Научная статья на тему 'JAVDAR NAVLARI HOSIL STRUKTURASINING AYRIM ELEMENTLARIGA EKISH MUDDATLARI VA MINERAL O‘G‘ITLARNI TA’SIRI'

JAVDAR NAVLARI HOSIL STRUKTURASINING AYRIM ELEMENTLARIGA EKISH MUDDATLARI VA MINERAL O‘G‘ITLARNI TA’SIRI Текст научной статьи по специальности «Сельское хозяйство, лесное хозяйство, рыбное хозяйство»

CC BY
281
24
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Javdar (Secale cereale) / ekin / muddat / oʻgit / meyori / mahsuldor / poya / nav / “Vaxshskaya-116” / “Shalola” / hosildorlik / urugʻ / tuproq / don. / Rye (Secale cereale) / crop / term / fertilizer / norm / yield / stem / variety / “Vakhshskaya-116” / “Shalola” / yield / seed / soil / grain.

Аннотация научной статьи по сельскому хозяйству, лесному хозяйству, рыбному хозяйству, автор научной работы — V. Ismoilov, Sh. Tursunov

Maqolada javdarning ahamiyati, donining kimyoviy tarkibi va asosan Rossiya Federatsiyasining bir qancha olimlari tomonidan uning ekish muddatlari va o‘g‘itlash me’yorlarini hosil strukturasiga ta’siri haqida olib borilgan ishlar bayon etilgan. Biz olib borgan tajribada javdarning Vaxshskaya 116 navida erta (1.10) muddatda ekilganda mineral o‘g‘itlar me’yori oshib borishi bilan hosil strukturasini ayrim elementlari, o‘simlikning yotib qolishi sababli kam bo‘lganligi kuzatildi. O‘rta muddatda ekilgan variantlarda erta va kechgi muddatda ekilgan variantlarga nisbatan yoqori bo‘lganligini ko‘rishimiz mumkin. Ushbu navda eng kam ko‘rsatgich kechgi (1.11) muddatda ekilgan variantlarda kuzatildi. Shalola navida o‘simlik yotib qolish holatlari kuzatilmadi va bu holat hosil strukturasining ayrim elementlariga salbiy ta’sir ko‘rsatmadi. Erta (1.10) muddatda ekilgan variantlarda bitta boshoqdagi don soni 31,3 donadan 50,2 donagacha, o‘rta (15.10) muddatda ekilgan variantlarda 32,4 donadan 50,3 donagcha, kechgi (1.11) muddatda ekilgan variantlarda esa 30,3 donadan 41,3 donagacha bo‘lganligi aniqlangan bo‘lsa, boshoqdagi don og‘irligi ekish muddatlariga mos ravishda 0,73 g dan 1,13 g gacha; 0,72 g dan 1,19 g gacha; 0,67 g dan 1,05 g gacha bo‘lgan bo‘lsa, 1000 ta don massasi esa mas ravishda 23 g dan 28,7 g gacha; 24,4 g dan 30,0 g gacha; 21,5 g dan 26,1 g gacha o‘zgarganligini aniqladik. Umuman olganda hosil strukturasining bitta boshoqdagi don soni, boshoqdagi don massasi va 1000 ta don massasiga ekish muddatlari hamda mineral o‘g‘itlarning uyg‘unlashgan holdagi ta’siri o‘rganilib, eng maqbul ko‘rsatgichlar Vaxshskaya 116 va Shalola navlarida N180P110K90 o‘g‘itlash fonida olinishi aniqlandi.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE INFLUENCE OF SOWING TIMES AND MINERAL FERTILIZERS ON ELEMENTS OF THE YIELD OF RYE VARIETIES

On the irrigated lands of the Samarkand region have been studied some elements of the structure of the rye crop of varieties Vakhshshskaya 116 and Shalola, as well as the number of grains per spike, sowing time, and per 1000 grains per spike, the effect of mineral fertilizers. With the increase in the rate of mineral fertilizers in the early (1.10) sowing of Vakhshskaya 116 cultivar, it was observed that some elements of the yield structure were reduced due to plant dormancy. It was noted that the medium-term sown variants were higher than the early and late sown variants. The lowest rate in this variety was observed in late (1.11) planted varieties. There were no cases of waterlogging in the Shalola variety, which did not adversely affect some elements of the crop structure. The number of grains per spike in the early (1.10) sowing period is from 31.3 to 50.2 grains, in the medium (15.10) sowing period from 32.4 to 50.3 grains, and in the late (1.11) sowing period from 30.3 grains. If it was found to be up to 41.3 grains, the grain weight in the spike ranged from 0.73 g to 1.13 g, depending on the sowing dates; 0.72 g and 1.19 g each; 0.67 g to 1.05 g, and the mass of 1000 grains, respectively, from 23 g to 28.7 g; 24.4 g and 30.0 g each; We found that it ranged from 21.5 g to 26.1 g. In general, the structure of the crop, the number of grains per spike, the mass of grain per spike and the timing of sowing per 1000 grains, as well as the combined effect of mineral fertilizers were studied. The most favorable values were obtained in the background of fertilization N180P110K90 in Vakhshskaya 116 and Shalola varieties.

Текст научной работы на тему «JAVDAR NAVLARI HOSIL STRUKTURASINING AYRIM ELEMENTLARIGA EKISH MUDDATLARI VA MINERAL O‘G‘ITLARNI TA’SIRI»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME I ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2I8I-3337

UDK: 633.I4:63I.5I

JAVDAR NAVLARI HOSIL STRUKTURASINING AYRIM ELEMENTLARIGA EKISH MUDDATLARI VA MINERAL O'G'ITLARNI TA'SIRI Ismoilov Voxid Isropilovich

Samarqand veterinariya meditsinasi instituti tayanch doktoranti Tursunov Shermuhammad Nurmamatovich

Don va dukkakli ekinlar ilmiy tadqiqot instituti Samarqand ilmiy-tajriba stantsiyasi direktori

https://doi.org/10.5281/zenodo.7036620 Annotatsiya. Maqolada javdarning ahamiyati, donining kimyoviy tarkibi va asosan Rossiya Federatsiyasining bir qancha olimlari tomonidan uning ekish muddatlari va o'g'itlash me 'yorlarini hosil strukturasiga ta'siri haqida olib borilgan ishlar bayon etilgan. Biz olib borgan tajribada javdarning Vaxshskaya 116 navida erta (1.10) muddatda ekilganda mineral o'g'itlar me 'yori oshib borishi bilan hosil strukturasini ayrim elementlari, o'simlikning yotib qolishi sababli kam bo'lganligi kuzatildi. O'rta muddatda ekilgan variantlarda erta va kechgi muddatda ekilgan variantlarga nisbatan yoqori bo'lganligini ko'rishimiz mumkin. Ushbu navda eng kam ko'rsatgich kechgi (1.11) muddatda ekilgan variantlarda kuzatildi. Shalola navida o'simlik yotib qolish holatlari kuzatilmadi va bu holat hosil strukturasining ayrim elementlariga salbiy ta'sir ko'rsatmadi. Erta (1.10) muddatda ekilgan variantlarda bitta boshoqdagi don soni 31,3 donadan 50,2 donagacha, o'rta (15.10) muddatda ekilgan variantlarda 32,4 donadan 50,3 donagcha, kechgi (1.11) muddatda ekilgan variantlarda esa 30,3 donadan 41,3 donagacha bo'lganligi aniqlangan bo'lsa, boshoqdagi don og'irligi ekish muddatlariga mos ravishda 0,73 g dan 1,13 g gacha; 0,72 g dan 1,19 g gacha; 0,67 g dan 1,05 g gacha bo'lgan bo'lsa, 1000 ta don massasi esa mas ravishda 23 g dan 28,7 g gacha; 24,4 g dan 30,0 g gacha; 21,5 g dan 26,1 g gacha o'zgarganligini aniqladik. Umuman olganda hosil strukturasining bitta boshoqdagi don soni, boshoqdagi don massasi va 1000 ta don massasiga ekish muddatlari hamda mineral o'g'itlarning uyg'unlashgan holdagi ta'siri o'rganilib, eng maqbul ko'rsatgichlar Vaxshskaya 116 va Shalola navlarida N180P110K90 o'g'itlash fonida olinishi aniqlandi.

Kalit so'zlar: Javdar (Secale cereale), ekin, muddat, o'git, meyori, mahsuldor, poya, nav, "Vaxshskaya-116", "Shalola", hosildorlik, urug', tuproq, don.

ВЛИЯНИЕ СРОКОВ ПОСЕВА И МИНЕРАЛЬНЫХ УДОБРЕНИЙ НА НЕКОТОРЫЕ ЭЛЕМЕНТЫ СТРУКТУРЫ УРОЖАЯ СОРТОВ РЖИ Аннотация. В данной статье дан анализ влияния нормы минеральных удобрений и сроков посева ржи сортов Вахшская 116 и Шалола в условиях орошения Самаркандской области, на определённые элементы структуры урожая: на количество и массу семян в одном колосе, на массу 1000 семян. При увеличении нормы минеральных удобрений и при ранних сроках посева (1.10.) у сорта Вахшская 116 отмечается снижение определённых показателей структуры урожая, а также наблюдалось полегание растений. При среднем сроке посева показатели структуры урожая были выше, чем при ранних и поздних сроках. Самые низкие показатели структуры урожая у сорта Вахшская-116 были при поздних сроках посева (1.11). У сорта Шалола полегание растений не наблюдалось и это, на определённые показатели структуры урожая, не повлияло. У этого сорта низкие показатели наблюдались в варианте с поздним сроком посева (1.11). В варианте с ранним сроком посева (1.10) количество семян в одном колосе варьировало от 31,3 до 50,2 шт., при среднем сроке посева (15.10) от 32,4 до 50,3 шт. и в варианте с поздним сроком

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

посева (1.11) этот показатель был равен 30,3 - 41,3 шт. Масса семян с одного колоса, соответственно по срокам высева, составило от 0,73 до 1,13 гр., от 0,72 до 1,19 гр и от 0,67 до 1,05 гр. Масса 1000 семян составила, при ранних сроках от 23 до 28,7 гр., среднем сроке от 24,4 до 30,0 гр и при позднем сроке от 21,5 до 26,1 гр. При изучении влияния норм минеральных удобрений и сроков посева определили, что при использовании минеральных удобрений в норме N180P110K90 и у сорта Вахшская 116 и Шалола наблюдались самые высокие показатели в структуре урожая: количество и масса семян в одном колосе, масса 1000 семян.

Ключевые слова: Рожь (Secale cereale), урожай, срок, удобрение, норма, урожайность, стебель, сорт, «Вахшская-116», «Шалола», урожайность, семена, почва, зерно.

THE INFLUENCE OF SOWING TIMES AND MINERAL FERTILIZERS ON ELEMENTS OF THE YIELD OF RYE VARIETIES

Abstract. On the irrigated lands of the Samarkand region have been studied some elements of the structure of the rye crop of varieties Vakhshshskaya 116 and Shalola, as well as the number of grains per spike, sowing time, and per 1000 grains per spike, the effect of mineral fertilizers. With the increase in the rate of mineral fertilizers in the early (1.10) sowing of Vakhshskaya 116 cultivar, it was observed that some elements of the yield structure were reduced due to plant dormancy. It was noted that the medium-term sown variants were higher than the early and late sown variants. The lowest rate in this variety was observed in late (1.11) planted varieties. There were no cases of waterlogging in the Shalola variety, which did not adversely affect some elements of the crop structure. The number of grains per spike in the early (1.10) sowing period is from 31.3 to 50.2 grains, in the medium (15.10) sowing period - from 32.4 to 50.3 grains, and in the late (1.11) sowing period - from 30.3 grains. If it was found to be up to 41.3 grains, the grain weight in the spike ranged from 0.73 g to 1.13 g, depending on the sowing dates; 0.72 g and 1.19 g each; 0.67 g to 1.05 g, and the mass of 1000 grains, respectively, from 23 g to 28.7 g; 24.4 g and 30.0 g each; We found that it ranged from 21.5 g to 26.1 g. In general, the structure of the crop, the number of grains per spike, the mass of grain per spike and the timing of sowing per 1000 grains, as well as the combined effect of mineral fertilizers were studied. The most favorable values were obtained in the background of fertilization N180P110K90 in Vakhshskaya 116 and Shalola varieties.

Keywords: Rye (Secale cereale), crop, term, fertilizer, norm, yield, stem, variety, "Vakhshskaya-116", "Shalola", yield, seed, soil, grain.

KIRISH

Javdar (Secale cereale L.) donli ekinlarning eng muhim oziq-ovqat ekinlaridan biri hisoblanadi. Javdar donida, bug'doy doni tarkibi bilan deyarli bir xil miqdordagi ozuqa moddalar mavjud. Javdar nonining kaloriyasi yuqori, to'yimli va yaxshi ta'mga ega. Doni muhim aminokislotalarga (lizin, treonin, fenilalanin va arginin) boy bo'lib, oqsil 8,0-18,7 %, uglevodlar 70,0-80,0 %, kraxmal 51,8-69,0 %, shakar 4,0-6,0 %, kletchatka 1,9-2,2 %, kul 1,8-2,1 %, yog' 1,6-2,6 % va A, C, E, PP va B guruhiga mansub vitaminlar mavjud [1, 3].

Olingan ko'plab tadqiqotlarning tahlili ko'rsatishicha javdar turli tuproq-iqlim sharoitlarida turli muddatlardi ekish tavsiya etiladi.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

С.Л. Елисеев, Т.С. Вершинина (2017) lar, Rossiyaning Perm viloyatida kuzgi javdarning maqbul ekish muddati 14 avgustdan 28 avgustgacha ekanligini aniqlagan [4]. Е.И.Уткина, Л.И.Кедрова, Е.А.Шляхтина, М.Г.Шамова, Е.С.Парфенова (2010) lar Rossiyaning Kirov viloyatida kuzgi javdarning maqbul ekish muddati 25 avgust ekanligini ta'kidlashadi [9].

Rossiya Federatsiyasining Bryansk davlat qishloq xo'jalik akademiyasining tajriba maydonida olib borilgan tadqiqotlarda kuzgi javdarni eng yuqori don hosili N120P120K120 + N45 kg/ga qo'llanilgan variantda kuzatilgan [8].

Rossiya qishloq xo'jalik akademiyasining Perm qishloq xo'jalik xo'jalik ilmiy-tadqiqot institutida kuzgi javdarni don sifatiga mineral o'g'itlarni ta'siri o'rganilganda, nazorat-o'g'itsiz variantda don oqsili 7,55 %, don naturasi 708 g/l, gektariga N30P30K30 kg qo'llanilgan variantda esa don oqsili 8,69 %, don naturasi 735 g/l, gektariga N60P60K60 kg qo'llanilgan variantda don oqsili 8,81 %, naturasi 730 g/l, gektariga N90P90K90 kg qo'llanilgan variantda esa don oqsili 9,28 %, naturasi 727 g/l bo'lganligini aniqlangan [6]

Kuzgi javdarning hosil shakllanishiga bir qator ko'rsatgichlar jumladan, boshoqdagi donlar soni, bitta boshoqdagi don massas va 1000 ta don massasi kabi ko'rsatgichlar hisobga olinadi.

Bu bo'yicha bir qator tadqiqotchilar izlanishlar olib borishgan. Jumladan, Rossiyalik olimlarning fikricha, kuzgi javdarga mineral o'g'itlar qo'llanmaganda bitta boshoqdagi don soni

22-24 donani, bitta boshoqdagi don massasi 0,55-0,59 g ni, 1000 ta don massasi esa 23,9-25,0 g ni tashkil etgan bo'lsa, gektariga N92P106K86 kg qo'llanilgan variantlarda ushbu ko'rsatgichlar

23-24 dona, 0,63-0,68 g, 26,3-28,3 g bo'lganligi aniqlangan [11].

Rossiyaning Volga bo'yi mintaqasida kuzgi javdarning Saratovskaya 7 navini boshoq strukturasi o'rganib tahlil qilinganda, nazorat-o'g'itsiz variantda boshoqdagi boshoqchalar soni 32 ta, boshoqdagi donlar soni 31 ta, bitta boshoqdagi don massasi 0,78 g bo'lgan bo'lsa, N90R59 kg/ga qo'llanilgan variantda bu ko'rsatgichlar mos ravishda 34 ta, 33 ta va 1,04 g, N120R78 kg/ga qo'llanilgan variantda 38 ta, 33 ta va 1,06 g, N150R98 kg/ga qo'llanilgan variantda esa bu ko'rsatgichlar mos ravishda 37 ta, 33 ta va 1,02 g bo'lganligi aniqlangan [10].

Ural qishloq xo'jalik ilmiy - tadqiqot instituti olimlari tomonidan o'rganilgan kuzgi javdarning qishga chidamliligi maksimal darajada 15-25 avgustda ekilganda kuzatilgan. Mahsuldor poyalar soni eng yuqori ko'rsatgichi ham (509 dona) ekish muddati 25 аvgustda ekilganda aniqlangan. Bitta boshoqdagi don soni esa 15 avgustda ekilganda 50,3 dona bo'lib eng yuqori bo'lganligi kuzatilgan. 1000 ta don massasi ham ekish muddati 15 avgustda ekilganda eng yuqori ya'ni 30,5 g bo'lganligi aniqlangan [5].

Rossiyalik tadqiqotchi И.Н.Белоус 2009-2013 yillarda olib borgan tadqiqotlar natijasida mineral o'g'itlar me'yori oshib borishi bilan kuzgi javdarning don hosildorligi ham ko'payishini aniqlagan [2]

TADQIQOT MATERIALLARI VA METODOLOGIYASI

Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda Samarqand viloyatining sug'oriladigan tipik bo'z tuproqlari sharoitida 2018-2020 yillarda Don va dukkakli ekinlar ilmiy tadqiqot institute Samarqand ilmiy tajriba stansiyasida kuzgi javdarning Vaxshskaya-116 va Shalola navlarini 1; 15 oktyabr va 1 noyabr muddatlarda ekildi. Tajribada ma'danli o'g'itlardan ammiakli selitra-NH4NO3 (N-33-34,6 %), ammofos-NH4H2PO4 (N-11-12 %, P2O5-44-46 %) va kaliy xlorid -KCl (K20-53,7-60,0%) o'g'itlari qo'llanildi. O'g'itlarning quyidagi me'yorlari o'zaro taqqoslanib

as

vi

3

Ьн

as <

о.

as "t

s

as

£Г "t

s

в сто

1 CT

vT S o as

щ?

■S vi

E §"

S Ä

сто а rt- »

as^ го.

и А =. О.

2 о ~ в

Vi

О

в

к» о

ое ere »

се

к» о к» о

V! V!

3

С

а а

as

as

в

л ч

2L

JQ

м К) Ы Ji Ui ON О О О О О О О

о £

»

и

тг »

»

с\

сл

ЕГ

ST £Г

о ïï

ё-

В

Nazorat (o'g'itsiz) N120P70K60 N150P90K75 N180P110K90 Nazorat (o'g'itsiz) N120P70K60 N150P90K75 N180P110K90 Nazorat (o'g'itsiz) N120P70K60 N150P90K75 N180P110K90

<

fa

fa 3

fa

CD и fa

J30

JO О

о

3

fa OQ fa

ï*r

fa

3

о

зг o

4

no

о *

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

а* c^

cío*

fa 3

fa 3

fa 3

fa

<

fa

fa 3

fa

OQ О

fa 3

OQ fa

3

<

fa д.

рз' 3

fa О

-J On

О 3

fa OQ рз

OQ CD

fa

oq' fa

К

NO О

OQ О

fa 3.

cío*

fa 3

» fa

К

С

N OQ

to

О 3

fa OQ рз

OQ CD

fa

OQ fa

4

3 с

fa

fa CD

St cío*

fa

3

<

fa д.

рз' 3

рГ

OQ fa

W 3

ï*r

OQ О

fa 3.

cío*

fa 3

fa

JO

00 о

3

fa OQ рз

OQ CD

fa

oq" fa

и а*

s.

fa 3

3

£

fa

>-t OQ fa

3 о

3

fa

>-t 3

5"

OQ a*

rt fa

a* О

ЗГ О

fa OQ.

О 3

О 3.

ïv

CD О ЗГ

0Q

ЗГ

fa

3

fa N О

S

cb. oq"

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

pa 3. Z

►S] 00 о

p*

3 ^

& о

NO

о

p*

3.

cío*

pa

3

<

pa

pa"

3

pa

CD

и

pa

3 о

pa

и

зг

pa

to

3 с

S-

fa CD

St cío*

fa

3

<

fa

fa 3

рГ

>-t

fa

a*

C5.

cío*

fa 3

oq"

3 о

>-t

4.

ЗГ

fa

ON

J30

о

О 3

fa OQ fa

O

a* о

ЗГ О

fa OQ.

О 3

рГ

О 3

fa OQ ja

OQ CD

fa

OQ fa

О 3

3 CD

>-t fa

<i Ul

О

fa 3.

cío*

fa 3

fa

C5.

H рГ

OQ CD

fa

OQ fa

И Я-

fa

С

fa fa

О

2Г &

fa

-J On

-J

"oo о

3

fa OQ ja

OQ CD

fa

OQ fa

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

О 3 fa 3

fa и 3"

I

I «

OQ fa fa

fa 3.

cío*

fa 3

fa

<

fa

fa 3

fa

3

%

fa

OQ fa

3

fa N О

S

¿^

H

(Л.

Ñ '

<

fa

pa" 3

OQ fa

OQ fa

eg]

i N

%

и" зг

fa

OJ О О

о

3 fa 3

CD

cío*

fa 3

fa

а*

s.

fa 3

fa

fa и ЗГ

CD

OQ fa 3

a* о

fa и и

fa

CD и fa

О 3 fa 3

CD

C

S сю

fa

fa

3

<

fa

ю e

о

OJ

о

О

n" 3.

OQ

рз ю

И ÊT

St a* "о

и зг о

рз

з С/3 з; 3

3 с ра 3.

pa о

р*

3 о

3

ра

О 0Q

2Г рз О

зг

P3 ра

a*

О

рз N~

0Q

3 ра

ра N

О a*

В. о

ô Si

o

ЗГ

CD

3

о

^

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

& fa

g* &

OQ -fa 3

fa

fa

OQ

<

fa

pa" 3

fa

fa

a* о

ЗГ О

fa OQ.

О 3

ST

О 3

5

6

< fa

fa fa

СЛ ЗГ fa

fa 3

4.

ol

fa

CD и fa

OJ О

fa

3

^

О

о

3

fa OQ fa О

зг

fa

fa a*

3- H

£ g-

Pu ^

fa

49. О g*

о Я.

On 3

ч.

fa CD

St

ЗГ

3 с

я.

0Q fa

а* О

0Q

3 CD

fa

ЗГ

fa

fa

а* о

ЗГ О

fa OQ.

О 3

О

N.

fa

2t О

fa

и о

с/з ^ fa

(Л и

oq' S

fa

Р3

«, S

CD fa

S-

OQ. о" з; ST

S*

о зг

fa

CD Bt (V О

В*

tr pa

S*

N OQ

fa

3

OQ <

fa X и ЗГ

O

„ ça

OQ NC fa

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

m!

^ ON

3 <

CD fa

СЛ ЗГ

3

%

fa 3

5"

OQ

a* о

зг о

О

зг

fa

Я

С

N

е оч.

Pa

pa

а*

о

ЗГ О

pa 0Q.

О 3

О

о о

pa

О 3

3

pa

(Л (Л

H

Ö

о

pa

<

pa

3

OQ

зг о

зг

pa

о о

H

Z >

H

нн

^

г

>

s

___

pa и ЗГ

о g

s з 3.

er 3t

ÏÏ ^

pa ^

сг сг о

ЗГ ^

О р

о Я-

pa ^

49.

& О

О

3 g

3 сю.

и о

(Л ЗГ

Щ. $

<

pa

ça pa и OQ

С

3 ST

pa 3

а* о

зг о

pa

Ö

В* рГ

В1 в*

рГ

ра N.

ЗГ С

ÊT £

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

рГ

чз

ра

^

ра

н 3=

рз рэ ^

►Р 3

►О рз О ^

ю о о

О

ра 3

3

ра

(Л.

ра

О

(Л.

ра

ра N

О 3

ра

ра а*

^ з

о К pa £

О

S*

N

С 43

о

<

pa О

3

pa

С 3

В-

pa зг

pa

Я.

<

pa

з;

О а*

St

О £

рГ

зг

0Q pa 3

О 3 pa

С 3

с

<

о зг pa 3

С

2

0Q

Ю О

о

00 о

о

(л \о pa ^Г1

Ón О

О

_ О

г—г*

р 0^

w ^

►rî H <В я!

а* g-

pa ^

<—i

3t ^

ра N

H

ja

pa pa

pa

О a*

OQ CD pa JV

О и

зг

3

pa

ста' ^

CD

pa 3

О

я.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Olib borilgan tadqiqot davomida kuzgi javdar navlarini boshoqdagi don massasi eng yuqori miqdori 15 oktyabrda ekib gektarigi N180P110K90 kg qo'llanilgan variantda navlarga mos ravishda 1,17; 1,19 g bo'lganligi kuzatildi. Javdarning Vaxshskaya 116 navini erta (1.10) muddatda ekilganda mineral o'g'itlar me'yorini oshirish bilan bitta boshoqdagi don massasi kamayishi kuzatildi. Bunga asosiy sabab o'simlikning yotib qolishi bo'ldi. Ammo Shalola navida erta (1.10) muddatda ekilganda mineral o'g'it me'yori oshib borishi bilan bitta boshoqdagi don massasi ham oshib bordi. Bu holat o'rta (15.10) va kechgi (1.11) muddatlarda ekilganda ham kuzatildi. Bitta boshoqdagi don massasi eng kam ko'rsatgich kechgi (1.11) ekilgan muddatda bo'lishi aniqlandi. Yuqori ko'rsatgich o'rta (15.10) muddatda ekilganga nibatan nazorat-o'g'itsiz variantda navlarga mos ravishda 0,06; 0,05 g, gektariga N120P70K60 kg qo'llanilgan variantda 0,2; 0,16 g, N150P90K75 da 0,19; 1,16 g, N180P110K90 variantda esa 0,19; 0,14 g don massasi kam bo'lganligi kuzatildi [rasm 2,].

1,4

1,2 1

0,8 0,6 0,4 0,2 0

Vaxshkaya-116 ■ Shalola

2-rasm. Javdar navlarining bitta boshoqdagi don massasiga ekish muddatlari va mineral

o'g'it me'yorlarining ta'siri. (2018-2020 yy.)

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

MUHOKAMA

Tajribada o'rganilgan har ikkala navning 1000 ta don massasi tahlili shuni ko'rsatdiki, ekish muddatlari va mineral o'g'itlar sezilarli darajada ta'sir etishi kuzatildi. Eng yuqori ko'rsatgich o'rta muddatda (15.10) ekilgan variantda kuzatildi. Vaxshskaya 116 navida Shalola naviga nisbatan nazorat-o'g'itsiz variantda 0,6 g, N120P70K60 variantda 0,6 g, N150P90K75 variantda 1,1 g va N180P110K90 variantda esa 1,8 g ga kam bo'ldi. Umuman javdarning 1000 ta don massasi Vaxshskaya 116 naviga nisbatan Shalola navida barcha variantlarda yuqori bo'lganligi aniqlandi.

Erta muddatda (1.10) ekilganda javdarning Vaxshskaya 116 navida mineral o'g'itlar me'yorini oshirish bilan o'simlik yotib qolishga moyilligi kuzatildi. Bu esa o'z navbatida 1000 ta don massasini kamayishiga olib keldi.

XULOSA

Xulosa qilib aytganda Samarqand viloyatining sug'oriladigan bo'z tuproqlarida kuzgi javdar navlarini hosil strukturasiga ya'ni bitta boshoqdagi donlar soni, boshoqdagi don massasi

1 oktyabr 15 oktyabr 1 noyabr

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

va 1000 ta don massasi eng yuqori bo'lishini taminlash uchun ekishni 15 oktyabrda o'tkazib mineral o'g'itni N180P110K90 me'yorda qo'llash tavsiya etiladi.

REFERENCES

1. Бахтизин Н. Р. Озимая рожь. / Н. Р. Бахтизин Р. Р. Исмагилов. - Уфа : [б. и.], 1991. -248 с.]

2. Белоус И.Н. Влияние комплексного применения средств химизации на урожайность и качество зерна озимой ржи в условиях радиоактивного загрязнения. " АГРОЭКОЛОГИЯ" Журнал. Плодородие №4*2015. С - 47-48.

3. Белугина Н. О. Источники хозяйственно-ценных признаков озимой ржи / Н. О. Белугина, Е. В. Блинова // Труды по прикладной ботанике, генетике и селекции. Т. 162. - Санкт-Петербург : ВИР, 2016. - С. 166-170.

4. Елисеев С.Л., Вершинина Т.С., Необходимость уточнения срока посева озимой ржи. Пермский аграрный вестник №1 (17) 2017. 34-с

5. Жолобова М.С. Урожайность озимых культур в зависимости от нормы высева и сроков посева семян в условиях Свердловской области. / М.С.Жолобова, Н.В.Кандаков, Г.Н.Потапова // Аграрный вестник Урала № 11, 2011 г. 90 c.

6. Неволина К.Н. , Влияние минеральных удобрений на урожайность и качество зерна озимых зерновых культур в предуралье. Достижения науки и техники АПК, №5-2013.

7. Потапова Г.Н., Иванова М.С., Кандаков Н.В., Зависимость урожайности озимой тритикале от срока посева и нормы высева семян в условиях Свердловской области. Аграрный вестник Урала № 10 (164), 2017 г.

8. Сычёв М.С., Малявко Г.П., Сычёва И.В. Влияние минерального питания на развитие инфекционного выпревания озимой ржи. В сборнике: Агроэкологические аспекты устойчивого развития АПК. Материалы XI Международной научной конференции. 2014. С. 285-288

9. Уткина Е.И., Кедрова Л.И., Шляхтина Е.А., Шамова М.Г., Парфенова Е.С. Технологические особенности возделывания сорта озимой ржи Фаленская 4 в условиях изменяющегося климата. Аграрная наука Евро-Северо-Востока, № 5 (48), 2015 г. С-35.

10. Петров Н.Ю., Таранова Е.С., Кузнецова Е.А., Калмыкова Е.В.. Формирование качественных характеристик хлебобулочных изделий в процессе производства и переработки зерна озимой ржи в условиях Нижнего Поволжья: монография/ Волгоград: ФГБОУ ВО Волгоградский ГАУ, 2015 - 136 с.

11. Таланов П.И., Фасхутдинов Ф.Ш., Миннуллин Г.С., Таланов И.П. Влияние

агрохимикатов и электромагнитных полей квч диапазонов при предпосевной обработке семян и фонов питания на формирование урожайности озимой ржи. Агрохимический вестник № 6 - 2016. С-49.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.