CC BY
61МРНТИ 14.29.09, 14.25.09
ИНКЛЮЗИВТ1 Б1Л1М БЕРУ ЖАГДАЙЫНДА ЕРЕКШЕ Б1Л1М БЕРУД1 ЦАЖЕТ ЕТЕТ1Н Б1Л1М АЛУШЫЛАРЫНЬЩ ОЦУ ЖЕТ1СТ1КТЕР1Н БАГАЛАУДЬЩ ЦАЗ1РГ1
ЖАГДАЙЫ
С.Е. Агыбаева 1, Г.С. Оразаева 2
1 «Дефектология» мамандыгыньщ 1-курс докторанты, 2 п.г.к., доцент, «Арнайы жэне элеуметпк педагогика» кафедраныц мецгерушю 1 Абай атындагы Казак улттык педагогикалыц университету 2 Казак мемлекетпк цыздар педагогикалык университету Алматы к., Казакстан email: agybaeva_saule@list.ru
Макалада АКШ, ¥лыбритания, Ресей мен Казакстандагы инклюзивт1 б1л1м берудщ даму мэселер1 мен тенденциялары карастырылады. Макаланыц нег1з1г1 белшнде инклюзивт1 бшм беруд1 жузеге асыру жагдайындагы ерекше бшм беруд1 кажет етет1н бшм алушылардыц оку жет1ст1ктер1н багалау мэселес1 кетер1лед1. Авторлар инклюзивт1 б1л1м беруд1 жузеге асыру жагдайындагы ерекше бшм беруд1 кажет етет1н б1л1м алушылардыц оку жепспктерш багалау барысында назар аудару керек непзп кагидаларды ашып керсетед1. Макалада катац мемелекетпк бшм беру стандартыныц нег1з1нде дурыс багалауды жузеге асыру мумк1н емес екеш керсет1лед1. Макаланыц нег1зг1 корытындылары ерекше бшм беруд1 кажет етет1н бшм алушылардыц оку жетютжтерш багалау жуйес1 бойынша оку-эд1стемел1к нускаулыктарды кецейт1 мен толыктыру кажетт1г1н карастырады.
Tyüíh свздер: бЫ1м берудщ инклюзивтыт, инклюзия, рекше бшм беруд1 цажет ететт балалар, MYмкiндiгi шектеултк, критериалды багалау, оцу жетгстгктерг
Бшм беру жуйесшде ерекше бшм берущ кажет ететш балаларды калыпты катарластардыц ортасына енгiзу - инлюзия удерю - уакыт талабы болып табылады жэне зацнамага сэйкес балалардыц бiлiм алу кукыктарын жузеге асыру удерiсi болып табылады.
Инклюзивн бiлiм беру (фр. Inclusif - езше енгiзушi, лат. Include - камтимын, енгiземiн) -барлык балалардыц эртурлi кажеттшктерше бейiмделу тургысында, барлыгы ушш бiлiм берудiц KOлжетiмдiлiгiн камтитын жалпы бiлiм берудi дамыту удерiсi, бул ез кезепнде ерекше бiлiм берущ кажет ететiн балалардыц бiлiм алуына деген колжетiмдiлiгiн камтамасыз етедi [1].
Инклюзия ерекше бшм берущ кажет ететш балаларды жалпы бшм беретш уйымдарга тек кана «механикалык» енпзущ камтымайды. Мунда сез аталган бшм беру уйымында ерекше баланы бешмдеу ушiн кажеггi алуан турлi жагдайлардыц кец аукымын куру, балаларды окыту жэне бейiмдеу ушiн кажеггi техникалык жэне сэулеггiк езгерiстердi енгiзгенге дешн, психолог, дефектолог, логопед сиякты тузету багытындагы мамандардыц осындай баланы кажетп колдауын камтамасыз ету аркылы баланы кабылдау атмосферасын - кедергiсiз ортаны куру туралы болады.
Ерекше бшм берущ кажет ететiн балаларды жэне калыпты дамыган балаларды бiрыцFай элеуметпк жэне бiлiм беру кецiстiгiнде бiрiктiру, бiркатар жалпы педагогикалык, элеуметтiк жэне гуманиснк мiндеггердi шешуге мумкiндiк бередг
Элемдiк тэжiрибе ерекше бiлiм берущ кажет ететш балалардыц балалык кезден бастап деш сау катарластарыныц кауымдастыFына тусiп, олармен бiрге элеумеггендiрудiц аса жоFары децгейiне жететiнiн сенiмдi керсетедг
Интеграция элеуметгiк-педагогикалык феномен ретiнде бiрнеше Fасырларды камтиды. Арнайы бiлiм берудщ тарихына кез жугiртетiн болсак, дамуында ауыткуы бар балаларды жэне калыпты балаларды бiрлесiп окыту идеясыныц осындай балалардыц бшм алу кукыныныц мойындалFан кезiнен басталFанын керсетедi. Шет елдерде 1970 жылдардан бастап, мумкiндiгi шектеут тулFалардыц бiлiм алу мумкiндiктерiн кецейтуге ыкпал ететiн нормативтi актiлер пакетш курастыру жэне ендiру жYргiзiлiп келедг А^Ш жэне Еуропаныц заманауи бшм беру саясатында бiрнеше туFырлар дамыиан, атап айтсак: мэйнстриминг, интеграция, инклюзия. Мэйнстриминг мумкшдш шектеулi окушылардыц ез катарластарымен мерекелерде, эртурлi кызыкты баFдарламаларда карым-катынаска тусетiнiн камтиды. Интеграция психикалык жэне дене бузылыстары бар балалардыц кажеттшктерш, олар ушiн бейiмделмеген, езгермеген турвде калFан бiлiм беру жуйешмен сэйкестiкке келтiрудi бiлдiредi. Ендiру немесе инклюзия,
мектептердi реформалау жэне оку бвлмелерiн кайта жоспарлау, барлык балалардыц кажеттiлiктерi мен муктаждыктарына жауап берудi, сэйкестендiрудi бiлдiредi. 1990 жылдары АКЩ-да жэне Еуропа елдерiнде мугедек балалардыц ата-аналарын взвдш уйымдастыру, инклюзивтi бiлiм беру идеяларын таратуга ыкпал еткен ересек мумюндш шектеулi тулгалардыц жэне олардыц кукыктарын коргаушылардыц когамдык белсендiлiгi мэселелерiне арналган бiркатар басылымдар жарык кврдi.
¥лыбританияда инклюзивтi бiлiм берудi енгiзу барлык санаттагы мYмкiндiгi шектеулi балаларга карапайым жалпы мектептерде бiлiм алу кукыгын усынатын «Бшм беру туралы Акт» шыкканнан кейiн 1976 жылдан басталды. Сонда да болса, казiргi кезде Англиядагы бiлiм беру жYЙесiнде инклюзивт квпшiлiк мектептерден баска, арнайы мектептер де бар. Арнайы мектептерде непзшен мYгедектiктiц вте ауыр тYрлерiне шалдыккан балалар окиды. Англияныц мектептерi ею санатка бвлiнедi, бул мектепке дешнп бiлiм беру мекемелерiн жэне бастауыш мектептi бiрiктiретiн, 4 жастан 12 жаска дейiнгi балалар окитын бастауыш мектеп (Ргта^Лоо^) болып саналады. Бастауыш мектептщ жанында денсаулык, отбасылык мэселелер бойынша ата-аналарга кецес беретiн балалар орталыктарын вте жиi кездестiруге болады. 13 жастан 18 жаска дешнп ересек балалар жекеленген мектептерде бшм алады (SeniorSchools). Балалар орталыктарыныц, бастауыш жэне жогары мектептщ YЙлесiмi окытудыц сабактастыгына ыкпал етедi жэне туылганнан бастап мектеп бiтiргенге дейiн мYмкiндiгi шектеулi балаларды бакылауга мYмкiндiк береди
Агылшын мектептерiне ерекше бiлiм беруд кажет ететiн балаларды окыту Yшiн косымша каржыландыру бвлiнедi. Мундай мектептерде бшкп кызметкерлердi даярлау жYЙесi жумыс iстейдi. Кажеттшгше карай мYгедек окушыларга ассистент бвлiнедi, окытудыц жеке багдарламасы курастырылады.
МYмкiндiгi шектеулi балалар карапайым сыныптарда барлыгымен бiрдей ецбек етедь Англияныц мектептерiнде денсаулыгы, улты немесе дши катыстылыгы бойынша балалар арасында айырмашылыкты ажыратуга жол бермейтiн атмосфера курылган.
Инклюзивтi бiлiм берудiц экономикалык тиiмдiлiгiн аныктауга арналган 1980-1990 жылдарда жYргiзiлген зерттеулер, интеграциялык бiлiм берудщ басымдылыгын келесi терминдер аркылы кврсетедк пайда, тиiмдiлiк, жетiстiктер.
Kазiргi кезде квптеген батыс елдерiнде мYгедек балаларды интеграциялаудыц мацыздылыгына катысты белгiлi консенсус калыптасты. Мемлекеттiк, муниципиалды мектептер ерекше бшм беруд кажет ететiн балаларга бюджетпк каржыландыруга ие болады, соган сэйкес олар ресми тYрде мYгедектер ретiнде тiркелген окушылар саныныц артуына кызыгушылык танытады.
Инклюзивтi бiлiм беру туралы ^агидалар 2006 жылдыц 13 желтоксанында Б¥¥-ныц Бас Ассамблеясы колдаган Б¥¥-ныц «МYгедектердiц кукыктары туралы» Конвенциясына енпзшген.
ТМД елдерiнде интеграциялык (инклюзивтi) окыту жагдайында ерекше бiлiм берудi кажет ететш окушыларды колдау тэжiрибесi келес мэлiметтердi камтиды: Ресейде алгашкы инклюзивт бiлiм беру мекемелерi 1980-1990 жылдары пайда болды. Мэскеу каласында 1991 жылы Емдiк педагогика Орталыгыныц жэне ата-аналардыц когамдык уйымыныц бастамасы бойынша, «Ковчег» (№1321) инклюзивт бiлiм беру мектебi ашылды. 1992 жылдыц ^з айынан бастап Ресейде «Денсаулык мYмкiндiктерi шектеулi тулгаларды интеграциялау» жобасын жYзеге асыру басталды. Соныц нэтижесiнде 11 аймакта мYмкiндiгi шектеулi балаларды интеграциялап окыту бойынша эксперименттiк аландар курылды. Эксперименттiц нэтижесi бойынша екi халыкаралык конференция вткiзiлдi (1995, 1998). 2001 жылдыц 31 кацтарында Ресейдегi интеграциялык окыту мэселелерi бойынша Халыкаралык гылыми-практикалык конференциясына катысушылар, денсаулык мYмкiндiктерi шектелген тулгаларга интеграциялык бiлiм беру Тужырымдамасын кабылдады. Денсаулык мYмкiндiктерi шектелген балалармен жумыс iстеуге педагогтарды даярлау максатында, РФ-ныц бiлiм Министрлiгi 1996 жылдыц 1 кыр^йегшен бастап педагогикалык ЖОО-ныц оку жоспарларына «Арнайы (тYзету) педагогиканыц негiздерi» жэне «Денсаулык мYмкiндiктерi шектелген балалардыц психологиясыныц ерекшелiктерi» курстарын енпзу туралы шешiм кабылдады. 2008-2009 жылдары инклюзивт бiлiм беру моделi Ресей Федерациясыныц бiркатар облыстарында, эртYрлi типтеп бiлiм беру мекемелерiнде эксперимент ретшде белсендi енгiзiлдi: Архангельск, Владимир, Ленинград, Мэскеу, Нижегород, Новгород, Самара, Томск жэне баска облыстар [1].
Ka3ipri кезде Казацстанда инклюзивн тэжiрибенi жапы бшм беретш мектептерде жетiлдiрудщ белсецщ YPДiсi жYргiзiлiп келедi. Республикада инклюзивн бшм берущ дамыту мацсатында, инклюзивн бшм берущ дамытуды нормативн-цуцыцтыц цамтамасыз ету жетiлдiрiлуде. КР-ныц «Бшм туралы Зацында» «инклюзивн бiлiм беру» ^гымы ерекше бiлiм алу цажеттшктерш жэне жеке мYмкiндiктерiн ескерiп, барлыц бшм алушылардыц бшм алуга тендей цолжепмдшгш цамтамасыз ететiн YPДiс ретiнде нацтыланган (1 Бап). «Ерекше бiлiм берущ кажет eTeTÏH т¥ЛFалар (балалар)» жана ^ымы енгiзiлдi. ^Р бiлiм жэне Fылым Министрлiгi ^азакстан Республикасында инклюзивн бьшм берудi дамытудаFы Т^жырымдамалык т^ырларын бекiттi (КР БFМ 2015 жылдыц 1 маусымдагы №348 буйрыгы); 2015-2020 жылдарга арналган инклюзивтi бiлiм беру жYЙесiн эрi царай дамыту бойынша ic-шаралар Кешенi (КР БFМ 2014жылдыц 19 желтоцсанындагы №534 буйрыгы).
Казацстан Республикасында инклюзивн бшм берущ жYзеге асыру, педагогтардыц сыныптагы эрбiр бшм алушыныц жеке ерекшелiктерiне жэне мYмкiндiктерiне ерекше назар аударуды, бiлiм беру YДерiсiн дараландыруды, бiлiм беру YДерiсiнiн аясында оцушылар арасындагы внiмдi езара эрекеттестiктi цамтамасыз етудi, ерекше бшм берущ цажет ететш бшм алушылардыц оцу женснктерш багалау YДерiсiн саналы царастыруды талап етедi.
Оцыту мацсатында багалау - бул сенiмдi мэлiметтердi iздеу жэне интерпретациялау YPДiсi, оларды оцушылар мен мyFалiмдер бiлiм алушылардыц оцыту барысында цайда болатынын шешу Yшiн, эрi царай цалай эрекет ету цажеттшгш бiлу Yшiн цолданады [2].
Оцыту мацсатындагы багалау келес сипаттамаларга ие [3]: оцыту мен Yйрету YPдiстерiне кiрiктiрiлген, олардыц мацызды бвлiгi болып табылады; мyFалiмдер мен оцушылардыц оцу мацсаттарын талцылауды жэне сэйкестендiрудi цамтиды; оцушыларFа оцыту мацсаттарын саналы yFынуFа квмек беруге баFытталFан; оцушыларды взiн-взi баFалауFа немесе бiр-бiрiн баFалауFа баулиды; оцушылардыц оцу барысында цандай цадам жасаудыц цажеттшгш саналы yFынуFа квмек беретiн керi байланысты цамтамасыз етедi; эрбiр оцушыныц жацсы жетiстiктерге жете алатынына деген сешмдшктерш ныFайтады; мyFалiмдер мен оцушыларды баFалау мэлiметтерiн царастыру жэне рефлексиялау YPдiстерiне тартады.
Бiлiм беру уйымдарында педагогтардыц баFалаушы iс-эрекетiн зерттеу, ерекше бшм берущ цажет ететш бшм алушылардыц ю-эрекепн суммативн жэне формативп баFалаудын, тарау бойынша суммативтi баFалаудыц, (ТСБ) жэне тоцсан бойынша суммативн баFалаудыц бiрцатар мэселелердi туындататынын кврсетп. Бацылау жумыстары (срез) эрбiр тараудыц жэне эрбiр тоцсанныц цорытындысы бойынша втюзшедг Нэтижесiэнде оцушылар тоцсан бойынша 34 рет сурацтар, тест, бацылау жумыстары тYрiндегi тарау бойынша суммативн баFалау жэне тоцсан бойынша суммативн баFалауды тапсырады. Тоцсандыц жэне жылдыц цорытынды баFа арнайы формула бойынша шьтарылады.
Педагогтардыц баFалары непзшен констататациялыц жэне ацпарат берушi функцияларды орындайды: оцушыларды академиялыц бiлiм кушнде баFдарлайды; оцу жаFдайында олардыц женснп немесе сэтсiздiгi туралы белгi бередг БаFалаушы пайымдаулардыц квп жаFдайда дифференциалды емес сипаты болады, олар баFалаудыц базалыц влшемдерiнiн тар диапазонына CYЙенедi (эдетте бiр - «бшм жэне бшктердщ цалыптасцан децгеш»); эрбiр базалыц влшем бойынша баFалаушы кврсеткiштердiн тар диапазонын цолданады; элеуметтiк-нормативтi эталондарFа баFдарланFан.
Инклюзивтi бiлiм беру жаFдайында ерекше бшм берущ цажет ететш бшм алушыларды баFалау бойынша iс-эрекет тшмдшп жеткiлiксiз болып табылады, себебi ол оцу YPДiсiнде жэне оныц нэтижелерше мацызды эсер етпейдi; компенсаторлыц бшм мен бiлiктердi цолдануды ынталандыратын арнайы жаFдайларды цyруFа баFытталмаFан; эсiресе инклюзивн бшм беру жаFдайындаFы сабац барысында элеуметпк взара эрекеттестiк YPДiстерiн ынталандырмайды (сыныптаFы позитивтi эмоционалды тон, барлыц балалардыц психофизикалыц дамуыныц мыцты цырларына тiрек жасау, эрбiр бiлiм алушыныц жепснк жаFдаятын цуру).
2015 жылы Ы. Алтынсарин атындаFы ¥лттыц бшм беру академиясы мYмкiндiгi шектеулi балалардыц оцу женснктерш критериалды баFалау жYЙесiн ендiрудiн эдiснамалыц жэне оцу-эдютемелш негiздерiн цурастырды.
Алайда, баFалаушы ю-эрекет мэселесi инклюзивтi бiлiм беру жуйесшде взекн мэселе болып цалады. К^рп кезде цандай баFалау технологиялары суранысца ие? Оларды инклюзивтi бiлiм беру жаFдайында цолдану мYмкiн бе? Ерекше бшм берущ цажет ететш оцушыларды баFалау жYЙесiн цандай цаFидаларFа CYЙенiп цуру цажет? Оцушыларды бацылау-баFалаушы ю-
эрекет тэсшдерше калай уйретуге болады? Бул сурактардыц барлышына бiлiм берудщ барлык сатыларындагы педагогтар жауап беруге тырысады. Бiздщ бiлiм беру мекемесшщ педагогтары да казiрri кезде окушылардыц жетютштерш багалау жYЙесiн кайта магыналау, жаца багалау технологияларын белсендi iздеу жэне апробациялау Yрдiсiнде.
Инклюзивтi сыныптагы накты баланы окыту нэтижелерiн багалаудыц эдiстерi мен формаларын курастыру, бейiмделген оку багдарламасын жYзеге асыру саласындагы тYЙiндi мэселелердi бiрi болып табылады. Окытушылар мен психологиялык-педагогикалык колдау мамандарыныц жумысыныц тшмдшгшщ аса мацызды кврсеткiштерi, бала дамуыныц жагымды динамикасында кврiнiс табады. Белгiлi уакыт аралыгында баланыц «^озгалысыныц» мазмунын багалау, жеке бiлiм беру багдарламасын курастыруда муFалiмдер, ата-аналар жэне колдау кврсету мамандары курастырFан мшдеттермен тiкелей байланысты. Инклюзивтi бiлiм беруде окыту нэтижелерш баFалаудаFы киындыктарFа жол бермеу Yшiн, муFалiмшц iс-эрекетi келес принциптерге негiзделуi кажет:
1. БаFалау бiлiм беру тэжiрибесiне кiрiктiрiлген Yздiксiз YPДiс болып табылады. Окыту сатысына байланысты диагностикалык жэне бакылаушы (срез) баFалауды колдануыFа жол берiледi. Сонымен бiрге, корытынды баFа кыту мерзiмiнде жинакталFан баFалардыц жалпы нэтижесi ре^нде курылуы мYмкiн.
2. БаFалау тек критериалды болуы мYмкiн. БаFалаудыц непзп критерийлерi ретiнде, окытудыц жоспарланFан нэтижелерi алынады (жеке бiлiм беру баFдарламасын курастырFан жаFдайда (ЖББ) - баFдарламалык материалды бала децгешндеп жеке кабшеттерге сэйкес курастыру мiндетi). Сонымен бiрге, баFалаудыц ережелерi мен критерийлерi алдын ала тек муFалiмге белгiлi болады.
Кейде жумысты баFалаудыц жалпы критерийлерш усак жэне аймактык деп ажырату кажет. Эрбiр жаFдайда, муFалiм жумыстыц кандай критерийлер бойынша баFаланатынын айтады, сонымен бiрге осы критерийлер туралы тэлiмгерге жэне ата-аналарFа акпарат береди Жетекшi критерий баланыц накты тапсырманы орындау формасына эсер етедi.
3. БаFаныц квмегiмен баFалауFа окушылардыц ю-эрекет жэне осы iс-эрекеттiц нэтижелерi ушырауы мYмкiн, бiрак баланыц жеке сапаларын баFалауFа тYCпейдi. БаFалауFа тек YЙретiлетiн немесе окытылатын нэрсе тYседi.
4. БаFалау жYЙесi окушылардыц взiн-взi баFалау жэне взара баFалау даFдылары мен эдеттерш мецгерiп, бакылау жэне баFалау бойынша iс-эрекетке енгiзiлетiндей жаFдайда курылуы кажет.
Критериалды баFалау окушылардыц тYЙiндi кузыреттшктерш калыптастыруFа ыкпал ететiн, бiлiм берудщ максаттары мен мазмунына сэйкес, бшм беру YPДiсiнiц барлык катысушыларына алдын ала белгш, накты аныкталFан критерийлермен окушылардыц оку жетютштерш салыстыруFа непзделген YPдiс ретiнде карастырылады [4].
Отандык зерттеушiлер жэне жацашыл-педагогтар баFалау жYЙесiн жацартудыц негiзгi баFыттары ретшде, муFалiмнен бiлiм алушыларFа бакылау-баFалау механизмдерш бiрте-бiрте берудi, констатациялык бакылаудан диагностикалык, процессуалды бакылауFа втудi, бiлiм алушылардыц жоспарланFан нэтижелердi мецгеруi туралы алышан акпарат негiзiнде бiлiм беру сапасын баскаруды жYзеге асыруFа мYмкiндiк беретш тиiмдi керi байланысты камтамасыз етудi атайды. Каирп кезде Ресейде баFалау технологияларыныц курастырылFан жэне апробациядан вткен тэжiрибесi бар. Ерекше бiлiм берудi кажет ететiн бiлiм алушылардыц оку жетютштерш баFалау тэжiрибесiн инклюзивтi бшм берудщ талаптарына сэйкес туFырда талдау, келес тужырым жасауFа мYмкiндiк бередк мYмкiндiгi шектеулi окушылардыц оку жетютштерш баFалау мэселесiн критериалды баFалауды калыптастыру аркылы шешуге болады [5].
Мэскеу мемлекетпк педагогикалык университетiнiц арнайы педагогика Институтыныц окытушылары Журавлева Ж.И., Кожекина Т.В. «Денсаулык мYмкiндiгi шектелген баланыц ерекше бшм алу кажеттшктерш есепке алу, баFалаудыц арнайы жэне толыкканды шкаласын колдануды камтиды. Мундай шкалалар жалпы бiлiм беру стандартында кврсетiлген баFдарларFа жетуде бiлiм алушылардыц дамуында минималды кадамдарын аныктау Yшiн кажет, сонымен бiрге, кYтiлетiн жэне алышан нэтижелер арасындаFы аракатынасты барынша дэл баFалау Yшiн кажет» - деп атап кврсетедi [6].
Осылайша, бiлiм беру баFдарламасын мецгерудщ пэндiк, метапэндiк жэне тулFалык нэтижелерш объективт баFалау Yшiн казiргi муFалiмдерге баFалау шкалаларыныц мазмунын, икемдiлiгiн курастыру, влшеушi жэне жинактаушы баFалау куралдарын колдануды талап етедi.
Психофизикалыц даму ерекшелiктерi бар балалардыц оцу-танымдыц ю-эрекетш баFалаудын цосымша критерийлерiн аныцтау цажеттiлiгi туралы арнайы педагогиканыц цаFидаларын Н.А. Белякова, Н.М. Назарова, Е.Г. Речицкая [7] жэне т.б. цурастырды; юршпршген оцыту жэне тэрбиелеу сыныптарында баFалауFа цойылатын спецификалыц талаптарды жYзеге асыру туралы Fылыми-эдiстемелiк идеяларды А.М. Змушко, С.Ф. Левяш, Т.В. Лисовская, Т.Л. Лещинская, В.И. Олешкевич сипаттады [8].
Казiргi кезде цолда бар оцу-эдютемелш материалдар бiлiм беру YPДiсiндегi психофизикалыц даму ерекшелiктерi бар балаларды баFалауды уйымдастыруды царастырады, алайда инклюзивтi бiлiм беру тэжiрибесi Yшiн взектi мэселелердiн шешiлуiн цамтамасыз етпейдц яFни оцу-танымдыц iс-эрекеттi баFалаудаFы жеке-дифференциалды туырды жYзеге асыруFа мYмкiндiк бермейдц ерекше бiлiм берудi цажет ететш бiлiм алушылардыц оцу жетiстiктерiн баFалау YPДiсiн жеткiлiксiз эдiстемелiк цамтамасыз етуде, мыцты цырларFа тiрек жасауFа мYмкiндiк беретiн баFалау цуралдарын, кврсеткiштерiн жэне критерийлерш нацтылауды талап етедi.
Инклюзивт YPдiстердi бiлiм беру тэжiрибесiнде белсендi дамыту, берiлген мэселенiн эрi царай терец зерттелуш жэне бiлiм алушылардыц оцу жетюпктерш баFалау жYЙесiнiн мазмунын толыцтыруды талап ететiнiн кврсетедi, бул эрбiр бала Yшiн жетiстiк жаFдаятын цуруда, оцу мотивациясын ынталандыруда жэне баланы цоFамда элеуметтендiру нэтижесi репнде царастыруда кврiнiс табады.
ПайдаланылFан эдебиеттер
Инклюзивное образование: результаты, опыт и перспективы: Сборник материалов III Международной научно-практической конференции / Под ред. С.В. Алехиной. - М.: МГППУ, 2015. - 528 с.
Типология и характеристика программ оценки учебных достижении школьников /Болотов В.А., Вальдман И.А //Интернет журнал «Проблемы современного образования» 2013, №5.
1. Assessment for learning: 10 principles, assessment reform group, 2002.
2. Система критериального оценивания учебных достижений учащихся. Методическое пособие. - Астана: Национальная академия образования им. И.Алтынсарина, 2013. -80 с.
3. Красноборова, А. А. Технология критериального оценивания в логике компетентностного и личностно ориентированного подходов. [Текст] / А.А. Красноборова // Начальная школа плюс До и После. - 2010. №1. - C. 76 - 78.
4. Деятельность педагога, учителя-предметника, классного руководителя при включении обучающихся с ограниченными возможностями здоровья и детей-инвалидов в образовательное пространство: методические материалы для педагогов, учителей-предметников, классных руководителей образовательных организаций (серия: «Инклюзивное образование детей-инвалидов, детей с ограниченными возможностями здоровья в общеобразовательных организациях») / О. Г. Приходько и др. - М.: ГБОУ ВПО МГПУ, 2014. - 227 с.
5. Тупоногов, Б.К., Белякова, Н.А. оценка знаний, умений и навыков слепых и слабовидящих школьников / Б.К. Тупоногов, Н.А. Белякова // Дефектология. - 2009. - № 6. - С. 37-41.
6. Олешкевич, В.И. Интегрированное обучение: факторы успешности /В.И. Олешкевич // Дефектология. — 2006. - № 5. - С. 21-26.
СОВРЕМЕННОЕ СОСТОЯНИЕ ОЦЕНИВАНИЯ УЧЕБНЫХ ДОСТИЖЕНИЙ ОБУЧАЮЩИХСЯ С ОСОБЫМИ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫМИ ПОТРЕБНОСТЯМИ В УСЛОВИЯХ ИНКЛЮЗИВНОГО ОБРАЗОВАНИЯ
С.Е. Агыбаева 1, Г.С. Оразаева 2 1 докторант 1 курса специальности «Дефектология» 2 к.п.н., доцент, зав. кафедрой специальной и социальной педагогики 1 Казахский национальный педагогический университет имени Абая, Алматы, Казахстан, 2 Казахский государственный женский педагогический университет, Алматы, Казахстан,
email: agybaeva saule@list.ru
В статье рассмотрены вопросы развития инклюзивного образования в США, Великобритании, России и Казахстане, проблемы и тенденции. В основной части статьи поднимаются вопросы оценивания учебных достижений обучающихся с особыми образовательными потребностями в условиях реализации инклюзивного образования. Авторами раскрываются основные принципы, которых должны придерживаться преподаватели при оценивании учебных достижений обучающихся в условиях инклюзивного образования. В статье предполагается, что правильность оценивания при наличии жесткого государственного образовательного стандарта невозможна. Основные выводы статьи предусматривают необходимость расширения и дополнения учебно-методических рекомендаций по системе оценивания учебных достижений обучающихся с особыми образовательными потребностями.
Ключевые слова: инклюзивность образования, инклюзия, дети с особыми образовательными потребностями, ограниченные возможности, оценивание, критериальное оценивание, учебные достижения
MODERN ASSESSMENT OF LEARNING ACHIEVEMENTS OF STUDENTS WITH SPECIAL EDUCATIONAL NEEDS IN INCLUSIVE EDUCATION
S.E. Agybaeva1, G.S. Orazaeva 2
1 PhD student of the 1st course of the specialty "Defectology" 2 Cand. Sci. (Pedagogy), Associate Professor, head of the Special and Social Pedagogy Department 1Abai Kazakh National Pedagogical University, Almaty, Kazakhstan 2 Kazakh State Women's Teacher Training University, Almaty, Kazakhstan email: agybaeva_saule@list.ru
The article deals with the development of inclusive education in USA, Great Britain, Russia and Kazakhstan, its problems and trends. The main part of the article raises questions of a the educational assessment of students with special educational needs in the conditions of the implementation of inclusive education. The authors reveal the basic principles that teachers must adhere to when assessment students' learning achievements in an inclusive education environment. The article assumes that correct assessment in the presence of a rigid state educational standard is impossible. The main conclusions of the article provide for the need to expand and supplement educational and methodological recommendations on the system of assessing the educational achievements of students with special educational needs.
Key words: inclusive education, inclusion, children with special educational needs, limited opportunities, assessment, criterion assessment, learning achievements
PegaKnuara 29.01.2019 Ka6bmgaHgbi.
