Научная статья на тему 'ГИПСОБЕТОННИНГ ИССИҚЛИК ТЕЖАМКОРЛИК ҲУСУСИЯТЛАРИГА ҒОВАКЛАШТИРУВЧИ ВОСИТАЛАРНИ ТАЪСИРИ'

ГИПСОБЕТОННИНГ ИССИҚЛИК ТЕЖАМКОРЛИК ҲУСУСИЯТЛАРИГА ҒОВАКЛАШТИРУВЧИ ВОСИТАЛАРНИ ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Технологии материалов»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
гипсобетон / ғовакдорлик / иссиқлик ўтказувчанлик / иссиқликка қаршилик / кўпиклаштирувчи восита / газ ажратиб чиқарувчи модда / кимёвий ғоваклаштириш усули / алюминий кукуни / пергидрол / алюминий сульфат. / gypsum concrete / porosity / thermal conductivity / heat resistance / foaming agent / blowing agent / chemical porosization method / aluminum powder / perhydrol / aluminum sulfate.

Аннотация научной статьи по технологиям материалов, автор научной работы — Мирзажанов М.А.

Мақолада ғоваклаштирувчи воситаларни турлари ва уларни гипсобетоннинг иссиқлик-техник ҳусусиятларига таъсири бўйича ўтказилган назарий ва экспериментал талқиқот натижалари баён этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

GYPSUM CONCRETE IS RESPONSIBLE FOR HEAT-SAVING CHARACTERISTICS AS A MEANS OF IMPACT

The article describes the results of theoretical and experimental studies of types of foaming agents and their effect on the thermal properties of gypsum concrete.

Текст научной работы на тему «ГИПСОБЕТОННИНГ ИССИҚЛИК ТЕЖАМКОРЛИК ҲУСУСИЯТЛАРИГА ҒОВАКЛАШТИРУВЧИ ВОСИТАЛАРНИ ТАЪСИРИ»

Мирзажанов М.А.

Фаргона политехника институти "Курилиш материаллари буюмлари ва конструкцияларини ишлаб

чицариш" кафедраси доценти

ГИПСОБЕТОННИНГ ИССЩЛИК ТЕЖАМКОРЛИК ХУСУСИЯТЛАРИГА ГОВАКЛАШТИРУВЧИ ВОСИТАЛАРНИ

ТАЪСИРИ

Аннотация. Мацолада говаклаштирувчи воситаларни турлари ва уларни гипсобетоннинг иссицлик-техник уусусиятларига таъсири буйича утказилган назарий ва экспериментал талцицот натижалари баён этилган.

Калит сузлар: гипсобетон, зовакдорлик, иссицлик утказувчанлик, иссицликка царшилик, купиклаштирувчи восита, газ ажратиб чицарувчи модда, кимёвий зоваклаштириш усули, алюминий кукуни, пергидрол, алюминий сульфат.

Mirzazhanov M.A. associate professor

Departments of production of building materials, products and structures

Fergana Polytechnic Institute

Uzbekistan

GYPSUM CONCRETE IS RESPONSIBLE FOR HEAT-SAVING CHARACTERISTICS AS A MEANS OF IMPACT

Abstract. The article describes the results of theoretical and experimental studies of types of foaming agents and their effect on the thermal properties of gypsum concrete.

Key words: gypsum concrete, porosity, thermal conductivity, heat resistance, foaming agent, blowing agent, chemical porosization method, aluminum powder, perhydrol, aluminum sulfate.

КИРИШ

Иссицлик тежамкор материалларнинг, жумладан гипсобетонларнинг иссицлик-техник хусусиятларини белгилаб берувчи омиллардан бири уларнинг FOвакдорлиги хисобланади. Гипсли материалларни FOваклаштириш ишлаб чицаришдаги энергия сарфининг пасайишига олиб келади, ассортиментни кенгайтиради ва олинган материалларнинг функционал ва эксплуатацион хусусиятларини яхшилайди, шу турдаги бошца материалларга нисбатан рацобатбардошлигини оширади.

Говаклаштирилган гипсли композицион материалларни технология-

сини риважланишида Бердов Г.И. [1], С.В. Александровский [2], В.С. Чередниченко [3], В.М. Ильинский [4] ларнинг, гидратация ва котиши масалалари - Т.В.Аниканова [5], И.Н.Кузнецова [6] ва бошка олимларнинг утказган тадкикотлари катта ахамиятга эга.

Говаклаштирилган гипсидан тайёрланган материаллар ёнFинга чидамлилигининг юкорилиги билан ажралиб туради. Уларни арралаш, пармалаш осон ва яхши михланади. Говаклаштирилган гипснинг асосий афзаллиги унинг иссикликка каршилиги юкорилигидир.

Материал хажмида FOвакликнинг ошиши гипсобетоннинг иссиклик утказувчанлигига сезиларли даражада таъсир килади. Маълумки, иссиклик утказувчанлик коэффициентининг 20% га ошиши материалнинг зичлиги 100 кг/м3 га ошишига олиб келади [7]. Шу сабабли, FOваклаштирилган гипсобетоннинг уртача зичлиги 200 кг/м3 га камайиши иссиклик утказувчанлик коэффицентини 0,06 Вт / (м * °C) ва ундан паст кийматларгача камайтиришни таъминлайди, бу эса юкори самарали иссиклик изоляция килувчи материалларнинг (минерал пахта, FOвак пластмассалар) иссиклик утказувчанлигига якинлашади.

Бетонларда FOвак структурани хосил килиш учун хозирги даврда куплаб FOваклаштирувчи воситалардан фойдаланилади. Улар FOвак хосил килиш усулига кура купиклаштирувчи ва газ ажратиб чикарувчи моддаларга булинади.

Гипсли курилиш материалларининг купиклаштириш технологияси газ-гипсдан тайёрланган махсулотлар технологиясига нисбатан бир катор афзалликларга эга.

Буларга FOваклаштириш жараёнининг иссиклик режимидан ва мухит-нинг кимёвий таркибидан холилиги, колипланувчи массанинг FOвак струк -турасини тартибга солишнинг технологик усуллари мавжудлиги ва FOвак-лаштириш жараёнида "букри" (горбушка)ларни хосил булмаслиги киради [8].

Шундай афзалликларига карамай, купик гипс материаллардан курилишда фойдаланиш чекланган. Бу куйидаги факторларга асосланган.

Биринчидан, купикни гипс-кум композицияси билан кориштирилганда, купикнинг маълум бир кисми аралаштириш жараёнида бузилиши мумкин.

Иккинчидан, купик-гипс композициясининг таркибий кисмларини алохида тайёрлаш, купик-гипс массасини гомогенлаш ва структуралаш жараёнининг утказиш учун кушимча ускуналарни урнатиш ва колиплаш массасини тайёрлаш давомийлигини узайтиришни такозо этади [8].

Бундан ташкари, ишлатиладиган купиклаштирувчи воситалар сувнинг сирт таранглигини факат 73,9-10 дан 50...60-10 Н/м гача камайтиради холос СерFOвак тузилишга эга материалларни ишлаб чикаришда колипланувчи массани FOваклаштиришда кимёвий, механик, механокимёвий, физик усуллардан фойдаланилади.

Кимёвий FOваклаштириш усулида аралашмадаги FOваклаштирувчи восита компонентлари уртасидаги реакция натижасида ажралиб чикадиган газлардан фойдаланиш мумкин.

Масалан, алюминий кукуни асослар билан реакцияга киришиб водород, эритмаларида СО2 ажратиб чикаради.

ЗСа(ОН)2 + 2А1 + 6Н2О = ЗСаО^АЬОз^О+ЗН î 6ШОН + 2AI+H2O = З^О^Оз^О + ЗН2 î Al + ЗНС1=А1С1з + 1,5Н2 î

Газбетон ишлаб чикаришда газ ажратиб чикарувчи восита сифатида пергидроль (Н2О2) хам ишлатилади.

Барча холатларда FOваклаштирувчи восита ролини водород уйнайди.

Газ хосил килувчи кушимчалар сифатида одатда минерал кислоталар (масалан, хлорид, олтингугурт ва бошкалар) эритмалари билан аралаштирилган туйилган карбонат жинслари (охактош, мармар, доломит) ишлатилади.

Тадкикотчилар томонидан самарали газ хосил килувчи кушимчалар сифатида алюминий сульфатнинг техник тузи ва таркибида 12 дан 25% гача карбонат бирикмалари булган гилдан фойдаланиш таклиф килинди [9]. Бундай гиллар иккита функцияни бажаради: бир томондан, улар газ хосил килувчи кушимча сифатида хизмат килади, бошка томондан, гипс хамирининг пластиклигини оширади. Бу эса хосил булган карбонат ангидриднинг гипс хамиридан чикиб кетишига каршилик курсатиб, хамирни купчиш даражасини оширали. Гил гипс хамирига нафакат туйилган курук кукун шаклида, балки лой шаклида хам киритилиши мумкин. Лой ва алюминий сульфат таркибидаги карбонат бирикмаларининг кимёвий узаро таъсири натижасида карбонат ангидрид ажралиб чикади, бу гипс хамирига серFOвак тузилиш беради.

Ушбу маколада кукунсимон мармар чикиндиси ва алюминий сульфати билан FOваклаштирилган гипсобетоннинг иссиклик -техник хусусиятларига таъсирини аниклаш буйича утказилган тадкикот натижалари баён этилган.

МАТЕРИАЛЛАР ВА ТАДЦЩОТ УСУЛЛАРИ Тадкикотларда боFловчи сифатида Г-10 маркадаги гипс, сульфатли компонент сифатида гипснинг массасига нисбатан 2-6% гача микдорда алюминий сульфатдан фойдаланилди. Газогипсобетон коришмасининг окувчанлигини ошириш учун таркибига 0,6% модификацияловчи СДЖ-2 комплекс кимёвий кушимча кушилди.

Газогипсобетоннинг иссиклик утказувчанлиги улчамлари 15х15х2,0см булган, хархил намликдаги намуналарда, ГОСТ 7076-99 талабларига мувофик, ИТП-МГ4 «Зонд» ускунаси ёрдамида, стационар иссиклик окими усули буйича аникланди, хамда уртача зичлиги буйича В.П.Некрасов формуласи буйича хисобланди.

НAТИЖAЛAР BA УЛAРНИНГ МУXpKAМAСИ

Синов нaтижaлapи Ba yлap aсoсидa курилган гpaфиклap жaдвaл Ba paсмдa беpилгaн.

жaдвaл

Газoгипсoбетoннинг исси^лик утказувчанлик кoэффициентининг _уртача зичлик ва намлигига 6oi.:iiiK.:iiirn_

Tapкиб Уpтaчa Haмлик,% Иссиклик yткaзyвчaнлик кшффициенти, Вт/м°С

№ зичлик, В.П. Hекpaсoв ИТП-МГ4 «3OÏÏA»»

кг/м3 фopмyлaси бyйичa ускутаси бyйичa

884 35,0 0,347 0,514

831 2б,7 0,378 0,488

1 77б 17,4 0,292 0,442

718 9,б 0,285 0,397

б55 0 0,231 0,23б

б51 37,1 0,229 0,3б1

579 22,1 0,194 0,347

2 541 13,8 0,176 0,308

513 8,0 0,163 0,24б

475 0 0,145 0,181

55б 39,1 0,183 0,2б9

472 18,2 0,144 0,241

3 440 9,7 0,129 0,184

41б 4,2 0,118 0,145

400 0 0,111 0,13

Жaдвaл вa paсмдa келтиpилгaн мaълyмoтлap тaбиий нaм x,oлaтдaги нaмyнaлapнинг иссиклик yткaзyвчaнлик кoэффициенти тypFyн вaзнгaчa куритилган нaмyнaлapникигa нисбaтин икки бapoбap ю^ри экaнлигини куриш мумкин. Шуни ^йд этиш лoзимки, «ИТС-1» ускутаси бyйичa oлингaн экспеpиментaл киймaтлap В.П. Hекpaсoв фopмyлaси бyйичa x,исoблaнгaн киймaтлapдaн биpмyнчa фapк килишидaн дaлoлaт беpaди. Бу x,oлaтни кyйидaгичa изoxлaш мумкин. Мaтеpиaлнинг иссиклик Уткaзyвчaнлиги нaфaкaт унинг ypтaчa зичлигигa бaлки FOвaклapни шaкли вa тyзилишигa куп жиx,aтдaн бoFлик.

K,opишмa тapкибигa aлюминий сyльфaтнинг oптимaль 4% микдopдa кушилиши бир x,илдa тaксимлaнгaн, мyкaммaл шaкллaнгaн, ёпик мaйдa FOвaклapдaн тaшкил тoпгaн гипс кoмпoзицияси хрсил бyлaди.

Foвaклaштиpyвчи кyшимчa бу микдopдaн oшиpилсa, aжpaлиб чикaдигaн газнинг куп кисми мaтеpиaл юзaсигa чикиши нaтижaсидa хдрх,ил Улчaмдaги oчик FOвaклap шaкллaнaди.

а)

0.6

И /-) к о Ч о 0.5

к 2 се ^ ^ 1:5 со С ™ т 3 а и н е 0.4

-1 -таркиб

0.3

2-таркиб

3 ^ § к а & -е- 0.2 3-таркиб

0.1 0 еч_

К О т £ 9 ) 1 0 20 30 4 0

к « Газогипсобетон намунасини намлиги, %

б)

1-расм. Газогипсобетонни иссиклик утказувчанлик коэффициентининг намлигига (а) ва уртача зичлиги (б)га боFликлиги.

Очик, тартибсиз жойлашган FOваклар оркали утадиган иссиклик микдори майда, бирхил улчамдаги берк FOвакларга Караганда куп булади. Шу боис формула оркали хисобланган ва экспериментал йули билан аникланган иссиклик утказувчанлик коэффициентлари орасида номувофиклик юзага келади.

ХУЛОСА

Шундай килиб, утказилган тадкикот натижаларининг тахлили газогипсобетоннинг иссиклик тежамкорилик хусусиятларига FOваклаштирувчи воситанинг тури, микдори, FOвак структурасини шаклланиши ва намлиги катта таъсир курсатиши аникланди. Бу уз навбатида бетоннинг мустахкамлиги, совукка чидамлилик хоссаларини ва энергия тежамкорлик хусусиятларини оширишга имкон яратади.

Адабиётлар:

1. Бердов Г.И. Влияние минеральных микронаполнителей на свойства композиционных строительных материалов/ Г.И. Бердов, Л.В. Ильина, В.Н.

2. Александровский С.В. Прикладные методы теории теплопроводности и влагопроводности бетона. - М.: Компания Спутник+, 2001. - 186с.

3. Теплопередача. Основы теории теплопередачи/ В.С. Чередниченко, В.А. Синицын, А.И. Алиферов, Ю.И. Шаров. - Ч.1. - Новосибирск: Изд-во НГТУ, 2020. - 221с.

4. Ильинский В.М. Строительная теплофизика (ограждающие конструкции и микроклимат зданий). - М.: Высшая школа. - 1974. - 320с.

5. Аниканова Т.В. Пенобетоны для интенсивных технологий строительства / Т.В. Аниканова, Ш.М. Рахимбаев. - Белгород: Изд-во БГТУ,2015. - 128с.

6. Кузнецова И.Н. Влияние химического и минерального состава цемента на теплоизоляционные свойства пенобетона: автореф. дисс. на соиск. уч. ст. канд. техн. наук. - Новосибирск, 2009. - 15с.

7. 46.Пат. 2081076 Российская Федерация, МПК6 С04 В11/00, C04B111:20 Вяжущее / А.И. Панченко, Г.А. Айрапетов, Г.В. Несветаев, А.Ю. Нечушкин; - №94022235/03; заявл. 10.08.94; опубл. 10.08.97, Бюл. №16. - 4 с.: ил.

8.Шульце, В.В. Растворы и бетоны на нецементных вяжущих / В.В. Шульце, В. Тишер, В.П. Эттель. - М.: Стройиздат, 1991. - 91 с.

9. Рябков И.В., Баранова А.А. Влияние средней плотности и влажности пенобетона на основе микрокремнезёма на коэффициент теплопроводности // Современные технологии и научнотехнический прогресс. 2019. Т. 1. С. 204-205.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.