CC BY
78
ml. kpt. mgr inz. Lukasz LACIOK1 bryg. prof. dr hab. Janusz RYBINSKP dr inz. Anna SZAJEWSKA2
WYKORZYSTANIE KAMERY TERMOWIZYJNEJ PODCZAS GASZENIA POZARU ZAKLADU PRODUKCYJNEGO3
Exploitation of thermo-visual cameras during fire incidents
in production centres
Streszczenie
W artykule przedstawiono cz^stotliwosc i sposoby wykorzystania kamer termowizyjnych w akcjach ratowniczych. Opisano przebieg akcji gaszenia pozarow z uzyciem kamery termowizyjnej w dwoch zakladach produkcyjnych. Zamieszczono termogramy i fotografie dokumenftjce dzialania strazy pozarnej. Oceniono przydatnosc kamer termowizyjnych w poszczegolnych elementach dzialan.
W opisanych ponizej akcjach strazacy dysponowali obserwacyjn^. kamery termowizyjna z mozliwosci^. pomiaru temperatury w jednym punkcie. Kamera zaprojektowana zostala do pracy w warunkach pozarowych.
Kamery wykorzystano w akcji gaszenia pozaru w fabryce w Czechowicach-Dziedzicach, w 2011 roku. Uzyto jej do pomiaru temperatury wewn^trz pieca hartowniczego, w ktorym wybuchl pozar. Kamery uzyto do kontroli przewodow kominowych. Zaobserwowano spadek temperatury, podawanie srodkow gasniczych nie bylo konieczne. Kamery termowizyjna zastosowano rowniez do kontroli przewodow wentylacyjnych. W celu wykluczenia powstania pozaru wtornego lub pozaru s^siedniej cz^sci hali produkcyjnej przeprowadzono pomiary temperatury ci^gow tych przewodow. Nastipny pozar, w ktorym uzyto kamery, mial miejsce w zakladzie przetworstwa mi^snego w Bielsku-Bialej w 2011 roku. Po sprawieniu drabiny mechanicznej przeprowadzono z niej ogl^d dachu kamery termowizyjna w celu lokalizacji zrodla pozaru. Gista konstrukcja wiizby dachowej, duze zadymienie oraz znaczne ilosci wytwarzaj^cej sii pary wodnej utrudnialy lokalizacji zrodel ognia. Strazak obserwuj^cy obraz w kamerze termowizyjnej z latwosci^. lokalizuje miejsca mocno nagrzane, zarz^ce sii i palace.
Pomiary z uzyciem kamery wykonano rowniez wewn^trz hali zakladu. Kamera termowizyjna pomogla sprawnie i szybko przeprowadzic akcji gasnicz^. Bez niej zuzytoby wiicej srodkow gasniczych, strazacy musieliby niepotrzebnie wybijac otwory w scianach i stropach. W rezultacie czas akcji bylby dluzszy, a straty wiiksze.
Termowizja jest pomocna w ocenie sytuacji pozarowej. Pomaga w lokalizacji zrodel pozaru, gaszeniu pozarow ukrytych w niedostipnych przestrzeniach, w kontroli pogorzeliska. Umozliwia pomiar temperatury trudno dostipnych elementow obiektu, przewodow kominowych, kanalow wentylacyjnych, rozdzielni elektrycznych, instalacji, maszyn i urz^dzen. Znajomosc temperatury obiektu pozwala ograniczyc straty do minimum. Kamera termowizyjna pozwala prowadzic akcje szybko i sprawnie przy zuzyciu minimalnej ilosci srodkow gasniczych oraz ogranicza straty do minimum.
Summary
The paper presents the frequency and ways of using thermovision cameras in rescue actions. It includes a report on firefighting actions with thermovision cameras performed in two production plants. The work includes also thermograms and pictures presenting a documentation of Fire Service actions. The usefulness of thermovision cameras in particular action elements was estimated. The paper includes authors’ comments on demands that should be met by thermovision cameras used in Fire Service actions.
In the actions described below, the firefighters could use a thermovision camera with the ability of measuring the temperature in one point. The camera itself is very convenient and designed for work in fire environment.
A thermovision camera was used in a firefighting action during a fire in a factory in Czechowice-Dziedzice, in 2011. The camera was used to measure the temperature inside the hardening furnace, where the fire started.
After that, the thermovision camera was used to control the flue ducts. Due to decrease of the temperature applying of the extinguishing media was not necessary. A thermovision camera was also used to control the ventilation ducts. The
1 Komenda Miejska Panstwowej Strazy Pozarnej w Bielsku-Bialej, ul. Leszczynska 43, 43-300 Bielsko-Biala, Polska; lacioklukasz@gmail.com;
2 Szkola Glowna Sluzby Pozarniczej w Warszawie, ul. Slowackiego 52/54, 01-629 Warszawa, Polska;
3 Kazdy ze wspolautorow wniosl rowny wklad merytoryczny w powstanie artykulu (po 33%);
measurements of temperature in ventilation ducts was conducted to eliminate a secondary fire or a fire in a neighbouring part of the production hall.
Next fire where the thermovision camera was used, took place in a meat processing plant, in Bielsko-Biala, in 2011. After checking the mechanical ladder, it was used to localize the fire source. The roof was examined with a thermovision camera. Thick structure of rafter framing, big smoke and a lot of water steam significantly inhibited the location of fire sources. Firefighter who was observing the picture in thermovision camera, could easily localize places that were strongly heated, embers and fire.
Measurements taken by the camera were conducted inside the plant hall as well. Thermovision camera helped to run the firefighting action fast and smoothly. More extinguishing media would have been used without such a camera and the firefighters would have to make unnecessary holes in walls and ceilings. As a result the action would have lasted longer, the losses would have been bigger.
Thermovision is helpful in estimating the fire situation. It helps in localizing sources of fire, extinguishing fires hidden in unapproachable spaces and inspecting sites of the fire. It also enables to measure temperature of difficult to access elements, chimney ducts, ventilation ducts, electrical switchboards, systems, machines and devices. Knowing the temperature of an object lets minimize the losses.The camera enabled to perform the actions fast and efficiently with minimum extinguishing media and minimizing any losses.
Slowa kluczowe: kamera termowizyjna, pozar, akcja gasnicza, termogram, strazak;
Keywords: thermal camera, firefighting, thermographs;
Wprowadzenie
W Szkole Glownej Sluzby Pozarniczej prowa-dzone s^. prace naukowo-badawcze dotycz^ce za-stosowan termowizji w pozarnictwie. W pracach uczestnicz^. studenci wykonuj^cy prace magister-skie. Studenci przeprowadzili kilkanascie testow pozarowych w pelnej skali, w ktorych badano roz-woj pozaru samochodu osobowego oraz testy poza-ru traw. W testach korzystano z kamer termowizyjnych [2-6].
Studenci studiow niestacjonarnych SGSP, za-trudnieni w PSP w podziale bojowym, zbieraj^. in-formacje o akcjach z uzyciem kamery termowizyjnej. W akcjach, w ktorych osobiscie uczestnicz^, re-jestruj^. obrazy termiczne obiektow i jednoczesnie fotografj te obiekty. W ten sposob powstaje do-kumentacja uzycia kamery, ktora pozwala przepro-wadzic analiz? jej przydatnosci. Powstaje wartoscio-wy, pochodz^cy z pierwszej r?ki material, dotycz^-cy sposobow wykorzystania kamer, ich zalet i wad.
1. Sposoby wykorzystania kamer termowizyjnych
W programie meldunkowym SWD ST nie odno-towuje si? faktu uzycia kamery termowizyjnej. Dla-tego bardzo trudno jest sporz^dzic statystyk? wykorzystania kamer termowizyjnych w akcjach ratow-niczo-gasniczych. Z analizy dokumentacji tworzo-nej przez Panstwow^. Straz Pozarn^, a takze z relacji strazakow wynika, ze kamery termowizyjne wyko-rzystywane s^. na wiele sposobow w zaleznosci od sytuacji. Wykorzystywane s^. glownie do:
• oceny pozarowej miejsca akcji,
• przeszukiwania zadymionych pomieszczen,
• lokalizacji zrodel ognia w wolnych przestrzeniach mi?dzy stropami lub scianami,
• kontroli temperatury schladzanych elementow budynku,
• lokalizacji zrodel ognia w zsypach,
• poszukiwania osob zaginionych w terenie.
Termowizja najcz?sciej wykorzystywana jest podczas gaszenia pozarow. Ulatwia orientacj? i po-ruszanie si? ratownikow w strefach silnie zadymio-nych, gdzie widocznosc spada nawet do zera, jak rowniez we mgle i w ciemnosciach. Pozwala zloka-lizowac znajduj^ce si? tam osoby i udzielic im po-mocy.
System meldunkowy SWD ST nie wymaga reje-stracji faktu uzycia kamery termowizyjnej podczas dzialan podmiotow Krajowego Systemu Ratowni-czo-Gasniczego. Niemozliwe jest wi?c sporz^dze-nie szczegolowej statystyki wykorzystania kamer termowizyjnych podczas dzialan ratowniczo-gasni-czych. Fakt uzycia kamery jest jedynie odnotowa-ny w cz?sci opisowej meldunku ze zdarzenia, lecz nie w kazdym przypadku. To od dowodcy akcji za-lezy, czy zamiesci ten fakt w meldunku. Z programu SWD ST wysegregowano zdarzenia na terenie woje-wodztwa sl^skiego, ktore w cz?sci opisowej zawie-raly termin „kamera termowizyjna”. Takich zdarzen w roku 2011 bylo 66. Jest to niewiele w porownaniu do ogolnej liczby interwencji, ktorych bylo 53813. Kamery termowizyjne uzywane byly zaledwie w 0,12% wszystkich zdarzen w wojewodztwie w 2011 roku. Faktyczny udzial procentowy dzialan z kamery termowizyjna byl z pewnosci^. znacznie wi?kszy, bo nie wszystkie przypadki zostaly odno-towane.
Podobne zestawienie przeprowadzono dla KM PSP Gdansk, na obszarze ktorej dziala pi?c JRG. Komenda wyposazona jest w dwie kamery termowizyjne. W ci^gu trzech ostatnich lat z kamery korzystano w okolo 0,5% interwencji, przy czym pra-wie wyl^cznie w gaszeniu pozarow - sporadycznie tylko podczas miejscowych zagrozen. Zgromadzono obszerny material dotycz^cy akcji gasniczych z wy-
korzystaniem termowizji. Wybrano z niego i przed-stawiono ponizej przyklady akcji gasniczych, w kto-rych kamera termowizyjna okazala sii bardzo po-mocna. Te przyklady maj^. udowodnic przydatnosc kamer i zachicic do czistszego korzystania z nich.
W opisanych ponizej akcjach strazacy dyspono-wali obserwacyjn^. kamery termowizyjna z mozli-wosci^. pomiaru temperatury w jednym punkcie (ryc. 1). Wspolczynnik emisyjnosci ustawiony jest na stale, dlatego wyswietlana wartosc temperatury moze byc obarczona znacznym blidem [1, 7]. Kamera za-wiera matryci mikrobolometryczn^. o rozdzielczosci 320x240 detektorow. Temperatura obiektu zobrazo-wana jest w skali barw lub w skali szarosci. Kamera jest poriczna. Mozna ni^. operowac nawet jedn^. rik^. Jest prosta w obsludze. Obraz wyswietlany jest na malym ekranie cieklokrystalicznym. Kamera za-projektowana zostala do pracy w warunkach poza-rowych. Operator obsluguje wszystkie funkcje ka-mery za pomoc^. trzech przyciskow. Kamera wraz z osprzitem przechowywana jest w poricznej, trwa-lej i wodoszczelnej walizce. Nie wymaga szczegol-nych czynnosci konserwacyjnych. W pelni nala-dowane akumulatory zapewniaj^. dzialanie na czas okolo trzech godzin. Mozna przyj^c, ze kamera spel-nia oczekiwania strazakow.
Ryc. 1. Kamera termowizyjna uzywana w akcjach gasniczych
Fig. 1. A thermivision camera used in firefighting actions
2. Opis akcji gasniczych z uzyciem kamery termowizyjnej
Ponizej przedstawiono przyklady uzycia kamer termowizyjnych w dwoch wybranych akcjach gas-niczych. Termogramy i fotografie wykonywal stra-zak uczestnicz^cy w akcji. Byl on obci^zony wie-lokilogramowym strazackim ubraniem specjalnym
i uzbrojeniem osobistym oraz pracowal w pospiechu i stresie, w trudnych warunkach pozarowych. Dlate-go jakosc termogramow i fotografii nie zawsze jest zadowalaj^ca.
2.1. Pozar w fabryce w Czechowicach-Dziedzicach przy ul. Bestwinskej, w dniu 4 kwietnia 2011 roku
W dzialaniach bralo udzial 5 zastipow Panstwo-wej Strazy Pozarnej (16 ratownikow). Pozar powstal w piecu hartowniczym i uruchomil stale urz^dze-nie gasnicze. Zadaniem strazy pozarnej bylo zabez-pieczenie miejsca pozaru, potwierdzenie 100-proc. ewakuacji pracownikow oraz skontrolowanie pieca hartowniczego i systemu kanalow kominowych spa-linowych oraz wentylacyjnych. Kamera termowizyjna okazala sii bardzo uzyteczna w tych dzialaniach.
Kameri uzyto do pomiaru temperatury we-wn^trz pieca hartowniczego, w ktorym wybuchl pozar. Temperatura wewn^trz pieca hartowniczego wynosila 171oC (ryc. 2). Byla to wazna informacja dla strazakow.
Ryc. 2. Kontrola pieca hartowniczego Fig. 2. Inspection of the hardening furnace
Nastipnie przy uzyciu kamery termowizyjnej przeprowadzono kontroli kanalow kominowych (ryc. 3). Zmierzono temperaturi zewnitrznej po-wierzchni kanalu. Pocz^tkowo temperatura wynosila 77oC. Po odczekaniu 5 minut ponownie wykona-no pomiar. Poniewaz zaobserwowano spadek temperatury, podawanie srodkow gasniczych nie bylo konieczne.
Ryc. 3. Kontrola kanalu kominowego nad piecem hartowniczym. Obwodk^. zaznaczono miejsce pomiaru. Kolor fioletowy na termogramie obrazuje najwyzsz^. temperatur?
Fig. 3 Inspection of the flue duct above the hardening furnace. The point of the measurement is marked with yellow rectangle. Spots marked in purple on the thermogram represent the highest temperature
Kamer? termowizyjna zastosowano rowniez do kontroli przewodow wentylacyjnych. W celu wyklu-czenia powstania pozaru wtornego lub pozaru s^sied-niej cz?sci hali produkcyjnej przeprowadzono po-miary temperatury ci^gow wentylacyjnych (ryc. 4). Pomiary wykazaly, ze temperatura nie przekracza 44oC, co uznano za bezpieczne pod wzgl?dem po-zarowym.
Ryc. 4. Kontrola temperatury przewodow wentylacyjnych. Kolor fioletowy na termogramie obrazuje najwyzsz^. temperatur?. W punkcie pomiarowym temperatura wynosi 44oC Fig. 4. Inspection of the temperature of the ventilation ducts. The highest temperature on the thermogram is marked in purple. Temperature in the measurement point is 44oC
Dzi?ki uzyciu kamery mozna bylo stwierdzic, ktore butle stalego urz^dzenia gasniczego CO2 zo-staly rozladowane. Na ryc. 5 przedstawiono fotogra-fi? i termogram baterii butli CO2. Podczas rozlado-wania nast?puje ozi?bienie butli. Dwie zimniejsze butle zobrazowane na termogramie w ciemniejszym odcieniu zostaly rozladowane.
Fotografia Termogram
Ryc. 5. Bateria butli stalego urz^dzenia gasniczego CO2.
Butle o najciemniejszym odcieniu s^. najzimniejsze.
Swiadczy to o tym, ze dwie butle po prawej stronie zostaly rozladowane Fig. 5. Cylinders of fixed CO2 fire extinguishing system.
Cylinders marked in the darkest shades are the coolest.
It means that two cylinders on the right have been unloaded
2.2. Pozar zakladu przetworstwa migsnego przy ulicy Nad Potokiem w Bielsku-Bialej 19 kwietnia 2011 roku
W dzialaniach bralo udzial 12 zast?pow (37 ra-townikow). Po przybyciu na miejsce zdarzenia po-zarem obj?te bylo poddasze nad cz?sci^. produkcyj-n^. zakladu. Przeprowadzono ewakuacj? pracowni-kow oraz wartosciowego mienia, podano 4 pr^dy w natarciu oraz dwa w obronie na s^siednie po-mieszczenia. Po sprawieniu drabiny mechanicznej przeprowadzono z niej ogl^d dachu kamery termo-wizyjn^. w celu lokalizacji zrodla pozaru (ryc. 6).
Po cz?sciowej rozbiorce pokrycia dachu straza-cy dostali si? na nieuzytkowe poddasze hali produk-cyjnej. Konstrukcja poddasza byla wykonana przede wszystkim z elementow drewnianych. Strazacy w sprz?cie ochrony drog oddechowych dogaszali poddasze, lokalizuj^c miejsca o podwyzszonej tem-peraturze za pomoc^. kamery termowizyjnej. G?sta konstrukcja wi?zby dachowej, duze zadymienie oraz znaczne ilosci wytwarzaj^cej si? pary wodnej bardzo utrudnialy lokalizacj? zrodel ognia. Strazak ob-serwuj^cy obraz w kamerze termowizyjnej z latwo-sci^. lokalizuje miejsca mocno nagrzane, zarz^ce si? i palace.
Pomiary kamery wykonano rowniez wewn^trz hali zakladu. Poszczegolne pomieszczenia w zakla-dzie oddzielone byly od siebie scianami warstwo-
Ryc. 6. Dach hali produkcyjnej. Kolor fioletowy na termogramie obrazuje najwyzsz^. temperaturi. W punkcie
pomiarowym temperatura wynosi 35oC Fig. 6. Roof of the production hall. Purple on the thermogram represents the highest temperature. The temperature in
the measurement point is 35oC
wymi z latwopalnym wykonczeniem. Sufit hall produkcyjnej wykonany byl z plyt gipsowych podwie-szonych na metalowej konstrukcji. Strop nie ulegl zawalaniu, lecz byl znacznie przegrzany. Na termogramie bardzo wyraznie widoczne s^. elementy konstrukcji (ryc. 7).
Ryc. 7. Termogram sufitu podwieszanego. Jasny odcien obrazuje podwyzszon^. temperaturi Fig. 7. The thermogram of a suspended ceiling. Light shadows represent increased temperature
We wstipnym rozpoznaniu pomieszczenie z ko-tlem centralnego ogrzewania nie zostalo zakwalifi-kowane jako objite pozarem. Nie znaleziono tam wowczas zrodla pozaru. Dopiero po obserwacji z uzyciem kamery termowizyjnej zauwazono prze-grzane miejsce nad przewodem kominowym kotla, w ktorym temperatura miala wartosc 412oC (ryc. 8). Doprowadzilo to do wykrycia pozaru kanalu komi-nowego oraz pozaru w czisci podsufitowej pomiesz-
czenia.
Kamery termowizyjne s^. bardzo czisto wyko-rzystywane podczas malych pozarow kominow. Umozliwiaj^. obserwacji rozkladu temperatury na powierzchni przewodu kominowego na calej jego dlugosci, a tym samym oceni temperatury wewn^trz przewodu, nie ingeruj^c w konstrukcji.
Ryc. 8. Termogram gornej powierzchni przewodu kominowego kotla. Jasniejszy odcien obrazuje wyzsz^. temperaturi
Fig. 8. The thermogram of a top surface of a boiler flue.
Lighter shadow represents higher temperature
3. Podsumowanie i wnioski
Obecnie kamera termowizyjna zalicza sii do standardowego wyposazenia Panstwowej Strazy Po-zarnej. Jej zalety i mozliwosci zyskuj^. coraz wiik-sze uznanie wsrod strazakow. W wielu przypadkach ulatwia prowadzenie dzialan ratowniczych, ograni-cza koszty akcji i straty materialne spowodowane dzialaniami strazy pozarnej. W stosunku do panstw z naszego s^siedztwa, takich jak Czechy, Serbia, Slowacja, Wigry, Ukraina, Bialorus, Litwa, ilosc ka-mer termowizyjnych bid^cych w dyspozycji strazy pozarnej jest imponuj^co duza.
Termowizja jest pomocna w ocenie sytuacji po-zarowej. Pomaga w lokalizacji zrodel pozaru, gasze-niu pozarow ukrytych w niedostipnych przestrze-niach, kontroli pogorzeliska. Umozliwia pomiar temperatury trudno dostipnych elementow obiek-tu, przewodow kominowych, kanalow wentylacyj -nych, rozdzielni elektrycznych, instalacji, maszyn i urz^dzen. Znajomosc temperatury obiektu pozwa-la ograniczyc do minimum podawanie srodkow ga-
sniczych, unikn^c wybijania otworow, prac rozbior-kowych itp.
Kamery termowizyjne znajduj^ce sii na wypo-sazeniu JRG spelniaj^. obecne oczekiwania ratowni-kow. S3. lekkie, poriczne, proste w obsludze, odpor-ne na wodi, zanieczyszczenia i wstrz^sy oraz wlas-ciwie przystosowane do pracy w srodowisku poza-rowym. Bardzo przydatna okazala sii opcja pomia-ru temperatury. Znajomosc wartosci temperatury w niektorych przypadkach jest konieczna. Znaj^c temperaturi przewodow kominowych, przewodow wentylacyjnych, instalacji elektrycznych oraz obser-wuj^c temperatury obiektu w czasie, latwiej mozna podj^c decyzji o zakonczeniu dzialan lub o ich kon-tynuacji. Swiadcz^. o tym opisane powyzej przebie-gi akcji.
Utrudnieniem podczas pracy z kamery termowi-zyjn^ jest koniecznosc trzymania jej w riku. Na ryn-ku mozna znalezc kamery zintegrowane z helmem, zapewniaj^ce calkowit^. swobodi ruchu, ale nie zna-lazly one uznania ratownikow. Niektore kamery wy-posazone s^. w modul transmisji radiowej umozli-wiaj^cy przekazywanie w czasie rzeczywistym ob-razu z kamery do stanowiska dowodzenia. Jednak te dostipne w sprzedazy nie spelniaj^. wszystkich ocze-kiwan odbiorcow.
Obecnie jednostki PSP najczisciej nabywaj^ kamery obserwacyjne z mozliwosci^ pomiaru temperatury w jednym punkcie, przystosowane do pracy w srodowisku pozarowym. Wydaje sii, ze w najbliz-szej przyszlosci powinno sii je zast^pic kamerami pomiarowymi. Mog^ byc zbudowane na takich sa-mych matrycach detektorow (320 x 240), ktore za-pewniaj^. wystarczaj^c^. rozdzielczosc. Tego rodza-ju kamery bid^ uzyteczne, zarowno w akcjach ra-towniczych, jak i w profilaktyce, w zwi^zku z tym wzrosnie ich wykorzystanie. Z uwagi na spadek cen sprzitu termowizyjnego cena proponowanej kamery nie powinna byc wyzsza od ceny kamery obserwa-cyjnej typu Bullard T4. Z kamery termowizyjna po-winien byc sprzizony cyfrowy aparat fotograficzny. Ulatwi to dokumentacji przebiegu dzialan ratow-niczych. Taka dokumentacja pozwoli osobom nie-uczestnicz^cym w akcji na przeprowadzenie anali-zy dzialan do celow dochodzeniowych lub badaw-czych.
Nie w kazdej akcji ratowniczej korzystanie z kamery termowizyjnej jest zasadne. W wiikszo-sci przypadkow ratownicy obywaj^ sii bez kamery, nawet jesli j^ posiadaj^. Bywaj^ jednak zdarzenia, w ktorych kamera termowizyjna jest wyj^tkowo
przydatna. Nalez^ do nich akcje gasnicze opisane powyzej. W akcjach tych kamera termowizyjna po-mogla sprawnie i szybko przeprowadzic akcji gasni-cz^.. Bez niej zuzytoby wiicej srodkow gasniczych, strazacy musieliby niepotrzebnie wybijac otwory w scianach i stropach. W rezultacie czas akcji bylby dluzszy, straty wiiksze, a strazacy wracaliby z akcji bardziej utrudzeni.
Literatura
1. Pomiary termowizyjne w praktyce, H. Madura (red.), Agencja Wydawnicza PAK, Warszawa, 2004.
2. Rybinski J., Nowoczesne techniki w inzynie-rii bezpieczenstwa - zastosowanie termowizji, „Polski Przegl^d Medycyny Lotniczej”, 15, 2 (2009), 183-191.
3. Rybinski J., Zastosowania termowizji w inzynie-rii bezpieczenstwa, „Zeszyty Naukowe SGSP”, 42, 2011, 207-216.
4. Rybinski J., Jakubowski I., Szajewska A., The fire of the passanger cars, „Zeszyty Naukowe SGSP”, 43, 2012.
5. Rybinski J., Szajewska A., Wykorzystanie termowizji w Panstwowej Strazy Pozarnej, „Pomiary Automatyka Kontrola”, vol. 57, 10 (2011), 1260-1263.
6. Rybinski J., Szajewska A., Use of thermovision by the polish state fire service. VIth International Scientific and Practical Conference Emergency Situations: Prevention and Elimination, Minsk (Belarus) 8-9.06.2011, Proc. Conf. pp. 216-220.
7. Wiicek B., De Mey G., Termowizja w podczer-wieni podstawy, Wydawnictwo PAK, Warszawa 2011.
ml. kpt. mgr inz. Lukasz LACIOK jest pracowni-kiem Komendy Miejskiej Panstwowej Strazy Pozarnej w Bielsku-Bialej. Od 10 lat pracuje w Jednostce Ratowniczo - Gasniczej nr 2, obecnie zajmuje sta-nowisko dowodcy zmiany.
bryg. prof. dr hab. Janusz RYBINSKI jest profe-sorem Szkoly Glownej Sluzby Pozarniczej w War-szawie. W latach 2005-2010 pelnil funkcji Dzieka-na Wydzialu Inzynierii Bezpieczenstwa Pozarowe-go. Prowadzi prace naukowo-badawcze w zakresie inzynierii bezpieczenstwa.
dr inz. Anna SZAJEWSKA jest adiunktem Szkoly Glownej Sluzby Pozarniczej w Warszawie. Prowa-dzi prace naukowo-badawcze w zakresie wymiany ciepla i modelowania rozwoju pozarow.
