Научная статья на тему '«Электрон кўз – яхши дарсга дўст» педагогик инновацияси хусусида'

«Электрон кўз – яхши дарсга дўст» педагогик инновацияси хусусида Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
75
19
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
видеонаблюдение / участники учебного процесса / факторы применения системы видеонаблюдения / обучение / воспитание / эффективность. / videomonitoring / participants of education process / factors of video monitoring implementation / learning / education / efficiency

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Данияров Б.

В статье рассматривается вопрос применения видеонаблюдения как метода инновации в сфере образования. Показаны роли и задачи руководства, профессорско-преподавательского состава и слушателей в этом процессе. Автором высказаны мнения о результатах от внедрения системы видеонаблюдения в сфере образования.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ABOUT PEDAGOGICAL INNOVATION «ELECTRONIC EYE – FRIEND OF GOOD LESSON»

The article discusses monitoring of teaching process implementing of video as method of innovation in education sphere. There are shown roles and tasks of leadership, team of professors and teachers, and listeners in the process. Author expressed his opinion regarding results of video monitoring implementation in education sphere.

Текст научной работы на тему ««Электрон кўз – яхши дарсга дўст» педагогик инновацияси хусусида»

V_/

Данияров Б.,

Узбекистон Республикаси Халк, таълими вазирининг биринчи уринбосари, филология фанлари номзоди, доцент

«ЭЛЕКТРОН КУЗ - ЯХШИ ДАРСГА ДУСТ» ПЕДАГОГИК ИННОВАЦИЯСИ ХУСУСИДА

ДАНИЯРОВ Б. «ЭЛЕКТРОН КУЗ - ЯХШИ ДАРСГА ДУСТ» ПЕДАГОГИК ИННОВАЦИЯСИ ХУСУСИДА

Маколада видеокузатув тизимининг инновацион усул тури сифатида таълим сох,асида кулланиши масаласи хусусида мулох,аза юритилган. Мазкур жараёнда унинг иштирокчила-ри - таълим муассасаси рах,барияти, укитувчилари ва тингловчиларининг урни ва вазифалари курсатиб утилган. Муаллиф томонидан видеокузатув тизимини таълим сох,асида куллашнинг натижалари туFрисида фикрлар баён этилган.

Таянч суз ва тушунчалар: видеокузатув, таълим жараёни иштирокчилари, видеокузатув тизимини куллаш омиллари, таълим, тарбия, самарадорлик.

ДАНИЯРОВ Б. «ЭЛЕКТРОННЫЙ ГЛАЗ - ХОРОШЕМУ УРОКУ ДРУГ» КАК МЕТОД ПЕДАГОГИЧЕСКОЙ ИННОВАЦИИ

В статье рассматривается вопрос применения видеонаблюдения как метода инновации в сфере образования. Показаны роли и задачи руководства, профессорско-преподавательского состава и слушателей в этом процессе. Автором высказаны мнения о результатах от внедрения системы видеонаблюдения в сфере образования.

Ключевые слова: видеонаблюдение, участники учебного процесса, факторы применения системы видеонаблюдения, обучение, воспитание, эффективность.

DANIYAROV B. ABOUT PEDAGOGICAL INNOVATION «ELECTRONIC EYE - FRIEND OF GOOD LESSON»

The article discusses monitoring of teaching process implementing of video as method of innovation in education sphere. There are shown roles and tasks of leadership, team of professors and teachers, and listeners in the process. Author expressed his opinion regarding results of video monitoring implementation in education sphere.

Keywords: videomonitoring, participants of education process, factors of video monitoring implementation, learning, education, efficiency.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 2

Маълумки, мамлакатимизда амалга оширилаётган кенг куламли ислоцотлар, узоцни кузлаб юритилаётган оцилона сиёсат натижасида юртимиз ицтисодиёти, ижтимоий цаётида туб узгаришлар юз берди. Барча жабцалар, жумла-дан, ахборот ва телекоммуникация соцасининг жадал ривож-ланиши ана шу изчилликнинг амалдаги самарасидир.

Президентимиз Ислом Каримов XXI аср-га шундай таъриф беради: «... биз яшаётган XXI аср - интеллектуал бойлик хукмронлик к,иладиган аср. Кимки бу х,ак,ик,атни уз вак,тида англаб олмаса, интеллектуал билим, интеллектуал бойликка интилиш хар к,айси миллат ва давлат учун кундалик хаёт мазмунига ай-ланмаса - бундай давлат жахон тарак,к,иёти йулидан четда к,олиб кетиши мукаррар»1.

Таълим ислохотларининг замонавий бос-к,ичи жамиятда юз бераётган янгиланиш-ларнинг тезкорлиги, таълим муассасаларига куйилаётган янги, янада юк,ори талабларга тезрок, мослашиш билан боFлик1 долзарб ва-зифаларни илгари сураётган шароитда таълим муассасасини ривожлантириш ва замон талаблари даражасида фаолият курсатишини таъминлашда хам бу соха имкониятларидан унумли фойдаланишга асосий эътиборни каратиш зарур.

Биз бугун хар к,адамда узимиз сезма-ган холда юзлаб, хатто минглаб техник опе-рацияларни амалга оширамиз, бошк,арув карорларини амалга ошириш заруриятига дуч келамиз. Таълим жараёнида эса интернет, телевидение ва турли ахборот-коммуникация воситаларининг самарасини хам кузатиши-миз мумкин. Шунингдек, биз фикр юритмок,чи булганимиз, «электрон куз» - видеокузатув мосламалари хам кундалик хаётда оддий ку-затув воситасига айланди.

Хозирда таълим муассасаларига урнатилган видеокузатув мосламалари, уз навбатида, педагогларнинг таълим олувчилар билан

1 Ислом Каримов. Узбекистон Конституцияси - биз учун демократик тарак,к,иёт йулида ва фукаролик жамиятини барпо этишда мустахкам пойдевордир. / Президент Ислом Каримовнинг Узбекистон Республикаси Конституцияси кабул килинганининг 17 йиллигига баFишланган тантанали маросимдаги маърузаси. // «Халк, сузи», 2009 йил 6 декабрь.

мулок,отида, уларга нафак,ат, илмий, балки педагогик этика ва эстетика талабларини инобатга олган холда масъулият билан ёнда-шишни талаб этади. Хусусан, у педагогнинг укув жараёнида таълим воситалари асосида фаолият доираси чекланишига эмас, балки унинг вазифалари, роли узгаришига, педагогик фаолиятнинг мукаммаллашувига олиб ке-лади хамда таълимни ташкил этиш учун янги имкониятларни юзага келтиради.

Хар кандай мамлакатнинг куч-к,удрати унинг интеллектуал салохияти билан бел-гиланади. Бу эса бевосита таълим сифати-га боFликдир. Маълумки, таълим сифатини ошириш - чегара билмас соха. Шу сабабли хозирги кунда таълим сифатининг усиш дина-микасини туFри бахолаш, унинг мезонлари-ни аник белгилаш ва келажак таълим сифати курсаткичларини олдиндан башорат к,илиш, режалаштириш ута мухим ва долзарб масала хисобланади. Давлат ва жамият ривожлани-шининг хар бир боск,ичида таълим тизимида узига хос янги шарт-шароитлар ва талаблар юзага келади, таълим сифати мезонлари узгаради ва бу масалани хал этиш учун тизим-ли фаолият олиб бориш талаб этилади.

Муассасада ишчи гурух томонидан дарс жараёнини кузатиш ва тахлил к,илиш таж-рибасиз укитувчиларнинг дарсни утиш жараёнида хаяжонланишига олиб келиши, укувчиларнинг фикрини эркин билдиришга маълум даражада туск,инлик к,илиши мумкин. Замонавий ахборот-коммуникация техноло-гияларининг ривожланиши натижасида дарс жараёнини тахлил к,илишни видеокузатув ор-к,али ташкил этиш мак,садга мувофик,. Дарс жараёнини бу шаклда тахлил к,илишни замон билан хамнафас ташкил этиш деб аташ мумкин.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 2

XXI acp aхбopoтлaштиpиш acpидa мaзкyp вocитa имкoниятлapи opкaли xap биp тaълим мyaccacacидaн кyйидaги жapaëнлapни aмaлгa oшиpиш тaлaб килинaди:

1. Тaълим бepиш жapaëни нaзopaти.

2. Тaълим мyaccacacини бoшкapиш жapaë-ни нaзopaти.

3. Тaълим мyaccacacи мухитининг нaзopaти.

4. Тaълим мaзмyни нaзopaти.

Бyндaй нaзopaт вocитacидaн фoйдaлaниш кyйидaги мaкcaдлapни aмaлгa oшиpишни нa-зapдa тyтaди:

• пeдaгoгик жapaëнни тaшкил этиш;

• мeтoдик ëpдaм кypcaтиш;

• пeдaгoгик (укитувчи Уз-Узини) нaзopaт;

• oтa-oнaлap нaзopaти.

Шу мaкcaддa хaлк тaълими тизими, хycycaн, А.Авлоний нoмидaги хaлк1 тaълими ходим-лapини кaйтa тaйëpлaш вa yлapнинг мaлaкa-cини oшиpиш Мapкaзий инcтитyти, умумий Уpтa тaълим мaктaблapидa видeoкyзaтyв мо^ лaмaлapи opкaли тaълим cифaтини oшиpиш, пeдaгoгик фaoлиятни мyвoфиклaштиpишгa aлoхидa эътибop кapaтилмoкдa. Мyaccacaдa тaълим oлaëтгaн pa^6ap хoдимлap х^м унинг имкoниятлapи вa aфзaлликлapи бopacидa фикpлapини бaëн этмoкдa. Шyнингдeк, мaзкyp фaoлиятни хaлк тaълими тизими бyFинлapи, хycycaн, умумий Уpтa тaълим мaктaблapигa тaтбик этиш вa унинг caмapaдopлигини тaъ-минлaшгa имкон яpaтилмoкдa.

Мaълyмки, paхбapнинг бош вaзифacи Kapopнинг бaжapилишини тaшкил этиш, мaз-Kyp жapaëнни мyвoфиклaштиpиш вa унинг ycтидaн нaзopaтни тaъминлaшдиp. Яъни, нa-зopaт бoшкapyвнинг якунловчи бocкичи Xиcoблaнaди. У икки тoмoнлaмa aлoкa шaкли-ни Kac6 этaди вa кapopни бaжapиш, куйил^н мaкcaдлapгa эpишиш хaкидa aхбopoт олиш учун имконият яpaтaди.

Шyндaй э^н бoшкapyвни, яъни бoшкapyв фaoлиятини тaшкил этиш зapypaтини бeлги-ловчи бош мeзoн - инcoн ёки мyaccaca ол-дигa кУйилгaн мaкcaд булиб, yнгa эpишиш учун вaзифaлap бeлгилaш, тaшкил этилaдигaн фaoлиятни oлдиндaн peжaлaштиpиш, aмaлгa

oшиpиш йyл-йypиклapини тaнлaш, вaзифaлap мaзмyн вa мoхиятигa Kypa бaжapyвчилapини тaнлaш хaмдa бaжapилaдигaн вaзифaлapни тaкcимлaш, бeлгилaнгaн мaкcaдгa эpишиш учун тaшкил этилaдигaн жapaëн иштиpoкчи-лapи фaoлиятини мyвoфиклaштиpишдaн ибо-paтдиp1. Бoшкapyв фaoлиятини тaшкил этиш вa мyвoфиклaштиpиш жapaëнидa:

- тaълим мaзмyнини нaзopaт килиш;

- тaълим жapaëни тaшкил этилишини ^a-тиш;

- пeдaгoгнинг тaълим oлyвчилap yзapo Xaмкopлигини тaшкил этиш;

- пeдaгoгик жaмoaни yюштиpиш вa ижо-бий paкoбaт мухитини яpaтиш;

- aник мaълyмoтлapни олиш вa тaхлил килиш имконияти кeнгaяди.

Нaзopaтнинг бyндaй шaкли yкyв-тapбия жapaëнлapининг бapчa бocкичлapини жaдaл-лaштиpaди. Бyндa тaълим жapaëнининг Œ-фaти вa caмapaдopлигининг ошиши, тaълим oлyвчилap билиш фaoлиятлapининг интeн-cивлaшyви кyзaтилaди.

Мapкaзий инcтитyт укув жapaëнигa видeo-кyзaтyвни жopий этиш тaжpибaлapидaн кeлиб чикиб кyйидaги нaтижaлapгa эpишилaëтгaн-лигини кypишимиз мумкин.

Укув жapaëнигa видeoкyзaтyвнинг жо-pий этилиши paхбapиятгa дapc жapaëнининг тaшкил этилишини кyзaтиш, укув жapaëнигa хaлaкит бepмaгaн хoлдa дapcлapни тaхлил килиш, бу opкaли пpoфeccop-yкитyвчилap вa тинглoвчилapнинг укув фaoлиятини caмapaли тaшкил этиш ycyллapини ишлaб чикиш имко-ниятлapини бepмoкдa.

Дapc жapaëнидa видeoкyзaтyвнинг олиб бо-pилиши мaлaкa oшиpиш инcтитyти уцитувчи-ларининг xap биp дapcни тaлaб дapaжacидa олиб бopиш бopacидa мacъyлиятини оши-paди.

Мaлaкa oшиpиш кypcлapи тингловчилари эca видeoкyзaтyв нaтижacидa дapc жapaëни-нинг фaoл иштиpoкчиcигa aйлaнишaди, кaйтap

1 Хэ^нов Р., Суюнов Ш. Инеон pecypcлapини бош-кapишдa тaълимнинг aхaмияти. II «Иктиоодиёт вa тaъ-лим» жypнaли. 2010. 6-оон. -146-б.

ЗAМОHAВИЙ ТAЪЛИМ / CОВRЕМЕHHОЕ ОБRAЗОВAHИЕ 2016, 2

алок,а узаро мак,садга йуналтирилган холда тизимли таъминланади, шунингдек, таълим берувчининг дарсга булган масъулияти ошиб, субъектлар уртасида узаро хурмат хисси тар-киб топтирилади. Бу эса масъуллар, мута-саддилар, таълим муассасалари рахбарлари, укитувчиларни узлари фаолият олиб бораёт-ган таълим муассасасида видеокузатув тизими урнатиш оркали таълим сифатини оширишда тегишли хулосалар чик,аришга ундайди.

Ушбу тажрибаларни умумий урта таълим мактабларига оммалаштириш, татбиц этиш натижасида цуйидаги натижаларга эришиш мумкин.

Мактаб ра^бари хар бир синфда дарс жа-раёнининг уз вак,тида сифатли ташкил этилиши-ни тезкорлик билан назорат к,илишга эришади ва бу уз навбатида, таълим-тарбия сифатини оширишга узининг таъсирини утказиши таби-ий холдир. Шунингдек, видеокузатув асосида укитувчиларнинг дарсларини кузатиш, тахлил килиш укув жараёнини самарали ташкил этиш буйича методик тавсиялар ишлаб чик,илиши, укитувчилар фаолиятини такомиллаштири-лишига, улар касбий махоратини оширишга эришиш, укувчиларнинг фан олимпиадалари, билимлар беллашувларида самарали натижа-ларни кулга киритиши учун асос булади.

Шу уринда укитувчи дарсини кузатиш мо-байнида укувчи хам бундан хабардорлиги, у мазкур воситанинг баъзи имкониятларини устозидан хам купрок, тушуниши мумкинли-гини унутмаслик лозим. Улардан бу кузатув сабабини яшириш ёки бу воситадан уларни «к,урк,итиш» учун фойдаланиш керак эмас. Энг мухими, педагог ва укувчи-талабалар, тинг-ловчилар дарс жараёнида уз-узларини назорат ва тахлил к,илиш имконига эга буладилар.

Юртбошимиз таъкидлаганларидек, «Жахон ахборот майдони тобора кенгайиб бораёт-ган шундай бир шароитда болаларимизнинг онгини фак,ат ураб-чирмаб, уни ук,има, буни курма, деб бир томонлама тарбия бериш, уларнинг атрофини темир девор билан ураб олиш, хеч шубхасиз, замоннинг талабига хам,

бизнинг эзгу мак,сад-муддаоларимизга хам туFри келмайди»1.

Айникса, ота-она ва таълим муассасаси хамкорлигини амалга оширишда хам мазкур восита имкониятларини инобатга олиш лозим. Бу борада ота-оналарнинг фарзан-ди тарбияси хамда таълим олишида мактаб маъмурияти, синф рахбари, дарс утувчи укитувчилар ва синфдошлари муносабатини кузатиш ахамиятли саналади. Шу билан бир-га укувчининг уларга нисбатан муносабати ва муомаласи назорати хам мухимдир. Албатта, бунда бир ёк,лама эмас, балки умумий маълу-мот ва фикрлар асосида хулоса к,илиш лозим.

Бизнинг фикримизча, «электрон куз» ви-деокузатувларни педагогик жараёнга жорий этиш таълим берувчининг:

• фикрлашини;

• оптимал карор кабул к,илиш малакасини;

• коммуникатив к,обилиятини;

• педагогик этикасини;

• касбий малака ва куникмаларини;

• ахборот маданиятининг ривожланиши-ни таъминлайди.

Шунингдек, видеокузатувларнинг таълим жараёнларига жорий этилиши:

• мутахассиснинг уз устида ишлашига;

• укув фаолиятининг хилма-хил ташкил этилиши хисобига таълим олувчи мустак,ил фаолияти сохасининг кенгайишига;

• интерактив мулок,от имкониятларининг жорий этилиши асосида ук,итиш жараёнини индивидуаллаштириш ва дифференциялаш-тиришга;

• таълим олувчиларда фан асосларига к,изик,иш ва фаолликни оширишга олиб кели-ши билан мухим ахамият касб этади.

Замонавий технологияларнинг тез суръат-ларда усишига карамай, баъзан одамлар улардан ок,илона фойдаланиш кандай кечи-ши кераклигига тулик, эътибор каратмайди. Бу борада педагогик ахлок, коидаларини хам инобатга олиш зарурати юзага келади. Жум-ладан, видеокузатув мосламалари каршисида

1 Каримов И.А. Юксак маънавият - енгилмас куч. - Т.: «Маънавият», 2008. -114-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 2

мутахассис узини йукотмаслиги, балки улар-га нисбатан узида ижобий муносабат тар-киб топтирган булиши, таълим олувчиларга х,урмат, фанига масъулият билан ёндашиш куникмалари, умуман, тегишли илмий, Fоявий, психологик иммунитетни шакллантирган булиши лозим. Бутун диккат-эътиборни, асо-сан, таълим мазмунини такомиллаштириш, унинг сифатини оширишга каратиш зарур.

Таъкидламок лозимки, куп х,олларда ин-сондаги иллатлар меъёрнинг бузилиши са-бабли юзага келади. Бу жих,атдан тафаккур ва тарбиядаги икки мух,им нарса - ахлок ва мулох,азакорликка тенг эътибор бериш х,амда уларнинг мутаносиблигига эриша олиш мух,им урин тутади. Яъни, х,ар кандай тарбия инсон-даги ахлокий сифатлар ва мулох,азани такозо этади.

Видеокузатувларни жорий этиш оркали самарадорликка эришиш имкониятини бера-диган х,амда дидактик нуктаи назардан мух,им ах,амият касб этадиган методик максадларга:

- укиш жараёнини индивидуаллаштириш ва дифференциялаш;

- тескари алока оркали укув фаолияти на-зоратини олиб бориш;

- уз-узини назорат килиш;

- билимларни эгаллашни интенсивлашти-риш;

- укув ахборотларини видеокузатув оркали визуаллаштириш;

- фикрлашни ривожлантириш;

- оптимал карор кабул килиш малакасини шакллантириш оркали эришилади.

Видеокузатувларнинг кулланилишида унинг самарадорлигини таъминловчи ички ва ташки омиллар мавжуд булиб, уларни куйидагича тавсифлаш мумкин:

• ички омиллар - таълимий максаднинг туFри куйилиши, ахборотларнинг жамлани-ши, уларни тах,лил килиш, узатиш, саклаш ва х,оказо;

• ташки омиллар - техник-ускунавий во-ситалар оркали ахборотлар билан турли ва-зифаларни амалга оширишни билдиради.

Бу жараёнда видеокузатув назорати куйи-даги омилларга боFлик х,олда турлича ах,амият касб этади:

- фойдаланувчиларнинг манфаатлари;

- таълим-тарбия жараёнлари, максад ва вазифалар каби тушунчаларнинг узаро нис-бати;

- назорат килинадиган йуналишнинг хусу-сиятлари ёки тавсифи.

Олиб борилган фаолиятнинг амалий инъи-коси сифатида бундай назорат шакли куйидаги натижаларни узида акс эттиради:

1. Мониторинг натижалари асосида энг юкори сифат курсаткичига эришилади (аъло).

2. Педагогик фаолиятда куйилган максадга тулик эришилади (яхши).

3. Педагогик фаолият мазмуни такомил-лаштирилади, педагогик жараённи ташкил этиш яхшиланади (урта).

Юкорида келтирилган «электрон куз» видеокузатув воситасида ташкил этиладиган назорат шакли таълим муассасаси бошкаруви, жамоада ижобий ракобат мух,итини шакллантириш, таълим сифатини ошириш, педагог-нинг уз-узини назорат ва тах,лил килишига эришишда мух,им омил булади. Шунингдек, таълим муассасаси фаолиятини ташкил этиш ва бошкаришда педагоглар фаолиятининг мувофиклаштирилиши, таълим муассасаси барча ходимларининг уз мех,нат фаолият-лари натижаларидан тенг асосда коникиш х,осил килишлари, жамоадаги туFри мех,нат таксимоти, ходимларда уз вазифаларига нисбатан масъулият х,иссининг шаклланишида мух,им ах,амият касб этади.

Видеокузатув асосида институт х,удудида, аудиторияларда хавфсизлик х,ам таъмин-ланади.

Укитувчи эса узининг видеокузатувлар асосида ёзиб олинган дарсларини тах,лил килади, тажрибали мох,ир укитувчиларнинг дарсла-ридан фойдаланиб, фаолиятини ривожланти-ради.

Укувчиларнинг ота-оналари болалари мак-табда кандай укиши, уларнинг юриш-туриши,

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 2

рух,ий х,олати ва фаоллиги хусусида маълу-мотларга эга булиши мумкин.

Хуллас, таълимнинг х,озирги сифат бос-кичида, ахборотни туплаш, саклаш, излаш, унга ишлов бериш ва уни таркатиш учун фой-даланиладиган жараёнларда видеокузатув

тизимларидан фойдаланиш узига хос ах,амият касб этиб, ёшларга инновацион технология-ларга асосланган замонавий таълим-тарбия бериш ва шу оркали ижтимоий-иктисодий ислох,отлар самарадорлигини оширишда мух,им урин тутади.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Адабиётлар:

1. Каримов И.А. Юксак маънавият - енгилмас куч. - Т.: «Маънавият», 2008.

2. Узбекистон Республикасининг «Таълим туFрисида»ги Конуни. / Баркамол авлод -Узбекистон тараккиётининг пойдевори. - Т.: «Шарк», 1997.

3. Узбекистон Республикасининг «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури». / Баркамол авлод - Узбекистон тараккиётининг пойдевори. - Т.: «Шарк», 1997.

4. Данияров Б.Х. Инновацион технологиялар асосида таълим жараёнлари сифат ва самарадорлигини ошириш. / Монография. - Т.: 2014.

5. Абасов З.А. Проектирование инноваций в структуре педагогической деятельности. // «Высшее образование сегодня: реформы, нововведения, опыт», 2004, № 6.

6. Адизов Б.Р. БошланFич таълимни ижодий ташкил этишнинг назарий асослари. / Педагогик фанлари докторлик диссертация автореферати. - Т., 2003.

7. Бычков, А.В. Инновационная культура. // «Профильная школа», 2005, № 6.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 2

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.