212BIOLOGIYA FANLARINI O'QITISHDA YANGI ZAMONAVIY TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH
Dildora Odilbek qizi Ergasheva
Toshkent viloyati Chirchiq Davlat pedagogika Instituti Tabiiy fanlar fakulteti Biologiya kafedrasi 2-bosqich talabasi
Ramazonov Baxtiyor Ramazonovich
Toshkent viloyati Chirchiq Davlat pedagogika Instituti Tabiiy fanlar fakulteti Biologiya kafedrasi o'qituvchisi, b.f.f.d. (PhD)
Аннотация: Maqolada hozirgi paytda oliy o'quv yurtlarida biologiya fanlarini o'qitishda yangi zamonaviy texnologiyalaridan foydalanishning samarali usullari, turlari, muammolari hamda yangi zamonaviy texnologiyalarning qo'llanilishi, vazifalari, lokal darajadagi pedagogik texnologiyalardan "Klaster" "Ven diagrammasi" va "Atamalar zanjiri" kabi texnologiyalardan foydalanish, biologiyani o'qitishning eng samarali usullaridan biri axborot texnalogiyalari ekanligi hamda uning vazifalari to'g'risida so'z yuritiladi.
Kalit so'zlar: biologiya, texnologiya, krossvord, klaster Ven diagrammasi, Atamalar zanjiri, meva, gul, barg, poya, ildiz.
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ НОВЫХ СОВРЕМЕННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ПРЕПОДАВАНИИ БИОЛОГИЧЕСКИХ НАУК
Аннотация: В статье описаны эффективные методы, виды, проблемы и применение новых современных технологий в преподавании биологических наук в высшей школе, таких как «Кластер», «Венная диаграмма» и «Цепочка терминов» из локальных педагогических технологий, одним из наиболее эффективных способов преподавания биологии являются информационные технологии и их функции.
Ключевые слова: биология, технология, кроссворд, кластерная диаграмма Вежкая диаграмма, цепочка терминов, плод, цветок, лист, стебель, корень.
USE OF NEW MODERN TECHNOLOGIES IN PROCEDURE OF
BIOLOGICAL SCIENCE
Abstract: In the article described effective methods, types, problems and application of new modern technologies in the development of biological science in
the middle school, such as "Cluster", "Venn diagram" and from local pedagogical effective methods of biodiversity information technologies and its functions.
Keywords: biology, technology, crossword, cluster diagram Venn diagram, fruit, flowers, list, stebel, root.
Bugungi kunda oliy o'quv yurtlarida biologiya fanlarini o'qitishda yangi zamonaviy texnologiyalaridan foydalanishning samarali usullari, turlari, muammolarida hamda yangi zamonaviy texnologiyalari, vazifalarni, ta'limiy vazifasi, ko'rgazmalilik vazifalari, nazorat vazifalarni, rivojlantiruvchi vazifasi, tarbiyaviylik vazifasi, o'quvchilar ilmiy dunyoqarashini rivojlantiruvchi vazifasi yangi zamonaviy innovatsion axborot texnologiyalarini qo'llash mahsulotlari hamda yangi zamonaviy texnalogiyalarning maqsadlari haqida maqolada fikr yuritiladi.
Biologiyani o'qitish texnologiyalariga didaktik o'yin texnologiyasi ,muammoli ta'lim texnologiyasi, hamkorlikda o'qitish texnologiyasi, loyihalash texnologiyalari va a'nanaviy texnologiyalar kiradi [1].
Biologiyani o'qitishda lokal darajadagi pedagogik texnologiyalardan "Klaster" "Ven diagrammasi" va "Atamalar zanjiri" kabi texnologiyalardan foydalanish zarur. Klasterdan foydalanishda sinf o'quvchilarini teng sonli guruhlarga bo'linadi, o'zlari klaster tuzib himoya qilinadi hamda eng yaxshi klaster tuzgan va yaxshi ta'riflagan guruh g'olib deb aniqlanadi [3].
Venn diagrammasi fakt tushunchalarni tahlil qilish ,sintezlash ,taqqoslash ishlari olib boriladi. Atamalar zanjiri bu darslikdagi atamalar ro'yxati va ularning ta'riflari haqidagi texnalogiya.Bu texnalogiyada o'quvchilar guruhlarga bo'linadi O'quvchilar atamalarga ta'rif berishlari yoki ta'riflar orqali atamalarni topishi kerak bo'ladi .Bu usul xotirani mustahkamlashda foyda bo'ladi [4].
Biologiyani o'qitishning eng samarali usullaridan biri axborot texnalogiyalaridan foydalanishdir .
Bularning vazifalari:
Ta'limiy vazifasi -bu o'rganilayotgan mavzuni tushunchalar va ularning izohlari jadvallar ,diagramma ,asosiy qo'shimcha materiallar yordamida tushunishiga yordam beradi.
Ko'rgazmalilik vazifasi -animatsiyalar o'quvchilar tomonidan biologiyaviy jarayonlarni harakat va dinamik tasvirlash imkoni mavjud .
Nazorat vazifasi - o'quvchining qay darajada o'zlashtirgani ,baholash tizimi haqqoniy bo'lishiga zamin yaratadi.
Rivojlantiruvchi vazifasi -vazifalar qiyinlik darajisidagi tartibda qo'yilib o'quvchining bilmaganlarini izlab o'rganishiga o'tilgan mavzularni mustahkamlashga zamin yaratadi.
Tarbiyaviy vazifasi -aqliy va o'quv ko'nikmalarini o'zlashtiradi
Biologiyani o'qitishda quyidagi axborot texnalogiyalari mahsulotlaridan foydalanish mumkun:
1. mavzuga doir taqdimot tayyorlash;
2. qiyinchilik darajasi turlicha bo'lgan topshiriqlar tayyorlash;
3. test savollari tuzish;
4. krossvord tayyorlash;
Bugungi kundagi eng dolzarb muommolardan biri maktablarda axborot texnologiyalarini yetishmovchiligida, laboratoriya jihozlari, kimyoviy moddalarinig yetishmovchiligidir. Hozirgi muammolardan biri darslarni tashkil etishda o'qituvchi didaktikadan ishlab chiqilgan ta'lim mazmunini o'qitish metodlari va vositalarning uzviyligik prinsipiga amal qilish mavzulari rejada pedagogik texnologiyalarning qaysi turlarini foydalanishi o'quv yili boshida belgilash kerakligidadir [2].
Axborot texnologiyalarining eng qulay tarafi hozir O'zbekistonda ham onlayn ta'lim rivojlanib bormoqda.Bu ta'lim tizimida axborot texnalogiyalarning o'rni juda katta bo'lib bunda o'quvchi uydan chiqmagan holda darsni o'zlashtirishi lozim. O'qituvchi dars o'tishida ham o'quvchi darsni tushunishida ham yangi zamonaviy texnjlogiyalarning mavjudligi juda muhimdir. O'qituvchilar axborot texnologiyalari orqali taqdimot, video, jadval, tarqatma materiallar ,multimedia tayyorlashlari va prezentatsiya vositalari yordamida o'quvchilarga yetkaza olishlari ularning pedagogik mahorati nechog'li yuqoriligidan dalolat beradi [2].
Xulosa qilib aytganda biologiya fanlarini o'qitishda yangi zamonaviy texnologiyalardan foydalanishda muammolar mavzusida shunday fikrlar kelib chiqadiki, biologiya fanlarini o'qitishda pedagogik texnologiyalar va zamonaviy axborot texnologiyalarini birga olib borish o'quvchilarni o'zlashtirish salohiyatini yanada oshiradi. Biologiya tabiiy fanlar qatoriga kirgani sababli biologiya fanini yaxshi o'zlashtirishda tabiiy narsalardan foydalanish misol uchun ra'nodoshlar oilasi mavzusi o'tilayotgan bo'lsa ra'nodoshlar mavzusiga oid meva, gul, barg, poya, ildizlar asosida dars o'tilsa yanada samarali bo'ladi. Bundan ko'rinib turibdiki o'quvchi kitobda o'qigan malumotni, slaydda ko'rgan malumotni, ishlagan testlarda ega bo'lgan tushuncha tabiiy o'z ko'zi bilan ko'rsa o'quvchida o'zlashtirish qobilyati ikki hissa ortadi.
REFERENCES
1. J.O.Tolipova .Biologiya o'qitishda pedagogik texnologiyalar.Toshkent -2011y
2. http//s:ziyo.uzcom sayti
3. N.Nematova .Botanikani o'qitishda rivojlantiruvchi ta'lim texnologiyasi Biologiyani o'qitishda yangi innavatsion yondashuv
