CC BY
3GIBRID ENERGIYA MANBALARI VA ISTE'MOLCHILARNING ENERGIYA TA'MINOTI TIZIMI BOSHQARUVI VA MONITORINGI 1I.X.Siddikov, 2A.A.Temirov
1"Toshkent irrigatsiya va qishloq xo'jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti" Milliy tadqiqot unversiteti, 2Namangan davlat universiteti https://doi.org/10.5281/zenodo.10723715
Annotatsiya. Bugungi kunda uzluksiz energiya bilan ta'minlashda quyosh, shamol, dizel generatorlar kabi energiya ta'minoti manbalarini gibrid sifatida qo'llash bo'yicha keng qamrovli ishlar olib borilmoqda. Tahlillar shuni ko'rsatdiki mavjud gibrid energiya ta'minoti manbalarini ishlatish tamoyillari, boshqarish algoritmlari va qurilmalarni tegishli signal bilan ta'minlovchi datchiklar hususiyatlariga ko'ra zamonaviy boshqaruv talablariga to'liq javob bermaydi. Shu maqsadda ushbu maqolada iste 'molchilarni elektr energiya ta 'minoti uchun gibrid manbalarni boshqarish uchun sxema yechimlari va dizaynlari, modellari va algoritmlarini ishlab chiqish, sozlanishi boshqaruv diapazoni va kengaytirilgan funksional hamda ularning texnik imkoniyatlarini aniqlash va kengaytirish maqsadida chuqur nazariy va eksperimental tadqiqotlar olib borilgan.
Kalit so'zlar. Elektr energiyasi iste 'molchisi, past chastotali birliklar, nominalkuchlanish, elektr energiya quvvati, uzluksiz eneriya ta'minoti, gibrid energiya ta'minoti manbalari, boshqaruv tizim.
Abstract. Today, extensive work is being carried out on the use of solar, wind, and diesel generators as hybrid sources of energy supply in continuous energy supply. The analysis showed that the principles of using existing hybrid power supply sources, control algorithms, and sensors that provide devices with the appropriate signal do not fully meet the requirements of modern management. For this purpose, in this article, in-depth theoretical and experimental studies were carried out in order to develop circuit solutions and designs, models and algorithms for the control of hybrid sources for electric power supply to consumers, adjustable control range and extended functionality, as well as to determine and expand their technical capabilities.
Keywords. Electric energy consumer, low-frequency units, nominal voltage, electric energy capacity, uninterruptible power supply, hybrid energy supply sources, control system.
Аннотация. Сегодня ведутся обширные работы по использованию солнечных, ветровых и дизельных генераторов в качестве гибридных источников энергоснабжения при непрерывном энергоснабжении. Анализ показал, что принципы использования существующих гибридных источников питания, алгоритмов управления и датчиков, обеспечивающих устройства соответствующим сигналом, не в полной мере отвечают требованиям современного менеджмента. С этой целью в данной статье были проведены глубокие теоретические и экспериментальные исследования с целью разработки схемных решений и конструкций, моделей и алгоритмов управления гибридными источниками электроснабжения потребителей, регулируемым диапазоном регулирования и расширенными функциональными возможностями. а также для определения и расширения их технических возможностей.
Ключевые слова. Потребитель электроэнергии, низкочастотные агрегаты, номинальное напряжение, электрическая мощность, источник бесперебойного питания, гибридные источники энергоснабжения, система управления.
I. Kirish
Gibrid energiya ta'minoti manbalarini boshqaruvi energiyani tartibga solish, uni barqarorlashtirish, energiya saqlash tizimi bilan o'zaro ta'sir qilish bilan bog'liq bir qator funktsiyalarni ta'minlaydi. Gibrid energiya ta'minoti manbalarining elektr energiyasi iste'molchisi texnologik jarayon bilan birlashtirilgan va ma'lum bir hududda joylashgan elektr qabul qiluvchi yoki elektr iste'molchilari guruhi sifatida aytiladi. Gibrid energiya ta'minoti manbalarining boshqaruv va monitoring uchun elektr energiya iste'molchilari guruhlarga ajratilgan holda tizimni joriy etishning arxitekuraviy modeli, algoritmi va boshqaruv tizimi ishlab chiqish va gibrid energiya ta'minoti tizimi iste'molchilarining elektr energiyasidan boshqa turlarga aylantirish uchun mo'ljallangan maxsus qurilmalar (ma'lum bir hududda bitta texnologik jarayon bilan bog'langan bir yoki bir nechta mexanizmlar) iste'molchilar hisoblanadi.
II. Istemolchilarni guruhlashtirish
Iste'molchilar sanoatda va kundalik hayotda keng qo'llaniladi. Maqsadlari va xususiyatlariga ko'ra, bir necha guruhlarga bo'linadi (masalan: oqim turiga qarab, o'zgaruvchan tok, to'g'ridan-to'g'ri oqim yoki past chastotali) farqlanadi. Birinchi tur eng keng tarqalgan. Aksariyat korxonalar mexanizmlarini ishlatish uchun sanoat deb hisoblangan 50GHz chastotasidan foydalanadilar.
Past chastotali birliklar: metallurgiyada, doimiy chastotali birliklar esa transport sohasida, elektrolizda va boshqalarda qo'llaniladi [1].
Nominal kuchlanish bo'yicha: 1 kV dan past yoki yuqori kuchlanish. Ushbu parametr elektr ta'minoti tizimining xavfsizligini rejalashtirishda muhim rol o'ynaydi. Nominal kuchlanishni elektr energiyasiga o'zgartirish qurilmasining quvvatini aniqlaydi [2].
Fazalar soni bo'yicha iste 'molchilar: bir, ikki yoki uch fazali bo'ladi [3].
Quvvat turi bo'yicha: o'zgaruvchan quvvat GOST 183-74 ga muvofiq elektr qabul qiluvchining yuklanish jadvali va ish rejimiga e'tibor beriladi. Bu uzoq muddatli, qisqa muddatli yoki vaqti-vaqti bilan turlariga bo'linadi [4].
Uzluksiz rejim doimiy nominal yuklama bilan tavsiflanadi, bunda elektr iste'molchisining qismlari harorati barqaror qiymatni ta'minlaydi [5].
Qisqa muddatli rejimda elektr qabul qiluvchi qisqa vaqt davomida nominal quvvatda ishlaydi, bu vaqt davomida harorat belgilangan parametrlarga erishish uchun vaqt topa olmaydi. Intervalli rejim yuklamasi fazalarini pauzalar bilan almashtirish bilan tavsiflanadi. Bunday holda, har ikkala jarayonning davomiyligi o'rnatishlarning alohida qismlari barqaror harorat qiymatlarda bo'ladi. Texnologik maqsad va qo'llash sohasiga qarab, iste'molchilarning quyidagi guruhlari ajratiladi:
- butun korxona quvvatining taxminan 70% ni tashkil etadigan elektr motorlar;
- elektr texnologik va issiqlik birliklari pechlar, dielektrik isitish moslamalari, payvandlash mashinalari va boshqalar. Bu toifada quvvatlarni 20% ni tashkil qiladi;
- elektr yoritish moslamalari;
- axborot jarayonlarini qayta ishlash, saqlash va boshqarish uchun qurilmalar.
Elektr ta'minotining ishonchliligiga ko'ra tasniflashda elektr iste'molchilari uchta sinf
ajratiladi, ishonchlilik darajasi va himoyasi bo'yicha toifalanadi.
Birinchi toifa. Bu guruh obyektlarga elektr energiyasini uzluksiz yetkazib berishni nazarda tutadi va elektr ta'minotidagi uzilishlarga yo'l qo'ymaydi. Oqim ta'minotidagi uzilishlar juda jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin, xususan:
- inson hayoti va sog'lig'iga tahdid;
- katta moliyaviy yo'qotishlar;
- qimmatbaho uskunalarning buzilishi, uy-joy kommunal xo'jaligi obyektlarining ishlashini buzish;
- texnologik j arayonlardagi nosozlik va boshqalar.
Bunday holda, o'rnatishlar bir-biridan mustaqil bo'lgan kamida ikkita manba yordamida quvvatlanadi, ulardan biri zaxiradir. Elektr quvvatining yetishmasligi faqat zaxira manbasini avtomatik ravishda yoqish vaqtida ruxsat etiladi. Iste'molchilar toifasining birinchi guruhidan qurilmalar ajralib turadi, ularning ishlamay qolishi shikastlanish, o'lim va ishdagi baxtsiz hodisalarning o'ta yuqori xavfiga olib kelishi mumkin. Elektr ta'minotining himoya darajasini oshirish uchun uchinchi quvvat manbai talab qilinadi. Mahalliy elektr tizimlari va elektr stantsiyalari elektr energiyasining ikkinchi yoki uchinchi manbai sifatida ishlatiladi.
Elektr ta'minotining ortiqcha bo'lishi texnologik jarayonning uzluksizligini kafolatlamagan hollarda, texnologik zaxiralash energiya ta'minotida uzilishlar yuzaga kelganda ishga tushiriladigan jarayonlarni avariyasiz o'chirish uchun o'zaro zaxira qurilmalar yoki maxsus bloklarni o'rnatish orqali amalga oshiriladi. Iste'molchilar sanoatda (kimyo, metallurgiya), konlarda, telekommunikatsiya va inforkommunikatsiya obyektlarida, tibbiyot muassasalarida va reanimatsiya bo'limlarida, qozonxonalarda, yong'inga qarshi qurilmalarda, liftlarda va boshqalarda keng qo'llaniladi.
Ikkinchi toifa. Ushbu guruh tegishli qurilmalarining uzilishi quyidagi oqibatlarga olib
keladi:
- ishlab chiqarish siklining buzilishi va mahsulotlarning kam ta'minlanishi;
- uskunalar, transport va turli mexanizmlarning ishlamay qolishi;
- butun hududlar va ko'p sonli odamlarning hayotini buzish.
Ushbu guruhning iste'molchilari ham ikkita mustaqil quvvat manbaiga ega. Biroq, elektr ta'minotidagi uzilish birinchi toifadagi qurilmalarga qaraganda uzoqroq bo'lishi mumkin. Masalan, favqulodda vaziyatlar brigadasi zaxira quvvat manbasini yoqish uchun zarur bo'lgan vaqt uchun elektr energiyasining yo'qligiga ruxsat beriladi. Elektr ta'minotining ushbu toifasi ko'p xonadonli turar-joy binolari, yotoqxonalar, bolalar va tibbiyot muassasalari, sport inshootlari, do'konlar, umumiy ovqatlanish korxonalari, maktablar, muzeylar, hammomlar va boshqalar.
Uchinchi toifa. Ushbu ishonchlilik toifasi dastlabki ikki guruhga kirmaydigan itemolchilarni o'z ichiga oladi. Bu turar-joy binolari, aholi punktlari, kichik ishlab chiqarish maydonchalari va yordamchi ustaxonalar bo'lishi mumkin. Elektr quvvati bitta manba bilan ta'minlanadi va energiya ta'minotidagi uzilishlar 24 soat (yiliga 72 soat) ga yetishi mumkin. Shu vaqt ichida elektr jihozlarini ta'mirlash ishlari olib borilishi mumkin. Bunday tarmoqlarni loyihalash kabelni yo'naltirish usuli va transformatorning ortiqcha miqdori hisobga olinadi.
Elektr energiyasi iste 'molchilarining tasnifi. Elektr energiyasi iste'molchilari quyidagilarga bo'linadi:
- iste'molchilarning umumiy o'rnatilgan quvvati bo'yicha;
- sanoat tarmog'iga mansubligi bo'yicha;
- tariflar guruhi bo'yicha;
- energiya xizmatlari toifasi bo'yicha.
1. Iste'molchilarning umumiy o'rnatilgan quvvati (P) bo'yicha quyidagi elektr energiyasi iste'molchilari ajratiladi:
- kichik, P < 5MW;
- o'rtacha, 5 MW < P > 75 MW;
- katta, P > 75 MW.
2. Sanoat sohasiga ko'ra, elektr energiyasi iste'molchilari metallurgiya, kimyo, neft-sanoat, yengil sanoat, mashinasozlik va tog'-kon sanoatidir.
3. Tariflar guruhiga ko'ra, kompensatsiya qurilmalarini tanlash shartlari, shuningdek, elektr energiyasi uchun to'lov shartlari bo'yicha farq qiluvchi 2 ta elektr energiyasi iste'molchilar guruhi:
I tarif guruhi - o'rnatilgan (ulangan) transformator quvvati Str > 750 KW bo'lgan iste'molchilar. Kompensatsion qurilmalarni tanlash elektr ta'minoti tizimining barcha elementlarini tanlash bilan bir vaqtda loyihalash (rekonstruksiya qilish) vaqtida amalga oshiriladi. Shu bilan birga, elektr energiyasi uchun ikki tarifli yoki ko'p tarifli tariflar bo'yicha to'lovlarni amalga oshiradi;
II tarif guruhi - Str < 750 kW bo'lgan transformatorlarning ulangan quvvati. Bunday iste'molchilarning kompensatsion qurilmalarining quvvati energiya ta'minoti tashkiloti tomonidan belgilanadi. Elektr energiyasi uchun to'lov odatda yagona tarifda amalga oshiriladi.
4. Iste'molchilarning energetika tarmog'ining ko'lami va murakkabligi elektr jihozlarini ta'mirlash va texnik xizmat ko'rsatishning umumiy yillik mehnat zichligi bilan baholanishi mumkin. Bu mehnat intensivligi qanchalik yuqori bo'lsa, energiya iqtisodiyoti shunchalik yuqori bo'ladi.
III. Gibrid energiya manbalarining boshqaruvi modeli va algoritmi
Iste'molchilarni energiya ta'minoti tizimida uzluksiz, ishonchli, ekologik toza va kam xarajatga ega energiya bilan ta'minlash uchun gibrid energiya ta'minoti manbalaridan foydalaniladi [1]. Shu maqsadda ushbu maqolada gibrid energiya ta'minoti manbalarini monitoring uchun dasturiy ta'minot to'plami elektr tarmoqlari taqsimlash tarmog'ida dispetcherlik vazifalarini bajarish uchun mo'ljallangan model va algoritm taklif etiladi [2]. Tizim quyidagi asosiy vazifalarni o'z ichiga oladi:
- tarmoq ma'lumotlarini boshqarish (qo'llab-quvvatlash, tarmoq orqali hisoblash ma'lumotlarini ma'lumotlar bazasida saqlash);
- tarmoq hisob-kitoblari (oqim taqsimoti, kuchlanish, quvvatni yo'qotish, kuchlanish pasayishi, qisqa tutashuv toklari, ishlashni tekshirish, himoya);
- tarmoq diagrammalarini geografik xaritada taqdim etish;
- tarmoqni rejalashtirish va modellashtirish (hisoblash va yuklanish prognozi);
- ma'lumotlar bazasi ma'lumotlari va hisobotlarga so'rovlar;
- monitoring va taqsimlash tarmog'ini real vaqtda boshqarish;
- iste'molchi qurilmalarini uskunalarini boshqarish;
- elektr rejimini boshqarish;
- elektr ta'minoti ishonchliligini baholash;
- favqulodda tarmoqlarni boshqarish (signal, zararni lokalizatsiya qilish, zarar yetkazadigan zonani izolyatsiya qilish, hisobot berish);
- yuklamalarni bashorat qilish;
- optimallashtirish.
Gibrid energiya ta'minoti manbalarini iste'molchi yuklama tokiga bog'liq ravishda boshqarishning model sxemasi 1 - rasmda ko'rsatilgan.
1-rasm. Gibrid energiya manbalarini iste'molchi yuklama to'koga bog'liq boshqaruvi modelinig tuzilish sxemasi
Boshqaruv modelidan kelib chiqqan holda algoritmini tavsiflash hamda qayta tiklanuvchan energiya manbalari asosidagi iste'molchi komplekslarni [3,4], turar joylar va binolarda samarali ishlashi uchun quyidagi belgilashlar kiritiladi:
Pyu - joriy vaqt momentida zarur bo'ladigan quvvat;
Pz - elektr energiyasi to'plagichlari uchun joriy vaqt momentidagi quvvat;
Pznz - qayta tiklanuvchan energiya manbalaridan akkumulyator batareyalarini zaryadlash uchun joriy vaqt momentidagi quvvat;
Pb - joriy vaqt momentida iste'mol qiladigan quvvat;
Pet - akkumuliyator batareyalarni joriy vaqt momentida beradigan quvvati;
Pret - akkumuliyator batareyalar joriy vaqt momentida bera oladigan quvvat;
K=0 - Markazlashgan energiya tarmog'i uzilganida qayta ulagich holati;
K=1 - Markazlashgan energiya tarmog'i ulanganida qayta ulagichning holati;
Pec - yuklamani joriy vaqt momentida qamrab olish uchun zarur bo'ladigan energiya tizimidagi quvvat.
Gibrid energiya ta'minoti manbalarini iste'molchi yuklama tokiga bog'liq ravishda boshqaruv va monitoring qilishning [5] malumotlarini yig'ish jarayoni algoritmining blok-sxemasi 2- rasmda ko'rsatilgan.
В о slil ash
Manbalaming quvvati va yuklama p ar ametrl arini tekshirish
Pqtem>Pyu I Ha
K=0
Potem-Pet>Pyu
Рз—Рошм-Pet-Pyu
Pmei— Potem-Pet
Pret>Pet-Poiet Poiem-Pet>Pyu Pqtem-Pet>Pyu
I Ha
K=1
Yo'q
Yo'q
Ha
Yo'q
Pec~ Pet- (PotemPrêt)
*
pec=pet-potem
I
Tamom
2-rasm. Gibrid energiya ta'minoti manbalarini boshqaruv algoritmi
Blok-sxemaga binoan boshqaruv, asosy parametrlar - joriy vaqt momentida zarur bo'ladigan yuklama quvvati (Pyu), qayta tiklanuvchan energiya manbalaridagi energetik qurilmalarda ishlab chiqariladigan quvvatlar (Pqtem), joriy vaqt momentida akkumulyator batareyalarini zryadlash uchun zarur bo'ladigan quvvatni (Pz) aniqlashdan boshlanadi. Akkumulyatorlar batareyalaridan kompleks foydalanish hisobiga akkumulyator batareyalari ham bufer, ham siklli rejimda ishlatilishi mumkin.
Agar Rqtem>Ryu bo'lsa boshqaruv tizimiga markazlashtirilgan energiya tizimiga ulanish zaruratining yo'qligi haqida signal beriladi (K=1).
Agar Rqtem<Ryu bo'lsa akkumulyator batareya quvvat qiymati va iste'molchi yuklamalaridagi yetishmaydigan quvvat qiymatini taqqoslash o'tkaziladi.
Agar Rmet>Ryu-Rqtem bo'lsa yuklamadagi yetishmaydigan quvvat akkumulyator batareyalari generatsiyalashi bilan hajm kompensatsiyalanadi.
Agar Rmet<Ryu-Rqtem bo'lsa boshqaruv qayta tiklanuvchan energiya manbalari va akkumulyator batareyalaridagi umumiy quvvatning yetishmasligi tufayli markazlashtirilgan energiya tarmog'ining (K=1) ulanishi zarurati haqida signal beradi. Agar energiya tizimi uzilgan bo'lsa, u holda qayta ulagich o'z holatini ulanishga o'zgartiradi. Agar energiya tizimi uzilgan bo'lsa, u holda joriy holatni tekshirish bo'lib o'tadi va qayta ulagich o'z holatini o'zgartirmaydi.
IV. Gibrid energiya ta'minoti tizimining boshqaruv tizimini loyihalash
Mavjud boshqariladigan gibrid energiya ta'minoti tizimlarining algoritmlari boshqa bir qator sabablarga ko'ra samaradorlik bo'yicha iste'molchilarning zamonaviy talablariga to'liq javob bermaydi. Birinchidan, turli energiya manbalari tomonidan ishlab chiqarilgan elektr energiyasining narxi hisobga olinmaydi; ikkinchidan, agar qayta tiklanadigan energiya manbalaridan ishlab chiqarilgan elektr energiyasi iste'molchilar uchun yetarli bo'lmasa, tashqi energiya tarmoqlaridan elektr energiyasi tarif rejasini hisobga olmasdan va ko'pincha noqulay narxda foydalaniladi. Tizimlarda elektr toki, optik tolali, elektromagnit haqida signal olish uchun gibrid energiya manbalarini boshqarish, induksiyon elementlari va transduserlardan foydalaniladi. Natijada, har xil tabiatning fizik-texnik ta'siri to'g'risidagi ma'lumotlarni tartibga solishga yagona tizimli yondashuvni ta'minlash, shuningdek, chiqish kuchlanish ko'rinishidagi signalning ishlash fizik tamoyillarini funktsional va tizimli tavsiflash imkoniyatini ta'minlash kerak [5]. Ushbu muammoni hal qilish uchun gibrid energiya ta'minoti mmanbalarning monitoring tizimini ishlab chiqish, sinovdan o'tkazish va amalga oshirish vazifasi qo'yildi. 3-rasmda Rasbery Pi orqali
boshqaruv blok tizimi tasvirlangan bo'lib, boshqaruv ilovasi 4-rasmda ko'rsatilgan.
3-rasm. Rasbery Pi orqali boshqaruv blogi arxitekturasi
4-rasm. Gibrid energiya ta'minoti tizimi uchun ilova
Gibrid energiya manbalari uchun monitoring qilish qurilmalari boshqarish tizimlarini ishlab chiqish va ulardan foydalanish muammosi qishloq va chekka hududlarda ko'plab kichik
energiya iste'mol qiluvchi aholi punktlari, iste'mol obyektlari joylashgan hududlar uchun ham muhim ahamiyatga ega.
V. Xulosa
Gibrid energiya manbalari va akkumulyator batareyalari qo'llanadigan iste'molchilarning integratsiyalanishi "elektr energiyasi iste'molini boshqarish" amalga oshirishga imkon beradi, u energiya iste'molini, elektr qurilmalarni ta'mirlashni rejalashtirish va o'tkazish, elektr energiyasi yo'qotishlarini boshqarish, energiya tejamkorligini o'z ichiga oladi.
Iste'molchilar uchun energiya ta'moniti komplekslarni loyihalashtirishda gibrid energiya ta'minoti manbalarini qo'llanishi bo'yicha ishlab chiqilgan yondashishlar, ilmiy-texnik yechimlar, shuningdek elektr energiyasi oqimlarini taqsimlash algoritmidan foydalanish iste'molchilarni samarali, sifatli va uzluksiz, ekologik toza va sarf xarajat kam bo'lgan elektr ta'minoti bilan ta'minlashga imkon beradi.
REFERENCES
1. Сиддишв И.Х. Электрoмагнитные преoбразoватели тока в напряжение с плoскими измерительными oбмoтками для кoмбинирoваннoгo управления реактившй мoщнoстью энергосистем. Дисс...дoкт. техн. наук. Твшкент - 2015, С.222.
2. Патент РУз. UZ IAP 20180443. Преoбразoватель тока в напряжение. Азимoв Р.К., Сиддишв И.Х., Хужаматов Х.Э., Саттарoв Х.А., Хасанoв Д.Т. // Официальный бюллетень №1, 2021 г.
3. Xujamatov X.E. Telekommunikatsiya tizimlarining gibrid energiya ta'minoti manbalarini adaptiv boshqaruv modellari va vositalari.: Dis. ... PhD. - Tashkent: TATU, 2018. - 157 b.
4. Исаев Р.И. Устoйчивoчть функциoнирoвания систем и сетей связи. Мoнoграфия. Ташкетнский университет инфoрмациoнных технoлoгий имени Мухаммада ал-Хoразмий, 2017, 240 с.
5. Xujamatov X.E., Xasanov X.S. Telekommunikatsiya tizimlarining gibrid energiya ta'minoti manbalarini adaptiv boshqaruvini masofali monitoringi // Iqtisodiyotning tarmoqlarini innovatsion rivojlanishida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini ahamiyati Respublika ilmiy-texnik anjumanning ma'ruzalar to'plami. 3-qism.Toshkent - 2019. -B.174-177.
6. I.Siddikov, H. Khujamatov, A. Temirov, E. Reypnazarov and D. Khasanov, "Analysis of Energy Efficiency Indicators in IoT-based Systems," 2022 International Conference on Information Science and Communications Technologies (ICISCT), Tashkent, Uzbekistan, 2022, pp. 1-6, doi: 10.1109/ICISCT55600.2022.10146855.
7. Aбидoва, Ф.Ш., Хамрoкулoва, Г.Т. and Темирoв, A.A., 2019. Алгоритм быстрoгo стрoкoвoгo сoпoставления сетевых систем oбнаружения вторжений. Мировая наука, (4 (25)), pp.170-177.
8. Siddikov, I.K., Khujamatov, K.E. and Temirov, A.A., 2022. Models for Determination of Maximum Power in Compatible Management of Hybrid Energy Sources. Journal of Ethics and Diversity in International Communication, 2(3), pp.105-121.
9. Temirov, A.A. and Olimova, S.B., 2020. Smart uylarning gibrid energiya ta'minoti manbalarining signal uzatish datchiklari va axborot tizimining funksional imkoniyatlari—Иннoвациoн гоялар, ишланмалар амалиётга: муаммoлар ва ечимларИ Халкарo илмий-амалий oнлайн анжуман.
10. Pag^aGoB, O.C., TeMHpoB, A.A. and cox,o6haahhob, A.A., 2019. KopxoHa TapMOK^apHHH—X,HMOflnaHraH BHpTyan xycycHH TapMOK;nap (VPN)I op^ana TamKan этнm. TATU xabarlari.
11. Azizbek Temirov, Ernazar Reypnazarov, Shakhlo Khujamatova, & Umida Khojamuratova. (2022). Using of Edge/Fog/Cloud computing technologies in smart grid information flow management. American Journal of Interdisciplinary Research and Development, 8, 222-234. Retrieved from http://ajird.iournalspark.org/index.php/ajird/article/view/256
12. Azizbek Temirov, Ernazar Reypnazarov, Shakhlo Khujamatova, & Abror Isakov. (2022). INTEGRATION OF SMART GRID SYSTEMS AND GEOINFORMATION TECHNOLOGIES: CHALLENGES AND OPPORTUNITIES. Galaxy International Interdisciplinary Research Journal, 10(9), 326-335. Retrieved from https://giiri.com/index.php/giiri/article/view/2627
13. Vivas, F.J., De las Heras, A., Segura, F. and Andujar, J.M., 2018. A review of energy management strategies for renewable hybrid energy systems with hydrogen backup. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 82, pp.126-155.
