CC BY
0BARQAROR RIVOJLANISHGA ERISHISHDA IQTISODIY O'SISH: INVESTITSIYA, RAQAMLI IQTISODIYOT VA TEXNOLOGIK INNOVATSIYALAR
1Xusenov Shoxrux Sherali o'g'li, 2Qurbonov Behruz Amrulloyevich
1,2Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti
Dasturiy injinering fakulteti talabalari https://doi.org/10.5281/zenodo.11192602
Annotatsiya. Iqtisodiy o'sishningasosiy ko'rsatkichlari investitsiyalar, raqamli iqtisodiyot va texnologik innovatsiyalar kabi faktorlarga bog'liqdir. Ushbu maqolada bu ko 'rsatkichlarning iqtisodiy rivojlanishga o'z o 'rni va roli o 'zbekiston misolida o 'rganiladi.
Kalit so'zlar: iqtisodiy, rivojlanish, raqamli, texnologiya, investitsiya, daromad, avtomatlashtirish, optimollashtirish, moliyalash.
Abstract. The main indicators of economic growth depend on such factors as investments, digital economy and technological innovation. This article examines the place and role of these indicators in economic development in the case of Uzbekistan.
Keywords: economic, development, digital, technology, investment, income, automation, optimization, financing.
Iqtisodiy rivojlanish hamma mamlakatlarda o'ziga xos uslub va shakillarda amalga oshiriladi. Investitsiyalar, iqtisodiyot va innovatsiyalar esa bu rivojlanishning asosiy muhim qismlarini tashkil etadi.
Investitsiyalar, iqtisodiy rivojlanishning manbai sifatida qabul qilinadi. Investitsiyalar mamlakatning iqtisodiy faoliyatini yanada rivojlantirish, yangi sohalarda ish o'rnini yaratish, texnologik taraqqiyotni ko'paytirish va innovatsiyalarni o'rnatish imkoniyatini beradi. Investitsiyalar daromadlarni kengaytirish va kapitalni oshirish orqali iqtisodiy rivojlanishga yo'l ochadi.
Raqamli iqtisodiyot esa iqtisodiy faoliyatning raqamli vositalar va texnologiyalar yordamida boshqarilishi va optimallashtirilishi demakdir. Raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi, ma'lumotlarning samarali qo'llanilishi, tahlil qilinishi va boshqarilishi orqali iqtisodiy jarayonlarda effektivlik va ishlab chiqarish sifatida o'ziga xos o'rni bor. Raqamli iqtisodiyot, kommunikatsiya va axborot texnologiyalarining kengayishi, ma'lumotlar almashinishi va tahlil qilinishi, to'g'ridan-to'g'ri mijozlar bilan aloqani o'rganish, ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish va optimallashtirish kabi imkoniyatlarni beradi.
Texnologik innovatsiyalar esa yangi fikrlar, texnologiyalar va uskunalarning iqtisodiy rivojlanishga qo'shilishi demakdir. Texnologik innovatsiyalar iqtisodiy faoliyatda o'zgarishga olib keladi, yangi sohalarda ish o'rnini yaratishda katta ahamiyatga ega bo'ladi va ishlab chiqarish jarayonlarini rivojlantiradi. Yangi texnologiyalar va innovatsiyalar iqtisodiyotni isloh qilish, xavfsizlikni oshirish va ishlab chiqarish jarayonlarini samaraliroq qilishda katta rol o'ynaydi.
O'zbekiston misoli asosida, mamlakat iqtisodiy rivojlanishda investitsiyalarga katta e'tibor beradi. O'zbekiston hukumatining strategik reja va dasturlari orqali sanoat, transport, turizm va kommunikatsiya sohalari kabi ustunlikli sohalarda investitsiyalar jalb qilinmoqda. Investitsiyalar mamlakatning iqtisodiy boshqaruv tizimini rivojlantirish, yangi ish o'rinlarini yaratish va iqtisodiy jarayonlarni diversifikatsiyalashda muhim ahamiyatga ega.
Investitsiya, sarmoya qilish orqali daromad olish maqsadida mablag'ni o'zida jamlaydigan birikmalar yoki mablag'larga beriladigan umumiy nomdir. Bu, iqtisodiyotning rivojlanishini ta'minlash uchun kapitalni oshirish va yangi sohalarda ish o'rnini yaratishga imkon beradi. Investitsiyalar, moliyalashtirish jarayonlari, sanoat, infrastruktur, texnologik taraqqiyot va inson manbalari, masalan, ta'lim va soha sohasida keng qo'llaniladi. Investitsiyalar faoliyatni kengaytirish, ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish, kasb-hunar ta'limini oshirish va innovatsiyalarni o'rnatish imkonini beradi.
Raqamli iqtisodiyot, iqtisodiy faoliyatning raqamli vositalar va texnologiyalar yordamida boshqarilishi va optimallashtirilishidir. Bu, ma'lumotlarni to'plash, saqlash, tahlil qilish va ulardan foydalanish jarayonlarini o'z ichiga oladi. Raqamli iqtisodiyot, avtomatlashtirish, internet, ma'lumot analitikasi, bulut xizmatlari, ishlab chiqarish avtomatlashtirish, internet-of-Things (IoT) va boshqa texnologiyalarni o'z ichiga oladi. Raqamli iqtisodiyotning asosiy maqsadi, iqtisodiy faoliyatda effektivlikni oshirish, ishlab chiqarish jarayonlarini optimallashtirish va yangi sohalarda ish o'rnini yaratishda yordam berishdir.
Texnologik innovatsiyalar, yangi fikrlar, texnologiyalar va uskunalarning iqtisodiyotga qo'shilishi, yangi sohalarda ish o'rnini yaratish va ishlab chiqarish jarayonlarini rivojlantirishdir. Bu, yangi texnologiyalar, protsedurlar, mahsulotlar yoki xizmatlarni o'rnatish orqali iqtisodiyotni o'zgarishga olib keladi. Texnologik innovatsiyalar, katta korporatsiyalar, startaplar, akademik institutlar va hukumat tomonidan olib boriladi. Bu innovatsiyalar avtomatlashtirish, robototexnika, ishlab chiqarish protsesslarini optimallashtirish, yangi xizmatlarni yaratish, energiya samaradorligini oshirish va ijtimoiy sohalarni rivojlantirish kabi yo'nalishlarda qo'llaniladi.
Bu faktorlar iqtisodiy rivojlanishni ta'minlashda o'rtacha holatda katta ahamiyatga ega bo'lgan ko'rsatkichlardir. Investitsiyalar kapitalni oshirish va yangi sohalarda ish o'rnini yaratish imkonini beradi, raqamli iqtisodiyot ma'lumotlarning samarali ishlashi va ishlab chiqarish jarayonlarini optimallashtirishga yordam beradi, texnologik innovatsiyalar esa yangi texnologiyalar va fikrlarni iqtisodiyotga olib keladi. Bu faktorlar bir-biriga bog'liq va bir-birini yanada rivojlanishga yo'l ochishda o'zaro ta'sir ko'rsatadi.
Raqamli iqtisodiyot, ma'lumotlarning o'zgarishlar va qisqarishlar yo'li bilan iqtisodiyotning barcha sohalarida ishlatilishi va boshqarilishi demakdir. Ushbu konsept iqtisodiyotning turli sohalarida amalga oshirilgan ma'lumotlar analizi, ma'lumotlar tahlili, ma'lumotlar tizimlarining ishlab chiqilishi va ma'lumotlar bilan moliyalashtirish jarayonlarini o'z ichiga oladi. Raqamli iqtisodiyot, ma'lumotlar analitikasi, ma'lumotlar tahlili, ma'lumotlar bazalari, texnologik platformalar va boshqa vositalarni qo'llab-quvvatlaydi. Bu muhitda, ma'lumotlar kuchini oshirish, qarorlarni oziq-ovqat qilish va iqtisodiy faoliyatning samaradorligini oshirish maqsadida qo'llaniladi.
Investitsiya, moliyalashtirish orqali daromad olish maqsadida mablag'ni o'zida jamlaydigan birikmalar yoki mablag'larga beriladigan umumiy nomdir. Investitsiyalar, sarmoya qilish, yangi sohalarda ish o'rnini yaratish, infrastruktur taraqqiyoti, texnologik taraqqiyot va inson manbalari, masalan, ta'lim va soha sohalarida qo'llaniladi. Investitsiyalar moliyalashtirish jarayonlarini o'z ichiga olganligi uchun iqtisodiy faoliyatning rivojlanishini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega.
Texnologik innovatsiyalar, yangi fikrlar, texnologiyalar va uskunalarning iqtisodiyotga qo'shilishi va uning rivojlanishini o'z ichiga oladi. Texnologik innovatsiyalar, yangi texnologiyalar, protsedurlar, mahsulotlar yoki xizmatlarni o'rnatish orqali iqtisodiyotni o'zgarishga olib keladi. Bu innovatsiyalar avtomatlashtirish, robototexnika, ishlab chiqarish
protsesslarini optimallashtirish, yangi xizmatlarni yaratish, energiya samaradorligini oshirish va ijtimoiy sohalarni rivojlantirish kabi yo'nalishlarda qo'llaniladi. Texnologik innovatsiyalar, iqtisodiy faoliyatning rivojlanishi va yangi imkoniyatlarni ochishda muhim rol o'ynaydi.
Xulosa qilib aytish joizki bu faktorlar, iqtisodiy rivojlanishni rag'batlantirish, ishlab chiqarish jarayonlarini optimallashtirish, yangi sohalarda ish o'rnini yaratish va innovatsiyalarni o'rnatishda muhim ahamiyatga ega. Raqamli iqtisodiyot, investitsiyalar va texnologik innovatsiyalar bir-biriga bog'liqdir va bir-birini yanada rivojlanishga yo'l ochishda o'zaro ta'sir ko'rsatadi. Raqamli iqtisodiyot ma'lumotlarning samarali ishlashi va ma'lumotlar tahlili yordamida investitsiyalarni yo'qotishni, texnologik innovatsiyalar esa yangi fikrlar va texnologiyalar o'rnatishni rag'batlantiradi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. Harrod R. Towards the theory of economic dynamics. http://orel.rsl.ru/nettext/economic/ harrod/neoksodl.htm.
2. Romer P.M. Science, Economic Growth and Public Policy, 1996. http://www. stanford.edu/%7Epromer.
3. Helpman E. The Mystery of Economic Growth, 2004. http://post.economics.harvard.edu/ faculty/helpman/helpm an .html.
4. Клейман Ю.А. Роль макротехнологий в повышении национальной конкурентоспособности России // Инновационный фактор национальной и региональной конкурентоспособности России: материалы Междунар.науч.-практ. конф. Краснодар, 2006.
5. M.U.Kurbanov. The importance of small business and private entrepreneurship in raising the level of employment. European Journal of Business and Social Sciences 7 (5), 665-6718.
6. Ш.Э.Отажанов, М.У.Курбанов. РОЛЬ ЭКОНОМИЧЕСКОЙ НАУКИ В ВОСПИТАНИИ ПАТРИОТИЗМА У МОЛОДЕЖИ-Ученый XXI века, 2016.
