CC BY
0ARTICLE INFO
BOLALARDA UCHRAYDIGAN TUG'MA DIAFRAGMA
CHURRASINI DAVOLASHDA CHAQALOQLARNI OPERATSIYADAN OLDIN TAYYORLASH BOYICHA BIZNING TAJRIBAMIZ
Mirmadiyev Mirfozil Shokir o'g'li
SamDTU. M.A.Axmedov nomidagi 2-son bolalar xirurgiyasi kafedrasi Samarqand. O'zbekiston. https://doi.org/10.5281/zenodo.14499304
ABSTRACT
Qabul qilindi: 10- Dekabr 2024 yil Ma'qullandi: 13- Dekabr 2024 yil Nashr qilindi: 16- Dekabr 2024 yil
KEYWORDS
Bemorlarning ikkala guruhida intensiv terapiyani qiyosiy o'rganish. Bemorlarning ikkala guruhida intensiv terapiyani qiyosiy baholash.
Uyoki bu tug'ma kasalliklarga chalingan bolalar orasida tug'ma diafragma churrasi (TDCh) barcha turdagi churralarning 2% da uchraydi. Ularning diagnostikasi yetarli darajada emasligi sababli ayniqsa shifoxonagacha bo'lgan davrda tashxis qo'yishning kechikishi, natijada kasallikning asoratlarining rivojlanib borishiga zamin yaratadi. Ko'pincha bu jarayonlar operatsiyaning kechikishiga ham olib keladi, bu esa operatsiyaning murakkablashuviga sezilarli darajada ta'sir etadi, natijada operatsiyadan keyingi asoratlarning va o'lim holatlarining sonining oshishini kuzatishimiz mumkin. Bunday noxush holatlarning uchrashida har bir mintaqada tibbiyotning umumiy holati va diagnostika usullarining rivojlanish darajasi ham katta ahamiyatga ega bo'ladi.
Dolzarbligi. U yoki bu tug'ma kasalliklarga chalingan bolalar orasida tug'ma diafragma churrasi (TDCh) barcha turdagi churralarning 2% da uchraydi. Ularning diagnostikasi yetarli darajada emasligi sababli ayniqsa shifoxonagacha bo'lgan davrda tashxis qo'yishning kechikishi, natijada kasallikning asoratlarining rivojlanib borishiga zamin yaratadi. Ko'pincha bu jarayonlar operatsiyaning kechikishiga ham olib keladi, bu esa operatsiyaning murakkablashuviga sezilarli darajada ta'sir etadi, natijada operatsiyadan keyingi asoratlarning va o'lim holatlarining sonining oshishini kuzatishimiz mumkin. Bunday noxush holatlarning uchrashida har bir mintaqada tibbiyotning umumiy holati va diagnostika usullarining rivojlanish darajasi ham katta ahamiyatga ega bo'ladi.
Bolalarda tug'ma diafragma churralarining namoyon bo'lishi ko'p hollarda kasallikning bosqichiga emas, balki uning boshlanish davriga va har bir bemorda ikkilamchi asoratlarning paydo bo'lishi hamda ko'payishiga bog'liq bo'ladi.
Tibbiyotning har yilgi rivojlanishiga qaramay, bir qator mualliflarning ma'lumotlariga ko'ra, tug'ma diafragmal churra kasalligining tarqalishi o'sish tendensiyasiga ega bo'lmoqda. Bolalarda, asosan, tug'ma churralar boshqa rivojlanish nuqsonlari bilan birga aniqlanadi, masalan: o'pka aplaziyasi, o'pka gipoplaziyasi, yurak va nafas olish yetishmovchiligi, Bolalarda, asosan, boshqa xildagi tug'ma churralar aniqlanadi: qizilo'ngach atreziyasi va boshqalar [1,4].
Volume 2, Issue 12, December 2024
Page 46
Tadqiqot maqsadi: Bemorlarning ikkala guruhida intensiv terapiyani qiyosiy o'rganish. Bemorlarning ikkala guruhida intensiv terapiyani qiyosiy baholash.
Material va usullar: Ishning asosini 2000-2024-yillar davomida SVBKTTIM neonatal xirurgiya va umumiy xirurgiya bo'limlarida statsionar davolangan tug'ma diafragma churrasiga (TDCh) chalingan 60 nafar bolani tashxislash va davolash tahlili tashkil etdi. Ularning 27 nafari (45%) o'g'il bolalar, 33 nafari (55%) qizlar edi. Barcha bemorlar 2 guruhga bo'lindi, bular: I gruh - 26 nafardan iborat qiyosiy guruh, II gruh - 34 nafardan iborat asosiy guruh.
Tadqiqot natijalari: Bemor bolalar tibbiy markazga keltirilgan paytdan boshlab ularda o'pkaning sun'iy ventilyatsiyasi davom ettirildi. Bu jarayon giperventilyatsiya yoki normoventilyatsiya rejimida, o'rtacha daqiqasiga 50-70 marta nafas olish tezligida amalga oshirildi. Ahvol o'pka gipertenziyasi rivojlanishi bilan murakkablashganda, noselektiv o'pka vazodilatatorlari qo'llanildi (25% li magniy sulfat eritmasi, quvvatlovchi doza 50 mkg/kg, yuklovchi doza 250-300 mkg/kg gacha). Sun'iy o'pka ventilyatsiyasi rejimini tanlash orqali pH darajasini
7,40 dan past bo'lmagan, pCO2 ni esa 30-40 mm simob ustunidan yuqori bo'lmagan darajada ushlab turishga intilindi. Volemik buzilishlarni tuzatish yangi muzlatilgan plazma yoki 5% li albumin eritmasini 10-15 ml/kg hisobida yuborish orqali amalga oshirildi. Bu gipoksiya paytida qon tomirlaridan to'qimalarga plazma chiqishini yetarli darajada to'ldirishga imkon berdi. Bundan tashqari, arterial bosimni saqlab turish uchun inotrop dori vositalari - 0,5% li dofamin eritmasi yoki 4% li dopamin eritmasi 5-10 mkg/kg/min dozada tayinlandi. Infuzion davolash 10% li glyukoza eritmasi va elektrolit eritmalari bilan o'tkazildi. Metabolik atsidoz bilan kurashish natriy bikarbonat eritmasini mikro oqim bilan yuborish orqali amalga oshirildi, doza atsidozning og'irligiga bog'liq edi. Antibakterial davolash tashxis qo'yilgan paytdan boshlab o'tkazildi. Jarrohlik amaliyoti bemor holati barqarorlashgandan so'ng amalga oshirildi, bunga odatda bir necha kunlik intensiv terapiya natijasida erishilardi. Bajarish texnikasi har bir aniq holatga bog'liq edi. Operatsiyadan oldin va keyin yetarli darajada og'riqsizlantirish va miorelaksatsiya ta'minlandi. Operatsiyadan keyingi dastlabki 35 kun davomida to'liq parenteral oziqlantirish
o'tkazildi. Sun'iy o'pka ventilyatsiyasi (SO'V) mustaqil adekvat nafas olish tiklangunga qadar davom ettirildi [2].
Deyarli barcha chaqaloqlar operatsiyadan oldingi davrda sun'iy o'pka ventilyatsiyasida bo'lishgan. Organizmning barcha tizimlari faoliyati doimiy ravishda tuzatib borildi. Intensiv terapiya sharoitida ko'rik ma'lumotlari va biometriya rivojlanayotgan asoratlarni o'z vaqtida aniqlash va tuzatish uchun yetarli emas. Birinchi o'ringa chaqaloq a'zolari va tizimlari holatini doimiy apparat va laboratoriya monitoringi chiqadi. Chaqaloqlarni operatsiyaga tayyorlash natijalari jismoniy ko'rik ma'lumotlari va obyektiv tadqiqot usullari natijalari asosida baholandi. Bunda, xususan, e'tibor qaratildi: qabul qilinganda, I guruhda BYuGning zaruriy darajasi 74,4+3,07% ni, II guruhda esa 70,6+3,7% ni tashkil etdi (t=0,78; r>0,04). Operatsiyadan oldin bu ko'rsatkich I guruhda 50,6+3,6% ga, II guruhda esa 30,5+3,3% ga teng bo'ldi (t=3,07; r<0,002). I guruh bemorlarida intensiv terapiya natijasida BYuGning statistik jihatdan sezilarli pasayishiga erishildi (t=5,02;
r<0,001). II guruhda nafaqat operatsiyadan oldingi tayyorgarlik jarayonida zarur bo'lgan Fi02 ning (kislorodga bo'lgan ehtiyojning) statistik jihatdan sezilarli pasayishi kuzatildi
(t=8,06; r<0,001), balki I guruhning dinamikasidan ancha ilgarilab ketdi. Nafas olishdagi eng yuqori bosim ko'rsatkichi bo'yicha boshqacha dinamika qayd etildi. Qabul qilinganda zaruriy PIP I guruhda 27,4+3,62 mbar, II guruhda esa 24,8+1,12 mbar (t=l,33; r>0,1) ni tashkil etdi. Operatsiyadan oldin bu ko'rsatkich I guruhda 27,3+1,48 mbar, II guruhda esa 21,6+1,03 mbar (t=3,18; r<0,005) ga teng bo'ldi. Qabul qilinganda zarur olingan natijalarga ko'ra, I guruh bemorlarida nafas olishdagi eng yuqori bosimning statistik jihatdan sezilarli darajada pasayishiga erishi Operatsiyadan oldin bu ko'rsatkich I guruhda - 27,3+1,48 mbar, II guruhda - 21,6+1,03 mbar (t=3,18; r<0,005). Olingan natijalarga ko'ra, I guruh bemorlarida cho'qqi bosimining statistik jihatdan sezilarli darajada pasayishi nafas olish, Statsionarga kelganda I guruhda o'pkaning sun'iy ventilyatsiyasi daqiqasiga 62,3±1,81 chastotada, II guruhda esa daqiqasiga 58,4±2,15 chastotada (t=1,46; p>0,01) o'tkazildi. Operatsiyadan oldin bu ko'rsatkich daqiqasiga 59,2±3,15 va 53,6±3,54 ni tashkil etdi.
Xulosalar: Shunday qilib, ikkala guruhdagi bemorlarda O'SV o'tkazilganda, nafas olish chastotasi yangi tug'ilgan chaqaloqlar uchun fiziologik darajaga yaqin saqlab turildi. Bunda, I guruhda operatsiyadan oldingi intensiv tayyorgarlikdan so'ng bola organizmining qo'shimcha kislorodga bo'lgan ehtiyojining isbotlangan pasayishi, II guruhga nisbatan "qattiqroq" ventilyatsiya rejimlarida va kamroq darajada erishildi. Shunday qilib, ikkala guruhdagi bemorlarda O'SV o'tkazilganda, nafas olish chastotasi bir-biriga yaqin bo'lgan guruhlar o'rtasida har bir ko'rsatkichning boshlang'ich qiymatlarida statistik farqlar aniqlanmadi. Bir qator ko'rsatkichlar bo'yicha I va II guruhlarda yo'nalishi va amplitudasi bo'yicha bir xil bo'lgan statistik jihatdan ahamiyatli o'zgarishlarga erishildi. Bu ikkala guruh uchun ham reanimatsiya va intensiv terapiyani o'tkazishning yagona maqsadi, vazifalari va usullari bilan bog'liq. I guruhda operatsiyadan oldingi intensiv tayyorgarlikdan so'ng kislorodga nisbatan "qat'iy" ko'rsatkichlarga erishildi ventilyatsiya jiyaklari va II guruhga nisbatan kamroq darajada. Guruhlar o'rtasida har bir ko'rsatkichning boshlang'ich qiymatlarida statistik farqlar aniqlanmadi. Bir qator ko'rsatkichlar bo'yicha I va II guruhlarda yo'nalishi va amplitudasi bo'yicha bir xil bo'lgan statistik jihatdan ahamiyatli o'zgarishlarga erishildi. Bu bu ikkala guruh uchun ham reanimatsiya va intensiv terapiyani o'tkazishning yagona maqsadi, vazifalari va usullari bilan bog'liq. Asosiy farq operatsiyadan oldingi davr va tayyorgarlikning uzoq davom etishi edi. O'rtacha muddat diafragma churrasi belgilari paydo bo'lgan paytdan boshlab operatsiyagacha 1-guruhda 18,8+1,45 soat, 2-guruhda - 93,2+2,40 soat.
Shunday qilib, I guruhdagi bemorlarda operatsiyadan oldingi tayyorgarlik nisbiy barqarorlikka erishish imkonini berdi qattiq O'SV rejimlari va agressiv medikamentoz terapiya hisobiga gomeostaz. Aksincha, vaqt jihatidan yetarli II guruh bolalarini tayyorlash hayot ta'minoti tizimlari holatini minimal yetarli darajadan barqarorlashtirishga olib keldi, tibbiy korreksiya. Operatsiyadan oldingi tayyorgarlikdan so'ng bolalarga jarrohlik aralashuvi o'tkazildi. Tayyorlik mezoni
jarrohlik aralashuvi chaqaloqning holatini 4-6 soat davomida barqaror barqarorlashtirishdan iborat edi. sun'iy nafas olishning keskin rejimlarida, ya'ni pH =7,36-7,46, kislorodning to'yinishi 89-95%, o'rtacha arterial bosim taxminan 50 mm simob ustuni, paCO kamida 30 mm simob ustuni
Adabiyotlar:
1. Puligandla P.S., Skarsgard E.D., Offringa M., Adatia I., Baird R., Michelle Bailey J.A., et al. The Canadian Congenital Diaphragmatic Hernia Collaborative, CMAJ. 2018;190(4):103-112. Doi: https://doi.org/10.1503/cmaj.170206.
2. Хаматханова, Е.М. Пути совершенствования качества медицинской помощи при врожден-ных пороках развития: автореф. дис. ... д-ра мед. наук: 14.01.19; 14.02.03 / Хаматханова Елизавета Мухтаевна.
- М., 2011. - 47 с.
3. Машинец, Н.В. Диафрагмальная грыжа плода (диагностика, лечение, постнатальные ис-ходы) / Н.В. Машинец // Акушерство и гинекология. - 2016. - №2. - С. 20-26.
4. Burgos C.M., Frenckner B., Luco M., Harting M.T., Lally P.A., Lally K.P. Prenatally versus postnatally diagnosed congenital diaphragmatic hernia - Side, stage, and outcome. J Pediatr Surg. 2018. Doi: https://doi.org/10.1016/j.jpedsurg.2018.04.008.
5. Dumpa V., Chandrasekharan P. Congenital diaphragmatic hernia. [Updated 2022 Aug 8]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK556076
