CC BY
49КУП ФАРЗАНДЛИ ОТА-ОНАЛАРИНИНГ ОИЛАДАГИ МУНОСАБАТЛАРИНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ
Шахло Саидмуратовна Абдусаматова
ТВЧДПИ
Мавжуда Бекбутаэвна Бурханова Мирзо Улугбек номидаги УзМУ
Аппо1а181уа: Oilaga bo'lgan munosabat - bu o'zaro munosabatlar, baholashlar, yo'nalishlar jamoasida aks etadi. Hayotning asosiy sohalarida ob'ektlarning ayrim sinflari ko'p oilalarni, ko'p oilalarda - oilaviy hayot sohalarida, biz yo'nalishlarni o'z ichiga oladi. oshdi. Katta oilalarda biz quyidagi sohalar bilan munosabatlarni ko'rib chiqamiz: reproduktiv, jinsiy, ota-ona, uy, ijtimoiy va kasbiy faoliyat, oilaviy munosabatlar, hissiy va qadriyat.
Kalit so'zlar: oila, jamoa, ob'ekt, hayot sohalari, ko'p oilalar, reproduktiv, jinsiy, ota-ona, uy, ijtimoiy va kasbiy faoliyat, oilaviy aloqalar, hissiy va qadriyatlar.
СВОЙСТВА СЕМЕЙНЫХ ОТНОШЕНИЙ МНОГОДЕТНЫХ
РОДИТЕЛЕЙ
Шахло Саидмуратовна Абдусаматова
ТВЧДП
Мавюда Бекбутаевна Бурханова УзМУ им. Мирзо Улугбека
Аннотация: Отношение к семье - это отражается в общности отношений, оценок, направлений. К определенным классам объектов в основных сферах жизни относятся многодетные семьи, в многодетных - в сферах семейной жизни мы имеем в виду направления. увеличена. В многодетных семьях мы рассматриваем отношения со следующими областями: репродуктивное, сексуальное, родительское воспитание, домашняя, социальная и профессиональная деятельность, семейные связи, эмоциональные и ценностные.
Ключевые слова: семья, общность, объект, сферах жизни, многодетные семьи, репродуктивное, сексуальное, родительское воспитание, домашняя, социальная и профессиональная деятельность, семейные связи, эмоциональные и ценностные.
RELATIONS OF PARENTS IN LARGE FAMILIES
Shahlo Saidmuratovna Abdusamatova
TDCHSPI
Mavjuda Bekbutaevna Burxanova UzNU named after Mirzo Ulubekbek
Abstract: Attitude to the family - this is reflected in the community of relationships, assessments, directions. Certain classes of objects in the main spheres of life include large families, in large families - in the spheres of family life, we mean directions. increased. In large families, we consider relationships with the following areas: reproductive, sexual, parenting, home, social and professional activities, family relationships, emotional and value.
Keywords: family, community, object, spheres of life, large families, reproductive, sexual, parenting, home, social and professional activities, family ties, emotional and value.
Oilaga bo'lgan munosabat - bu munosabatlar, baholashlar, yo'nalishlar umumiyligida namoyon bo'ladi. Hayotning asosiy sohalaridagi ob'ektlarning ma'lum sinflarida ko'p farzandli oiladalar kirishadi.Ko'p farzandli oiladalarda oilaviy hayot sohalarida biz yo'nalishlarni nazarda tutamiz ko'p farzandli oila va shaxsning ehtiyojlari qondiriladigan oilaviy faoliyat va ko'p farzandli oilaviy funktsiyalar amalga oshiriladi. Ko'p farzandli oiladalarda biz quyidagi sohalar bilan munosabatlarni ko'rib chiqamiz: reproduktiv, jinsiy, ota-onalar uchun tarbiyaviy ta'lim, maishiy, ijtimoiy va kasbiy faoliyat, oilaviy aloqa, hissiy va qiymatli. Ko'p farzandli oiladalarda oilaga munosabat ob'ekti sifatida oila guruhining a'zolari hisoblanadi (bolalar, turmush o'rtog'i), shaxsning o'zi munosabatlar sub'ekti, shuningdek hodisalar va vaziyatlar, ko'p farzandli oiladalarda oilaviy hayotning tanlangan sohalari uchun xarakterli asosiy tarkibiy qismlar hisoblanadi. Bu haqida ,ko'p farzandli oiladalarda munosabat namunasi poydevor sifatida qurilgan bo'ladu. Empirik tekshirish natijasida aniqlanganda uning batafsil tavsifiga bog'liq o'zgarishlar topilgan. Ko'p farzandli oiladalarda oilaviy munosabatlarning xususiyatlarini o'rganish hozirgi paytda bir nechta sabablarga ko'ra zarurdir. Birinchidan, buning o'ziga xos xususiyatlari tufayli hozirgi vaqtda psixologik jihatdan etarli bo'lmagan oila shakli o'rganilgan. Ikkinchidan, oilaga ota-ona munosabatlari tushunchasining o'zi etarli darajada rivojlanmaganligi sabab bo'ladi. Ko'p farzandli oiladalarda kamdan-kam uchraydigan va odobsiz bo'lishiga qaramay zamonaviy jamiyat uchun kerakli, bunday oilalarning ma'lum bir foizi ishtirok etib kelmoqda. Mamlakatdagi demografik inqiroz sharoitida, unumdorlikni oshirish uchun yirik yetti demografning
foydasiga aniq umidlar mavjud . Shu munosabat bilan tug'ilish omillari psixologiyani o'rganish muammosi mavjud bo'lib kelmoqda.Shu bilan birga, ko'p farzandli oilaning oilaviy munosabatlari, o'ziga xos xususiyatlari bilan ajralib turadi. Shuning uchun birovning oilasini o'rganish qiziqish uyg'otadi. Boshqa oilalarda bolalikmi (bolalar soni) ning ushbu munosabatlarning o'ziga xos xususiyatlariga ta'siri bor.
Xususiyatlarni o'rganish ushbu nuqtai nazardan eng istiqbolli hisoblanadi ko'p farzandli oilaning ota-onalarining oilaviy munosabatlari. Ko'p farzandli oilaning ota-onalarining munosabatlari, oilaviy munosabatlari farzandlarining shaxsiyatini ta'minlovchi va ayni paytda uning aksi bo'lishi mumkin. U munosabatlardan ko'ra ko'proq darajada ko'p farzandli oilaning boshqa a'zolari, bu oilaning mavjudligiga bog'liqdir.
Ko'p bolali ota-onalar bir qancha oilaviy munosabatlarga ega: (bolalar soni) va unga bog'liq muammolar. Buning bir qator sababi bo'lishi mumkin. Ko'p farzandli oilada tug'ilishning psixologik omili va uning bolalik davrdagi natijasi oilaning katta oilalar hisobiga o'tishi, shuningdek, oilada bolalar sonining ko'payishi bilan bog'liq. Bundan tashqari, bunday oilaning ota-onalar bilan munosabatlarining individual jihatlarining jiddiyligi, aks ettiriladi.
Ko'p farzandli oilaning ota-onalarining munosabatlari, ularning hayotiy xususiyatlari mezoni bo'lishi mumkin, bunda oilalarning farovonligi ham hisobga olinadi. Ko'p farzandli oilaning ota-onalarining farzandlarga bo'lgan munosabatlarini, oiladagi o'zaro munosabatni o'rganilishi mumkin. Ushbu oilalardagi oilalararo munosabatlarning o'ziga xos xususiyatlari, hayot faoliyati, shuningdek, ularning to'liq hajmini ko'rsatish bilan belgilanadi. Ko'p farzandli oilaning ota-onalarining munosabatlari oilaga bo'lgan munosabatni, baholash oilaviy hayotning asosiy sohalardagi ob'ektlarning ma'lum sinflariga yo'nalishlari hisoblanadi. Oilaning kattaligidan qat'iy nazar, an'anaviy oilaviy rollarda ota-onalar. Ularda o'zini namoyon qiladigan xususiyatlar, ya'ni oilaviy hayotning asosiy sohalari bilan munosabatlarni ifodalaydi va yo'nalishni aks ettiradi. Ular o'zlarining ijtimoiy jihatdan faol ishtiroki yo'nalishlari bilan ifodalanadi; onalarning uy sharoitida, otalarda kasbiy faoliyatda. Bunga onalar va otalar bilan alohida bog'liq munosabatlar mavjud. Kam farzandli ota-onalar uchun onalar va otalar o'rtasidagi farq ko'proq, ular o'zlarini oilaviy hayotning ko'p sohalarida namoyon bo'ladi va asosiy e'tiborni an'anaviy oilaviy rollarda to'ldiradi. Ko'p farzandli oilaning bolalarida onalar va otalar o'rtasidagi farqlar kamroq.
Umuman olganda, ko'p bolali oilalarda oilaga munosabat xususiyatlarini bolalar bilan taqqoslaganda ota-onalar tahlil qilish kerak. Ko'p farzandli oila deganda 3 yoki undan ortiq bolali ota-onalar tushuniladi. Shunga ko'ra, 1-2 bolali ota-onalar ko'p farzandli oila emas, kam farzandli oilaga tegishli.
Ko'p farzandli oilaning ota-onalarining munosabatlari namunalarning umumiy hajmi juda ko'p kishini tashkil etadi. Mezonlar har ikkala guruhdagi mavzularni tanlash - to'liq oila, birinchi nikoh, bundan barcha bolalar nikohda tug'ilganlar. Guruhlar ko'rsatkichlar bo'yicha taqsimlandi: yosh, ta'lim, oilaning ijtimoiy-iqtisodiy holatini, millatini, dinga munosabatini bildiradi. Onalar va otalar alohida kichik guruhlarga bo'linadilar.
Oilaviy munosabatlarning turli tarkibiy qismlarini har tomonlama o'rganish va xususiyatlarini aniqlash uchun, ko'p farzandli oilaning ota-onalarining munosabatlarini aniqlashga ishlab chiqqan so'rov dasturi orqali o'r ganiladi. Bu vazifalar uchun maxsus ishlab chiqilgan "Ko'p farzandli oilaning ota-onalarining bola tug'ilishi va tarbiyasiga munosabati» shuningdek, bir qator taniqli ovoz berish usullari ishlab chiqilgan.
Ko'p farzandli oilaning ota-onalarining munosabatlari o'zaro munosabatlari xususiyatlari belgilaydi:
1. O'zaro aloqalar psixologiyasining ko'p farzandli oilaning ota-onalari munosabatlarining rivojlanishiga o'ziga hos yondashuvlar, muammolarni nazariy tahlil qilish oilaviy munosabatlar va psixologik tadqiqotlar o'tkazishga undaydi.
2. Ko'p farzandli oilaning ota-onalarining munosabatini o'rganishda kontseptual yondashuvni ishlab chiqish kerak.
Ko'p farzandli oilaning ota-onalarining munosabatining empirik hususiyatlari:
1. Ko'p farzandli ota-onalarga oilada munosabat tuzilishini o'rganish.
2. Ko'p farzandli oilaning ota-onalarining oilaga bo'lgan munosabatni aniqlash kam farzandli oila bolalari bilan taqqoslash.
3. Onalar va otalar o'rtasida oilaga bo'lgan munosabat xususiyatlarining qiyosiy tahlili ko'p va kam oilalar o'rtasida.
4. Ko'p farzandli oilaning ota-onalarda oilaga munosabat xususiyatlarini o'rganish oiladagi bolalar soniga qarab.
5. Ko'p farzandli oilaning ota-onalarning oilaga bo'lgan munosabatlar turlarini aniqlash, ularni ijtimoiy-psixologik va demografik xususiyatlarini aniqlash.
Ko'p farzandli oilaning ota-onalarning oilasiga bo'lgan munosabat o'ziga xos xususiyatlarga ega, sababi uning tarkibiy qismlarining o'ziga xosligida namoyon bo'ldi. Xususiy farazlarni sanab o'tamiz:
1. Ko'p farzandli oilaga bo'lgan munosabat - bu har xil odamlarga bo'lgan munosabatlarning tuzilishi oilaviy hayotning sohalari hisoblanadi.
2. Ko'p farzandli oiladagi ota-onalarga ko'ra, kam bolali jila bilan taqqoslaganda oilaga bo'lgan munosabat xususiyatlari mavjudligini keltirib chiqaradi.
3. Oila bilan munosabatlarning o'ziga xos xususiyatlari ota-onaning jinsiga qarab belgilanadi.
4. . Ko'p farzandli oiladagi ota-onalarda oilaga o'zaro bog'liq bo'lgan munosabat xususiyatlari oilaviy bolalik ko'rsatkichi (bolalar soni).
5. Ko'p farzandli oilaga munosabatning tarkibiy qismlarining jiddiyligining o'ziga xos xususiyati ko'p bolali ota-onalarning harakterini hosil qiladi.
Ko'p farzandli oiladagi ota-onaning oilaga bo'lgan munosabatini o'rganish, shuningdek, oila va tug'ilish psixologiyaning rivojlanishiga hissa qo'shadi.Ko'p farzandli oiladagi ota-onalarning o'zaro munosabatlarini empirik o'rganish oilalar tug'ilishning psixologik omillarini yaxshiroq tushunishga hissa qo'shadi va shuningdek, ota-onalar (onalar va otalar) tomonidan shakllangan xususiyatlar ma'lum bolalik oilasi deb e'tirof etiladi. Shuningdek, ko'p farzandli va kam farzandli oilalardagi oilalararo munosabatlarni xususiyatlari haqida tushuncha beradi.
Foydalangan adabiyotlar
1. Каримов И.А. Баркамол авлод орзуси. Тошкент - 2000.
2. O'zbekiston milliy ensiklopediyasi Davlat ilmiy nashriyoti. 04.02.2014.
3. Karimova V.M. Oila psixologiyasi. Darslik-T:Fan va texnologiya. 2008.152b.
2.
4. Shoumarov G.B. tahriri ostida. Oila psixologiyasi.T.: Sharq, 2009. -272 b.
5. Fayzieva M., Jabborov A. Oilaviy munosabatlar psixologiyasi. - Т.Шарк 2007.
6. Мирзиёев Ш.М. Танкидий тахлил танкидий тартиб интизом ва шахсий жавобгарлик хар бир рахбар фаолиятини кундалик коидаси булиши керак Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2016 йил якунлари ва 2017 йил истикболларига багишланган мажлисидаги Узбекистон Республикаси Президентининг нутки //Халк сузи газетаси 2017 йил 16 январ №11.
7. Мирзиёв Ш.М. Эркин ва фаровон, демократик Узбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. "Узбекистон" 2016.
8. Мирзиёв Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олийжаноб халкимиз билан бирга курамиз. "Узбекистон" 2017
9. Karimova V.M. Oilaviy hayot psixologiyasi 0 'quv qo'llanma. Т.,Шарк 2006
10. Ю.Андреева Т. В. Семейная психология: Учеб. пособие. - СПб.: Речь, 2004. - 244 с.
11. Карабанова O.A. Психология семейных отношений и основы семейного консультирования. Учебное пособые. - М.: Гайдарики, 2005. - 320 с.
12. .Shoumarov G.B. Muhabbat vaoila. - Т.: Ibn Sino, 1994. - 120 b. М.Сатир B.M. Как строит себя и свою семью. М.: Педагогика - Пресс. 1992
13. Rizouddin ibn Faxriddin, Oila, T., 1991.
14. А.С.Пушкин и российское историко-культурное сознание. Провинциальная ментальность России в прошлом, настоящем и будущем» (Самара,1999 г.),
15. «Психологические проблемы современной российской семьи» (Всероссийская научная конференция, Москва, 2003 г.).
16. Ko'p farzandli ota-onalarning oilasiga bo'lgan munosabat xususiyatlarining rivojlanish jarayoni. 2 Butunrossiya ilmiy-amaliy materiallari konferentsiyalar. Moskva 1998 yil 10-11 dekabr / komp. A.F. Kusov. M .: Davlat. Oila ilmiy-tadqiqot institutlari va ta'lim, 1999. S. 84-86
17. Ko'p farzandli ota-onalar oilasiga shaxsiy munosabatlarning shaxsiyati haqida A.S.Pushkin va rus tarixiy-madaniy ongi. Viloyat O'tmishdagi, hozirgi va kelajakdagi rus mentaliteti. Materiallar III Rossiya ongining tarixiy psixologiyasiga bag'ishlangan xalqaro konferentsiya (1999 yil 17-19 may, Samara). T.5. 1-son. Samara, 1999. 342-344-yillarda.
References
1. Каримов И.А. Баркамол авлод орзуси. Тошкент - 2000.
2. O'zbekiston milliy ensiklopediyasi Davlat ilmiy nashriyoti. 04.02.2014.
3. Karimova V.M. Oila psixologiyasi. Darslik-T:Fan va texnologiya. 2008.152b.
2.
4. Shoumarov G.B. tahriri ostida. Oila psixologiyasi.T.: Sharq, 2009. -272 b.
5. Fayzieva М., Jabborov A. Oilaviy munosabatlar psixologiyasi. - Т.Шарк 2007.
6. Мирзиёев Ш.М. Танкидий тахлил танкидий тартиб интизом ва шахсий жавобгарлик хар бир рахбар фаолиятини кундалик коидаси булиши керак Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2016 йил якунлари ва 2017 йил истикболларига багишланган мажлисидаги Узбекистон Республикаси Президентининг нутки //Халк сузи газетаси 2017 йил 16 январ №11.
7. Мирзиёв Ш.М. Эркин ва фаровон, демократик Узбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. "Узбекистон" 2016.
8. Мирзиёв Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олийжаноб халкимиз билан бирга курамиз. "Узбекистон" 2017
9. Karimova V.M. Oilaviy hayot psixologiyasi 0 'quv qo'llanma. Т.,Шарк 2006
10. Ю.Андреева Т. В. Семейная психология: Учеб. пособие. - СПб.: Речь, 2004. - 244 с.
11. Карабанова О.А. Психология семейных отношений и основы семейного консультирования. Учебное пособые. - М.: Гайдарики, 2005. - 320 с.
12. .Shoumarov G.B. Muhabbat vaoila. - Т.: Ibn Sino, 1994. - 120 b. М.Сатир B.M. Как строит себя и свою семью. М.: Педагогика - Пресс. 1992
13. Rizouddin ibn Faxriddin, Oila, T., 1991.
14. А.С.Пушкин и российское историко-культурное сознание. Провинциальная ментальность России в прошлом, настоящем и будущем» (Самара,1999 г.),
15. «Психологические проблемы современной российской семьи» (Всероссийская научная конференция, Москва, 2003 г.).
16. Ko'p farzandli ota-onalarning oilasiga bo'lgan munosabat xususiyatlarining rivojlanish jarayoni. 2 Butunrossiya ilmiy-amaliy materiallari konferentsiyalar. Moskva 1998 yil 10-11 dekabr / komp. A.F. Kusov. M .: Davlat. Oila ilmiy-tadqiqot institutlari va ta'lim, 1999. S. 84-86
17. Ko'p farzandli ota-onalar oilasiga shaxsiy munosabatlarning shaxsiyati haqida A.S.Pushkin va rus tarixiy-madaniy ongi. Viloyat O'tmishdagi, hozirgi va kelajakdagi rus mentaliteti. Materiallar III Rossiya ongining tarixiy psixologiyasiga bag'ishlangan xalqaro konferentsiya (1999 yil 17-19 may, Samara). T.5. 1-son. Samara, 1999. 342-344-yillarda.
