Научная статья на тему 'ЭКОНОМИЧЕСКОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН С КИТАЙСКОЙ НАРОДНОЙ РЕСПУБЛИКОЙ: ПРОБЛЕМЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ СОТРУДНИЧЕСТВА'

ЭКОНОМИЧЕСКОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН С КИТАЙСКОЙ НАРОДНОЙ РЕСПУБЛИКОЙ: ПРОБЛЕМЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ СОТРУДНИЧЕСТВА Текст научной статьи по специальности «Социальная и экономическая география»

CC BY
227
48
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
НАУКА / АКАДЕМИЯ НАУК / ИНСТИТУТ / НЕЗАВИСИМОСТЬ / ОТНОШЕНИЯ / СОТРУДНИЧЕСТВО / ЭКОНОМИКА / ДОГОВОР / ОБРАЗОВАНИЯ КУЛЬТУРА / СУВЕРЕНИТЕТ / СТРАТЕГИЯ / РАЗВИТИЯ / ПЕРСПЕКТИВЫ / БЕЗОПАСНОСТИ

Аннотация научной статьи по социальной и экономической географии, автор научной работы — Мирзоев Н.М., Мирзоев Хабибджон, Нурова Лутфия Нуровна

Статья посвящена обзору межгосударственных, финансово-экономических отношений Республики Таджикистан и Китайской Народной Республики в новую эпоху. В статье анализируются межгосударственные документы, приоритетные направления экономического сотрудничества Таджикистана и Китая, проблемы и перспективы сотрудничества в этой области, а также оцениваются положительные и эффективные результаты этого сотрудничества. Китайская Народная Республика была одной из первых стран, которые развили свои экономические связи с Республикой Таджикистан и стали стратегическим партнером в этой области сотрудничества. На сегодняшний день финансирование этого крупного соседа завершается рядом стратегических проектов, и также ожидается, что в будущем это будет способствовать реализации энергетических проектов в нашей стране, включая строительство тепловых и гидроэлектростанций. Таджикистан будет. Укрепление экономических и финансовых связей является логическим продолжением дружественных отношений между двумя дружественными странами, хорошим признаком развития экономических и политических отношений между двумя соседними странами.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ECONOMIC COOPERATION OF THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN WITH THE PEOPLE'S REPUBLIC OF CHINA: PROBLEMS AND PROSPECTS OF COOPERATION

The article is devoted to the review of interstate, financial and economic relations of the Republic of Tajikistan and the People's Republic of China in the new era. The article analyzes interstate documents, priority areas of economic cooperation between Tajikistan and China, problems and prospects of cooperation in this area, as well as evaluates the positive and effective results of this cooperation. The People's Republic of China was one of the first countries to develop its economic ties with the Republic of Tajikistan and become a strategic partner in this area of cooperation. Today, financing of this large neighbor is being completed with a number of strategic projects, and it is also expected that in the future it will contribute to the implementation of energy projects in our country, including the construction of thermal and hydroelectric power plants. Tajikistan will be. Strengthening economic and financial ties is a logical continuation of friendly relations between two friendly countries, a good sign of the development of economic and political relations between two neighboring countries.

Текст научной работы на тему «ЭКОНОМИЧЕСКОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН С КИТАЙСКОЙ НАРОДНОЙ РЕСПУБЛИКОЙ: ПРОБЛЕМЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ СОТРУДНИЧЕСТВА»

Комилова Хосият — докторант отдела социально- экономических и гуманитарных наук НИИ ТНУ Адрес: 734025, Таджикистан, г. Душанбе, пр. Рудаки 17. Телефон: 985622323.

About authors:

Mirzoev N. M. - doctor of historical Sciences, Professor chief researcher of the Department of Social and Humanitarian and Economic Sciences of the Scientific Research Institute of TNU. Address: Tajikistan Dushanbe, Rudaki Avenue, 17 E-mail: nmmirzoev@mail. ru Phone: (+992) 919-16-00-26

Komilova Khosiyat - PhD student, Department of Social, Economic and Humanitarian Sciences, Research Institute of TNU Address: 734025, Tajikistan, Dushanbe, Rudaki Ave. 17. Phone: 985622323.

ЛИТЕРАТУРА

1. Ахбори Маджлиси Оли Республики Таджикистан, 2011 г., No 6, ст. 434; 2014 г., No11, ст. 646; Закон РТ от 15. 03. 2016 г., No 1283)

2. Buzan, Barry; Wsver, Ole (2003). Regions and Powers: The Structure of International Society. Cambridge, United Kingdom: The Press Syndicate of the University of Cambridge. pp. 6-20, 41-47, 77-82.

3. А. Н. Махмадов, И. К. Асадуллаев. Национальный интерес Таджикистана. Душанбе 2009

4. Шарипов А. Новые угрозы безопасности государств Центральной Азии в условиях формирования полицентричного мира. Материалы конференции. Новые государства Центральной Азии в условиях формирования полицентричного мира (Душанбе, 16 марта 2017г. )-Душанбе: Ртсу, 2017. -265

5. Бжезинский З. Великая шахматная доска. Господство Америки и его геостратегические императивы. М.: Международные отношения, 1998.

6. Керим Н. Кыргызстан- Таджикистан: Развитие концепта «малых стран» и укрепление политических и экономических позиций в Центральной Азии. /Кыргызстан-Таджикистан курс на укрпеление партнерства в контексте региональных связей.. Бишкек. 2010. -117с

УДК:930(575. 3+510)

^АМКОРЩОИ ЩТИСОДИИ ЧУМ^УРИИ ТОЧИКИСТОН БО ЧУМ^УРИИ МАРДУМИИИ ЧИН: МУШКИЛОТ ВА ДУРНАМОИИ РОБИТА^О

Мирзоев Н. М., Мирзоев X., Нурова Л.

Донишгощ миллии Тоцикистон

Чумхурии Мардумии Чин ба катори он кишвархое дохил мешавад, ки дар рушди иктисодй Чумхурии Точикистон накши бузург дорад ва Чумхурии Точикистон бо ин кишвари бузурги минтака хамкории зичро ба рох мондааст. Имрузхо гардиши мол байни ду кишвар милиардхо доллари ИМА-ро ташкил медихад. Миёни Чумхурии Точикистон ва Чумхурии Мардумии Чин Комиссияи байнихукуматии точикию чинй доир ба хамкорихои тичоратию иктисодй амал мекунад. Робитахои Точикистону Чин бо суръат рушд намуда хамеша дар холати тагйирёбии мусби карор доранд. Ин кишвари хамчавор аллакай дар аввали солхои навадуми асри гузашта, замони ба истиклоли давлатй расидани Чумхурии Точикистон, ба як кишвари бузург аз нигохи иктисодй табдил ёфта буд. Аммо чанги шахрвандй, даромади пасти ахолй ва набуди гузаргохи сархадии мустаким имконият намедод то гардиши умумии молу махсулот миёни Точикистону Чин ба таври назаррас зиёд гардад. Танхо аз соли 2004 сар карда, гардиши умумии мол бо суръати баланд афзоиш ёфт, ки хиссаи содироти Чин дар он ба маротиб аз содироти Точикистон зиёд буд. Сабаби суръат гирифтани тичорат бартараф шудани ноамнй, зиёд шудани даромади мардум ва кушода шудани гузаргохи сархадии Кулма-^аросу миёни Точикистону Чин буд.

Бо вучуди он ки дар замони муосир роххои бахрй ва хавой рушди зиёд карданд ва аксари молхои тичоратии Чин ба воситаи бахрхо ва укёнусхо ба бозорхои минтака ва чахонй бароварда мешавад, хатти заминии «Рохи Абрешим» ахамияти худро гум накардааст. Мушкилоти амниятй дар роххои бахрй ва гаронии боркашонй тавассути наклиёти хавой сабаб гардидааст, ки хукумати Чумхурии Мардумии Чин барномаи бозсозии «Рохи бузургй Абрешим»-ро руйи даст гирад ва дар баробари амалй сохтани он ба кишвархои минтака маблагх,ои зиёдеро дар шакли карзхои имтиёзнок ва дарозмуддатро бидихад. Кишвархои минтака бо истифода аз ин маблагх,о роххои автомобигард

Ba poxxoи oxaн мecoзaнд Ba ë poxxoи фapcyдaи мaвчyдapo бoзcoзй мекушнд. ^yбypxoи интикoли гaз низ aз кишвapxoи Оcиëи Мapкaзй Ba Pyccra бa Чин coxтa шyдaaнд ë дap xoли coxтa шyдaн xacтaнд, ки дap coлxoи нaздик мaвpиди иcтифoдa кapop мeгиpaнд.

Пyppa coxтa шyдaни xaтти тичopaтии «Шoxpoxи Абрешим» шapoити pacидaни мaxcyлoти чиниpo бa бoзopxoи Оcиëи Мден^ Фeдepaтcияи Pycc™, К^щз ocoн мeгapдoнaд Ba Чин мeтaвoнaд aшëи xoм Ba нaфтpo aз ин минтaкaxo дacтpac кyнaд. Дap шapoити пaйдo шyдaни мушкишг дap poxи бaxpй «Poxи aбpeшим» axaмияти чaндкapaтa пaйдo гард^ Чинpo aз инxиcopи иктиcoдй paxo мeкyнaд. Бинoбap ин, Чин 6o capфи миллиapдxo дoллapи aмpикoй бapoи coxтa бa иcтифoдa дoдaни шoxpoxи мaзкyp мycoидaт кapдa иcтoдaacт. [9, С 126-127]

Дap бapoбapи oмилxoи иктиcoдй, xaмкopиxoи кишвapxoи Оcиëи Мapкaзй Ba Чин, дap дoиpaи мacъaлaxoи aмниятй xaм бa pox мoндa шyдaaнд Ba пeшpaвиxoи мyшaxxac дopaд. Дap дoиpaи Сoзмoни xaмкopиxoи Шaнxaй мacъaлaxoи aмниятй Ba мyшкилoти мapзй мдани кишвapxoи aъзo мaвpиди бappacй кapop мeгиpaнд. Мaxcycaн, бap зидди вaбoи acpи нaв тeppopизм, Сoзмoни мaзкyp мyбopизa бypдa иcтoдaacт. Бo poxи xaмкopиxoи aмниятй дap дoиpaи Сoзмoни xaмкopиxoи Шaнxaй Чин мexoxaд 6o ce мушкил, ки oнxopo «œ бaдй» мeнoмaд мyбopизa бapaд. Ин œ бaдй тeppopизм, ceпapaтизм Ba экстремизм мeбoшaнд, ки бa xyди Чин xaтapи бузург дopaнд. [9, С 126-127]

Х^м^рш^ To^H^ci^ 6o Чин xaм дap coxaи тичopaт Ba xaм дap мacoили aмниятй тули coлxoи иcтиклoлияти To^^cre« рушди бeмaйлoн дoштaнд. Бo вyчyди oн ки To^H^ci^ зaxиpaxoи нaфтy газ нaдopaд, aммo xaмкopиxo иктиcoдй By^ дopaнд Ba Чин яке aз шapикoни acocии ra^oparä Ba бузурггарин capмoягyзop бapoи кишвapи мo мaxcyб мeëбaд. Дap 4aABara 1 мaълyмoт oиди coдиpoтy вopидoти To^^cim бa Чин, гapдиши умумии мoлy мaxcyлoт миëни ду кишвap Ba кacpи ти^рии 6o ин кишвap oвapдa шyдaacт.

Чддвaли 1. T^opa™ Тoчикиcтoнy Чин (1992-2017) (милл. дрдл. ИМА)

Солх,о Воридот (милл. долл. ИМА) Содирот (милл. долл. ИМА) Гардиши умумии мол Касри тичори

1992 1, 95 0, 80 2, 76 1, 15

1993 6, 48 5, 88 12, 35 0, 60

1994 0, 67 2, 50 3, 18 -1, 83

1995 14, 61 9, 24 23, 86 5, 37

1996 7, 64 4, 08 11, 71 3, 56

1997 11, 04 9, 18 20, 23 1, 86

1998 11, 03 8, 19 19, 22 2, 85

1999 2, 30 5, 74 8, 04 -3, 45

2000 6, 79 10, 38 17, 17 -3, 58

2001 5, 30 5, 45 10, 75 -0, 15

2002 6, 50 5, 89 12, 39 0, 62

2003 20, 81 18, 01 38, 82 2, 80

2004 53, 56 15, 37 68, 93 38, 19

2005 143, 74 14, 20 157, 94 129, 54

2006 305, 78 18, 00 323, 78 287, 78

2007 513, 77 10, 28 524, 05 503, 48

2008 1479, 68 20, 24 1499, 93 1459, 44

2009 1217, 57 184, 98 1402, 56 1032, 59

2010 1376, 50 56, 05 1432, 55 1320, 45

2011 1996, 78 72, 23 2069, 01 1924, 55

2012 1747, 87 108, 83 1856, 70 1639, 04

2013 1869, 36 88, 75 1958, 11 1780, 61

2014 2468, 24 47, 70 2515, 94 2420, 54

2015 1795, 39 52, 03 1847, 42 1743, 35

2016 1725, 08 31, 24 1756, 33 1693, 84

2017 1301, 37 46, 74 1348, 11 1254, 64

Мaнбaъ: coмoнaи Бoнки Ч,axoнй[12]

T^oparn ^чи^агон 6o Чин дap тули ин coлxo рушди нaзappac дoштaacт. Агар coлxoи нaвaдyмpo 6o caбaби чанги шaxpвaндй capфи нaзap кунем aß шли 2001 тo 2017 гардиши умумии мoлy мaxcyлoт тaкpибaн 125 мapoгибa зиëд шyдaacт. Мyтaacифoнa, coдиpoти Toчикиcтoн кариб дap xaмa coлxo aз вopидoт кaм бyдaacт. Кacpи тичopии кишвapи мo 6o Чин дap coли 2017 6a 1 254 мил^шн дoллapи ИМА 6apo6ap шyдaacг. Дap ин coл arap Toчикиcгoн as Чин 6a мaблaFи 1 301 миллиoн дoллapи ИМА мoлy мaxcyлoт вopид кapдa бoшaд, coдиpoт 6a ин кишвap такрибан 47 миллиoн дoллapи ИМА бyдaacт. [10]

Гapoиши TO4oparn Toчикиcгoн 6o Чинpo дap coлxoи 1992-2017 дap нaмyдopи 1 дидa мeгaвoнeм.

Намудори 1. Гароиши содироту воридот_

Ти^орати То^икистон бо Чин

3000,00 2500,00 2000,00 1500,00 1000,00 500,00

(NrO'tLniDr^-OOCTIOrHíNrri'^-LOlUr^OOCTlOtHrsim'^fLniDI^ CT>01010>mOICTlCT>OOOOOOOOOOr-lr-lr-lr-tr-lr-lr-trH 0101010101010101000000000000000000 H H НИН HHHN(SNNrJNNNNrJ(SN(NNNNrJN

Воридот

(милл. долл.ИМА)

Содирот

( милл .дол л .ИМА)

Даp нaмyдopи 1 дидa мeтaвoнeм, ки aB aгap тo шли 2004 coдиpoтy вopидoт аз якдигар фаркияти бaлaнд нaдoштa бoшaнд, аз шли 2005 вopидoти мo аз Чин 6o cypъaт бoлo рафтаает. Сoдиpoт ба ин кишвар аз ^чи^отен нaтaвoниcтaacт 6o xaмoн cypъaт бoлo равад. Tara,o дар coлxoи 2008-2009 кжман пешравии нaзappacpo дида мeтaвoнeм. Вале nac аз cap задани бyxpoни мoлиявии чaxoнй бoз ин oмop руй ба кoxишëби oвapдaacт. Баландтарин адад дар вopидoти Toчикиcтoн аз Чин ба шли 2014 pocт мeoяд, ки oн 2 468 миллиoн дoллapи ИМА-po ташкил мекунад. Сoдиpoт бoшaд дар шли 2008 аз xaмa баландтар буд ва oн ба 185 миллшн дoллapи ИМА 6apo6ap буд [13]. Дар нaмyдopи 2 гapoиши гардиши умумии мoлy мaxcyлoт мгёни ду кишвар нишoн дoдa шудаает.

Намудори 2. Гардиши умумии мол_

Гардиши умумии

мол

3000,00 2500,00 2000,00 1500,00 1000,00 500,00

oiCTioiCTiCTiaiCTiCTiooooooooooiHrHrHrH^tHrtrH oioioioioioioioioooooooooooooooooo

HHHHHHriHN(MN(MNNNNNN(MNIMNI\NIMN

Азбаcки caxми вopидoти Toчикиcтoн аз Чин аз caxми coдиpoти мo ба ин кишвар ба мapoтиб здад ает, тacвиpи гардиши умумии мoл шакли гapoиши вopидoтpo мегирад, ки дар нaмyдopи 1 oвapдa шудаает. Гардиши умумии мoлy caxcyлoт ба мoнaнди вopидoти мo аз Чин дар шли 2014 аз xaмa бештар аот, ки oн 2 516 миллдан дoллapи ИМА-po ташкил кардааот. nac аз oн дар ce шли oяндa 6o caбaбxoи муайян oн гapoиши манфй дopaд ва дар coли 2017 ба 1 348 миллдан дoллapи ИМА 6apo6ap шудааот. Яъне кариб ду 6apo6ap кам шyдaacт. [14]

Чин бузургтарин сармоягузор ва карздихандаи Точикистон махсуб меёбад. Ин кишвар дар соли 2018 ба иктисодиёти Точикистон маблаги баробар ба 330, 5 миллион доллари ИМА сармоягузорй кардааст, ки ин 51, 3 дарсади сармояи умумии хоричй дар Точикистонро дар ин сол ташкил медихад. Тибки маълумот аз сомонаи Кумитаи давлатии сармоягузорй ва идораи амволи давлатии Чумхурии Точикистон ин маблаг ба сохахои хизматрасонии молиявй, олака, сохтмон, омузиши геологй ва истихроч, саноати сохтмонй, истихроч ва истехсоли махсулоти нафтй ва газй ва кишоварзй равона карда шудаанд. Аз маълумоти сомонаи мазкур бармеояд, ки аз соли 2007 то соли 2018 дар миёни 61 кишваре, ки ба иктисодиёти Точикистон сармоягузорй кардаанд, Чин чойи якумро ишгол менамояд. Ин кишвар дар ин давра дар мачмуъ сармоягузории баробар ба 2 580, 5 миллион доллари ИМА дар Точикистон кардааст, ки 27, 9%-и сармоягузории умумии кишвархои хоричй дар Точикистонро ташкил медихад[15]

Дар намудори 3 панч кишвари асосии сармоягузори Точикистон оварда шудааст, ки сармояи умумии онхо дар ин давра 65, 5 дарсади сармояи умумии хоричиро ба кишвари мо ташкил медихад.

[7]

Намудори 3. Кишвархои асосии сармоягузори Точикистон дар солхои 2007-2018

Дар баробари тичорат ва сармоягузории мустаким, Чумхурии Мардумии Чин ба Точикистон карзхои имтиёзнок медихад. Маблагхои карзй асосан барои маблаггузории лоихахои инфрасохторй истифода мешаванд, ки барои рушди иктисодии кишвар зарур мебошанд. Агар ба сохтори карзи хоричии Точикистон дар соли 2016 назар кунем, Чин тавассути Эскимобонк аз хама зиёд ба Точикистон карз додааст. Х,ачми он дар соли 2016 ба 1 197, 31 миллион доллари амрикой баробар буда, 52, 65 дарсади хачми умумии карзи хоричии кишварро ташкил медихад. Сохтори карзи хоричии Чумхурии Точикистон дар соли 2016, тибки маълумоти Вазорати молияи Точикистон, дар намудори 4 оварда шудааст. [15]

Намудори 4. Сохтори карзи хоричии Чумхурии Точикистонро дар соли 2016

1400 1197,31 1200

293,4,25^3

109,5107 65,3 44,9 40,4 39,3 24,8 21,8 13 11,36,47 5 б9'32

о/ V/ 8 /S

J*

4? OCT

# V"

Дap боло кайд кapдa шуд, ки caбaби cypъaт гиpифтaни тичоpaт бapтapaф шyдaни ноамнй, зиëд шyдaни дapомaди мapдyм ва кушода шудани rysaprc^ capxaдии Кyлмa-^apоcy миëни Точикистону Чин буд. Аммо омили acоcии болоpaвии нишондихандахои тичоpaтй кадом буд? Албатта амният ва оpомиe, ки фapоxaм шуда буд, заминаи хyбe бapои pyшди иктиcодивy ичтимоии кишвap буд ва кушодашавии ^aprc^ capxaдии Кyлмa-^apоcy шapоитpо бapои зиëдшaвии тичоpaти Точикистону Чин фapоxaм мeовapд. Аммо дapомaди ахолй бe шак дap ин чо накши калидй дошт ва дapомaди ахолй дap ду дахаи охиp бeштap ба му^оч^ат paбт дошт. Бинобap ин, caнчиши омоpии xaмбacтaгии тaFЙиpëбaндaи гapдиши умумии мол мгёни Точикистону Чин бо маблаги интиколшудаи мyxочиpони точикиcтонй аз хоpичи кишвap дap ин чо мувофики ма^ад аст. Бо хамин ма^ад нaхycт хамбастагии ин ду нишондиxaндapо дap cолxои 2002-2017 дap шакли нaмyдоpи нуктай дида мeбapоeм.

Нaмyдоpи 5. Х,амбастагии гapдиши мол мдени Точикистону Чин бо интиколи пули мухоч^они точикисгонй аз хоричи кишвар

Аз нaмyдоp ба оcонй метавон дид, ки pyшди тичоpaт мгёни Точикиcтонy Чин бо мaблaFи интиколкapдaи мyxочиpон вобacтaгии зич доpaд. Льда бо зиëд шудани мaблaFи интиколшуда гapдиши мол миëни ду кишвap зиëд мeшaвaд.

Бо вучуди он ки pyшди тичоpaт вобacтaгии бeштap ба дapомaди мyxочиpон доpaд, capмоягyзоpии мустаким ва Faйpимycтaкими Чин дap Точикиcтон натичаи ба pоx мондани cиëcaти дypycт acт, ки Чyмxypии Точикиcтон ниcбaти xaмcояxои худ ба pоx мондaacт. Точикиcтон ва Чин хануз дap мохи майи шли 2013 тавофукномаи xaмкоpии cтpaтeгиpо ба имзо pacонидa буданд, ки заминашзи таквияти xaмкоpиxои иктиcодй гapдид. Дap доиpaи ин тавофукнома ду кишвap дap cоxaxои энepгeтикa, инфpacохтоp, иcтихpоч, кишовapзй ва Faйpa xaмкоpиxоpо бeштap кapдaнд, ки дap натича capмоягyзоpии Чин дap Точикиcтон зиëдтap шуд. [5, c. 86-88]

Дap мyноcибaтxои иктишдии Точикиcтонy Чин як чанд мушки^о метавон номбap кapд. Пeш аз хама ин мушкилии кapз мeбошaд, ки мставонад як кишвapи куча^о вобacтaи Чини бyзypг гapдонaд. Дap холати пайдо шудани мушкилй дap nac гapдонидaни мaблaFx,ои к^зй, Чин метавонад иншоaгxоepо, ки дap он маблагхои мaзкyp capф шудаанд, бо шapоити ба худ мувофик, ичоpaи дapозмyддaт гиpaд. Тaчpибaи кишвapи Шpи Ланка дaлeли ин гумонхо буда мeтaвонaд. Баьдан, мушкили мухити зист вучуд доpaд. Коpхонaxоe, ки бо capмояи чинй фаьол мeшaвaнд бeштap хоcияти олyдacозии мyxигpо доpaнд. Аз чумла, коpхонaxои иcтexcоли ceмeнт ва apмaтyp чунин хapaктeppо доpо мeбошaнд. Коpкapди конхо низ дap худ нигapониxои мухити зиcтиpо доpaнд.

Бapтapaф cохтaни мушкилоти номбapшyдa теш аз хама ба фаьолияти дypycти макомоти давлатии худи Точикиcтон вобacтa acr Идоpaи дypycти кодзи давлатй, ки ба capи вакт бapгapдонидaни мaблaFx,ои к^зй мycоидaт мeкyнaд, мушкили кapзxоpо бapтapaф хохад кapд. Пypзyp кapдaни нaзоpaт аз болои фаьолияти коpхонaxоe, ки эхтимолияти ифлоc кapдaни мухити зиcтpо доpaнд ва бозбинии талаботхо бapои фаьолияти чунин коpхонaxо, мушкили мухити зиcтpо низ бapгapaф кapдa мeтaвонaд.

Тахлили paвaнди xaмкоpиxои икттеодии Точикиcтонy Чин дap гузашта нишон дод, ки дap тули ин шл^о xaмкоpиxо гapоиши мycбй доштаанд. Дap acоcи ин мeтaвон гуфт, ки дap оянда ин

хамкорихо боз хам зичтар хоханд шуд. Пайванди роххои заминй ва хавой ва мавчудияти заминахои иктисодй ва сиёсй ба рушди ин хамкорихо мусоидат мекунанд. Дар оянда хати кубурии интиколи газ аз Туркманистон тавассути Узбакистон, Точикистон ва ^изгизистон ба Чин як сахифаи дигарро дар муносибатх,ои ду кишвар изофа хохад кард. Ду кишвари хамчавор аз хама имкониятх,о истифода бурда, хамкорихои иктисодии мутакобилан судманди худро зиёдтар карда метавонанд.

АДАБИЁТ

1. Бергер Я. М. Экономическая стратегия Китая. М. 2009. стр. 140.

2. Зарифи Х. Многовекторная дипломатия Таджикистана Душанбе -2010 стр. 31.

3. Корсун. В. А. Внешняя политика Китая на пороге ХХ1 века. М. 2002.

4. Лузянин С. Г. Россия и Китай в Центральной Азии. М. 2005. стр. 34-37.

5. Саидов З. Ш. Внешняя политика Республики Таджикистан. Д. 2017. стр. 86.

6. Строительство таджикского участка газопровода. [манбаиэлектронй] URL:https://www. south-invest. com/xh-stroitelstvo-tadzhikskogo-ushastka-gazoprovoda( 30. 03. 17)

7. Саидов З. Таджикистан:межгосударственные отношения в период становления внешней политики. Душанбе. 2012 стр. 67.

8. Холикназаров Х. Республика Таджикистан и Китайская Народная Республика - сотрудничество во имя развития. Душанбе. 2012. с. 60

9. Экономический диалог «Китай - Центральная Азия»: проблемы и возможные перспективы» //Китай в мировой и региональной политике. Выпуск XI. М. :ИДВ РАН, 2006. С. 179-211.

10. Яковлев А. Г. Россия, Китай и мир. М. 2002. стр. 150.

11. Cinese Product exports to and imports from Tajikistan 2017 (https://wits. worldbank. org/countiyproiile/en/countiy/jpn/year/2017/tradeilow/expimp/partner/tjk/product/all-groups#)

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

12. Омори сармоягузории хоричй https://investcom tj/tj/sarmoya/faolijati-sarmojaguzor/27-omori-saimojaguzorii-h ori. html

13. China, Tajikistan establish strategic partnership http://www. chinadaily. com. cn/china/201305/20/content_16513300. htm

14. В Таджикистане потенциального загрязнителя воздуха освободили от уплаты налога на прибыль

https://teletype. in/@asiaplus/s1ihjixds?fbclid=iwar0akugvoonrsmwfyxsax9y3mqwqbau3cfdvsm3y1vksk3cqq4a0kv-m0vk

15. Х,амкорихои иктисодй https://tajikembassychina. org/tj/podpisanie-aktov/

16. China's economic penetration into Post-soviet Central Asia and Eastern Europe

http://lfpr. lt/wp-content/uploads/2015/09/lfpr-30-andrijauskas. pdf

17. Study on China's Investment In Central Asia https://ijier. net/index. php/jier/artide/view/1409

ЭКОНОМИЧЕСКОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН С КИТАЙСКОЙ НАРОДНОЙ РЕСПУБЛИКОЙ: ПРОБЛЕМЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ СОТРУДНИЧЕСТВА

Статья посвящена обзору межгосударственных, финансово-экономических отношений Республики Таджикистан и Китайской Народной Республики в новую эпоху. В статье анализируются межгосударственные документы, приоритетные направления экономического сотрудничества Таджикистана и Китая, проблемы и перспективы сотрудничества в этой области, а также оцениваются положительные и эффективные результаты этого сотрудничества. Китайская Народная Республика была одной из первых стран, которые развили свои экономические связи с Республикой Таджикистан и стали стратегическим партнером в этой области сотрудничества. На сегодняшний день финансирование этого крупного соседа завершается рядом стратегических проектов, и также ожидается, что в будущем это будет способствовать реализации энергетических проектов в нашей стране, включая строительство тепловых и гидроэлектростанций. Таджикистан будет. Укрепление экономических и финансовых связей является логическим продолжением дружественных отношений между двумя дружественными странами, хорошим признаком развития экономических и политических отношений между двумя соседними странами.

Ключевые слова: наука, академия наук, институт, независимость, отношения, сотрудничество, экономика, договор, образования культура, суверенитет, стратегия, развития, перспективы, безопасности.

ECONOMIC COOPERATION OF THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN WITH THE PEOPLE'S REPUBLIC OF CHINA: PROBLEMS AND PROSPECTS OF COOPERATION

The article is devoted to the review of interstate, financial and economic relations of the Republic of Tajikistan and the People's Republic of China in the new era. The article analyzes interstate documents, priority areas of economic cooperation between Tajikistan and China, problems and prospects of cooperation in this area, as well as evaluates the positive and effective results of this cooperation. The People's Republic of China was one of the first countries to develop its economic ties with the Republic of

Tajikistan and become a strategic partner in this area of cooperation. Today, financing of this large neighbor is being completed with a number of strategic projects, and it is also expected that in the future it will contribute to the implementation of energy projects in our country, including the construction of thermal and hydroelectric power plants. Tajikistan will be. Strengthening economic and financial ties is a logical continuation of friendly relations between two friendly countries, a good sign of the development of economic andpolitical relations between two neighboring countries.

Keywords: science, academy of sciences, institute, independence, relations, cooperation, economy, contract, education culture, sovereignty, strategy, development, prospects, security.

Сведения об авторах:

Мирзоев Н. М. - доктор исторических наук, профессор, главный научный сотрудник отдела социально-гуманитарных и экономических наук НИИ ТНУ. Адрес: Таджикистан г. Душанбе, проспект Рудаки, 17 E-mail: nmmirzoev@mail. ru Телефон: (+992) 919-16-00-26 Мирзоев Хабибджон - научный сотрудник Научно исследовательского института Таджикского национального университета. Адрес: Республика Таджикистан, г. Душанбе, пр. Рудаки 17. Телефон 933-60-94-94. Е -mail: diplomat.tj94@mail.ru

Нурова Лутфия Нуровна - младший научный сотрудник Научно-исследовательского института Таджикского национального университета. Адрес: 734025, Республика Таджикистан, город Душанбе, проспект Рудаки 17. Телефон:919-50-99-50. E-mail: lufiyanurova. 83@mail. ru

About the authors:

Mirzoev N. M. - doctor of historical Sciences, Professor chief researcher of the Department of Social and Humanitarian and Economic Sciences of the Scientific Research Institute of TNU. Address: Tajikistan Dushanbe, Rudaki Avenue, 17 E-mail: nmmirzoev@mail. ru Phone: (+992) 919-16-00-26 Mirzoev Habibjon - researcher of scientific research Institute of the Tajik national University. Address: Republic of Tajikistan, Dushanbe, Rudaki Avenue 17. Phone: 933-60-94-94. E -mail: diplomat. tj94@mail.ru

Nurova Lutfia Nurownа - Junior researcher of the Department of Social and Humanitarian and Economic Sciences of the Scientific Research Institute of TNU. Address: 734025, Republic of Tajikistan, Dushanbe city, Rudaki Avenue 17. Phone: 919-50-99-50. E-mail: lutfyanurova. 83@mail. ru

УДК:930(575. 3+510)

ХДМКОРИХРИ ЧУМ^УРИИ ТОЧИКИСТОН БО ЧУМ^УРИИ МАРДУМИИ

ЧИН ДАР ДОИРАИ С^Ш

Мирзоев Н. М., Мирзоев X Т.

Донишгощ миллии Тоцикистон

Чумхурии Точикистон дар соли 1991 пас аз сохибистиклол шудан ба мархилаи сифатан нави таърихи давлатдории худ гом гузошт, имконияти вокеии рушд ва тахкими истикдоли давлатй ба даст овард ва фаъолона ба раванди муносибатхои сиёсию иктисодии системаи чахонй хамрох шуд. Ба даст овардани истиклоли комили сиёсй ба Точикистон шароит фарохам овард то сиёсати хоричии худро мустакилона пеш барад ва хамзамон самтхои афзалиятноки равобити байнидавлатиро муайян намояд.

Зимнан маврид ба зикр аст, ки сиёсати хоричии ЧТ дар асоси мукаррароти Конститутсия, Эъломия дар бораи сохибистиклолии давлатй, меъёрхои хукуки байналхалкй, ки ба мархалаи нави таърихи фаъолияти байналмилалии ЧТ мусоидат мекунад, равона аст. Ташаккулии сиёсати берунии Точикистон дар шароити навини таърихй, муташаккилшавии вазъи чахонй, рушди босуръати технологияи навин ракобатхои геостратегию геополитикии давлатхои абаркудрат ба амал омад. Баъди сохибистиклолии кишвар расман зиёда аз 130 давлати дунё шинохт ва анкариб 90 кишвар равобити дипломатиро бо ЧТ баркарор намуд, ки аз он 44 кишвар сафирони доимии худро доранд. Имруз ЧТ ба хайати ташкилотхои бонуфузи байналмилалй шомил аст, инчунин хамкорихои

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.