CC BY
20
* Студенттердщ денсаулыгын ныгайтуга кемектесетш эр TYрлi спортты; ;;озгалыстарды дэрiптеу;
* Студенттердщ жеке денсаулы; саласында дурыс ойлауын ;алыптастыру, оны ныгайту жэне тшсл TYPДе ;олдау;
* Студенттерге дене шыньщтырудыц ез 0мiрiнде мацыздылыгын TYсiнуге MYMкiндiк беретiн TYрлi мэдени-гылыми iс-шаралар TYрiнде салауатты емiр салтын насихаттау. [7]
Бос уа;ыт-кез келген студенттiц жеке уа;ыты. Эр адам оны езшше жумсайды. Бiреу 0зiн-0зi дамыту, серуен, кездесу,
шыгармашылы; болсын, белсендi ;ызметпен айналысады, ал бiреу KYШ-жiгердi ;алпына келтiредi. Дэл осы уа;ытта адам ез денсаулыгын ныгайтумен айналыса алады. Гимнастика, ЖYгiру немесе жаттыгу залына бару. Тек салауатты емiр салты гана студентке ез щшн дурыс жэне утымды белуге, белсендi ойлауга жэне оныц о;у ;ызметшде мацызды болып табылатын KYШ-жiгердi шыцдауга кемектеседi.
1 Скоробрущук Ю.А., Николаева И.В.Факторы, влияющие на мотивацию молодежи к здоровому образу жизни // Известия Института систем управления СГЭУ. - 2017. -№2(16). - С. 74-78.
2 Активный образ жизни и здоровье студента: учебное пособие / Н. А. Агаджанян (и др.). — 2-е изд. перераб. и доп. — Ташкент: Медицина, 1988. - 341 с.
3 Зуйкова Е. Г., Бондарчук И. Л. Влияние физической культуры на работоспособность и адаптацию студентов к физическим нагрузкам // Здоровье — основа
Т1З1М1
человеческого потенциала: проблемы и пути их решения. - 2012. - №1. - С. 121-128
4 Виленский В. И. Физическая культура студента. — М: Гардарики, 2005. - 110 с.
5 Официальный сайт Всемирной Организации Здравоохранения URL: https://www.who.int/ru
6 Виленский В. И. Физическая культура студента. — М: Гардарики, 2005. - 35 с.
7 Гусева Д. Г. Значение физической культуры в жизни студента // Молодой ученый. - 2020. - №7. - С. 271-227.
А.Н. Жамакурова, Г.М. Усатаева
Казахский национальный университет имени аль-Фараби
РОЛЬ ФИЗИЧЕСКОЙ АКТИВНОСТИ В ФОРМИРОВАНИИ ОБРАЗА ЖИЗНИ У СТУДЕНТОВ
Резюме: В данной статье рассматривается значимость Казахского Национального Университета им. аль-Фараби к
физической активности для студентов в современном мире. физической активности.
Также проведен анализ заинтересованности студентов Ключевые слова: физическая активность, образ жизни,
студенты
A.N. Zhamakurova, G.M. Usatayev
Alfarabi Kazakh national university
THE ROLE OF PHYSICAL ACTIVITY IN SHAPING STUDENTS' LIFESTYLE
Resume: This article discusses the importance of physical interest of students of the Kazakh national University named by
activity for students in the modern world. It also analyzes the Al-Farabi to physical activity.
Keywords: physical activity, lifestyle, students
УДК 613.2:378.180.6
АД. Байназарова, Г.М. Усатаева
Эл-Фараби атындагы К,азац улттыцyHueepcumemi
эл-фараби АТЫНДАFЫ казак; ¥ЛТТЫК УНИВЕРСИТЕТ1НЩ 1 КУРС СТУДЕНТТЕР1НЩ ТАМАКТАНУЫН ¥ЙЫМДАСТЫРУ
Мацалада студенттердщ тамацтану урдстц уйымдастырырылуында кездесетн эр тypлi факторлармен туындайтын мэселелер царастырылган. Осы негiзде студенттердщ денсаулыц жагдайыныц нашарлауы тiкелей тамацтану цагидалары мен оцу ypдiсiнiц взара байланыспен уйымдастырылу цажеттл^н айтуга болады.
Tyttmdi свздер: рационалды тамацтану, алиментарлы аурулар, студенттердщ алиментарлы статусы, дэрумен жеткпеушшк
Зерттеу езекттМ. Уа;ыттыц жеиспеуштп, тама;танумэдениетш жете бымейпндщ, к^рп замангы емiр CYPУ каркыны - осыныц барлыгы азы^^^ тацдауында киыншылыктарга алып келдь Студенттер арасында кец танымалга тез дайын болатын, эртYрлi химиялы; коспаларга толы тагамдар ие болганы алацдатады.
Сонды;тан дурыс тама;танудыц зацдылы;тарын са;тамау кептеген ;аушт аурулар дамуыныц факторы болады.
Эгашшке орай, соцгы жылдардыц статистикасы бойынша жастар арасында арты; салма;тан, ЖYрек-;антамырларыныц ауруларынан, ;ант диабетшен жэнет.б. азапшегетшдер саны артып келедь Аталган ауруларды алдын алуга болады, ол Yшiн салауатты емiр салтын устану ;ажет жэне ец бастысы дурыс тама;тануды ;олга алган жен. Студенттiк кезец ете жэне ЖYЙке ЖYЙесiнiц
;ар;ынды жумыс iстейтiн дэуiрi. Жуктеме, эйресе емтихандар кезiнде, тэулiгiне 15-16 сагат;а дейiн артады.
VeStnik KaznmU № I - 2020
¥йк;ыныц ;анбауы, кун TapTi6i мен демалу режимiнiц бузылуы, тама;тану сипаты жэне KYHделiктi а;параттык; жуктеме жуйкенщ психологиялы; KYЙзелiске алып келу мумкш. Осындай терiс жагдайдыц етема;ысы дурыс тама;тану болып табылады.
Кеп жагдайда студенттер ретсiз, жол-женекей, ;ургак;тай, кунше 1-2 рет тама;танады, Ke6i асхана ;ызыметш ;олданбайды. Студенттер тагамдарында басым б0лiктi K0мiрсулары алады, себебi олар ар;ылы ;уат шыгындарн толтыру жецш.
К^рп медициналы;-демографиялык; жагдайда жастардыц физикалы; жэне психикалы; денсаулыгын са;тау -;огамныц 0ндiрiстiк ;уатын жэне елдщ ултты; ;аушйздМн са;таудыц мацызды мшдет болып табылады. Кептеген зерттеушiлер атап еткендей студенттер арасындагы аурушацд^1;тыц артуы кебiнесе студенттердiц сапалы жэне тецдес^ршген тама;тануымен ;амтамасыз етiлмегендiгiмен байланысты. Аталган факторлар негiзiнде кезде та;ырып ;огамдагы езектi мэселе болып табылады.
Тагамды; фактордыц студенттердiц денсаулыгына тигiзетiн эсерi туралы кептеген гылыми ецбектер баяндалган. Кебiсi психикалы; стресстiц жогарылауы, физикалы; белсендiлiктiц темендеу жэне соныц салдарынан физикалы; даму керсеткiштерiнiц темендеу (есу, А^, кеуде шецберiнiц темендеуЦ жэне дене салмагыныц 1 ден 3 курс;а дейiн жогарылауы туралы айтады.
Студенттердщ тама;тануы рационалды емес (жеткiлiксiз, тецгершмеген, бузылган), жеткiлiксiз жэне кейбiр студенттерде ас;азан-шек жолдарыныц созылмалы аурулары бар екендМ айтылган. Медициналы; академия студенттершщ энергия шыгындары мен
тама;тануларыныц салыстырмалы талдауы нэтижесiнде диета энергияга барабар энергияны ;ажет етпейтiнi, майлар, кемiрсулар, минералдар мен аскорбин ;^1шк;^1лыныц курамы оцтайлы емес екенi аныщталды. Университет студенттершщ денсаулыгын, тама;тануы мен тама;тану тэртiбiн зерттеу психикалы; стресс пен тама;тану бузылыстарыныц пайда болуы арасындагы байланысты аны;тайды, бул жас дененщ бейiмделу ;абшетше терiс эсер етедь Сонымен ;атар, студенттердiц кектемде тама;тану рационындагы негiзгi ;;оректш заттардыц ;урамы KYЗге ;араганда темен жэне физиологиялы; талаптарга сэйкес келмейтiнi туралы деректер бар, соныц непзшде жасушалы; жэне гуморальды; иммунитеттiц керсеткiштерiндегi маусымды; ауыт;улар табылган.
Университет студенттерiнiц тама;тану мэселей ете езектi, ейткенi олардыц бШм беру ЖYЙесi ерекше. Студенттер уза; уа;ыт бойы KYH сайын о;у мекемесiнiц ;абыргаларында -дэрiстерде, практикалы; саба;тарда, кiтапхана мен компьютерлiк сыныптарда, сонымен ;атар анатомиялы; театрда езiн-езi жаттыгуга, клиникаларда кешкi жэне TYHгi ауысымда еткiзуге мэжбYр болады, бул диетага терiс эсер етедi.
Сонымен ;атар, студенттердiц тама;тану проблемасына ;атты назар аударганына ;арамастан, а;уыздарды, дэрумендердь минералды заттарды тутыну мелшерiне эсер ететш айма;ты; компоненттi ескере отырып, тама;тану факторыныц студенттер агзасына эсерi жеткiлiксiз болып ;алады.
Студенттердiц тама;тану сипаттамаларыныц тама;тану жагдайына эсерi туралы мэлiметтер жо; бул сiзге тама;тануга тэуелд аурулардыц пайда болу зацд^1лы;тарын ерте кезецде аньщтауга жэне студенттердiц емiр CYру жагдайларына бейiмделу, антиоксидантты; ;органыс ;алыптастыру процесiнде негiзгi MYшелер мен ЖYЙелердiц функционалды; жагдайын TYзету мэселелерш жасауга MYMкiндiк бередi; студенттердiц тама;тануын оцтайландырудыц эдкнамалы; тэсiлдерi эзiрленбеген, «тама;тану - студенттер денсаулыгы» шаралар ЖYЙесiн ;уруга багытталган алгоритм жо;. Аталган кешендi шешiлмеген мэселелердiц барлыгы зерттеу езекплш мен ма;сатын ай^ндайды.
Зерттеу максаты: студенттердiц на;ты тама;тануларыныц физиологилы; -гигиеналы; багасын беру, алимаентарлы статусы мен денсаулы; жагдайына эсер ететiн себеп-салдарлы факторларды аны;тау. Зерттеу мшдеттерг
1. Студенттердiц рационалды жэне адекватты тама;тануы децгейiн аны;тау;
2. Студенттердщ на;ты тама;тануына эртурлi ;урамды кешендi факторлардыц эсерiн багалау;
3. Студенттердщ жэне азы;™;, биохимиялы; дэрумендiк, микроэлементарлы статусы ар;ылы алиментарлы статусын аны;тау;
4. Алиментарлы тэуелдi аурушацды; бойынша талдау жасау, ;урылымы мен таралуын багалау.
Тама;танбау жэне физикалы; белсендтктщ жетiспеушiлiгi журек-тамыр аурулары, 2 типт ;ант диабетi жэне к;атерлi аурулардыц кейбiр турлерiн ;амтитын негiзгi жу;палы емес аурулард^1ц жетекшi себептерi болып табылады. Бул аурулар аурушацды; пен елiмнiц едэу1р белiгiн ;урайд^1. Тама;тануга жэне жеткiлiксiз ;ызметке байланысты, мысалы, тiс жегiсi, остеопороз жэне ас;азан-шек жолдарыныц за;^1мдалу^1 кец таралган жэне аурудыц мацызды себептерi болып табылады.
Осылайша, тама;тану табигаты адам денсаулыгын аны;тайтын мацызды фактор екендiгi 6y^ элемге белгiлi. Ересектердiц денсаулыгыныц негiзi бала кезiнен ;аланад^1, оны ;оргау - ец мацызд^1 мемлекеттiк мшдет. Kазiргi уа;ытта жас урпа;тыц денсаулыгы ;огам Yшiн ерекше алацдаушылы; тудырып отыр. Кептеген жылдар бойгы гылыми зерттеулердiц нэтижелерi функционалд^1; бузылулард^1ц, созылмалы аурулардыц, физикалы; дамуд^1ц ауыт;уларыныц едэуiр жогарылауын, созылмалы патологияныц жедел жэне ершу жтлшнщ жогарылауын, сонымен ;атар олардыц ;алыптасуы ЖYЙелi бiлiм беру кезецшде болатынд^1гын керсетедi.
Елдегi элеуметтш-экономикалы; жэне экологиялы; жагдайд^1ц нашарлауы аясында бiркатар микроэлементтер Yшiн тама;тану тапшылыгыныц таралуы артып келедi, эсiресе студенттерге - а;уыз, май жэне кемiрсулар компоненттерiнiц санды; жэне сапалы; ;урамынан гана емес, Yнемi ба;ылау мен тама;тануды уа;тылы TYзетудi ;ажет ететш рациондар, сонымен ;атар микроэлементтердiц ;урамы iсер етедi.
Осылайша, жогары о;у орнына тусу кезiнде TYлектердiц тек 10% -ы сау деп санауга болады, 45-50% -ында ауыр морфофункционалды ауыт;улар бар, 40-45% -ы созылмалы аурулармен ауырады. ТYлектердiц 60% -дан астамыныц психикалы; денсаулыгыныц эртYрлi проблемалары бар екендiгi жэне 80% -на денсаулы;;а байланысты маманд^1; тацдауда шектеулi екендiгi аны;талд^1.
Университетте о;уга жарамдылыгы жэне одан кейiнгi кэсiби ;ызме^ туралы медициналы; есеп студенттердiц -болаша; мамандардыц бiлiмi мен кэйби бейiмделуiн болжауда мацызды болып табылады. Жогары бiлiм алгысы келетiн жасеспiрiмдерге медициналы; кецестер берген кезде студенттердщ о;у ЖYKтемесi 2 есе жогары екенiн ескеру ;ажет, сонды;тан университетте о;;ытудыц ерекшелiгi студенттердiц денсаулыгына жогары талап ;ояды.
Iрi интеллектуалды жуктемелер, эдеттеп емiр салтындагы курт езгерiстер, отбасынан тыс адамдар арасындагы ;арым-;;атынастардыц ;алыптасуы, жаца ецбек жагдайларына бетмделу кажеттiлiгi, емiр суру жэне тама;тану бiзге олард^1 ауруд^1ц даму ;ауп^ тобына жат;^1зуга MYMкiндiк бередi.
Жогары о;у орындарындагы студенттердiц денсаулыгы уа;ытта елiмiздегi медициналы;-демографиялы; сипаттамаларыныц элеуметтш мацызд^1 керсеткiшi болып табылад^1, ейткеш жиi аурушацды; бiлiм берудiц1 содан кейш кэсiби к;^Iзметтiц тиiмдiлiгiнiц темендеуше экеледi. Бул багыттагы жагдайд^1ц дамуы соцгы бес ж^1л iшiнде арнайы медициналы; топ студенттерiнiц саны 10-нан 2025% -га дейiн есп, кейбiр университеттерде ол студенттердiц жалпы саныныц 40% жетедi.
Ф ыы
Окушылардыц функционалды; жагдайын талдау олардыц денсаулыгы келесi к0рсеткiштермен сипатталатынын к0рсеттi: жогары децгей - 1,8%; орташа - 7,7%; темен -21,5%; ете темен - 69%. Зерттеулерге сэйкес жогары курстарга ауыс;ан жогары оку орындарындагы студенттердiц денсаулыгыныц нашарлаганы бай;алады. Мэселен, егер екiншi курста ауру саны 23% -га, тертiншi курс бойынша - 43% -га еседъ
Осылайша, соцгы бiрнеше жыл iшiнде зерттеушiлер студенттердiц денсаулыгын са;тау жэне ныгайту ;ажеттштне назар аударды, сонымен ;атар бiрк;атар к;иыншылык;тарга назар аударды, олар: осы элеуметтш топтыц ерекшелiгi мен екiлдiгiнiц кец спектрш (гуманитарлы; жэне техникалы; университеттер, бтм беру мерзiмi мен нысаны жэне т.б.) ;амтиды. б.); ;ауш факторларыныц динамикасы жэне олардыц айма;ты; жагдайларга тэуелдiлiгi. Бул жагдайдыц салдарын гылыми зерттеулердiц фрагментациясы, сондай-а; бiрыцFай кешендi зерттеу багдарламасыныц болмауы деп санауга болады.
Бiр жагынан, бул жалпы (бYкiл студенттiк жастар Yшiн) жэне на;ты ;ауштшш факторларын, сонымен ;атар студенттердiц денсаулыгына тiкелей эсер ететш элеуметтш-гигиеналы; жэне биомедициналы;
сипаттамалардыц ерекшелштерш уа;тылы аныщтауга MYMкiндiк бермейдi. екшшга - денсаулы; жагдайына гылыми непзделген медициналыщ-элеуметтш бага беру жэне белгШ бiр жогары оку орныныц студенттерше медициналы; кемек керсетудi уйымдастыруды жетшдару жолдарын аны;тау.
Студенттердiц диетасы жас ерлер мен эйелдердщ ;арк;ынды емiрiмен байланысты барлы; энергия ;ажеттшштерш ;амтуы керек, ягни, олардыц физиологиялы; жэне метаболикалы; сипаттамаларына сэйкес келедi, тшмд сiцiмдiлiгiн ;амтамасыз етедi. Дененiц пластикалы; процестерiн жэне энергия функцияларын ;амтамасыз ету кебiнесе тецдестiрiлген тама;тану ар;ылы ЖYзеге асырылады. Толы; жэне жетюшкп тама;тану студенттiц барлы; MYшелерi мен ЖYЙелерiнiц оцтайлы жумыс iстеуiн ;амтамасыз етедi.
Денедегi микроэлементтердiц жеткiлiктi мелшерде бершу ;оршаган орта факторларына адекватты бейiмделуге жагдай жасайды, ал на;ты емiр жагдайында бейiмделгiш ;арсылы;тыц дамуы негiзгi ;органыс жэне бейiмделу ЖYЙелерiнiц толы; алиментарлы ;олдауын бiлдiредi, емiр бойы адам денсаулыгына айтарлы;тай эсер етедъ Зерттеушiлердiц кез;арасы бойынша студенттердщ бiлiм беру жэне кэсiптiк бейiмделуi - бул кеп децгейлi элеуметтш-психофизиологиялы; процесс жэне агзаныц компенсаторльщ-бетмделу ЖYЙелерiнiц айтарлы;тай штаммымен бiрге ЖYредi.
Университеттерде тама;тану студенттердiц тама;тану саласындагы шешiлмеген мэселелерiнiц бiрi болып табылады. ЖYргiзiлген зерттеулер университетте дурыс тама;тануды уйымдастыру студенттердiц суранысына ие екешн жэне денсаулы; децгейiн жа;сартуда жэне жалпы режиму ;алпына келтiруде айтарлы;тай пайда экелетiнiн керсетедi. Зерттеушiлер студенттердщ тама;тануы тура;ты емес екендiгiн керсетп - студенттердiц 96% -ы белгт уа;ытта тама;танбайды. Диетаныц ец кеп кездесетш бузылуы - тацгы астыц болмауы, тама;тану жиiлiгiнiц темендеуi (щнше Yш реттен 1 рет), тама;тану арасындагы аралы;тыц жогарылауы.
Студенттердiц рационалды тама;тануды ездiгiнен уйымдастыруга MYMкiндiк бермейтш себептердiц арасында
Вестник Ка3НМУ № I - 2020
студенттер ею негiзгi себептi аныщтайды -уйымдастырушылы; («уа;ыт жеткШкйз») жэне экономикалы;. Атап айт;анда, жумыссыз жэне ата-анасымен бiрге туратын, жумыс iстейтiн, бiрак; отбасы бар кейбiр студенттердiц табысы KYHкерiс кунынан аспайды. Тама;тану саласындагы тагы бiр проблема - студенттердщ тама;тану мэдениетiнiц темендiгi, дурыс тама;тануды уйымдастыру туралы негiзгi бiлiмнiц болмауы. Сонымен, студенттердщ тек 80% -ы тама;танудыц зияны туралы бiледi, бiрак; екiнiшке орай студенттер арасында ете жш кездеседi жэне жа;сы керед (фаст-фуд, чипсы, сода суы). Студенттердщ жартысы тама;тыц сапалы курамына назар аудармайды, бiрак; кебiнесе санына назар аударады. Сонымен, студенттердiц тама;тану мэселесше ;атты назар аударганына ;арамастан, акуыздар, витаминдер мен минералдардыц мелшерiне эсер ететш айма;тык; компоненттi ескере отырып, тама;тану факторыныц студент агзасына эсерi жеткiлiксiз зерттелуде. Студенттердiц тама;тану сипаттамаларыныц тама;тану жагдайына эсерi туралы мэлiметтер жо; бул сiзге тама;тануга тэуелд аурулардыц пайда болу зацдылы;тарын ерте кезецде аныщтауга жэне студенттердiц емiр CYPУ жагдайларына бейiмделу, антиоксидантты; ;органыс ;алыптастыру процесiнде негiзгi MYшелер мен ЖYЙелердiц функционалды; жагдайын TYзету мэселелерш жасауга MYMкiндiк бередi; студенттердiц тама;тануын оцтайландырудыц эдкнамалы; тэсiлдерi эзiрленбеген, «тама;тану - студенттер денсаулыгы» шаралар ЖYЙесiн ;уруга багытталган алгоритм жо;. Корытынды.
• Студенттедiц тама;тануын гигиеналы; багалау кезiнде «кемiрсулар-майлар» тама;тану моделi аныщталды. Студенттiк тама;танудыц ;алыптас;ан Yлгiсi дэрумендер мен бас;а да микроэлементтердiц жеткпеушШпмен, диетадагы кемiрсулар-май компоненттерiнiц басым болуымен, биологиялы; ;унд^1лыгы жогары а;уыздармен (жануарлар а;уыздарымен), рационда жануар майларыныц кеп болуымен жэне поли;анык;паган май ;ышк;ылдарыныц болмауымен, ;арапайым кемiрсулардыц (;анттардыц) кеп болуымен сипатталады. диеталы; талшы;тыц мелшерь Студенттерде С дэруменi тапшылыгы, В1, А дэрумендерiнiц жеткiлiксiздiгi бай;алады.
• Елiмiздiц халы;аралы; бiлiм беру урдкше мамандард^1 даярлау ЖYЙесiн интеграциялау, бШм берудi коммерциялы; ;арж^1ланд^1руд^1 дамыту, жаца мамандыщтарды енгiзу жэне байланысты мамандыщтарды дамыту ар;ылы бiлiм берудi кецейту бтм беру ЖYKтемелерiнiц артуына ы;пал етедi, о;у Yрдiсiнiц а;паратты; базасын езгертедi жэне жогары бiлiм беру мамандарын даярлауд^1ц к;азiргi жагдайларын багалауды жэне TYзетудi талап етедi.
• Жогары кэсiптiк бiлiм беру ЖYЙесiнде бiлiм алу кезiнде студенттердiц денсаулыгына байланысты алдын-алуд^1ц басым багыттарын белу мемлекеттш мiндет ретiнде ;арастырылуы керек.
• Оны шешу Yшiн студенттердщ емiр суру жагдайларын сипаттайтын факторлар жиынтыгымен байланысты денсаулы;;а к;ауiптiлiктi аныщтауга багытталган жаца тэсiлдер ;ажет. Соцгы онжылды;тардагы халы;тыц денсаулыгыныц нашарлау^1 студенттер денсаулыгыныц керсеткiштерiнде терiс урдiстердiц ;алыптасуына ы;пал еттi. Студенттердiц денсаулы; жагдайыныц сипаттамалары да, кэсiби дайынды; сатысында ;алыптасатын факторлар да жеткiлiктi зерттелген жо;.
WW
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1 Онищенко, Г.Г. Санитарно-эпидемиологическое 5
благополучие детей и подростков: состояние и пути решения проблем / Г.Г. Онищенко // Гигиена и санитария. - 2007. - №4. - С.53-59
Оптимизация психоэмоционального состояния и двигательной активности студентов при применении 6
новых пищевых комплексов / Г.Г. Бурмистров и др. // Здоровье и болезнь как состояние человека: сб. ст. — Ставрополь, 2000. - С. 464-467.
Орлова, C.B. Оценка состояния здоровья студентов 7
юношеского возраста с учетом соматотипов : Автореф. дис. канд. мед. наук. - Ростов н/Д., 2004. - 17 с.
Османов, Э.М. Проблемы питания современного студента 8
/ Э.М. Османов, Г.П. Ронжина, Е.А. Дорофеева, A.C. Пышкина // Вестник Тамбовского Государственного университета. - Т. 15. - вып. 2. - 2010. -с.685-687.
Петухова, А.Е. Состояние и проблемы здоровья студенческой молодежи / А.Е. Петухова, Н.В. Дедюлина // Матер. II Конгресса РОШУМЗ смеждународным участием. М.: Издатель Научный центр здоровья детей РАМН, 2010. С. 482-492.
Schultz, K.K. Community-based collaboration with high school theater students as standardized patients / K.K. Schultz, A. Marks // Am. J. Pharm. Educ. - 2007. - Vol. 71,2.- P. 29.
Secondary school health education related to nutrition and physical activity-selected sites, United States, 2004. MMWR Morb. Mortal. Wkly. Rep. -2006. Vol. 55, № 30. - P. 821-824. Subjective assessment of listening environments in university classrooms: perceptions of students / S.M. Kennedy // J. Acoust. Soc. Am. 2006. -Vol. 119, № l.-P. 299309.
2
3
4
АД- Байназарова, Г.М. Усатаева
Казахский национальный университет имени Аль-Фараби
ОРГАНИЗАЦИЯ ПИТАНИЯ СТУДЕНТОВ 1 КУРСА АЛЬ-ФАРАБИ
Резюме: в статье рассматриваются вопросы, возникающие в связи с различными факторами, с которыми студенты сталкиваются при организации процесса приема пищи. Исходя из этого, можно утверждать, что ухудшение
здоровья студентов напрямую связано с принципами питания и учебного процесса.
Ключевые слова: рациональное питание, алиментарные заболевания, алиментарный статус студентов, дефицит витаминов.
A. Bainazarova, G. Usataeva
Al-Farabi Kazakh National University
FOOD ORGANIZATION OF STUDENTS 1 COURSE AL-FARABI
Resume: the article discusses issues that arise in connection deterioration of the health of students is directly related to the
with various factors that students encounter when organizing principles of nutrition and the educational process.
the process of eating. Based on this, it can be argued that the Keywords: rational nutrition, alimentary diseases, alimentary
status of students, vitamin deficiency.
УДК 613.36/39-005
1.Б. Тоцтасын, Ж.А. Куланчиева
Эл-Фараби атындагы К,азац ¥лттыц YHueepcumemi
АЛМАТЫ KАЛАСЫНДАFЫ ЭЙЕЛДЕР АРАСЫНДА АНТИФОСФОЛИПИД СИНДРОМЫНЫН, ЭПИДЕМИОЛОГИЯСЫ
Мацалада Алматы цаласындагы эйелдер арасында АФС (антифосфолипид синдромы) эпидемиологиясыныц жай-куш мен еpекшелiктеpiн аныцтау ушш статистикалыц мэлiметтеp царалады. Сол мэлiметтеpге суйене отырып, АФС таралуын зерттеу, АФС себебнен болган цаут факторларды багалау, эйелдер арасындагы АФС цаут факторларын твмендету усыныстары керсетлген.
TYÜiHÖi свздер: Антифосфолипид синдромы, АФС эпидемиологиясы, аутоиммунды ауру, тромбофилия, туак тастау, антuфосфолuпuдтi антидене
Зерттеу езектглпг Кептеген жагдайларда эйелдердщ жуктШкке жеткШкт дайындалуы ана мен уры; ушш соматикалы; патологияныц болуына байланысты жагымсыз нэтижелер алу мумгандтн азайтады. Шетелдш авторлардыц тюршше, жогары ;ауштшш децгеш 40% -дан асатын эйелдерде жуктШктщ нэтижей жуктшшке дешн журпзшетш шаралардыц квлемi мен сапасына байланысты.
Дурыс коррекция соматикалы; аурулар тургысынан да, нозология ретшде аныщталмаган патологиялы; жагдайларга ;атысты ЖYргiзiлуi керек. Соцгысына антифосфолипид синдромы (АФС) гаредь антифосфолипидт антиденелердщ TYзiлуiмен сипатталатын аутоиммунды; жагдай.
Эгашшке орай, антифосфолипидт антиденелердi вндiрудi тутастай алганда терк салдарсыз жэне эйелдердщ, атап
