлapдьщ жылдap динaмикacы нэтижелеpiне тaлдay rçоpытындылapы бойыншa«Бiлiм беpy cтaтиcтикacы», «Бшм беpy caпacын бaFaлay», «Хaльщapaльщ зеpттеyлеp» зеpтхaнaлapыньщ ж¥мыcтapы жоcпapлaнFaн.

Ka3ipri кезде элемдiк бiлiм беpy кещстшнде эвaлюaцияньщ беciншi кезещнщ ya^i™ келдi. Шет елдеpдегi жэне Ресейдеп бiлiм беpyдщ caпacын объективтi eлшеyдiц rça3ipri жyйелеpiнiц дaмyы, эвaлюaцияньщ конcтpyктивиcтiк пapaдигмacыньщ aяcындa жypгiзiлiп келедi. Б^л пapaдигмaдa инcтpyментapийдiц кемшiлiктеpi мен оныц элciз к¥Pacтыpылyы бaйrçaлaды (eлшеy эдicтеpi, фоpмaлapы, к¥Paлдapы). Конcтpyктивиcтiк пapaдигмaныц непзп aйыpмaшыльщтapы:

1) оrçyшылapдьщ жaцa бiлiмдi к¥PacтыpyдaFы кyш-rçyaтын жэне о^ытудьщ нэтижелеpiн кepcететiн, оrçытyдaFы пpогpеccтi, оrçyшылapдьщ бшм жэне бшк децгейлеpi тypaлы a^aparraR жaлFыз кeзi болып caнaлaтын, тест жэне бarçылay ж¥мыcтapыньщ нэтижелеpiн кepcететiн, оrçyшылapдыц оrçy-тaнымдьщ ic-эpекетiнщ бapльщ нэтижелеpi бaFaлaнaды;

2) бarçылay жэне бaFaлay о^ытудыц шынaйы ^овдсш^ жypгiзiлyi тypaлы acaparra еcкеpе отыpып жузеге acыpылaды, б^л кезде дэcтypлi пapaдигмaдa бaFaлayдa б^л aшapaт есепке aлынбaйды;

3) д^ыс жayaптapдьщ caны бойыншa оrçyшылapдьщ оrçy-тaнымдьщ ic-эpекетiнiц тиiмдiлiгi бaFaлaнбaйды, м¥ндa оrçyшылapдыц кейде д^ыс емес, eзiндiк ой т¥жыpымдapы бaFaлaнaды; тaныc емес cитyaциядa мэcелелеpдi шешу, кyнделiктi eмipдiц мiндеттеpiн шешуде, мектепте aлFaн бшм,

бшк жэне дагдыларын практикалыц ic-эрекетте саналы цолдану, взiндiк niKipiH айта бшу жэне оны дэлелдей бiлу шеберлт багаланады;

4) агымдагы бацылау фронтальдi (жаппай) турде жYргiзiлмейдi жэне ол уй тапсырмасы арцылы жYргiзiледi, квп жагдайда пэнаралыц сипаттагы мiндеттердi цоюда жэне шешуде топтыц жумыста журпзшедц ал пэндiк бiлiмдер мен бшктер оцытудыц дара траекториясындагы всумен багаланады;

5) мугатм-конструктивист оцулыцты баяндауга жэне дайын бiлiмдi беруге емес, жаца бiлiмдi вз бетiмен алуга оцушыларды баулуга CYЙенедi, ал багалаудыц инструментаришнде оцушыларга кврсету формасы эртYрлi тацырыптагы ацпарат берiледi, осы ацпаратпен оцушылар вз беттерiмен жумыс iстейдi жэне взшдш ой-пiкiрлерiн бiлцiредi, сондыцтан, инструментарийде оцулыц жэне басца материалдар бойынша тест тапсырмалары бiрiктiрiледi[3].

Конструктивистiк парадигма уш базиске CYЙенедi: онтологиялыц (таксономиясы бар угымдыц аппарат), эпистемологиялыц (Файербанд бойынша алуан тYрлi теорияларды гылыми бiлiмнiц шынайлыгы тургысында бiр-бiрiмен салыстыру мYмкiн емес, сондыцтан педагогикалыц влшем теориясыныц тарихи дамуы влшеу эдютершщ цолданылу мYмкiндiгiнiц белгiлi дэрежесiне царай, олардыц сенiмдiлiгi мен валидтiлiгiне царай, олардыц элеуметтiк гылымдар саласында цолданылуына царай, Раш-влшеуiмен цоса, шынайы жэне жарияланганвлшеудщ жаца эдiстерiнiц арасындагы айырмашылыцтарды аныцтауга царай зерттеледi) жэне эдюнамалыц (егер жаратылыстану саласында бiлiмдi алу сызбасы келесi Yлгiде болса: зерттеу, зац, процедура, техника, ал гуманитарлы салада: процедура, техника, зерттеу, зац Yлгiсiнде болады; бул эсiресе ЕГЭ кезшде айцын байцалады). Бiлiм берудщ сапасын багалаудыц Еуропалыц жYЙелерi (СОКО) Гьюбаныц интерпретационизмiне жэне конструктивист Линкольннщ эпистемологиясына негiзделген.

Стаффлби жэне Каллаган бойынша (бшм берудеп эвалюация туралы оцулыц, 2003ж.) бiлiм берудiц сапасыныц эвалюациясы барысында мектептегi келесi мэлiметтердiц жинацталуы цажет:

1) Мектепке барудагы мэлiметтер: мектептегi ахуал, мамандардыц бшктшп, ата-аналардыц мектеп вмiрiне цатысуы, мектептеп цауiпсiздiк, бiлiм беру саласындагы мектептщ саясаты;

2) мектептi бiтiрудегi мэлiметтер: оцытудыц эртYрлi сатыларындагы бiтiрушi тYлектердiц когнитивтi, элеуметтiк, моральдi, эмоционалды, дене, эстетикалыц жэне кэсiби дамуы;

3) мектептщ дизайны: мектепт басцару, материалдыц-техникалыц жэне оцу цамтамасыздандырылуы, оцу багдарламалары;

4) мектептегi цызмет: сабацтар, тамацтану, квлш, мектеп кецестерi, цужаттану, оцушыларды багалау, царжыландыру, цамцоршылыц жасау, сабацтан тыс ю-эрекет, кэсiби даярлыц.

Эвалюация Ydepici:

- царастыру (онтологиялыц ережелер жэне эпистемологиялыц талаптар);

- жоспарлау (эдюнамалыц жэне тужырымдамалы цурылымдар);

- мэлiметтердi жинау (тексерiлген жэне бешмделген эдiстер,

- инструменттермен процедуралар);

- интерпретация (жинацталган мэлiметтердiц дэлдiгiн, сешмдшгш жэне валидтiлiгiн тексеру;

- оларды тYсiндiрудiц сенiмдiлiгiмен негiзделуi; керi байланысы);

- нэтижелiлiк (мэлiметтердiц архивациясы, мэлiметтердi таратудыц стратегиясы жэне коммуникация арналары, сыни жэне болжаммен екiншi рет талдау) т.б. цамтиды.

1989 жылы Гьюба жэне Линкольн келiсiмдi деп аталатын эвалюацияныц твртiншi сатысына сипаттама бердi. 1996 жылы Паттонутилизацияга багытталган эвалюацияны енгiздi. А.Паусонмен Тилли «реалистш эвалюация» угымын енгiздi. Оныц барысында эвалюацияныц барлыц Yш теориясыныц онтологиялыц (шынайылыц немесе болмыс), эпистемологиялыц (бшм) жэне эдюнамалыц (жоспарлау) базистерi салыстырылды. Тек цана реалистiк эвалюацияныц эдюнамасында, гылыми тугыр, эксперименталды дизайн, нэтижелердi аныцтайтын оны жYзеге асырудыц тужырымдамасымен механизмi, баганыц суммалыц нэтижесi бар; непзшен сандыц эдiстер цолданылады, ягни влшеуге болатын критерийлермен кврсеткiштер цолданылады; эпистемологиялыц тургыда эвалюация нэтижелерiнiц элеуметпк себептi негiзделуi туралы объективтi бшм кврсетшед^ ягни не, цалай жэне не Ymm; онтологиялыц тургыда нэтижелер шынайы жэне бшм беру Yдерiсiне жэне багалау Yдерiсiне цатысушылардыц болмысты цабылдауынан тыс сенiмдi болып табылады.

Алайда, кез келген жагдайда багалаудыц нэтижес елшеудщ инструментаришне, бакылау-елшеу материалыныц (КИМ) сапасына байланысты болады. Инструментарийдщ тит езшщ ж^мсалуы бойынша аныкталады: халыкаралык, ^лттык, барлык ^лттарды камтитын (мультиплекс бойынша елшеудщ ^лттты^ технологиялары немесе халыкаралык технологияларын колдану аркылы ^лттык инструментарий, сондыктан тапсырмалардыц мэтiнi халыкаралык талаптарга сэйкес шетелдiк мэтшдердщ бешмделген аудармасын немесе модификацияланган орысша мэтш ретiнде болады).

Сонымен, бага кою кезiнде эдетте ^лттык КИМ колданылады, багалау барысында - ^лттык жэне барлык ^лттарды камтитын КИМ, эвалюация барысында - ^лттык, барлык ^лттарды камтитын жэне халыкаралык КИМ колданылады. Тек кана кросс-багалар багалау барысындагы жогары дэлдiкке колжетюзуге мYмкiндiк береди Сондыктан, бiлiм берудщ сапасын багалауда мультиплекс багалаудыц ец сенiмдi тэсш болып табылады. Мультиплекс алуан тYрлi инструментарий аркылы квалиметриялык процедуралардыц нэтижесшде алынатын кросс-багаларды камтамасыз етедi: халыкаралык, ^лттык жэне барлык ^лттарды камтитын инструментарий, к&ирп кезде Ресейдегi мектептер, мектепке дешнп мекемелермен жогары окуорындарында кажет етiледi. ^^рп кезде барлык ^лттарды камтитын инструментарий галым Н.Найденованыц 2002 жылы к¥растырган жэне окытудыц эртYрлi сатысында сегiз жыл бойына апробациядан еткiзiлген, мултиплекстi елшеу эдю аркылы бiлiм берудщ сапасын багалауды жYзеге асырылды.

Барлык ^лттарды камтитын инструментарий: казiргi когамныц талаптарына сэйкес бшм берудщ сапасын багалауды интеграциялык эдiстердi колдану; окытудыц алуан тYрлi сатыларымен эртYрлi оку мекемелершщ элеуметпк-педагогикалык мYмкiндiк аясында, окушылардыц к¥кыктарын жYзеге асыруды есепке алып, баскарушы шешiмдердi кабылдаудыц эртYрлi децгейлершде бiлiм берудщ сапасын багалау; бшм берудщ сапасын баскарудыц эртYрлi децгейлервде, бейiндi кокытудыц типi бойынша окушыларды окытумен тэрбиелеудщ нэтижелерiн рейтингiлiк шкалалау; бейiндiк дифференицациялауды есепке алу аркылы тест материалдары; бiлiм берудщ бiрнеше сатыларында окытудыц тиiмдiлiгiн багалауга байланысты, тест материалдарыныц мазм^нды сабактастык модельдерi (мектепалды, бастауыш, негiзгi, орта, жогары); ЕГЭ; ГИА; мектеп портфолиосы, мультиплекс, PISA; TIMSS жэне т.б., нэтижелерш калибровкалаудыц теракты эмбебаптыгы максатында, тестшердщ эртYрлi спецификасы бойынша пэндiк мазм^нды репрезентативтi тацдау; баскарушы шешiмдердi кабылдаудыц эртYрлi децгейлершде бiлiм беру саясатын езгертуге катысты мониторингiлiк зерттеу нэтижелерiн есепке алу; бшм беру мекемелершщ ю-эрекетшщ тшмдшп мен сапасын багалаудыц элемдiк тенденцияларына сэйкес, лицензиялау, аттестациялау жэне аккредитациялау процедураларын аныктайтын, бiлiм беру мекемелершщ ю-эрекетш багалаудыц керсеткiштерi; бiлiм алудагы тендiкке кол жеткiзу аркылы окушылардыц элеуметтiк багдарларын жаксартудыц модельдерiн к¥растыру жэне осы к¥кыктарды кезкелген инструментарий аркылы бшм берудщ сапасын багалаудыц нэтижелерш шкалалап керсету.

Зерттеулердщ нэтижелерi дэйектi материалдар мен бекiтiлген, гылыми т^ргыда негiзделген бiлiм берудi модернизациялау т^жырымдамасын жYзеге асыруга мYмкiндiк береди Ал барлык ^лттарды камтитын инструментарийдi мектептегi бiлiм берудiц сапасын багалауда колдану, окушылардыц бiлiм нэтижесiн кешендi багалауга мYмкiндiк бередi жэне олардыц ГИА; ЕГЭ тапсырудагы жетiстiкке жетуш, ЖОО-да окуын, бiлiм берудiц сапасын халыкаралык салыстырмалы зерттеулерге катысуга салыстыруга жэне болжам жасауга мYмкiндiк бередi [4, 3].

Бiлiм берудегi жаhандану Yдерiстерi - б^л окшауланган ^гым емес, б^л элемдiк бiлiм беру кещстшнщ шынайылыгы, онда ресейлiк бшм беру жYЙесiнiц езiндiк бэсекелестiк орны бар. Эзiнiц даму жолына карамастан, отандык педагогика бiлiм берудегi жаЬанданушы езгерiстерден бас тарта алмайды. М^ндай езгерiстер ресейлiк бiлiм берудiц эртYрлi салаларында жYргiзiледi. Эсiресе, б^л педагогикалык елшеу саласында айкын байкалады.

Педагогикалык елшеу саласында халыкаралык стандарттарды ецщру бойынша баска елдердiц тэжiрибесiн немесе халыкаралык тэжiрибенi зерттеумен колданудыц алуан тYрлi жолдары бар:

Тест тапсырмаларын, сауалнамаларды, тестiлердi, н^скаулык материалдарды к¥растырудыц тэжiрибесiн зерттеу - окытудыц эртYрлi сатыларында мектептегi бiлiм берудiц сапасын багалау бойынша халыкаралык зерттеулерде колданылатын бакылау-елшеу к¥ралдарын зерттеу, ягни халыкаралык тэжiрибенi отандык Yлгiге езгерiссiз алмастыру.

Дамудыц есю парадигмасында бшм берудщ сапасын багалау жYЙесiнiц ядросын цалдыра отырып, отандыц зерттеу нэтижелерiн вцдеу жэне бацылау-влшеу материалдарын цурастырудыц эдiснамасын жекелей цайталау.

Кешендi цайталап квшiру - дамудыц прогностикалыц модельдерiн цуру мен бшм берудщ сапасын багалауды уйымдастырудан екiншi цайтара талдауга дейiн, оныц технологиясын мецгеру.

Квалиметриялыц техникалыц дамуыныц жогары децгейлерi танылган елдерде бшм берудщ сапасын багалаудыц улттыц жYЙелерiн жэне халыцаралыц зерттеулердiц озат технологияларын имитациялау (АКШ; ¥лыбритания, Голландия, Скандинавия елдер^ Австралия, Жапония, ОцтYCтiк Кореяжэнет.б.).

Басца елдердiц тэжiрибесiмен халыцаралыц тэжрибеш ескере отырып, педагогикалыц влшеу салаларын модернизациялау, ягни елде басца елдердщ тэжiрибесi мен халыцаралыц тенденцияларга, отандыц дэстурлерге CYЙенетiн бiлiм берудiц сапасын влшеудщ инструментарийiн цуру. Мундай инстурментарийщ барлыц улттарды цамтушы деп атаймыз.

Ресей елi квп жагдайда бацылау-влшеу инструментаришн цурудыц аппаратын квшiрме жасай отырып, сонымен бiрге репродуктивтi бiлiмдi тексеруге багытталган взiндiк мазмунды контентп енгiзе отырып, оцушылардыц нэтижесiн багалаудыц технологиясымен техникасын сол цалпында цалдырды. Элемдiк бiлiм беру кецiстiгiнде бiлiмдi влшемейдi, онда цузырлылыцты, таныс емес ситуацияда мэселелердi шешу бiлiгiн влшейдь

Будан халыцаралыц инструментарийдiц пэн аралыц инструментарий болатыны байцалады. Мысалы, PISA-да оцушы математика, жаратылыс тану жэне оцырман цузыреттiлiгi бойынша ашыц жэне жабыц формадагы тапсырмалардан цуралган, тест тапсырмалары бар дэптердi орындайды. Мунда эртYрлi формадагы тапсырмалар аралас тYрде кездейсоц усынылады.

Сонымен бiрге, халыцаралыц бацылау-влшеу материалдарын ендiру процесi жэне оларды калибровкалау процесс экiмшiлiк, педагогикалыц жэне оцую-эрекетш реттейтiн, цужаттарды тYзету цуралдарына сэйкес дамытуды, ата-аналарды даярлауды, муFалiмдердi цайта даярлаудан бастап, жYЙелелiк пен кешендiлiктi талап етедi.

Бшм берудщ сапасын баFалаудыц барлыц улттарды цамтитын инструментарийiн цурастыру екi жол арцылы цурылады:

Бшм берудщ сапасын мультиплекст влшеудiц негiзi болып саналатын отандыц мэтiндер негiзiндегi халыцаралыц технология цолданылады. Мысалы, А.Чехов шыFармашылыFы бойынша ЕГЭ-дегi мэтiндi аламыз жэне оны мульти пэндiк режимде цузырылылыцты влшеуге бейiмдеймiз.

Бiлiм берудщ сапасы халыцаралыц зерттеулерде цолданылмаFан шетелдш мэтiн алынады жэне орыс тшне аударылады, баFалаудыц ресейлiк жаFдайларына бейiмделедi (квп жаFдайда америкалыц, австралиялыц, аFылшындыц тэжiрибе цолданылады).

Ресейде бiлiм берудщ сапасын мультиплекст влшеу эдiсiн Н.Н.Найденова цурастырды жэне ол эдiс ец алFаш рет 2005 жылы жарыц кврдi. Бул эдiс оцытудыц эртYрлi сатыларында практикалыц апробациядан вткiзiлдi: мектепке дешнп кезецнен жоFары оцу орнына дейiнгi кезец. Ец алFан тест алдындаFы апробация 2002 жылы Ресей Федерациясыныц бiрнеше аймацтарындаFы мектептердi репрезентативт тацдауда жYргiзiлдi. Мектептегi бiлiм берудщ сапасын баFалаудаFы мультиплекстi апробациялауды, осындай влшеуге цатысцан мектептердiц педагогикалыц ужымы сэттi деп таныды. 2007 жылдан бастап, мультиплекс орта мектептiц келес сыныптарында бiлiм берудiц сапасын интеграциялыц влшеуде цызмет етедi: II-VIII, Х сыныптар. Мунда бiрiншi сынып цозFалмайды, олмектепкедейiнгiбiлiмберудiцдецгейiнбiрмезгiлдебаFалауменмультиплекскеенедi. ОFан сонымен бiрге, тоFызыншы жэне он бiрiншi сыныптар енпзшмейд^ себебi бул сыныптарда мемлекетпк цорытынды аттестация (ГИА) жэне ЕГЭ жYргiзiледi [5].

Будан шытатыны, барлыц улттарды цамтитын инструментарийдiц цурылымы эдеби немесе Fылыми-танымал мэтiн непзше алынатын цузырлылыц тестiне CYЙенедi. Тестшщ мундай цурылымы юниттi деп аталады. Юнит - бул ашыц форматы (яFни, еркiн-цурастырылFан жауабы бар тапсырма) жэне жабыц формадаFы (яFни, жауапты тандау мYмкiндiгi бар) эртYрлi тапсырмалардыц мэтiндiк турFыда байланысцан жиынтыFы [6, 41]. Эдетте, осы жиынтыцца эртYрлi пэндiк баFыттаFы тапсырмалар енгiзiледi, оныц непзшде ацпараттыц цузыреттiлiктi баFалау, яFни ацпаратпен жумыс iстеу бiлiгiн баFалау алынады. Осылайша, царапайым шыFарма немесе мазмундама ресейлiк тYсiндiруде, оцудаFы сауаттылыцты тексеру бойынша толыццанды ашыц формадаFы тапсырма болып табылады.

Ашык формадагы тапсырмалар кыска жэне толык болады. Ресейде осындай тапсырмалардыц Yлгiсi ретiнде ЕГЭ-дегi В жэне С тапсырмасыныц белiгi алынады. Окылган мэтшге деген катынас жэне езiндiк тэжiрибенi керсететiн, толык ашык тапсырмалар эссе формасындагы тапсырмалар деп аталады. Мысалы, ЕГЭ-дегi орыс тiлiндегi окылган мэтшге бершген рецензия (С белiгi). Тек кана барлык ^лттарды камтитын инструментарийде м^ндай тапсырма пэндiк багыттылыгы бойынша орыс тшндеп сауаттылыкка емес, окудагы сауаттылыкка жатады. Темендегi кестеде барлык ¥лттарды камтитын инструментарийдегi алуан формадагы тапсырмалардыц барлыгы керсетiледi.

Сонымен, бшм берудщ сапасын багалау бойынша барлык ¥лттарды камтитын инструментарийд к¥растыру барысында тапсырмаларды колдану бойынша резюменi, кестеде бершген мэлiметтердiц негiзiнде екi тYрде беруге болады: 1) жабык жэне сауалнама тYрiндегi тапсырмалар Yшiн; 2) ашык тапсырмалар ушш.

Кез келген жагдайда ашык тапсырмаларды кодтау кYрделi, субъективп, сенiмсiз жэне дайындалган сарапшылардыц штаттык кызметкерiн жэне уакыттыц кец келемш талап етедi. Мысалы, Тодд Фарли езшщ тапсырмаларды эссе тYрiнде багалаудыц 15 жылдык тэжiрибесiн «Выставление оценок» деген ютабында жалпылай отырып, сарапшылардыц тренингтерiмен багалаудыц детальдi сызбаларына карамастан, баска сарапшылардыц багалауын езгертуге тура келетшш айтты.

Бiлiм берудщ сапасын багалау немесе т^лганыц психологиялык сипаттамаларын багалау максатындагы тестiлердi к¥растыру карапайым процесс емес. Себебi, ол аталган процесс басталу кезiнде тест максаттарын аныктау процесiн, максатты репрезентативт аудиторияны, тестiлеудiц объектiлерiмен субъектiлерiн аныктау процесш камтиды. Кдоастырудыц екiншi кадамы ретiнде тестiнiц спецификациясын к¥растыру алынады. Содан кешн к¥растыру циклi жYредi жэне ол 5-7 жыл уакытты алады. Кеп жагдайда тестiге оны апробациялау сатысында сырткы тапсырмалар енпзшед^ ягни тестiнiц орындалуын багалауга енпзшмейтш тапсырмалар енгiзiледi.

Багалардыц сенiмдiлiгiн беюту мен жэне багдарлы максаттармен, эрбiр к¥растырушы циклдыц iшiнде келесi кадамдарды камтиды:

-тапсырмалардыц езiндiк банкi (коры) болуы;

-б¥л банкке (корга) бос графалар тYрiндегi тестiлердiц жаца Yлгiлерiн енгiзiлуi.

Тапсырмаларды жазу жэне оларды сараптамадан еткiзу автордыц колданушы ретшде езi орындаганнан кейiн жэне корытынды жасаганнан кейiн жYргiзiледi.

Тапсырмалар калибровкаланган (т¥ракты статистикасы бар банкiден (кор), сыналган (репрезентативтi тандамада зерттеу жYргiзiлген), багаланбайтын (тест бойынша нэтижелi багага енгiзiлмейдi), пилотты (тестiге кол жетерлш тацдамада енгiзiлген), алдын-ала (болашак тестшер Yшiн) ретiнде белгiленедi.

Тестiнi еткiзудi багалау, бiрт¥тас тестiмен гана емес, сонымен бiрге тапсырмалардыц жеке тобы немесе накты тапсырмалармен берiледi.

Тест кагаз тYрiнде немесе электронды тасуыштарда ¥сынылуым Yмкiн.

влшеудiц эртYрлi бiрлiктерi бойынша мэлiметтермен алуан тYрлi статистакалар, тапсырмалар бойынша тестiлеудiц нэтижелерi, аналитикалык шолу мен психометрикалык талдау Yшiн кол жетерлiк болуы кажет.

Багалау тестшеудщ классикалык теориясы бойынша, с¥рак-жауапты формада (IRT), кол жетерлiк балды есептеумен багаларды шкалалауды тецестiру опциясымен жYргiзiледi.

Барлык сын алушылар эртYрлi шкалада багалары бар тестiлеудiц нэтижелерi туралы есептi алады. Тесттiц жоспарлануы, тапсырмалардыц мазм¥ндалуы, олардыц сараптамадан етюзшу^ ¥сынылган н¥скауларды сараптамадан еткiзiлуi, нормага сэйкестiгi тексеруден еткiзiледi.

Барлык ¥лттарды камтитын тестiнi к¥растыру циклi, мэцщ езгерiссiз тестiнiц аталган н¥скаларын колдану немесе тапсырмаларды калибровакалау Yшiн канша кажет болса, сонша рет жалгаса бередi, ягни м¥нда тапсырмалардыц езше, оныц н¥скаларына, тестiнiц басына езгерю енгiзiлмейдi.

Мультиплекс тапсырмаларыныц Yлгiлерiн, окушылардыц сертификатыныц формасын, нэтижелердi талдаудыц Yлгiлерiн, градиенттi багаларды сайттагы зертханада немесе электрондык пошта бойынша керуге болады.

Б¥дан баска, барлык ¥лттарды камтитын инструментарийдщ к¥рылымына мiндеттi тYрде алуан тYрлi элеуметтiк-педагогикалык акпарат енгiзiледi, ягни окушылар, олардыц ата-аналары, мектеп, сынып, т¥ратын елдi мекенi, ауданы, ел^ окушылардыц т¥лгалык мiнездемесi жэне т.б. туралы кец

аукымды анкеталык аппарат енлзшедь Барлык улттарды камтитын инструментарийдi курастырудыц курылымын усынамыз (Н.Н. Найденова бойынша) (сурет 1).

Мультиплекстщ соцгы нускасы IV-VI сыныптарда бiлiм берудщ сапасын уш жылдык мониторингiлеу режимiнде жургiзiлцi. Курылымы бойынша бул тест эртурлi пэндер бойынша халыкаралык, ултттык жэне барлык улттарды камтитын тапсырмаларды уйлестiре отырып, терт формадан куралады, анкеталык белiк барлык формаларда бiрдей. Эрбiр окушы Раштыц 1000-балдык шкаласы бойынша сертификат алады жэне езшщ параллелi бойынша окушылардыц арасындагы интеграциялык ранг алады. Ранг темен болса, онда осы окушыныц бiлiм сапасы бiртутас жогары болады.

Будан баска, сертификатта эртурлi инструментарий бойынша (халыкаралык, улттык жэне барлык улттарды камтитын), эртурлi пэндер бойынша (оку, математика, жаратылыстану, орыс тш, шет тiлi жэне элеуметтiк циклдагы пэндер), пэнаралык жэне алуан пэндш кузырылылыкты багалау мультиплекс тужырымдамасы аясындагы ю-эрекеттщ турлерi бойынша багалар керсетшедк «Окимын. Жазамын. Ойлаймын».

1-сурет. Барлык улттарды камтитын инструментарицщ курастырудыц курылымы (Н.Н. Найденова)

Ягни, «Мен окимын жэне тусшемш» - математиканы косканда, эртурлi пэндер бойынша окылган мэтiн немесе тапсырмаларды тусшу бойынша окушылардыц iс-эрекетi багаланады. 1с-эрекеттщ екiншi турi - эртурлi пэндер бойынша кыскаша формада еркш курастырылган жауап беру шеберлiгi: «Мен жазбаша жауап бере аламын». Сонымен, «Мен ойлаймын» - эртурлi пэндер бойынша жауап-

эсселер, мысалы, шыгарма, бiрнеше эрекеттен т¥ратын математикадан кYрделi есеп, экологиялык ю-шаралар аясында еркiн формада езшщ ю-эрекетш сипаттау жэне т.б.

Б¥дан баска, мектептегi бiлiм берудi градиентп салыстыру бойынша, мультиплексте кабылдау негiзiнде сыныптар бойынша нэтижелерге салыстырмалы талдау жYргiзiледi. Сонымен катар, ГИА жэне ЕГЭ нэтижелерш болжау максатында жэне бшм берудщ сапасын соцгы багалауга эсер ететш, отбасылык, орта, жеке жэне баска факторларды ескеру максатында, алуан тYрлi болжалдык жэне факторлык модельдер к¥рылады [6, 43].

Аталган багалардыц негiзiнде, накты м¥Fалiмнiц жYргiзетiн окытудыц сапасын жанама тYрде багалауга болады. Мультиплекст эрi карай дамыту аясында, м¥Fалiмдердiц елшеулерiн жYргiзу жоспарланады. Осылайша, аталган эдiс элемдiк бшм беру кещспгшде психологиялык-педагогикалык елшеудщ эдюнамасына сэйкес, бiлiм берудiц сапасын интеграциялык багалауда Yздiксiз бiлiм беруде кызмет ете алады.

Бiлiм берудщ сапасын бакылау жэне багалау Yдерiсi т¥лганыц психологиялык сипаттамаларын бакылау жэне багалау максатындагы тестiлердi к¥растыруды камтып алады. Себебi, ол аталган Yдерiс басталу кезiнде тест максаттарын аныктау процесш, максатты репрезентативтi аудиторияны, тестшеудщ объектiлерi мен субъектiлерiн аныктау процесш камтиды. Кдоастырудыц екiншi кадамы ретшде тестiц ерекшелiгiне сай к¥растыру непзге алынады. Содан кейiн к¥растыру цикл жYредi жэне ол 5-7 жыл уакытты алады. Кеп жагдайда теспге оны апробациялау сатысында сырткы тапсырмалар енпзшед^ ягни тестiнiц орындалуын багалауга енпзшмейтш тапсырмалар енпзшедь Ал, олар бойынша статистика болашак багалаушы процедуралар ушш жэне оларды тестiнiц келес формаларына енгiзу Yшiн есептеледi. Емтихан тапсырушы Yшiн тест бойынша жауаптыц валидтiлiгi, циклдiц iшiндегi кадамдар арасындагы байланыстарга кYштi тэуелдi болады. Емтихан багасыныц сенiмдiлiгi кеп жагдайда циклдщ алуан тYрлi кадамдары арасындагы байланыстыц кYшi аркылы колданады [7,15].

Ресей галымдары арасында халыкаралык сараптамашы ретвде танылган Н.Найденованыц бiлiм сапасын багалаудыц элемдш инструментарийлерi женiндегi гылыми пайымдаулары бiздiц елiмiздегi галымдар мен арнайы мамандар тарапынан зерттелiп,бiлiм беру сапасын багалаудыц мYмкiндiктерiн арттыруы - алдагы уакыттыц еншiсiнде.

Бiздiц елiмiзде соцгы жылдарда бiлiм берудiц сапасы жэне оны багалаудыц тестшеу аркылы корытындылануы женiнде кептеген галымдар ецбектерiнде карастырылып, мазм¥нды ¥сыныстар мен жаца кезкарастар белгiленiп, оны жYзеге асырудыц алгашкы жацалыктары бiлiм сапасын арттыруга эсерш тигiзуде.

ПайдаланылFан эдебиеттер

1 ¥БТжYЙесiтуралы дау кеп. http://www.azattyq.org/content/kazakhstan_school_education_test/24546952.html

2 Кусаинов А.К. Качество образования в мире и в Казахстане. Алматы, 2013. - 196 с.

3 Найденова Н.Н. Индикаторы образования, применяемые в международных сравнительных исследованиях (среди 8 индустриально-развитых стран «G8»). Теоретические исследования 2006. ИТИП РАО. М., 2007

4 Найденова Н.Н. Компетенция «информационная грамотность»- основа качественного высшего образования. Вестник ИТИП РАО. М.: 2008. №2.

5 Найденова Н.Н. Мультиплексное измерение качества школьного образования. Отечественная и зарубежная педагогика. 2012. № 1. С.224-234.

6 Найденова Н.Н. Наднациональный инструментарий измерения качества образования Учитель. 2010. №5. С.40-46.

7 М¥ратбаева Г.А., Коцырбаева С.С. Багалау елшемдерi - бшм сапасын бакылаудыц сенiмдi к¥ралдары. // Тараз мемлекетпк педагогикалык институтыныц 50 жылдыгына арналган «Жас галым - 2017» атты VI халыкаралык гылыми-практикалык конференциясыныц ецбектерi Казакстан, Тараз, 2017 жыл, 30 наурыз. Б.13-16.

МЕЖДУНАРОДНЫЕ И КАЗАХСТАНСКИЕ ИНСТРУМЕНТАРИИ ОЦЕНКИ КАЧЕСТВА

ОБРАЗОВАНИЯ

Н. Н. Найденова1, Г. А. Муратбаева2 :к.п.н., профессор, Институт стратегии развития образования Российской академии образования, Российская Федерация, г.Москва, e-mail: nnnaydenova@aol.ru 2 д.п.н., профессор, Казахский государственный женский педагогический университет, Казахстан, г. Алматы,e-mail: muratbaeva@mail.ru

В статье изложены проблемы оценивания качества образования в нашей стране и в России, определены всесторонняя значимость инеобходимость их применения, рассмотрены инструментарии оценки качества образования в мировом пространстве. Авторы делятся опытом российского ученого Н.Н. Найденовой, где подробно рассматриваются методы оценки мультиплекса для оценки качества образования и система структурной составляющей. В статье изложены вопросы междисциплинарной связи измерений результатов обучения и использование возможных инструментариев в целях модернизации образования и обеспечения качества образовательного процесса. Вместе с тем, учитывая социальные и педагогические факторы, авторами проведен анализ применения инструментариев измерения, способствующие повышению качества образовательного процесса. Охарактеризованы цели и задачи международных исследований, в котором принимают участие казахстанские школьники, изложены междисциплинарные связи предметов математики, естествознания, умению ими интерпретировать,обрабатывать учебную информацию, рефлексии и функциональную грамотность, где оцениваются результаты учебных достижений по приобретению определенных навыков учащимися. Отражены недостатки и слабые стороны эвалюации конструктивитской парадигмы, применямые для объективного измерения качества образования как за рубежом, так и в России.

Ключевые слова: качество образования, оценка качества образования, педагогические измерения, национальное единое тестирование, единый государственный экзамен, государственная итоговая аттестация, контрольно-измерительные материалы, мультиплекс, июнит

INTERNATIONAL AND KAZAKH TOOLKITS OF ASSESSMENTS OF QUALITY OF

EDUCATION

N. N. Naidenova1, G. A. Muratbaeva2 :Cand. Sci. (Pedagogy), Prof., Institute of strategy of development of education, Russian academy of Education Moscow, Russian Federation, e-mail: naidenova@mail.com 2 Dr. Sci. (Pedagogy), Professor Kazakh State Women's Teacher Training University, Almaty, Kazakhstan, e-mail: muratbaeva@mail.ru

The article the about problems of assessment of quality of education in our country and in Russia, identified ou importance and necessity of their ussing, and examined the toolkits of assessments of quality of education in world. The authors shared with the experiences of the Russian scientist N.N.Naidenova, where consider methods of assessments of multiplex for appraisa of quality of education and determination of system of the structural component.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

The article outlines the issues of interdisciplinary connection between the measurement of learning outcomes and the use of possible tools for the modernization of education and the quality of the educational process. At the same time, taking into account social and pedagogical factors, the authors analyzed the application of measurement tools that contribute to improving the quality of the educational process. The goals and objectives of international research, in which Kazakh schoolchildren take part, are described, interdisciplinary connections of subjects in mathematics, natural sciences, their ability to interpret, process educational information, reflections and functional

129

literacy, which assess the results of educational achievements in acquiring certain skills by students. The shortcomings and weaknesses of the development of the Constructivite paradigm are reflected, which are used to objectively measure the quality of education both abroad and in Russia.

Key words: The quality of education, assessment of the quality of education, pedagogical dimension, National Unified testing, Unified State Exam, state final attestation, control and measuring materials, multiplex, unit. МРНТИ 14.23.01

ЭТНОПЕДАГОГИЧЕСКОЕ НАСЛЕДИЕ КАЗАХСКОГО НАРОДА КАК ФАКТОР ДУХОВНО-НРАВСТВЕННОГО ВОСПИТАНИЯ СТУДЕНТОВ ВУЗА

Р.К. Дюсембинова1, Т.Б. Байназарова2, К.А. Тулеужанова3 'д.п.н., профессор

2 к.п.н., и.о. ассоциированного профессора

3 к.п.н., и.о. ассоциированного профессора

13 Жетысуский государственный университет им. И.Жансугурова,

Казахстан, г. Талдыкорган, e-mail: add22@mail.ru 2Казахский государственный женский педагогический университет, Казахстан, г.Алматы, e-mail: tursinai-64@mail.ru

В статье раскрыта сущность родовых понятий «дух», «душа», «духовность». На основе сформулированного определения понятия «духовно-нравственное воспитание» предложена структурная модель духовно-нравственного воспитания студентов, структурно выраженная в совокупности трех компонентов: содержательного, мотивационного, процессуального; соответствующих критериев, показателей и уровней. Представлен тематический план элективного курса «Казахский этноэтикет в деловом общении». Основные задачи курса: выявить ведущие аспекты этикета как важнейшей части культуры предпринимательства; раскрыть значимость использования лучших образцов казахского этноэтикетавделовом общении; охарактеризовать роль и значение казахского этноэтикета в организации деятельности делового человека.

Ключевые слова: духовно-нравственное воспитание, казахский этноэтикет.

В условиях коренных политических и социально-экономических преобразований в Республике Казахстан особую важность приобретает духовно-нравственное воспитание студенческой молодежи, являющейся одним из общественно активных слоев населения, призванной выполнять сложные задачи трансформации современного общества.

Одним из действенных факторов духовно-нравственного воспитания студенческой молодежи в вузе является казахское этнопедагогическое наследие. В связи с этим в контексте «Золотого правила» этнопедагогики, сформулированного Г.Н. Волковым («Без памяти нет традиции, без традиции нет культуры, без культуры нет воспитания, без воспитания нет духовности, без нет личности, без личности нет народ

а) возрастает необходимость педагогического исследования проблемыиспользования казахского этнопедагогического наследия как фактора духовно-нравственного воспитания студентов высшей школы [1].

Для научной разработки проблем духовно-нравственного образования огромное значение имеют труды в области философии и социологии,культурологи, педагогики, психологии, этнологии.

Особую значимость в рамках решения данной проблемы представляют исследования казахстанских ученых, посвященные теоретико-методологическим аспектам данного феномена (С.Калиев, С.А.Узакбаева, С.К.Абильдинаи др.) [2;3;4].

Интерес с позиции нашего исследования представляют диссертационные работы по духовно-нравственному воспитаниюподрастающего поколения на основе этнокультурных традиции

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.