DASTURIY TA'MINOTNI ISHLAB CHIQISHDA INSON VA KOMPYUTER ALOQA TIZIMINI TAKOMILLASHTIRISHNING PEDAGOGIK ASOSLARI Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

Ilmiy-nazariy va metodik jurnal ISSN 2992-9024 (online)

Научно-теоретический и методический журнал 2024, №5 (1)

Scientific theoretical and methodical journal

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Original peper

DASTURIY TA'MINOTNI ISHLAB CHIQISHDA INSON VA KOMPYUTER ALOQA TIZIMINI TAKOMILLASHTIRISHNING PEDAGOGIK ASOSLARI

© Sh.M.Ergasheva

1H

1Islom Karimov nomidagi Toshkent Davlat Texnika Universiteti,Toshkent,O'zbekiston

Annotatsiya

KIRISH: samarali inson va kompyuter aloqasi dasturiy ta'minotni ishlab chiqishda muhim ahamiyatga ega bo'lib, unumdorlikka, innovatsiyalarga va foydalanuvchi qoniqishiga ta'sir qiladi. Ushbu tadqiqot dasturiy ta'minotni ishlab chiqish kontekstida inson va kompyuter aloqa tizimini takomillashtirish uchun muhim bo'lgan pedagogik asoslarni o'rganadi.

MAQSAD: ushbu tadqiqot dasturiy ta'minotni ishlab chiqishda inson va kompyuter aloqa tizimini takomillashtirishga yordam beradigan pedagogik strategiyalarni o'rganish va tahlil qilishga qaratilgan. U dasturiy ta'minotni yaratish jarayonlarida hamkorlik, aniqlik va samaradorlikni oshirish uchun nazariy asoslar va amaliy usullarni o'rganadi.

MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqot adabiyotlarni ko'rib chiqish, amaliy tadqiqotlar va ekspert suhbatlarini o'z ichiga olgan sifatli yondashuvni qo'llaydi. Nazariy asos aloqa nazariyalarini, inson va kompyuter o'rtasidagi o'zaro ta'sir modellarini va dasturiy ta'minot muhandisligi metodologiyalarini o'z ichiga oladi. Amaliy usullar o'quv mashg'ulotlari, seminarlar va dasturiy ta'minot ishlab chiquvchilari o'rtasida muloqot ko'nikmalarini oshirishga qaratilgan hamkorlik loyihalarini o'z ichiga oladi.

MUHOKAMA VA NATIJALAR: pedagogik tamoyillarni, jumladan, faol o'rganish, fanlararo hamkorlik va takroriy fikr-mulohazalarni birlashtirish orqali tadqiqot inson va kompyuter aloqasini mustahkamlashning samarali strategiyalarini aniqlaydi. Natijalar yaxshilangan loyiha natijalarini, xatolarni kamaytirishni va dasturiy ta'minotni ishlab chiqish amaliyotida foydalanuvchiga yo'naltirilgan dizaynni yaxshilashni ko'rsatadi.

XULOSA: topilmalar dasturiy ta'minotni ishlab chiqishda inson va kompyuter aloqa tizimini optimallashtirish uchun pedagogik yondashuvlarni integratsiyalash muhimligini ta'kidlaydi.

Kalit so'zlar: inson va kompyuter aloqasi, dasturiy ta'minotni ishlab chiqish, pedagogik strategiyalar, fanlararo hamkorlik, foydalanuvchiga yo'naltirilgan dizayn.

Iqtibos uchun: Ergasheva Sh.M. Dasturiy ta'minotni ishlab chiqishda inson va kompyuter aloqa tizimini takomillashtirishning pedagogik asoslari // Inter education & global study. 2024. №5(1). B. 318-327.

© intereduglobalstudy.com

2024, ISSUE 4 (2)

ISSN 2992-9024 (online) 2024, №5 (1)

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ СИСТЕМЫ СВЯЗИ ЧЕЛОВЕКА С КОМПЬЮТЕРОМ ПРИ РАЗРАБОТКЕ ПРОГРАММНОГО ОБЕСПЕЧЕНИЯ_

© Ш.М.Эргашева 1Н

1 Ташкентский государственный технический университет имени Ислама Каримова, Ташкент, Узбекистан_

Аннотация

ВВЕДЕНИЕ: эффективное общение человека с компьютером имеет решающее значение для разработки программного обеспечения, влияя на производительность, инновации и удовлетворенность пользователей. В этом исследовании изучаются педагогические основы, важные для улучшения общения человека с компьютером в контексте разработки программного обеспечения.

ЦЕЛЬ: данное исследование направлено на изучение и анализ педагогических стратегий, которые помогают улучшить взаимодействие человека и компьютера при разработке программного обеспечения. В нем исследуются теоретические основы и практические методы улучшения сотрудничества, точности и эффективности процессов разработки программного обеспечения.

МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: в исследовании использован качественный подход, включающий обзор литературы, тематические исследования и интервью с экспертами. Теоретическая основа включает теории связи, модели взаимодействия человека и компьютера и методологии разработки программного обеспечения. Практические методы включают тренинги, семинары и совместные проекты, направленные на улучшение коммуникативных навыков среди разработчиков программного обеспечения.

ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: путем интеграции педагогических принципов, в том числе активного обучения, междисциплинарного сотрудничества и повторяющейся обратной связи, исследование определяет эффективные стратегии укрепления общения человека с компьютером. Результаты показывают улучшение результатов проекта, уменьшение количества ошибок и улучшение ориентированного на пользователя проектирования в практике разработки программного обеспечения.

ЗАКЛЮЧЕНИЕ: результаты подчеркивают важность интеграции педагогических подходов для оптимизации взаимодействия человека и компьютера при разработке программного обеспечения.

Ключевые слова: взаимодействие человека и компьютера, разработка программного обеспечения, педагогические стратегии, междисциплинарное сотрудничество, проектирование, ориентированное на пользователя.

© intereduglobalstudy.com

2024, ISSUE 4 (2)

ISSN 2992-9024 (online) 2024, №5 (1)

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Для цитирования: Эргашева Ш.М. Педагогические основы совершенствования системы связи человека с компьютером при разработке программного обеспечения. // Inter education & global study. 2024. №5(1). C. 318-327.

PEDAGOGICAL FOUNDATIONS OF IMPROVING THE HUMAN-COMPUTER COMMUNICATION SYSTEM IN SOFTWARE DEVELOPMENT_

© Shaxnoza M. Ergasheva1®

Tashkent State Technical University named after Islam Karimov, Tashkent, Uzbekistan

Annotation

INTRODUCTION: effective human-computer communication is critical to software development, influencing productivity, innovation, and user satisfaction. This research explores the pedagogical frameworks important for improving human-computer communication in the context of software development.

AIM: this study aims to explore and analyze pedagogical strategies that help improve human-computer communication in software development. It explores theoretical frameworks and practical methods for improving collaboration, accuracy, and efficiency in software development processes.

MATERIALS AND METHODS: the study uses a qualitative approach that includes literature review, case studies and expert interviews. The theoretical framework includes communication theories, human-computer interaction models, and software engineering methodologies. Practical methods include training sessions, workshops and collaborative projects aimed at improving communication skills among software developers.

DISCUSSION AND RESULTS: by integrating pedagogical principles, including active learning, interdisciplinary collaboration, and iterative feedback, the study identifies effective strategies for strengthening human-computer communication. The results show improved project outcomes, reduced errors, and enhanced user-centered design in software development practices.

CONCLUSIONS: The findings highlight the importance of integrating pedagogical approaches to optimize human-computer interaction in software development.

Keywords: human-computer interaction, software development, pedagogical strategies, interdisciplinary collaboration, user-centered design.

For citation: Shaxnoza M. Ergasheva (2024) 'Pedagogical foundations of improving the human-computer communication system in software development', Inter education & global study, (5(1)), pp. 318-327. (In Uzbek).

Tez rivojlanayotgan raqamli asrda odamlar va kompyuterlar o'rtasidagi o'zaro ta'sir texnologik taraqqiyotning markaziy yo'nalishiga aylandi. Dasturiy ta'minot tizimlari kundalik hayotning turli jabhalariga tobora ko'proq kirib borar ekan, samarali, intuitiv va

© intereduglobalstudy.com

2024, ISSUE 4 (2)

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

foydalanuvchilarga qulay interfeyslarga bo'lgan ehtiyoj hech qachon katta bo'lmagan. Biroq, sezilarli texnologik taraqqiyotga qaramay, ko'plab dasturiy ta'minot tizimlari hali ham foydalanish qobiliyatidan aziyat chekmoqda, bu esa foydalanuvchilarning umidsizlikka tushishiga, samaradorlikning pasayishiga va oxir-oqibat foydalanuvchi tajribasining pasayishiga olib keladi. Bu odamlarning texnologiya bilan o'zaro ta'sir qilish usullarini loyihalash va optimallashtirishga bag'ishlangan inson va kompyuter o'zaro ta'siri (HCI) muhimligini ta'kidlaydi.

HCIning asosiy maqsadi raqamli vositalarni yanada qulayroq va samaraliroq qilish, odamlar va kompyuterlar o'rtasidagi aloqani yaxshilashdir. Bunga erishish foydalanuvchining xatti-harakati, kognitiv jarayonlari va foydalanuvchi tajribasini birinchi o'ringa qo'yadigan dizayn tamoyillarini chuqur tushunishni talab qiladi. Yaxshiroq HCIga bo'lgan talab ortib borayotganligi sababli, kelajakdagi dasturiy ta'minot ishlab chiquvchilarini ushbu muhim ko'nikmalarga samarali o'rgatishi mumkin bo'lgan pedagogik asosga bo'lgan ehtiyoj ham ortib bormoqda.

Pedagogik asoslar ishlab chiquvchilarning turli foydalanuvchilar guruhlari ehtiyojlarini qondiradigan interfeyslarni yaratish imkoniyatlarini shakllantirishda muhim rol o'ynaydi. Ta'lim nazariyalari va metodologiyalarini dasturiy ta'minotni ishlab chiqish bo'yicha o'quv dasturlariga kiritish orqali o'qituvchilar foydalanuvchilarga yo'naltirilgan tizimlarni loyihalashda mohir bo'lgan ishlab chiquvchilarning yangi avlodini tarbiyalashlari mumkin. Bu foydalanuvchiga yo'naltirilgan dizayn (UCD), kognitiv yukni boshqarish va fanlararo hamkorlik kabi o'qitish tamoyillarini o'z ichiga oladi, bularning barchasi yanada intuitiv va samarali inson va kompyuter aloqasiga hissa qo'shadi.

Foydalanuvchiga yo'naltirilgan dizayn ishlab chiqish jarayonida foydalanuvchilarning ehtiyojlarini tushunish va ustuvorlik qilish muhimligini ta'kidlaydi. Konstruktivistik ta'lim nazariyalariga asoslangan ushbu yondashuv ishlab chiquvchilarni foydalanuvchilar bilan muloqot qilishga, fikr-mulohazalarni to'plashga va foydalanish qulayligini oshirish uchun dizaynlarni takrorlashga undaydi. Jon Sveller nazariyasiga asoslangan kognitiv yukni boshqarish foydalanuvchilarning kognitiv imkoniyatlariga mos keladigan interfeyslarni loyihalashga, axborotni haddan tashqari yuklanishini oldini olishga va navigatsiyani soddalashtirishga qaratilgan. Fanlararo yondashuvlar foydalanuvchi xatti-harakati va interfeys dizaynini yaxlit tushunishni ta'minlash uchun psixologiya, dizayn va informatika fanlaridan foydalanadi.

Ushbu maqola dasturiy ta'minotni ishlab chiqishda HCIni yaxshilash uchun zarur bo'lgan pedagogik strategiyalarni o'rganadi. Foydalanuvchiga yo'naltirilgan dizayn, kognitiv yuklarni boshqarish va fanlararo usullarning ta'lim amaliyotiga integratsiyalashuvini o'rganib chiqib, biz inson va kompyuter aloqasi sifatini sezilarli darajada oshirish potentsialini ta'kidlaymiz. Keys tadqiqotlari va nazariy tahlillar orqali biz tajribaga asoslangan o'rganish, muammoli o'rganish va uzluksiz fikr-mulohazalar yanada samaraliroq va foydalanuvchilarga qulay dasturiy ta'minot tizimlarini ishlab chiqish uchun zarur bo'lgan ko'nikmalarni qanday rivojlantirishi mumkinligini ko'rsatamiz.

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Ushbu tadqiqotning maqsadi HCIni rivojlantirish uchun zarur bo'lgan pedagogik asoslarni har tomonlama ko'rib chiqishdir. Shunday qilib, biz o'qituvchilar, tadqiqotchilar va amaliyotchilarni HCI kontekstida o'qitish va o'qitishning eng yaxshi amaliyotlari haqida xabardor qilishni maqsad qilib qo'yganmiz va natijada foydalanuvchi tajribasini yaxshilaydigan yanada intuitiv va samarali dasturiy ta'minot tizimlarini yaratishga hissa qo'shamiz.

Nazariy asos

Dasturiy ta'minotni ishlab chiqishda inson va kompyuter aloqa tizimlarini takomillashtirishning nazariy asoslari bir nechta asosiy pedagogik tamoyillarni o'z ichiga oladi. Ushbu tamoyillar foydalanish qulayligi va foydalanuvchi qoniqishini oshiradigan foydalanuvchiga yo'naltirilgan interfeyslarni loyihalash va amalga oshirish uchun asos bo'lib xizmat qiladi. Ushbu tizimning uchta asosiy ustuni - foydalanuvchiga asoslangan dizayn (UCD), kognitiv yukni boshqarish va fanlararo yondashuvlar. Har bir ustun o'ziga xos ta'lim nazariyalari va metodologiyalaridan kelib chiqadi, ular birgalikda HCI darajasini oshirishga yordam beradi.

Foydalanuvchiga asoslangan dizayn (UCD)

Foydalanuvchiga yo'naltirilgan dizayn (uCd) HCI-ning asosiy printsipi bo'lib, u dasturiy ta'minotni ishlab chiqish jarayonida foydalanuvchilarning ehtiyojlari, afzalliklari va cheklovlarini birinchi o'ringa qo'yadi. UCD faol ishtirok va iterativ o'rganishni ta'kidlaydigan konstruktiv ta'lim nazariyalariga asoslanadi. UCD ning asosiy jihatlariga quyidagilar kiradi:

Foydalanuvchilarning ishtiroki: foydalanuvchi suhbatlari, so'rovlar va foydalanish imkoniyatlarini test qilish kabi usullar orqali foydalanuvchilarni rivojlanishning dastlabki bosqichlaridan boshlab jalb qilish yakuniy mahsulot foydalanuvchi kutganlari va ehtiyojlariga mos kelishini ta'minlaydi. Ushbu ishtirok ishlab chiquvchilarga foydalanuvchilarga hamdard bo'lishga va ularning haqiqiy muammolarini tushunishga yordam beradi.

Iterativ dizayn: mahsulotni prototiplash, sinovdan o'tkazish, tahlil qilish va takomillashtirishning tsiklik jarayonini amalga oshirish. Har bir iteratsiya foydalanish qulayligini yaxshilash uchun foydalanuvchining fikr-mulohazalarini o'z ichiga oladi. Ushbu yondashuv foydalanuvchilarning o'zaro aloqalari va fikr-mulohazalari asosida doimiy takomillashtirish va moslashish imkonini beradi.

Kontekstli so'rov: foydalanuvchilar tizim bilan o'zaro aloqada bo'lgan kontekstni kuzatish va tushunish. Bu dizaynerlarga real stsenariylarda tegishli va samarali interfeyslarni yaratishda yordam beradi. Foydalanuvchining muhitini, vazifalarini va muammolarini tushunish dizayn echimlarining amaliy va foydalanuvchilarga qulay bo'lishini ta'minlaydi.

Ta'lim sharoitida UCDni o'rgatish o'quvchilarni ushbu tamoyillarni qo'llashi mumkin bo'lgan real loyihalar bilan tanishtirishni o'z ichiga oladi. Kurslar hamdardlik va

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

foydalanuvchi tadqiqotining muhimligini ta'kidlab, talabalarni o'z dizaynlarida foydalanuvchi tajribasini birinchi o'ringa qo'yishga undashlari kerak.

Kognitiv yukni boshqarish

Jon Sweller tomonidan ishlab chiqilgan Kognitiv yuk nazariyasi foydalanuvchilarning ma'lumotni qanday qayta ishlashi va interfeys dizayni bu jarayonni qanday osonlashtirishi yoki to'sqinlik qilishi haqida tanqidiy fikrlarni beradi. Nazariya kognitiv yukning uch turini aniqlaydi:

Ichki yuk: Muayyan vazifa yoki kontent bilan bog'liq bo'lgan o'ziga xos qiyinchilik. Bunga ma'lumotlarning murakkabligi va foydalanuvchining oldingi bilimlari ta'sir qiladi. Samarali dizayn vazifalarni yanada qulayroq qilish uchun keraksiz murakkablikni kamaytiradi.

Chetdan yuk: ma'lumotni taqdim etish usuli bilan yuklangan yuk. Noto'g'ri ishlab chiqilgan interfeyslar tashqi yukni oshirishi mumkin, bu esa vazifalarni bajarishni qiyinlashtiradi. Chetdan yukni kamaytirish navigatsiyani soddalashtirish, aniq va ixcham tildan foydalanish va ma'lumotlarni mantiqiy tartibga solishni o'z ichiga oladi.

Germane Load: Axborotni qayta ishlash va sxemalarni ishlab chiqish uchun zarur bo'lgan kognitiv harakat. Yaxshi ishlab chiqilgan interfeyslar foydalanuvchilarga ma'lumotni tushunish va saqlashni osonlashtirib, nemis yukini qo'llab-quvvatlaydi. Nemis yukini oshirish foydalanuvchilarga bilim va ko'nikmalarni shakllantirishga yordam beradigan mazmunli va tegishli ma'lumotlarni taqdim etishni o'z ichiga oladi.

Samarali HCl dizayni tashqi yukni minimallashtirish va nemis yukini optimallashtirishga qaratilgan va shu bilan foydalanuvchining vazifalarni samarali bajarish qobiliyatini oshiradi. Kognitiv yukni boshqarishni o'rgatishning pedagogik strategiyalariga quyidagilar kiradi:

Ma'lumotni bo'laklash: Kognitiv yukni kamaytirish uchun ma'lumotni kichikroq, boshqariladigan birliklarga bo'lish.

Ko'rgazmali qo'llanmalar: tushunish va navigatsiyani qo'llab-quvvatlash uchun diagrammalar, piktogrammalar va boshqa vizual elementlardan foydalanish.

Soddalashtirilgan ish oqimlari: keraksiz qadamlar va murakkablikni minimallashtiradigan sodda va mantiqiy jarayonlarni loyihalash.

Fanlararo yondashuvlar

HCl tabiatan fanlararo bo'lib, psixologiya, dizayn va informatika kabi turli sohalardan bilim va ko'nikmalarni talab qiladi. HCl ta'limiga fanlararo yondashuv o'quvchilarning foydalanuvchi xatti-harakati va interfeys dizayniga ta'sir qiluvchi omillar haqida har tomonlama tushunchaga ega bo'lishini ta'minlaydi. Ushbu yondashuvning asosiy tarkibiy qismlariga quyidagilar kiradi:

Hamkorlikdagi loyihalar: Turli fanlardan talabalarni HCl loyihalarida birgalikda ishlashga undash. Bu yanada innovatsion va samarali yechimlarga olib keladigan turli nuqtai nazarlar va tajriba almashishga yordam beradi.

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Fanlararo kurslar: HCI bo'yicha har tomonlama ta'lim berish uchun psixologiya, dizayn va kompyuter fanlari tamoyillarini birlashtirgan kurslarni taklif qilish. Ushbu kurslar talabalarga hCi va uning turli tarkibiy qismlarining ko'p qirrali tabiatini tushunishga yordam beradi.

Yaxlit tushuncha: talabalarni interfeys dizaynining psixologik, ijtimoiy va texnik jihatlarini hisobga olishga o'rgatish. Bu ularga nafaqat funktsional, balki qiziqarli va foydalanuvchilarga qulay tizimlarni yaratishga yordam beradi.

Tajribali o'rganish

Devid Kolb tomonidan ta'kidlanganidek, tajribaviy o'rganish - bu tajribani o'zgartirish orqali bilim yaratiladigan jarayon. HCl kontekstida eksperimental o'rganish amaliy loyihalarni o'z ichiga oladi, bunda talabalar real dunyodagi fikr-mulohazalar asosida foydalanuvchi interfeyslarini loyihalashtiradilar, sinab ko'radilar va takomillashtiradilar. Ushbu takrorlanuvchi jarayon talabalarga foydalanuvchi ehtiyojlari va samarali interfeys dizaynini chuqurroq tushunishga yordam beradi. Asosiy elementlarga quyidagilar kiradi:

•Faol tajriba: dizayn faoliyati bilan shug'ullanish va haqiqiy foydalanuvchilar bilan prototiplarni sinab ko'rish.

•Aniq tajriba: foydalanuvchilar va interfeyslar bilan bevosita muloqot qilishdan o'rganish.

•Reflektiv kuzatuv: foydalanuvchilarning fikr-mulohazalarini tahlil qilish va dizayn tanlovlarini aks ettirish.

•Mavhum kontseptsiya: kuzatilgan natijalarga asoslangan nazariyalar va tamoyillarni ishlab chiqish.

Muammoli ta'lim (PBL) talabalarga fanlararo yechimlarni talab qiladigan murakkab, real muammolarni taqdim etadi. HCl muammolarini hal qilish orqali talabalar nazariy bilimlarni amaliy stsenariylarda qo'llashlari, tanqidiy fikrlash va muammolarni hal qilish ko'nikmalarini rivojlantirishlari mumkin. PBL rag'batlantiradi:

•O'z-o'zini boshqarish: Talabalar o'z ta'lim jarayoni uchun mas'uliyatni o'z zimmalariga oladilar, kerak bo'lganda ma'lumot va resurslarni qidiradilar.

•Hamkorlikda o'rganish: muammolarni hal qilish va bilim almashish uchun jamoalarda ishlash.

•Tanqidiy fikrlash: muammolarni ko'p nuqtai nazardan tahlil qilish va innovatsion echimlarni ishlab chiqish.

Doimiy fikr-mulohazalar va mulohaza yuritish HCl ko'nikmalarini yaxshilash uchun juda muhimdir. O'qituvchilar o'quvchilarning interfeys dizayni bo'yicha konstruktiv fikr-mulohazalarini bildirishlari, kuchli tomonlari va yaxshilash sohalarini ta'kidlashlari kerak. Talabalarni o'zlarining dizayn tanlovlari va foydalanuvchilarning fikr-mulohazalarini aks ettirishga undash kelajakdagi loyihalarda yanada o'ylangan va foydalanuvchiga yo'naltirilgan yondashuvlarga olib kelishi mumkin. Bunga quyidagilar kiradi:

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Shakllantiruvchi baholash: dizayn jarayonida doimiy fikr-mulohazalarni taqdim

etish.

Summativ baholash: yakuniy mahsulot va undan foydalanishga yaroqliligini baholash.

Reflektiv amaliyot: Talabalarni dizaynlari foydalanuvchi ehtiyojlariga qanday javob berishini va ularni qanday yaxshilash mumkinligini ko'rib chiqishga undash.

Dasturiy ta'minotni ishlab chiqishda odamlar va kompyuterlar o'rtasidagi aloqani yaxshilash foydalanish qulayligi, samaradorlik va foydalanuvchi qoniqishini oshirish uchun juda muhimdir. Ushbu maqola dasturiy ta'minotni ishlab chiqishda inson va kompyuterning samarali o'zaro ta'sirini (HCI) asoslaydigan muhim pedagogik asoslarni o'rganib chiqdi. Foydalanuvchiga asoslangan dizayn (UCD), kognitiv yuklarni boshqarish va fanlararo yondashuvlar tamoyillarini ta'lim o'quv dasturlariga integratsiyalash orqali biz bo'lajak ishlab chiquvchilarni yanada intuitiv va foydalanuvchilarga qulay interfeyslarni yaratish uchun zarur bo'lgan ko'nikma va bilimlar bilan jihozlashimiz mumkin.

Foydalanuvchiga yo'naltirilgan dizayn (UCD): Konstruktivistik ta'lim nazariyalariga asoslangan UCD butun rivojlanish jarayonida foydalanuvchilarni jalb qilish muhimligini ta'kidlaydi. Foydalanuvchilarning fikr-mulohazalarini o'z ichiga olgan va iterativ dizaynga e'tibor qaratgan holda, ishlab chiquvchilar foydalanuvchi ehtiyojlari va afzalliklari bilan chambarchas mos keladigan tizimlarni yaratishi mumkin. O'qituvchilar samarali interfeyslarni yaratishda o'quvchilar empatiya va foydalanuvchi tadqiqotining ahamiyatini tushunishlarini ta'minlash uchun UCD tamoyillarini o'qitishga ustuvor ahamiyat berishlari kerak.

Kognitiv yuk nazariyasi foydalanuvchilar ma'lumotni qanday qayta ishlashlari va interfeys dizaynining kognitiv yukga ta'siri haqida muhim tushunchalarni beradi. Samarali HCI dizayni tashqi yukni minimallashtirish va nemis yukini optimallashtirishga qaratilgan va shu bilan foydalanuvchilarning vazifalarni samarali bajarish qobiliyatini oshiradi. Ma'lumotni bo'laklash, ko'rgazmali qo'llanmalardan foydalanish va ish jarayonlarini soddalashtirishga qaratilgan o'qitish strategiyalari o'quvchilarga foydalanuvchilar uchun kognitiv jihatdan boshqariladigan interfeyslarni ishlab chiqishga yordam beradi.

HCI tabiatan fanlararo bo'lib, psixologiya, dizayn va informatika kabi sohalardan olingan. Fanlararo ta'lim yondashuvi hamkorlikni rivojlantiradi va o'quvchilarga foydalanuvchi xatti-harakatlari va interfeys dizayni haqida yaxlit tushuncha beradi. Hamkorlikdagi loyihalar va fanlararo kurslarni rag'batlantirish orqali o'qituvchilar talabalarga HCI bo'yicha keng qamrovli istiqbolni rivojlantirishga yordam berishlari mumkin.

Amaliy loyihalar va real dunyo tajribasi HCI ko'nikmalarini rivojlantirish uchun juda muhimdir. Tajribali o'rganish talabalarga faol eksperimentlar o'tkazish, foydalanuvchilar bilan to'g'ridan-to'g'ri muloqot qilishdan o'rganish va dizayn tanlovlari haqida fikr yuritish

Xulosa

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

imkonini beradi. Ushbu iterativ jarayon foydalanuvchi ehtiyojlarini tushunish va samarali interfeyslarni yaratish uchun zarurdir.

Talabalarga murakkab, real dunyo HCI muammolarini taqdim etish tanqidiy fikrlash va muammolarni hal qilish ko'nikmalarini rivojlantiradi. PBL o'z-o'zini boshqarish va hamkorlikda o'rganishni rag'batlantiradi, talabalarga nazariy bilimlarni amaliy stsenariylarda qo'llash va innovatsion echimlarni ishlab chiqishga yordam beradi.

Uzluksiz fikr-mulohaza va mulohaza HCI ko'nikmalarini yaxshilash uchun juda muhimdir. Shakllantiruvchi va summativ baholashlarni taqdim etish hamda aks ettirish amaliyoti uchun imkoniyatlar talabalarga o'z dizaynlarini takomillashtirish va kelajakdagi loyihalarda foydalanuvchiga yo'naltirilgan yondashuvlarni qo'llash imkonini beradi.

Ushbu pedagogik tamoyillarni dasturiy ta'minotni ishlab chiqish bo'yicha ta'limga integratsiyalashuvi o'qituvchilar va amaliyotchilar uchun muhim ahamiyatga ega. O'qituvchilar uchun UCD, kognitiv yukni boshqarish va fanlararo yondashuvlarni, shuningdek, tajriba va muammoga asoslangan o'rganish imkoniyatlarini o'z ichiga olgan o'quv dasturlarini ishlab chiqish juda muhimdir. Shunday qilib, ular talabalarni inson va kompyuter aloqasini yaxshilaydigan va foydalanuvchi tajribasini yaxshilaydigan interfeyslarni yaratishga tayyorlashlari mumkin.

Amaliyotchilar uchun ushbu pedagogik tamoyillarni qabul qilish yanada samarali va foydalanuvchilarga qulay dasturiy ta'minot tizimlariga olib kelishi mumkin. Foydalanuvchilarning ishtirokini ta'kidlash, kognitiv yukni boshqarish va fanlararo hamkorlikni rivojlantirish nafaqat funktsional, balki foydalanuvchilar uchun qiziqarli va qoniqarli interfeyslarga olib kelishi mumkin.

HCI sohasi rivojlanishda davom etar ekan, davom etayotgan tadqiqotlar va innovatsiyalar inson va kompyuter aloqasini yanada yaxshilash uchun juda muhim bo'ladi. Kelajakdagi tadqiqotlar foydalanish qulayligi va foydalanuvchi qoniqishini oshirishi mumkin bo'lgan yangi metodologiya va texnologiyalarni o'rganishi kerak. Bundan tashqari, dasturiy ta'minotni ishlab chiqish va Hüning o'zgaruvchan landshaftiga moslashish uchun ta'lim amaliyotlari va o'quv dasturlarida doimiy o'zgarishlar zarur bo'ladi.

Xulosa qilib aytganda, dasturiy ta'minotni ishlab chiqishda inson va kompyuter aloqasini takomillashtirishning pedagogik asoslari yanada intuitiv, samarali va foydalanuvchilarga qulay interfeyslarni yaratish uchun juda muhimdir. Foydalanuvchiga yo'naltirilgan dizaynni qo'llash, kognitiv yukni boshqarish va fanlararo hamkorlikni rivojlantirish orqali biz foydalanuvchi tajribasini birinchi o'ringa qo'yadigan va yanada samarali raqamli tizimlarni ishlab chiqishga hissa qo'shadigan yangi avlod ishlab chiquvchilarni etishtirishimiz mumkin. HCI ta'limi va amaliyotiga yaxlit yondashuv oxir-oqibatda foydalanuvchilarga qulayroq raqamli kelajakka olib keladi.

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES

1. Haydarov F.I., Xalilova N.I., Umumiy psixologiya. -Toshkent.: 2010-76 b.

2. Иванов П.И., Зуфарова М. «Умумий психология». - Тошкент: Узбекистан файласуфлар миллий жамияти, 2010.

3. Давлетшин М.Г., Алимкулов Ё., Убайдуллаев А., Умаров У., Алимова Ф., Туйчиева С. Психология: кискача изошли луfат (узбек тилида). - Тошкент, ТДПУ, 2010.

MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]

Ergasheva Shaxnoza Mavlonboevna, doktorant [Эргашева Шахноза Мавлонбоевна, докторант], [Shaxnoza M. Ergasheva, doctoral student]; manzil: Toshkent shahri, Universitet ko'chasi 2-uy [адрес: Ташкент, Университетская улица, 2, город], [University street 2, Tashkent city];