Научная статья на тему 'ДОРНАЛАР ЁРДАМИДА КИЧИК ЎЛЧАМЛИ ЧУҚУР ТЕШИКЛАРГА ИШЛОВ БЕРИШ АНИҚЛИГИ ВА САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ'

ДОРНАЛАР ЁРДАМИДА КИЧИК ЎЛЧАМЛИ ЧУҚУР ТЕШИКЛАРГА ИШЛОВ БЕРИШ АНИҚЛИГИ ВА САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ Текст научной статьи по специальности «Прочие социальные науки»

CC BY
43
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Ключевые слова
прошивка / электролазерний ишлов бериш / базалаш / дорналаш / аниқлик / квалитет / тозалик. / firmware / electrolaser processing / basing / mandrel / precision / quality / roughness

Аннотация научной статьи по прочим социальным наукам, автор научной работы — Шухрат Нуманович Файзиматов, Шухрат Махмутжонович Абдуллаев

Ушбу мақолада машинасозликда ишлатиладиган кичик диаметрли чуқур тешикларга (d=1..10 мм, l=10..100 мм) ишлов бериш ҳақида маълумотлар келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

INCREASING THE ACCURACY AND EFFICIENCY OF SMALL DEEP HOLE MACHINING BY DRILLING

This article provides information on the processing of deep holes of small diameter (d = 1 ... 10 mm, l = 10 ... 100 mm) used in mechanical engineering.

Текст научной работы на тему «ДОРНАЛАР ЁРДАМИДА КИЧИК ЎЛЧАМЛИ ЧУҚУР ТЕШИКЛАРГА ИШЛОВ БЕРИШ АНИҚЛИГИ ВА САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ»

ДОРНАЛАР ЁРДАМИДА КИЧИК УЛЧАМЛИ ЧУЦУР ТЕШИКЛАРГА ИШЛОВ БЕРИШ АНЩЛИГИ ВА САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ

Шухрат Нуманович Файзиматов Шухрат Махмутжонович Абдуллаев

Фаргона политехника институти

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада машинасозликда ишлатиладиган кичик диаметрли чукур тешикларга (d=1..10 мм, 1=10.. 100 мм) ишлов бериш хакида маълумотлар келтирилган.

Таянч иборалар: прошивка, электролазерний ишлов бериш, базалаш, дорналаш, аниклик, квалитет, тозалик.

INCREASING THE ACCURACY AND EFFICIENCY OF SMALL DEEP HOLE

MACHINING BY DRILLING

Shukhrat Numanovich Fayzimatov Shukhrat Makhmutjonov Abdullaev

Fergana Polytechnic Institute

ABSTRACT

This article provides information on the processing of deep holes of small diameter (d = 1 ... 10 mm, l = 10 ... 100 mm) used in mechanical engineering.

Key words: firmware, electrolaser processing, basing, mandrel, precision, quality, roughness

КИРИШ

Диаметри d=1...10 мм, чукурлиги 10 мм дан юкори булган холларда тезкесар пулатлардан тайёрланган махсус конструкцияга эга булган спирал пармалардан фойданилади. Бу пармаларни стандарт пармалардан фарки шундан иборатки ундаги винтли арикчаларни огиш бурчаги ю=45° ни ташкил килади ва уларни кесувчи кирралари махсус чархланади. Бундай пармалар ёрдамида пармалаш жараёни бажарилганда тешикдан пармани чикарилишини камайтириш мумкин. Пармаларни бикрлиги стандарт пармаларга нисбатан 1,5...2 баробар ортади.

АДАБИЁТЛАР ТАХДИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Диаметр d>3 мм, чукурлиги 50 мм гача булган пулат ва чуянли заготовкаларда тешиклар хосил килиш учун винтли арикчаларни бурчаги 60° булган шнекли пармалардан фойдаланилади. Махсус конструкцияга эга булган

диаметри d>1,50 ммли пармалар ёрдамида 50 d ёки 15 d чукурликда пармалаш жараёнини бажариши мумкин. Кундаланг кесимини формасига асосан уларни мустахкамлиги ва каттиклиги юкори, чикиндиларни иш зонасидан чикиб кетиши осон булади.

Тобланмаган пулатлардаги диаметри 1...3 ммли тешикларга ишлов беришда ишчи суриш S=5...20 мм/мин ташкил килади.

Тешикларни электроэризион прошивкалаш усули ёрдамида хосил килинишида детал ички юза катламида майда ёрикчалар ва тортиш колдик кучланишлар хосил булиши кузатилган.

Майда диаметрли чукур тешикларга ишлов беришда уларни аниклигини ошириш учун разверткалаш, притиркалаш, дорналаш усулларидан фойдаланилади. Притиркалаш, заготовкаларни тоблаш учун майда диаметрли чукур тешикларни олдин разверткаланади.

Диаметри d=0,4...1 мм, чукурлиги L<10 d булган тобланмаган пулатлардан тешикларни беш киррали деформацияловчи разверткалардан фойдаланилади.

МУ^ОКАМА

Диаметри d=0,8 мм, дан юкори булган тешиклар учун кесувчи кисми мавжуд разверткалардан фойдаланилади. Улар каттик котишмалар ва тезкесар пулатлардан тайёрланади. Бу разверткалар чукурлиги L<8 dбулган деталлар учун ишлатилади. Юкори аниклик ва тозалик хосил килиниши учун комплект разверткалардан фойдаланилади.

Чукур тешикларга ишлов беришда дорналаш усулидан фойдаланиш

Дорналаш (деформацияловчи сидириш, прошивкалаш) махсус асбобни маълум тарянг остида тешикдан илгариланма тортиш харакати натижасида совук холатда загатовкани деформацияланишидир.

1.2 расм Гадир-будирликни текисланиши Бу уз навбатида тешикни аниклигини ошишига, гадир-будирликни текисланиши ва юза катламини мустахкамлигини ошишига олиб келади.

Дорнaлaшдaн кейин оптимaл холaтдa юзa кaтлaмидa колдик сикувчи кyчлaнишлaр хосил бyлaди.

Дорнaлaш aсбоби сифaтидa пyлaт Ba KarrnK котишмaдaн тaйёрлaнгaн шaрлaр куп тишли прошивкaлaр Ba сидиргичлaр. ^см 1.3.)

г Д е ж

1.3 Тешиктарни дорнaлaш.

Прошивкaлaр Ba сидиргичлaрни ишчи кисми цилиндирсимон лентaлaр билaн боFлaнгaн иккитa конуссимон куринишга эгa бутади. Kонyслaрни оптимaл бyрчaги 6...10°,цилиндирсимон леш^и кaлинлиги 0,1...3 мм.

Прошивкa Ba сидиргичтарни KarrnK котишмaлaрдaн тaйёрлaнгaни мaксaдгa мувофик. Чунки ушбу мaтериaлдaн тaйёрлaнгaн aсбоблaрни бикрлиги юкори булиб куп холлaрдa aсбобни Ba ишлов берилaдигaн етaл мaтериaллaрини бир-биригa ёйишишини олди олинaди. Диaметри d>10 мм булган aсбоблaр йиFмa тaйёрлaнaди. Асбоблaрни мaтериaли кaттик коитшмa BK (BK6, BK8, BK15, BK20)дaн тaйёрлaнaди.

НАТИЖА

Дрнaлaш тсопологик жaрaёнини aсосий пaрaметрлaридaн бири тaрaнглик Ba тишгa тaрaнглик ёки деформaциялaниш дaврини сони х1исоблaнaди.

Ушбу пaрaметрлaр зaготовкaлaрни деформaциялaниши холaтини aниклaшгa ёрдaм бериб охирги ^тж^та уз тaъсирини кyрсaтaди. Тaрaнглик й^индисини ошиши Ba тишгa нисбaтaн тaрaнгликни кaмaйиши тешикни юзa кaтлaми aниклигини Ba юзa Faдир-бyдирликни ортишигa олиб келaди.

Ишлов бериш нaтижaсигa дорнaлaш тозaлигини 1 дaн 30 м/мин орaлиFидaгиси yнчa тaъсир этмaйди.

Дорналаш жараёнига ишлатилаётган совутиш-мойлаш материалини катта таъсири бор. У асбоб билан юза катлами орасидаги тарангликни юмшатиш ва деформацияловчи кучи камайишига олиб келади.

Конструкцион углеродли ва камлегирланган пулатлардан фойдаланилади.

Зангламайдиган, юкори легирланган пулатлар ва котишмалар тешикларига дорналар ёрдамида ишлов берилаётганда махсус мойловчи материаллар ишлатилади. Уларнинг таркиби эпоксид, графит, молибден дисульфиди, бор нитридидан иборат булади.

Умуман олганда дорналаш технологик жараёнибажарилганда тешикларни аниклиги (УТ6...УТ7), юза гадир-будирлиги (Ra=0,05...0,1 мкм) атрофида булади.

Шу билан бирга заготовкани ташки юзаси диамтерини тешик диаметрларига нисбати (ДМ) оркали дорналаш технологик жараёнини куллаш чегараси аникланади. Бу уз навбатида дорналаш технологик жараёнида ишлов бериладиган деталларни чегаравий холати 2 турга булинади: ДМ<3 энг кичик нуктаси ДМ> энг каттаси яъни юпка ва калин дефорли деталлар хисобланади.

Ш

а

1.4 расм.Тешикларни дорналашда а) Д/d<холатида БМ < 3; б) БМ> 3

Тешикларни дорналашда Д/d<холатида загатовка утувчи пластик деформацияланади. Загатовкани материали туташув катламда хажмий сикилиш холатда булади. Загатовкани колган кисми деформацияланиш холатда булади. Загатовкалар билан асбобни ишчи конуси туташув калинлигини хакикий киймати

Lr=a/2 sina оркали аникланади (расм 1.2а). Бу ерда а- тарнглик, a-асбобни ишчи конусини ярим бурчаги; ДМ>3 холатда утувчи тешик хосил килишни иложиси йук (расм 1.4 б).

ДМ<3 холатда тешикларни дрналаш катта танглик билан олиб борилади. Мисол учун, ДМ=1,2...16 холатларда умумий таранглик 0,1....0^танлаб олинади.

ХУЛОСА

Бу уз навбатида загатовканинг барча улчамларини узгаришига олиб кеалид. Тешик диаметрларини ортиши мумкин (16...17 дан 8...11 квалитетга). Юкори аниклик талаб этиладиган тешикларни (УТ6...УТ7) дорналашдан олдин йуниб кенгайтириш ёки зенкерлаш жараёнларини бажариш максадга мувофикдир.

REFERENCES

1. Рубидинов, Шохрух Еайратжон Угли. "БИКРЛИГИ ПАСТ ВАЛЛАРГА СОВУК ИШЛОВ БЕРИШ УСУЛИ." Scientific progress 1.6 (2021): 413-417.

2. Nomanjonov, S., et al. "STAMP DESIGN." Экономика и социум 12 (2019): 101104.

3. Тешабоев, Анвар Эргашeвич, et al. "МАШИНАСОЗЛИКДА ЮЗА ТОЗАЛИГИНИ НАЗОРАТИНИ АВТОМАТЛАШ." Scientific progress 1.5 (2021).

4. Nomanjonov, S. N. "Increase The Wear Resistance And Service Life Of Dyes Based On Modern Technologies." The American Journal of Engineering and Technology 2.12 (2020): 67-70.

5. O'Lmasov Ahadjon Akramjon, O'G. "NEW APPROACHES IN THE DIAGNOSIS AND MONITORING OF ROTOR OSCILLATIONS USING SHAFT SENSORS." Science and Education 1.1 (2020).

6. Файзиматов, Шухрат Нумонович, Шухрат Махмуджонович Абдуллаев, and Ахаджон Акрамжон угли Улмасов. "КИЧИК ДИАМЕТРГА ЭГА БУЛГАН ЧУКУР ТЕШИКЛАРНИ ДОРНАЛАР ЁРДАМИДА ИШЛОВ БЕРИШДА ЮЗА АНЩЛИГИНИ ОШИРИШ." Science and Education 2.3 (2021): 181-187.

7. Fayzimatov, Sh N., Y. Y. Xusanov, and D. A. Valixonov. "Optimization Conditions Of Drilling Polymeric Composite Materials." The American Journal of Engineering and Technology 3.02 (2021): 22-30.

8. Отакулов, Ойбек Хамдамович, and Расул Каримович Таджибоев. "КОМПРЕССОР ВАЛЛАРИДАГИ САЛБИЙ ТИТРАШЛАРНИ БАРТАРАФ ЭТИШДА КИМЁВИЙ ТЕРМИК ИШЛОВ БЕРИБ ЦЕМЕНТИТЛАШ ЖАРАЁНИНИНГ МЕТОДОЛОГИЯСИ ВА АФЗАЛЛИКЛАРИ." МОЛОДОЙ ИССЛЕДОВАТЕЛЬ: ВЫЗОВЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ. 2020.

9. Тураев, Тиркаш Тураевич, Якуб Анварходжаевич Батиров, and Бахром Миродилович Мадаминов. "Сравнительной оценки технического уровня станков и станочных систем." Збгрник наукових працъ ЛОГОЕ (2021).

10. Teshabaev, Anvar, and Rakhimov Sharifjon. "The innovation activity on large uzbek companyas a key factor of personnel development." ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal 10.5 (2020): 416-423.

11. Файзиматов, Ш. Н., and М. А. Рустамов. "АЭРОДИНАМИЧЕСКИЙ ЭФФЕКТ ДЛЯ АВТОМАТИЗАЦИИ ПРОЦЕССА ПЕРЕКАЧКИ ХИМИЧЕСКИХ АГРЕССИВНЫХ РЕАГЕНТОВ." Современные исследования 6 (2018): 112-115.

12. Mamirov, Abdurashid, and Abduqahhor Omonov. "APPLICATION OF VACUUM CAPTURING DEVICES IN MECHANICAL ENGINEERING." Интернаука 42-2 (2020): 73-75.

13. Файзиматов, Шухрат Нуманович, Сардорбек Маъруфович Юсупов, and Абдужалол Дусмухаммад Угли Бектемиров. "ИСПОЛЬЗОВАНИЕ СОВРЕМЕННЫХ ПРОГРАММНЫХ ТЕХНОЛОГИЙ ПРИ ПРОЕКТИРОВАНИИ ШТАМПОВ." Universum: технические науки 3-1 (84) (2021): 11-13.

14. Юсупов, Сардорбек Маъруфович, et al. "КОМПАЗИЦИОН МАТЕРИАЛЛАРНИ БОРЛАШ." Scientific progress 1.4 (2021).

15. Султонов, Н. Н. "РАЦИОНАЛЬНОЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ПЛАСТОВОЙ ЭНЕРГИИ ПРИ ДОБЫЧЕ УГЛЕВОДОРОДОВ НА НЕФТЕГАЗОКОНДЕНСАТНОМ МЕСТОРОЖДЕНИИ ЮЖНЫЙ КЕМАЧИ." Фундаментальные и прикладные исследования: от теории к практике. 2018.

16. Файзиматов, Шухрат Нуманович, Сардорбек Маъруфович Юсупов, and Темурбек Исожон Угли Низомов. "ИХЧАМ (КОМПАКТ) МАТЕРИАЛЛАРДАН БОРЛАШ." Academic research in educational sciences 4 (2020).

17. Юсупов, Сардорбек Маъруфович, Рахматжон Хакимович Эркабаев, and Абдусалом Эгамбердиевич Сотволдиев. "Состав подкладки для формирования обратной стороны сварного шва." (2020).

18. Turakhodjaev, Nodir, et al. "EFFECT OF METAL CRYSTALLATION PERIOD ON PRODUCT QUALITY." Theoretical & Applied Science 11 (2020): 23-31.

19. Nodir, Turakhodjaev, et al. "Development Of Technology To Increase Resistance Of High Chromium Cast Iron." The American Journal of Engineering and Technology 3.03 (2021): 85-92.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.