Научная статья на тему '"лесная топонимика" в говоре верхнего надъясельдья'

"лесная топонимика" в говоре верхнего надъясельдья Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
106
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ГОВОР / ЛЕСНАЯ ТОПОМИНИКА / ФОНЕТИЧЕСКАЯ / МОРФОЛОГИЧЕСКАЯ / СЛОВООБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ / АКЦЕНТНАЯ И МОТИВАЦИОННАЯ ИНВАРИАНТНОСТЬ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Босак Виктор Николаевич, Босак Алёна Анатольевна

Лингвогеографическое исследование "лесной топонимики" говоров Верхнего Надъясельдья показало, что тут выделяются наименования, разные по характеру локализации и распространению: общераспространенные названия ; наименования, которые распространены на большей части или отдельных участках региона ; названия одинаковой фиксации. Исследуемые лексемы представлены нормативными в литературном языке и диалектными формами ; в составе номинаций определены фонетическая, морфологическая, словообразовательная, акцентная и мотивационная вариантности.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

"ЛЯСНАЯ ТАПАНІМІКА" У ГАВОРКАХ ВЕРХНЯГА НАД''ЯСЕЛЬДЗЯ

Лінгвагеаграфічнае даследаванне "лясной тапанімікі" гаворак Верхняга Над'ясельдзя паказала, што тут вылучаюцца найменні, розныя па характару лакалізацыі i пашырэння: агульнапашыраныя назвы; найменні, якiя пашыраны на большай частцы цi асобных частках рэгiёна; назвы адзiнкавай фiксацыi. Даследуемыя лексемы прадстаўлены нарматыўнымі ў лiтаратурнай мове i дыялектнымi формамi; у складзе намінацый адзначаны фанетычная, марфалагiчная, словаўтваральная, акцэнтная i матывацыйная варыянтасці.

Текст научной работы на тему «"лесная топонимика" в говоре верхнего надъясельдья»

УДК 81'373.21(476)

В. М. Босак1, А. А. Босак2

1Беларускi дзяржауны тэхналапчны ушверсгот, 2Беларускi дзяржауны эканамiчны ушверсгот

"ЛЯСНАЯ ТАПАН1М1КА" У ГАВОРКАХ ВЕРХНЯГА НАД'ЯСЕЛЬДЗЯ

Лшгвагеаграф1чнае даследаванне "лясной тапашмш" гаворак Верхняга Над'ясельдзя пака-зала, што тут вылучаюцца найменш, розныя па характару лакал1зацы1 i пашырэння: агуль-напашыраныя назвы; найменш, яшя пашыраны на большай частцы цi асобных частках рэгiёна; назвы адзiнкавай фiксацыi. Даследуемыя лексемы прадстаулены нарматыуньЕШ у лiтаратурнай мове i дыялектнымi формамi; у складзе намшацый адзначаны фанетычная, марфалагiчная, сло-ваутваральная, акцэнтная i матывацыйная варыянтасцг

Ключавыя словы: гаворка, лясная тапанiмiка, фанетычная, марфалагiчная, словаутвараль-ная, акцэнтная i матывацыйная варыянтасцг

V. M. Bosak1, A. A. Bosak2

1Belarusian State Technological University, 2Belarusian State Economic University

FOREST LEXOCON IN SUBDIALECTS OF VERKHNYAYE NADYASELDZE

The results of lingvogeographic analysis proved that generally spreaded names have been determined in the forest lexicon of Verkhnyaye Nadyaseldze: lexical units spreaded on the main part of the investigated territory; names spreaded in the definite part of the region; names which find from time to time; names of single fixation. Lexical units have been presented as normative (in literary language) and dialectal forms in the investigated sub dialects. Phonetic, morphological, word-building, accentive and motivative variations have been presented in the structure of nominations.

Key words: subdialect, forest lexicon, phonetic, morphological, word-building, accentive and mo-tivative variations.

Уводзшы. Гаворю Верхняга Над'ясельдзя (Пружансю раён Брэсцкай вобласщ i яго сумеж-жа) характарызуюцца значнай дыялектнай стра-катасцю. Усяго на тэрыторьп рэпёна выдзеле-на сем груп гаворак: гродзенска-баранавщюя, пауночна-брэсцюя акаючыя, пауночна-брэсцюя окаючыя, верхняясельдсюя, малецюя, пауночна-загародсюя i сярэднезагародскiя [1-3].

Даследаванне па вызначэнш лексiчных аса-блiвасцей гаворак Верхняга Над'ясельдзя пра-водзiлася у форме апытвання па спецыяльна распрацаванай праграме, якая уключала 102 пы-танш па лексiцы, у тым лшу па некалькiх тэ-матычных групах "лясной тапашмш": 'ягады', 'лес', 'грыбы', 'дзiкiя жывёлы i птушкi' [4].

Асноуная частка. Тэматычная група 'ягады' уключае шэсць найменняу: 'буякГ, 'жура-вiны', 'чарнiцы', 'бруснiцы', 'ажыны', 'рабiна'.

Назва 'буякi' на даследуемай тэрыторыi ужываецца у некалькiх фанетычных i слова-утваральных варыянтах: лахачэ, лохачэ, лохочэ, лахачы, лохачы, лохачы, лохач1, лухачы, ла-хшы, лохты, лохыны, лухы'ны, лухыны, лах-маны. Найбольш пашыраным сярод iх выступае слова лахачэ / лохачэ, лохочэ /. Яно выкарыстоу-ваецца у гаворках цэнтральнай, усходняй i заходняй частак Верхняга Над'ясельдзя. Фанетычная форма лахачы / лохачы, лохачы, лохачг,

лухачы / утварае мшраарэал на пауночным захадзе рэгiёна. Яна таксама спарадычна су-стракаецца на усёй даследуемай тэрыторыi. Словаутваральны варыянт лахшы / лохты, лохыны, лухыны, лухыны / бытуе у пауночных гаворках i гаворках пауднёва-заходняй частю рэгiёна. Намiнацыя лахманы занатавана у яка-сцi назвы адзiнкавай фшсацын.

Для абазначэння 'журавiн' у гаворках да-следуемага рэгiёна iснуе шэраг рэгулярных i нерэгулярных фанетычных варыянтау: журавг-ны, журафты, журахвты, журахлты, журау-л1ны, жэраулты. Найбольш пашыранай i агуль-навядомай з'яуляецца намшацыя жураулты. Лексема журавты утварае мшраарэал на пау-ночным захадзе рэпёна, гэтая назва спарадычна зафшсавана у мауленнi жыхароу некаторых насе-леных пунктау пауднёва-усходняй часткi рэгiёна. На тэрыторыi пауднёвага усходу паралельна з нарматыунай формай журавты невялiкi арэал утварае фанетычны варыянт журафты. Слова журахлты бытуе у гаворках пауднёва-заходняй частю рэгiёна. Яно таксама спарадычна занатавана на тэрыторыi пауднёваусходняй часткi Верхняга Над'ясельдзя. Намшацш журахвты i жэраулты занатаваны адзiнкава.

Назва 'чарнщы' ужываецца у фанетычных i лексiчных варыянтах: чарнцы, чорнцы, чорныцг,

/ / -ы ' ■ ' '

чэрнщы, чэрныцг , чэрныцг, черныцы, чорныя ягады, чорные ягоды, ягады, ягоды. Найбольш пашыранай з'яуляецца намшацыя чорныя ягады / чорные ягоды /. Яна ужываецца у гаворках пауночнай, заходняй, а таксама у мауленш жы-хароу асобных населеных пунктау цэнтральнай часткi рэгiёна. Фанетычная форма чэрнщы / чэр-ныц1ы, чэрныцг, черныцы / утварае мшраарэал на поудш Верхняга Над'ясельдзя. Слова чорнщы / чорныц i/ характэрна для гаворак цэнтральнай i усходняй частак рэпёна. Нарматыуная форма чарнщы адзначана спарадычна на поуначы Верхняга Над'ясельдзя. Слова ягады / ягоды / ужываецца у гаворках жыхароу асобных населеных пунктау. У цэнтральнай частцы дасле-дуемай тэрыторыi паралельна з фанетычнай формай чорнщы невялiкi арэал утварае слова-злучэнне чорные ягоды.

Назва 'бруснiцы' ужываецца у некалькiх фанетычных варыянтах: бруснщы, брусныцы, бруснъщы, брусныщ, бруслыны. Найбольш па-шыранай з' яуляецца нарматыуная форма брус-нщы. Яна ахоплiвае большасць гаворак дасле-дуемай тэрыторьп. Фанетычная форма брусныцы / брусныщы, брусныщ, бруслыны / бытуе у гаворках пауднёвай часткi рэпёна.

Для абазначэння 'ажын' у даследуемых гаворках iснуе шэраг фанетычных i марфала-гiчных варыянтау: ажына, ожына, ужына, ожта, iжына, ожыны, ужыны, ажыны, ежы-ны, ежавгка, ожовыка. Найбольш пашыранай з'яуляецца фанетычная форма ажына / ожына /. Фанетычная форма ажына ахоплiвае гаворю пауночна-заходняй частю рэпёна, ожына -гаворю цэнтральнай, усходняй i пауднёвай частак Верхняга Над'ясельдзя. Намшацыя ожта сустракаецца спарадычна на тэрыторын пауднё-ва-заходняй, пауднёва-усходняй i цэнтральнай частак даследуемага рэпёна. Найменне ужына утварае мшраарэал на пауднёвым захадзе Верхняга Над'ясельдзя. Словы iжына, ежыны i ажыны зафiксаваны адзшкава. Фанетычныя ва-рыянты ужыны i ожыны занатаваны у гавор-ках жыхароу некаторых населеных пунктау пауднёвага захаду рэгiёна. Намiнацыя ежавгка / ожовыка / утварае арэал на поуначы даследуемага рэпёна.

Для абазначэння 'рабшы' юнуе шэраг фанетычных варыянтау: рабта, рабына, гарабта, гараб1ына, гарабына, арабта, грабта, гара-бты. Найбольш пашыранай i агульнавядомай з'яуляецца намшацыя гарабта / гараб1ына, га-рабына /. Яна выкарыстоуваецца у гаворках за-ходняй, цэнтральнай i усходняй частак яловэц. даследуемага рэпёна. Нарматыуная форма рабта утварае невялш арэал на тэрыторыi пауночнай, фанетычная форма рабына - на тэрыторыi пауднёва-заходняй частю даследуе-

мага рэпёна. Намшацыи арабта, грабта i гарабты занатаваны адзшкава.

Назвам лесу прысвечана пяць лексем: 'са-сна', 'сасновая iглiца', 'ядловец', 'балоцiсты лес', 'дарога-прасека'.

Для назвы 'сасны' юнуюць фанетычныя i сло-ваутваральныя варыянты: хвоя, хвойка / хвуйка, хвшка /, сасна / сосна /. Найбольш пашыранымi з'яуляюцца слова хвоя i словаутваральны варыянт хвойка / хвуйка, хвшка /. Лексема хвоя выкарыстоуваецца у гаворках цэнтральнай i пауднёва-усходняй частак Верхняга Над'ясельдзя, а таксама утварае арэал на поуначы адзначанага рэпёна. Словаутваральны варыянт хвойка бытуе у гаворках на захадзе i утварае арэал на поуначы даследуемага рэпёна. Фанетычныя варыянты хвуйка i хвшка утвараюць мшраарэалы у пауднёва-заходняй частцы Верхняга Над'ясельдзя. Нарматыуная форма сасна утварае невялш арэал на захадзе i спарадычна сустракаецца на поуначы даследуемага рэпёна. Фанетычная форма сосна спарадычна адзна-чана у пауднёвай, усходняй i у цэнтральнай частках рэпёна.

Для абазначэння 'сасновай тлщы' ужываюц-ца фанетычныя, лекшчныя i словаутваральныя варыянты: бодзяхi / бодэха, бодаха, будаха, бодк1, боддзе /, кастрыца, шыката / шыкота, шыпота /, шэбода / шыбуда /, шыпка / шыпша /, шыпчоха / шыпшоха /, штлюх1 / штлюшчэ, штлюш 'е /, скулта. Лексема кастрыца уласщва гаворкам поуначы дасле-дуемага рэпёна. Назва бод3яхi / бодэха, бодаха, будаха, бодк1, боддзе / характэрна для цэнтральнай i пауднёва-усходняй частак Верхняга Над'ясельдзя. Найменне шыката / шыкота, шыпота / уласщва гаворкам заходняй i сустракаецца спарадычна у цэнтральнай частцы даследуемага рэпёна. Намшацыя шыпка / шыпша / ужываецца у гаворках пауднё-вага захаду Верхняга Над'ясельдзя, сустракаецца яна i у некаторых гаворках цэнт-ральнай частю рэпёна. Лексема шыпчоха / шыпшоха / утварае невялЫ арэал у цэнтральных гаворках. Назвы шэбода / шыбуда /, штлюх1 / штлюшчэ, штлюш 'е / ужываюцца спарадычна у гаворках асобных населеных пунктау даследуемага рэпёна. Лексема скулта адзначана адзшкава.

Для назвы 'ядлоуцу' ужываюцца фанетычныя варыянты: ядловец, ядловэц, ядлавец, Найбольш пашыраным з'яуляецца слова ядловэц. Яно ахоплiвае большасць гаворак Верхняга Над'ясельдзя. Фанетычная форма ядловец ула-сщва гаворкам пауночнай i гаворкам некаторых населеных пунктау заходняй i цэнтральнай частак рэпёна. Лексемы ядлавец i яловэц зафш-саваны адзшкава.

Для назвы 'балощстага лесу' ужываюцца фанетычныя i лекшчныя варыянты: алёс, галёс,

олёс, плёс, лоза, зароснж, заросэль, гушчэр, крэкоць. У большасщ гаворак рэпёна, дзе няма лесу, рэатя адсутшчае. Слова алёс характэрна для гаворак заходняй частю даследуемага рэпёна i утварае невялiкi арэал на поуначы Верхняга Над'ясельдзя. Фанетычны варыянт олёс утварае невялiкi арэал паабапал р. Ясельда у цэнтральнай частцы рэгiёна. Найменне плёс характэрна для пауночна-усходняй часткi рэ-гiёна. Найменне лоза бытуе у пауднёвых гавор-ках. Адзначаны таксама адзiнкавыя назвы: за-роснж, заросэль, крэкоць, гушчэр, галёс.

Для абазначэння 'дароп-прасею' ужываюц-ца наступныя варыянты: трыб, трыба, трэба, трыбка. Яны выкарыстоуваюцца у гаворках населеных пунктау, размешчаных непадалёку ад лясных масiвау.

Назвам грыбоу прысвечана пяць лексем: 'баравт', 'падасiнавiк', 'падбярозавiк', 'сыра-ежка', 'махавш'.

Для абазначэння 'баравшоу' ужываюцца наступныя варыянты: белыя (грыбы), белые (грыбы), грыбы, справэдл1вые / справэдные /, прау-дз1вт1, праудз1выя, праудз1вые, правдывые, боровж1. Найбольш пашыраным сярод iх з'яу-ляецца найменне белыя (грыбы) / белые (грыбы) /. Яно адзначаецца у гаворках на усёй аб-следаванай тэрыторьп. Назва грыбы утварае невялш арэал у цэнтральнай частцы рэпёна. Намшацыя справэдл1вые / справэдные / утварае мшраарэал на пауднёвым захадзе Верхняга Над'ясельдзя. Намiнацыi праудз1выя / праудз1-вые, правдывые / i праудзгв1ю утвараюць мiкра-арэал у цэнтральнай i, спарадычна, сустра-каюцца у заходняй i пауднёва-усходняй частках даследуемага рэпёна. Найменне боровж1 у яка-сщ назвы адзiнкавай фiксацыi.

Назва 'падасшавш' ужываецца у некалькiх фанетычных i словаутваральных варыянтах: красноголовж, краснагаловгк, красноголовэц /красноловэц/, краснюк, подосыннык. Найбольш пашырана найменне краснагаловгк. Яно ахо-плiвае гаворкi пауночнай i заходняй частак Верхняга Над'ясельдзя. Фанетычны варыянт красноголов!к ужываецца у гаворках у цэнтры рэгiёна. Словаутваральны варыянт краснюк утварае арэал, як ахоплiвае гаворю пауднёва-заходняй i цэнтральнай частак даследуемага рэпёна. Намшацыя красноголовэц / красноловэц / утварае арэал на пауднёвым усходзе Верхняга Над'ясельдзя. Назва подосыннык адзначана адзшкава.

Для абазначэння 'падбярозавша' ужываецца шэраг фанетычных, словаутваральных i лекшч-ных варыянтау: бэрэзняк / бырызняк /, бэрозовж, падбярозавж / подбэрозовж, подборозовык, пудбэрозовы к /, падбярэзнж /подбэрэзны к, под-бэрэзняк, пудбэрозны к /, бабка, пухлай / пухляк /,

апухлгк, бабух / бабушок /. Назва бабка уласщва гаворкам заходняй частю рэпёна; спарадычна яна сустракаецца i у шшых гаворках абследа-ванай тэрыторыи. Словаутваральны варыянт бабух /бабушок/ утварае мшраарэал у цэнтральнай частцы рэпёна. Найменне пухлай / пухляк / утварае мшраарэал на пауднёвым захадзе Верхняга Над'ясельдзя. Назва апухлж утварае арэал на поуначы даследуемага рэпёна. Найменш падбярозавж, падбярэзтк бытуюць у пауноч-ных гаворках. Лексема бэрэзняк характэрна для гаворак цэнтральнай i пауднёва-усходняй ча-стак рэпёна. Назва подбэрозовж утварае не-вялш арэал у цэнтры абследаванай тэрыторыi. Астатшя лексемы сустракаюцца спарадычна. У асобных населеных пунктах цёмны падбяро-завш з сухiх месцау называецца бэрэзняк, светлы з вшьготных месцау - бабка.

Для абазначэння 'сыраежю' ужываюцца фа-нетычныя i лексiчныя варыянты: сыраежка, сыроежка, сыро1жка, сыравежка, сыровежка, губа / губка /, бэтка. Найбольш пашырана слова сыраежка / сыроежка /. Яно выкарыстоува-ецца ва ушх гаворках рэпёна. Фанетычны варыянт сырогжка бытуе у гаворках на пауднёвым захадзе Верхняга Над'ясельдзя. Фанетыч-ны варыянт сыравежка / сыровежка / утварае невялш арэал у цэнтры рэпёна. Лексема губа / губка / утварае невялшя арэалы у цэнтральнай i пауднёва-усходняй частках даследуемага рэпёна. Найменне бэтка зафшсавана у мауленш адзiнкава.

Для абазначэння 'махавша' iснуюць лексiч-ныя, словаутваральныя i фанетычныя варыян-ты: багновж, багнюк, стяк / сыняк /, iмшар / мшар, мшарык, мышар, гомшарык /, моховж. Найбольш пашырана назва багновж. Яна ахо-плiвае гаворю заходняй i цэнтральнай частак рэпёна. Лексема сняк утварае арэал на поуначы Верхняга Над'ясельдзя; слова багнюк -на пауднёвым захадзе рэпёна. Словы iмшар, мшар, мшарык, мышар, гомшарык ужываюцца у гаворках на пауднёвым усходзе даследуемай тэрыторып. Лексема моховж утварае невялт арэал на усхо-дзе рэпёна. Назва сыняк зафшса-вана адзшкава.

Назвам дзшх птушак прысвечаны чатыры лексемы: 'птушка', 'бусел', 'верабей', 'каршун'.

Для абазначэння 'птушкГ ужываюцца сло-ваутваральныя варыянты: птушка i птуха. Найбольш пашырана найменне птуха. Яно вы-карыстоуваецца у гаворках заходняй, цэнтраль-най i пауднёва-усходняй частак рэпёна. Нарма-тыуная форма птушка ахоплiвае гаворкi поуначы i пауднёвага захаду Верхняга Над'ясельдзя.

Для абазначэння 'бусла' ужываюцца фане-тычныя варыянты: бусел, бусёл, бусэль, бусэнь. Найбольш пашыранай з' яуляецца нарматыуная

форма бусел. Яна выкарыстоуваецца у гаворках пауночнай i заходняй частак Верхняга Над'я-сельдзя, фанетычны варыянт бусёл - у гаворках пауднёва-усходняй i цэнтральнай частак дасле-дуемага рэпёна. Варыянты бусэль i бусэнь утва-раюць мiкраарэалы на пауднёвым захадзе Верхняга Над'ясельдзя.

Назва 'верабей' ужываецца у некалькiх фанетычных варыянтах: верабей / вэробэй, ва-рабей, ворабэй, воробэй /, гарабей / гарабэй /. Найбольш ужывальнае слова гарабэй, яно ахо-плiвае гаворкi цэнтральнай, усходняй i заходняй частак Верхняга Над'ясельдзя. Фанетычны варыянт гарабей утварае невялт арэал на захадзе даследуемага рэпёна; спарадычна су-стракаецца таксама у гаворках на поуначы рэпёна. Найменне варабей пераважае у гавор-ках на пауночным захадзе даследуемай тэрыто-рын, нарматыуная форма верабей - на пауноч-ным усходзе рэгiёна, намiнацыя ворабэй / воробэй / - на пауднёвым захадзе Верхняга Над'ясельдзя. Найменне вэробэй зафшсавана у мау-ленш адзiнкава.

Для абазначэння 'каршуна' у гаворках на усёй абследаванай тэрыторыи ужываецца намi-нацыя шуляк.

Назвам дзшх жывёл прысвечана чатыры лексемы: 'вожык', 'вавёрка', 'апалонiк', 'пацук'.

Для назвы ' вожыка' ужываюцца словаутва-ральныя варыянты: вожык, ёжык, ёж. Найбольш пашыраным i агульнавядомым з'яуляецца слова ёжык. Яно пашырана амаль на усёй тэрыторыi Верхняга Над'ясельдзя. Нарматыуная форма вожык пераважае у гаворках на поуначы i утварае м^аарэал на захадзе даследуемага рэгiёна. Найменне ёж зафшсавана адзiнкава.

Для назвы 'вавёркi' ужываюцца фанетыч-ныя i лексiчныя варыянты: вавёрка, вав'ёрка, белка. Найбольш пашыраным сярод iх высту-пае слова вавёрка. Яно ахоплiвае гаворкi заходняй i пауночнай частю Верхняга Над'ясельдзя. Фанетычны варыянт вав'ёрка характэрны для Усiх астатшх гаворак рэгiёна. Слова белка адзначана у мауленнi адзiнкава.

Для назвы 'пацук' у гаворках на усёй абследаванай тэрыторый ужываецца намшацыя шчур.

Для абазначэння 'апалонiка' ужываюцца словаутваральныя, лексiчныя i фанетычныя варыянты: прач / прачык /, галавач, галавасщк /

головастык /, апалотк / палонк, упулонык /. Найбольш пашырана i ахоплiвае амаль усе гаворю слова прач / прачык /. Назвы галавач, апалотк / палонк / бытуюць у гаворках пауночнай частю рэпёна. Лексемы упулонык i головастык ужываюцца у мауленш адзш-кава. Найменне галавасцк сустракаецца у некаторых гаворках пауночна-усходняй ча-стю рэгiёна.

Лiнгвагеаграфiчнае даследаванне "лясной тапанiмiкi" гаворак Верхняга Над'ясельдзя па-казала, што у складзе фактычнага матэрыялу вылучаюцца найменнi, розныя па характару лакалiзацыi i пашырэння: агульнапашыраныя назвы (шуляк - 'каршун', шчур - 'пацук'); най-менш, якiя пашыраны на большай частцы рэ-гiёна (хвоя, хвойка / хвуйка, хвшка / - 'сасна'); найменш, якiя пашыраны на асобных частках рэгiёна (губа - 'сыраежка'); назвы адзiнкавай фiксацыi (скулта - 'сасновая iглiца').

У гаворках Верхняга Над'ясельдзя да-следуемыя лексемы прадстаулены нарматыу-нымi у лiтаратурнай мове i дыялектнымi фор-мамi. Дыялектныя формы маюць пашырэнне на усёй абследаванай тэрыторыi. Нарматыу-ныя формы больш пераважаюць у гаворках поуначы рэпёна.

У саставе намшацый шырока прадстаулены: 1) фанетычная варыянтнасць: чарнщы - чорт-цы - чорныц - чэрнщы - чэрныц 'чарнщы' i шш.; 2) марфалапчная варыянтнасць: ажына -ажыны 'ажыны' i шш.; 3) словаутваральная варыянтнасць: хвоя - хвойка 'сасна' i iнш.; 4) акцэнтная варыянтнасць: ядловец - ядлавец 'ядловец' i iнш.; 5) матывацыйная варыянтнаць (красноголовiк /краснагаловт/, красноголовэц, краснюк) 'падасшавш' i iнш.).

Заключэнне. У складзе "лясной тапанi-мiкi" гаворак Верхняга Над'ясельдзя вылуча-юцца найменш, розныя па характару лака-лiзацыi i пашырэння: агульнапашыраныя назвы; найменш, яюя пашыраны на большай частцы щ асобных частках рэпёна; назвы адзшкавай фiксацыi.

Даследуемыя лексемы прадстаулены нар-матыунымi у лггаратурнай мове i дыялектнымi формамц у складзе намiнацый адзначаны фанетычная, марфалапчная, словаутваральная, акцэнтная i матывацыйная варыянтасщ.

Лiтаратура

1. Босак А. А., Босак В. М. Дыферэнцыяцыя гаворак Верхняга Над'ясельдзя. Мшск: БДТУ, 2010. 160 с.

2. Босак В. М., Босак А. А. Даследаванне гаворак Верхняга Над'ясельдзя // Труды БГТУ: История, философия, филология. 2013. № 5. С. 161-163.

3. Ктмчук Ф. Д. Гаворю Заходняга Палесся. Фанетычны нарыс. Мiнск: Навука i тэхнiка, 1983. 127 с.

4. Босак А. А., Босак В. М. Атлас гаворак Пружанскага раёна Брэсцкай вобласщ i сумежжа (Верхняга Над'ясельдзя): лексша. Мшск, 2006. 124 с.

References

1. Bosak A. A., Bosak V. M. Dyferencyyacyya gavorak Verkhnyaga Nadyaseldza [Differentiation of subdialects of Verkhnyaye Nadyaseldze]. Minsk, BGTU Publ., 2010, 160 p.

2. Bosak V. M., Bosak A. A. Research of subdialects of Verkhnyaye Nadyaseldze. Trudy BGTU [Proceedings of BSTU], 2013, no. 5, pp. 161-163 (in Belarusian).

3. Klimchuk F. D. Gavorki Zakhodnyaga Palessya [Subdialects of West Palesse}. Minsk, Navuka i tekhnika Publ., 1983, 127 p.

4. Bosak A. A., Bosak V. M. Atlas gavorak Prushanskaga rayena Bresckaj voblasci i sumeshsha (Verkhnyaga Nadyaseldza): lexica [Atlas of subdialects of Pruzhany district of Brest region and boundary territory (Verkhnyaye Nadyaseldze): Lexicon]. Minsk, 2006, 124 p.

1нфармацыя пра аутарау

Босак Вжтар Мiкалаевiч - доктар сельскагаспадарчых навук, прафесар, загадчык кафедры бяспею жыццядзейнасщ. Беларуси дзяржауны тэхналапчны ушверсгот (220006, г. Мшск, вул. Свярдлова, 13а, Рэспублша Беларусь). E-mail: [email protected]

Босак Алёна Анатольеуна - кандыдат фiлалагiчных навук, дацэнт, дацэнт кафедры нямецкай мовы. Беларуси дзяржауны эканамiчны ушверсгот (220070, г. Мшск, пр. Партызансю, 26, Рэспуб-лiка Беларусь). E-mail: [email protected]

Information about the authors

Bosak Viktar Mikalaevich - D. Sc. Agriculture, professor, Head of the Department of Occupational Safety. Belarusian State Technological University (13a, Sverdlova str., 220006, Minsk, Republic of Belarus). E-mail: [email protected]

Bosak Alena Anatol'yeuna - Ph. D. Philology, assistant professor, assistant professor of the Department of the German Language. Belarusian State Economic University (26, Partizanski av., 220070, Minsk, Republic of Belarus). E-mail: [email protected]

Паступгу 16.03.2015

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.