CC BY
8ЭОЖ 53:004.087
ЭЛЕКТРОНДЫЦ Б1Л1М БЕРУ РЕСУРСТАРЫН ФИЗИКА САБАГЫНДА
ЦОЛДАНУ
ШАНГИШБАЕВА АЙДАНА СЛЯМКЫЗЫ
Магистрант 1Т жэне жаратылыстану гылымдары жогары мектебi С.Аманжолов атындагы Шыгыс ^азакстан университетi
ИМАНЖАНОВА КУЛЬБАРЧИН ТЛЕУКАНОВНА
Ага окытушы 1Т жэне жаратылыстану гылымдары жогары мектебi С.Аманжолов атындагы Шыгыс ^азакстан университетi
Еылыми жетекш1 - КВЕГЛИС ЛЮДМИЛА ИОСИФОВНА
Эскемен к., ^азакстан
Аннотация: Мацалада физика сабагында цолданылатын оцытудыц мультимедиялыц цуралдары жэне оныц б1л1м берудег1 рвл1 царастырылады. Электрондыцресурстар нег1зтде физиканы оцытуды оцтайландырудыц жолдары мен мYмкiндiктерi кврсетшген. Электрондыц бшм беру ресурстарын пайдалана отырып, физика сабацтарында сапалы бшм беру Yшiн жумыс эдютерт пайдалану жан-жацты царастырылады.
Трек свздер: техникалыц оцыту цуралдары, материалдыц оцыту цуралдары, электрондыц бшм беру ресурсы, зертханалыц жумыстар, электронды сайт.
^аз1рп уакытта акпараттык-коммуникациялык технологиялар бiздщ eмiрiмiзге берш енш, казiргi когам мен бшмнщ ажырамас белшне айналды. Бшм беруде компьютердi пайдалану оку сапасын жаксартуга мYмкiндiк бердi, мультимедиялык технологиялар непзшде курылган электрондык ресурстар окушылардьщ кызыгушылыктарын арттырып, ^рнею-бейнелi, графикалык кeрiнiстi усынуды камтамасыз еттi.
Бшм беру YДерiсi аясындагы жеке мрашм жэне окушылар жэне бiрлескен кез келген окыту iс-эрекет кандай да бiр куралдардыц кeмегiмен жYзеге асырылады. Окыту куралдары -бiлiм беру нэтижелерше кол жеткiзу куралы жэне оку-танымдык iс-эрекеттi уйымдастырудыц тиiмдiлiгiн арттырады.Бшм беру процесiнде бiлiм беру ортасы туралы акпарат куруга кeбiрек кещл бeлiнедi. Окытудыц материалдык жэне техникалык куралдарымен катар колданылатын "окытудыц мультимедиялык куралдары" угымдары пайда болды [1].
Техникалык окыту куралдары - бул оку-тэрбие процесшде оны оцтайландыру максатында дидактикалык камтамасыз етумен акпаратты усыну жэне eцдеу Yшiн колданылатын техникалык курылгылардыц жиынтыгы. ^азiрri окыту Yдерiсiнде, физика кабинеттерiнде интерактивтi такта, мектептер Yшiн усынылган мультимедиялык проектор, интерактивт дауыс беру жYЙесi, сымсыз планшет, дербес компьютер (ноутбук), презентация жабдыгы, бейнеконференция жYЙелерi, сенсорлык экрандар мен дисплейлер сиякты кeмекшi техникалык куралдарды пайдалану оку процесiн жацартуга жэне айтарлыктай жаксартуга мYмкiндiк бередi. Олардыц кeмегiмен муFалiмдер окушыларды сабакка белсендi катысуга ынталандыра алады.
Презентацнялар.
матерналдар 3Д визуализация жэне
аннмацнялар
дыоыстау, 1.6.
Арнайы программалы К¥ралдар
Сурет 1 - Мультимедиялык технологиялар аркылы цифрлык окыту технологияларын
дамыту консециясы
Окытудыц материалдык куралдарына: жабдыктар, кeрнекi окулыктар, дидактикалык материалдар, окулыктар, оку к¥ралдары жэне жумыс дэптерлер^ табиги объектiлер, сондай-ак техникалык жэне мультимедиялык окыту к¥ралдары жатады. Окытудыц материалдык куралдары муFалiмнщ функционалдык мYмкiндiктерi (сейлеу, мшез-кулык, козгалыс жэне т. б.) мен идеялар, тужырымдамаларын сабакта жYзеге асыруга кeмектеседi. Сондыктан, окытудыц идеалды куралдарыныц iшiнде вербальды (ауызша жэне жазбаша сейлеу, ойлау логикасы, мимика, дыбыс децгей мен тембрi жэне т.б.) жэне материалданган (графиктер, кестелер, диаграммалар, эртYрлi тацбалар жэне т. б.) окыту куралдары ерекшеленедi [2].
Ок;ыту куралдарын колданудын дидактикальщ функциялары
Интегративтшк, зерттелетiн объект немесе процестщ бeлiмдерiн бойынша жэне толыктай карауды болжау
Сурет 2 - Окыту куралдарын колданудыц дидактикалык функциялары Техникалык оку куралдары аркылы жасалатын электрондык ресурстарды колдану ашык жэне кашыктыктан оку процесшщ бiрнеше аспектiлерiне оц эсер етуi мYмкiн. Ец алдымен, мультимедиа акпаратты кабылдау жэне тYсiну сиякты окытудыц когнитивт1 аспектiлерiн ынталандыра алады. Екiншiден, мультимедиа окушылардыц мотивациясын арттыра алады. Yшiншiден, мультимедиа бiлiм алушылардыц бiрлескен жумыс жэне ужымдык таным дагдыларын дамытуга кeмектеседi. Тeртiншiден, оку мультимедиа-
куралдары теориялык тургыдан окушылардыц окуга деген терец кезкарасын дамыта алады, демек, терец угымды калыптастыруга кемектеседi.
Физика сабагында электрондык бiлiм беру ресурстарын пайдалануга болады:
> жаца такырыпты тYсiндiру, бакылау алу, окушылардыц бшмш тексеру, окушылардыц оку iс-эрекетiнiц рефлексиясын уйымдастыру, сабакты бекiту сиякты сабактыц эртYрлi кезецдерiнде колдана алады;
^ окушылардыц езiндiк жумысын уйымдастырган кезде;
^ окушылардыц бiлiм алуын жYЙелi бакылауды уйымдастыру кезiнде;
> кашыктыктан окытуды уйымдастыру кезiнде [3].
Физика сабагында ЭББР колдану аркылы мыналарды жYзеге асыруга болады:
✓ дэл жэне шынайы бакылау;
✓ оку процесш жекелендiру;
✓ эртYрлi оку мшдеттерш шешу Yшiн колдану;
✓ эртYрлi эдiстемелiк эдiстердi бiрiктiру;
✓ бшм алушылардыц iс-эрекетiн эртараптандыру [4].
Физика - тэж1рибелш гылым, ол эркашан демонстрациялык экспериментпен, зертханалык жумыспен, мецгерiлген материалдыц децгейiн тексерумен бiрге окытылады. Кей жагдайда зертханалык жумыс жасауда оку орындарында керектi курал-жабдыктардыц болмай калуы немесе жогары сыныптарда кванттык жэне атомдык физикада арнайы кымбат курылгылар мен кауiптi жарылгыш заттар кажет болады. Бул жагдайда бiзге виртуальды тэжiрибелiк жумыстар такырыптарды тYсiндiруге, ез кездерiмен керiп бакылауга кемегiн тигiзедi. Мысалы, фотоэффект кубылысы, Резерфорд тэжiрибесiндегi альфа-белшектiц шашырауын, ядролык реакторлар жумысын, т.б. окушыларга керсете аламыз. Эрi кауiпсiз, эрi тYсiнiктi виртуальды тэжiрибелiк жумыстарды virtulab.net, phet.colorado.edu сиякты тепн онлайн ресурстарды проектор немесе интерактивт такта аркылы сабакта колдануга болады
[5].
Электрондык бшм беру ресурстарын пайдалана отырып, физика сабактарында бiз келесi жумыс эдютерш пайдалана аламыз:
1. Компьютерлiк бакылаулар - жаца материал тYсiндiрiлгеннен кешн немесе тYсiндiру кезiнде колданылады. Жаца материалды Yйрену кезiнде интерактивтi модельмен жумыс жасай отырып, муFалiм сабак материалдарын проекциялык жабдык аркылы керсете алады.
2. Эксперимент™ есептер-зерттеулер - есептер, оларды шешу Yшiн айнымалылардыц тиiстi параметрлерiн ауыстырып, графиктiц езгеруш бакылау Yшiн кажет. Кебiнде окушылар бундай тапсырмаларды орындаFанда ерекше кулшыныстарын бiлдiредi. ^арапайымдылы^ына карамастан, мундай тапсырмалар ете пайдалы, сондыктан окушыларFа компьютерлш эксперимент пен аналитикалык тапсырмаларды шешудщ байланысын керуге мYмкiндiк бередi.
3. Есептеу тапсырмалары, содан кейiн компьютерлш тексеру - басында компьютердi пайдаланбай шешiлуi керек тапсырмалар, содан кешн алыетан жауапты компьютер кемегiмен тексеру. Кез келген есептердi компьтерлiк Yлгiлеу аркылы шыFаруFа болады. Microsoft Excel, Microsoft Word аркылы есептер шы^арып, график, диаграммалар курып шыFарту окушылар мен студенттерге кызыкты тапсырма болады.
4. Зертханалык жумыстар - баFдарламаныц тиiмдi ресурстары шыFармашылык, зерттеу сипатындаFы кептеген зертханалык жумыстарды iске асыру Yшiн ыцFайлы техникалык база жасайды. ОкушыFа зертханалык жумысты орындау кезшде функциялардыц графигiн куру, кабылдау оныц касиеттерiн жеке зерттеу, кейбiр зацдылыктарды байкауFа тырысу, езiндiк гипотезалар, олардыц дурыстыFын эксперименталды тYPде тексеру кезшде колданылады. Мысалы, рhet.colorado.edu сайтын бiз физиканыц кез келген белiмiне катысты зертханалык жумыстарында колдана аламыз. Атомдык физикадан тэжiрибелердi бiз керсете
алмаймыз. Сондыктан окушыларга TYcirnKTi де кызыкты болу Yшiн арнайы программаларды колданамыз [6].
5. Дидактикалык ойындар - оку материалы ойын куралы ретiнде колданылады, ойын аркылы муFалiм окушыларды физикалык белсендiлiгiн арттырады.
Электрондык ресурстар керш турFанымыздай оку процесшщ эр кезещнде колданылады жэне сабактыц жоFары децгейде етiп, окушылардыц бiлiм сапасын арттыруына кеп кемегiн тигiзедi. Физика пэш кYPделi пэндердщ бiрi болFанымен, эр тYрлi эдiс-тэсiлдердi, электрондык ресурстарды колдана отырып, кез келген такырыпты окушыларFа кызыкты да тYсiнiктi етiп окытуымы^а болады. Физика сабаFына катысты электрондык сайттардыц да сабак барысында, окушылар мен студенттердщ YЙ тапсырмаларын орындау кезiнде кемекшi курал ретiнде пайдалануFа болады.
¥лы аFылшын аFартушысы Уильям Уарт «жай муFалiм хабарлайды, жаксы муFалiм тYсiнедi, керемет муFалiм керсетед^ улы муFалiм шабыттандырады» деген екен. Ал ХХ1 f. наFыз устазы кандай болмак, казiргi заманда ел болашаFы есiп келе жаткан урпак колында. Сол урпакты тэрбиелеуде устаздар сан тYрлi эдiс-тэсiлдердi, жаца технологияларды, электрондык ресурстарды жан-жакты колдана отырып сапалы бiлiм беру жэне жаЬандык бэсекелiстiкке кабiлеттi окушылар тэрбиелеу. Сондыктан муFалiм Yнемi iзденiсте болып, эр сабаFын жацартылFан бiлiм мазмунына сай электрондык бшм беру ресурстарын тиiмдi колдануы керек.
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:
1. Андерсен Б., Бринк К. Мультимедиа в образовании: специализированный учебный курс. — М. : Дрофа, 2007
2. Инструктивно-методическое письмо по использованию информационно-коммуникационных технологий и электронных средств обучения в образовательном процессе: Утв. М-вом образования Республики Беларусь. Минск: 2018. 19 с.
3. Электронный образовательный ресурс [Электронный ресурс]. URL: https://32ber.uralschool.ru/site/pub?id=34 (дата обращения25.08.2019).
4. Панкова Е.В. Использование электронных образовательных ресурсов (ЭОР) в образовательном процессе. Библиотеки и информационные ресурсы в современном мире науки, культуры, образования и бизнеса. Available at: http://www.gpntb.ru/win/inter-events/ crimea2013/disk/012.pdf
5. Рысбекова Г.Ш. Сабакта жаца акпараттык технологияны пайдалану аркылы окушыныц ойлау кабшетш дамыту жэне сапасын арттыру// Физика. №5 (66). - 2016.9-13б.
6. http://nsportal.ru/shkola/fizika/library/primenenie-ikt-na-urokakh-fiziki
