Научная статья на тему 'ЭЛЕКТР ЭНЕРГИЯ СИФАТ КЎРСАТКИЧЛАРИ ВА УЛАРНИ ОШИРИШ ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ'

ЭЛЕКТР ЭНЕРГИЯ СИФАТ КЎРСАТКИЧЛАРИ ВА УЛАРНИ ОШИРИШ ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Электротехника, электронная техника, информационные технологии»

584
88
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
электр / кучланиш / частота / энергия / физика / fairy tales / lingvoculturology / test / English fairy tales / Uzbek fairy tales. Keywords: electricity / voltage / frequency / energy / physics

Аннотация научной статьи по электротехнике, электронной технике, информационным технологиям, автор научной работы — Ўринбой Абдунайим Ўғли Жалилов, Аббос Набижонович Жуманов, Хомидхон Ориф Ўғли Мажидов, Озодбек Рустам Ўғли Маматкулов

Республикамиз худудида электр энергиясининг сифати асосан частота, кучланиш, ток ва наргузка боғлиқ. Қиш фасилларида электр энергия сифат курсаткичини ошириб бориш мақсадида қўлласак бўлади. Хозирги кунда электр энергияга талаб ошиб бормақда. Шу миқѐсида хава линияда қуват исрофи ошмаслик мақсадида линиядаги узунликлари камайтириш мақсадда қўлласак бўлади. Кучланишни оширсак бартараф қиламиз, линияда сим кесим юзаси аниқ танлашимиз керак

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по электротехнике, электронной технике, информационным технологиям , автор научной работы — Ўринбой Абдунайим Ўғли Жалилов, Аббос Набижонович Жуманов, Хомидхон Ориф Ўғли Мажидов, Озодбек Рустам Ўғли Маматкулов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

POWER QUALITY INDICATORS AND MEASURES OF THEIR INCREASE

The quality of electricity in a country depends mainly on frequency, voltage, amperage and voltage. In winter, we can use it to improve the quality of electricity. Today, the demand for electricity is growing. At this scale, we can use it to reduce the line length so as not to increase the power dissipation in the overhead line. If we increase the voltage to be eliminated, we need to select the exact cutting surface of the wire on the line

Текст научной работы на тему «ЭЛЕКТР ЭНЕРГИЯ СИФАТ КЎРСАТКИЧЛАРИ ВА УЛАРНИ ОШИРИШ ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ»

ЭЛЕКТР ЭНЕРГИЯ СИФАТ КУРСАТКИЧЛАРИ ВА УЛАРНИ ОШИРИШ ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ

Уринбой Абдунайим ^ли Жалилов

Жиззах политехника институти

Аббос Набижонович Жуманов

Жиззах политехника институти

Хомидхон Ориф ^ли Мажидов

Жиззах политехника институти магистранти

Озодбек Рустам ^ли Маматкулов

Жиззах политехника институти магистранти

АННОТАЦИЯ

Республикамиз худудида электр энергиясининг сифати асосан частота, кучланиш, ток ва наргузка боглик. Киш фасилларида электр энергия сифат курсаткичини ошириб бориш максадида кулласак булади. Хозирги кунда электр энергияга талаб ошиб бормакда. Шу микёсида хава линияда куват исрофи ошмаслик максадида линиядаги узунликлари камайтириш максадда кулласак булади. Кучланишни оширсак бартараф киламиз, линияда сим кесим юзаси аник танлашимиз керак.

Калит сузлар: электр, кучланиш, частота, энергия, физика.

POWER QUALITY INDICATORS AND MEASURES OF THEIR INCREASE

ABSTRACT

The quality of electricity in a country depends mainly on frequency, voltage, amperage and voltage. In winter, we can use it to improve the quality of electricity. Today, the demand for electricity is growing. At this scale, we can use it to reduce the line length so as not to increase the power dissipation in the overhead line. If we increase the voltage to be eliminated, we need to select the exact cutting surface of the wire on the line.

Keywords: fairy tales, lingvoculturology, test, English fairy tales, Uzbek fairy tales. Keywords: electricity, voltage, frequency, energy, physics.

КИРИШ

Истеъмолчиларга узатилувчи электр энергиясининг сифати асосан частота, кучланиш, кучланишнинг носимметриклик ва носинусоидаллик даражаси билан белгиланади. Электр моторлар тугунларида +5 (маълум жойларда +10) %. Ёритиш курилмалари тугунларида ва саноат корхоналарининг иш уринларида (+5)-(-2.5) %; -Турар жой биноларида ( ички ва ташки ёритиш)±5%. Авария хрлатида-12%; -^ишлок хужалик тармогидан ёки электр транспорт тармогидан таъминланадиган электр ускуналар тугунида +7.5%. Истеъмолчилардаги кучланишнинг номиналдан огиши Uucm куйидагича аникланади, %:

U - U Уогиш = иист-Uhom -100 .

о г иш тт

U ном

Агар истеъмолчи трансформатор оркали таъминланса, Uucm юкори кучланиш томонига келтирилиши лозим.[1] Катта двигателларни ишга туширилиши, тармокларда киска туташув ва бошкалар натижасида кучланишни киска вакт узгариши билан белгиланувчи кучланиш тебраниши Утеб ушбу ифода билан аниклаш мумкин,%

тг _ Um ax ~ Um in ' теб ~ j j .

U ном

Бу ерда Umax ва Umin- бир тебраниш оралигидаги кучланишнинг максимал ва минимал кийматлари.

Кучланишнинг огиши хар доим хам рухсат этилган кийматлар диапазонида булавермайди. Бунинг сабаби булиб куйидагилар хисобланади: а) тармок элементлари оркали окаётган юклама токлари хосил килувчи кучланиш исрофи; б) ток утказувчи элементларнинг кундаланг кесимлари ва куч трансформаторлари кувватларини нотугри танланиши; в) тармок схемасининг нотугри тузилиши.[2]

МЕТОДОЛОГИЯ

Кучланиш огишини назорат килиш уч йул билан амалга оширилади: 1) кучланиш даражаси буйича кучланиш огишларини уларнинг рухсат этилган кийматлари билан солиштириш асосида; 2) электр системасидаги жойи буйича - электр тармокнинг маълум нукталарида, масалан, ЭУЛнинг бошланиши ёки охирида, таъминлаш марказида; 3) кучланиш огиши мавжуд булишининг давомийлиги буйича.

HcTetMonHnnapgarn Ky^naHnmnapHnHr TpaHC^opMaTopnapHn MKopn TOMOHnapnra KenTHpnnraH KKHMaTnapn TatMnHnam MapKasngarn KynnaHnmgaH moc ynacTKanapgarn Ky^naHnm ncpo^napHHH aHnpnm opKann aHnKgaHagn:

Uu cml = U - mM - (AUmM-a + AUmpl )'>

U'u cm2 UmM - (AUmM-a + AUae + AUmp2 ^ (1)

UU cm3 U mM - (AUmM-a + AUae + AUec + AUmp3 )'

TM

Энepго-OHOTeMagaH

Um

Au.

mM-a a

aU

aU

AU,

mpl

AU,

mp2

AU,

mp3

B

c

1-pacHM

MYXOKAMA BA HATH^A^AP

Ky^naHHrnHH pocraamHnHr Ba3H$acn nacT KynnaHnm TapMOKgapnga Ky^naHHrn ornmnHH TatMnHnamgaH KyHngarn ycynnapn MaB^yg:

1) TMga KynnaHHmHH y3rapTHpnm opKann;

2) TpaHC^opMaTopnapHHHr тpaнс$оpмaцнaпam копэ$$нцнeнтпapннн y3rapTHpnrn opKann.

3) TaKCHMHOBHH TapMOKgapga компeнсaцнaповнн ycKyHanapgaH ^ofiganaHHÖ, KynnaHnm ncpo^HHH y3rapTHpnrn opKann.

KynnaHHmHH pocraam ycynnapHHH TatMnHnam MapKa3nga (TM) aManra omnpHnagnraH мapкaзmмгaн Ba öeBOcnra nctTeMonHnnapga aManra omnpngnraH Maxamuü ycynnapra öynnm MyMKHH.[4]

KynnaHnmHH cmaömmrn aManga WKnaMacn y3rapMafigHraH nctTeMonnnnap ynyH, MacanaH, Ky^naHnm gapa^acn önp xngga Tyraö Typunnmn no3HM öynraH yn CMeHHH KopxoHanap ynyH Ky-MaHnnagn. ByHgafi HCtTeMonnnnapHUHr cyTKannK WKnaMa rpa^nrn 2 a- pacMga KenTnpnnraH.

S

S

a!

24 t,

°2

S

б)

расм. Юклама 4раф икЛ ари

в)

24 t,

а- узгармас; б - икки погонали; в - куп погонали.

Аён ифодаланган икки даражали юклама графигига эга булган исътемолчилар, масалан, бир сменли корхоналар, учун икки даражали ростлаш кулланилади (2 б-расм). Бунда сутка давомида юклама графигига мос равишда кучланишнинг икки даражаси тутиб турилади. Юклама сутка давомида узгарувчан булган холларда царама-царши ростлаш амалга оширилади (2 в-расм). Юкламанинг хар бир киймати мос кучланиш ва кучланиш исрофи кийматларига эга булади. Кучланишни пасайтирувчи подстанцияда ростлаш диапазони х1,78% булган курилмасига эга иккита ТРДН-40000/110 типдаги икки чулгамли трансформаторлар урнатилган (3-расм). Иккита параллел уланган трансформаторларнинг эквивалент каршиликлари куйидагича: гТ=0,7 Ом, хТ¡=17,35 Ом.

Максимал, минимал ва юклама максимал булганда авариядан кейинги холатларида подстанциянинг юкори кучланиш шинасидаги кучланиш кийматлари куйидагича: имакс=112,5 кВ, имин=113,7 кВ, иав/к=102 кВ. Ушбу холатларда юкламанинг кувватлари куйидаги микдорни ташкил этади [3]

(4-расм):

Рмакс=Рав/к=64,91 МВт; Qмакс=Qав/к=28,68 МВАР;

Рмин=22,47МВт; Qмин=8,96МВАР.

Кучланишни карама-карши ростлаш шартларига мос равишда куйи томонда кучланишни ростлаш учун зарур булган ростловчи шохобчани танлаш талаб этилади.[5]

2хТРДН-40000/110

т

S„=P„ + jQH

3-расм

[ SU=P„ + iQu

0

TpaHC^opMaTopnapra Knpnm ^ofingarn KyBBaT okum^puhh aHnKgafiMro (4-pacM):

P2 + Q2 64,9l2 + 28,682

P ' = P t ' = P + AP = P + maKc ^MaKc - r = 64,91 +----0,7 =

MaKc ae / k MaKc 1 , MaKc m aKc t t2 1b ' lir\2 5

HOM

= 65,2 JWBm;

P2 + Q2 64,9l2 + 28,682 Q ' = Q , ' = Q +AQ = Q + maKc ^MaKc . = 28,68 +----17,35 =

maKc -zZsae/ k makc 1 ,makc maKc -^j2 1 b ^ 11Q2

HOM

= 35,9 MBAP;

P2 + Q2 22,47 2 + 8,962 Pmuh' = Pmuh + APimuh = Pmuh + muh 2 - T = 22,47 +-—2--0,7 = 22,5 MBm;

U hom 110

P2 + Q2 22,472 + 8,962 Q ' = Q +AQT = Q + ^muh—^H. v = 8,96 +--17,35 = 9,8MBAP;

¿--muh ¿--muh sl-t,muh ¿--muh t t2 tb ' 1 ,-.2 ' ' '

hom

MaKcnMan WKnaMa xonaraga Kyön TOMOHgarn KyHnaHnmHnHr WKopn TOMOHra KenTnpnnraH кннмaтннн aHnKgafiMro:

U,,

1

e.MaKc j j

V U e

PT rTb + QT VTb , PT XTb QT rTb

+

U

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

r 65,2- 0,7 + 35,9-17,35^2 (65,2-17,35 - 35,9 • 0,7^2

112,5 --

V 112,5

+

112,5 = 107,01 kb.

Kyfin TOMOHgarn KyHnaHnmHnHr xoxnaHraH кннмaтннн KapaMa-Kapmn pocraam mapraapnra MyBO^nK UXXaKc = 1,05UHOM = 10,5 kb Kaöyn khhhö, yHn TatMnHnam ynyH ho3hm öynraH xoxnaHraH moxoönaHn TaHnafiMro:

jjXOX _ Uh.mükc UH.H. _ l07,01 -10,5 _ ^^ ^^ ^^ _

moxmükc

I.

h.mükc

jXOX

UXOX 10,5

XOX

nxox = UmOXMaKc UeHOM = 107,01 115 = -3,9. moxo6na HOMepn n = -4 ;

mOX AU0 0,0178-115

pOcm '

U mükc MOX cm. = U e.HOM - n • 0,0178-U 8Mom = 115 - 4 • 0,0178-115 = 106,81 kB.

Ym6y moxo6na TaHnaHraHga Kyön ToMoHngarn KyHnaHnmHnHr xaKnKKH ^^Ma^Hn xoxnaHraH KnHMaTra moc KennmnHn TeKmnpaMro:

UXaK = Uhmükc Uhh = 107,01 -10,5 = 10,52 KB « 10,5 KB.

MaKc U 106,81

MüKc.MOX.cm. *

MnHnMan WKnaMa xonara ynyH xaM xnco6namHn my Tap3ga aManra omnpaMn3:

2

U

U.

P ' ^ + Q ' Xrr

мин TL мин TL

v fP 'нга -Q v

мин TL х^мин TL

U

+

U

f 22,5 • 0,7 + 9,8 • 17,35^2 (22,5 • 17,35 - 9,8 • 0,7^2

113,7--

113,7

+

113,7

= 112,12 кВ.

ХУЛОСА

Кучланишни карама-карши ростлаш шартларига мувофик ушбу холат учун куйи томондаги кучланишнинг хохланган кийматини ихн =1,0*Un.noM=10,0 кВ кабул киламиз у холда,

j-j-нон _ ^^пмин _ 112,12 * 10,5 _73 j^ß'

"'""" "'= Uнон = 10 = ' '

J-нон н. мин

шон. мин

U

н.мин

Uнос _и 117 73_115

^нон _шощонм _внам _ 11/?/3 il5 _2 33' п_1

шон = Аи°рост " 0,0178 -115 = ' ' = . U = U + n * 0,0178 * U = 115 +1* 0,0178-115 = 117,05 кВ.

микшон.ст. е.ном ? е.ном ? ?

Текшириш:

Uнакт = Uнмин 'Uн.н = 112,12 *10,5 = 10,06 кВ « 10 кВ. н. U 117 05

миншон.ст. '

Авариядан кейинги холат учун хисоблашларни амалга оширамиз:

u„

65,2 * 0,7 + 35,9 * 17,35 ^2 (65,2 * 17,35 - 35,9 * 0,7л 2 102--I +1

нае / к 11 102 ) I 102 = 96,06 кВ ;

гтнон 96,06 *10,5 ^^ „ ^ 96,06 _ 115

U , = —--— = 96,06 кВ ; n = —--= -9,25; n = -9.

шонае /к 10,5 , ; шон 0,0178 * 115 , ;

U , = U - n * 0,0178 *U = 115 - 9 * 0,0178 * 115 = 96,58 кВ.

н.ае / к.шон.ст. е.ном ? е.ном ? ?

Текшириш:

U нак = = 10 кВ « 10,5 кВ

нае / к 96,58 , ,

REFERENCES

1. Правила устройства электроустановок. М.: Энергоатомиздат, 2009.

2. Каримов Х.Г. ва бошц. Электр тармоцлари ва тизимлари. Укув кулланма. Тошкент, ТошДТУ, 1996.

3. Nabijonovich J. A. Renewable energy sources in Uzbekistan //ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. - 2020. - Т. 10. - №. 11. - С. 769-774.

4. Sultanov M. M. et al. FITTING THE SPECTRA OF PIONS, KAONS, PROTONS, AND ANTIPROTONS IN RELATIVISTIC CU+ CU COLLISIONS //Euro-Asia Conferences. -2021. - С. 96-98.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.