Научная статья на тему 'ABOUT DIFFICULT HOSTNAME VERBS (COMPOSITE) IN THE TAJIK AND GERMAN LANGUAGES'

ABOUT DIFFICULT HOSTNAME VERBS (COMPOSITE) IN THE TAJIK AND GERMAN LANGUAGES Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
52
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ГЛАГОЛЫ / ЯЗЫКОВЕДЫ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Шозедов Н., Нурова З., Сафаров М.

В статье подробно описывается история изучения составных именных глаголов, в разных языках. Подобные глаголы состоят из именной части и какого либо вспомогательного глагола. Сложно-именные глаголы являются наиболее продуктивныи типом глагольного словообразования в современном таджикском и немецком языках. Авторы анализировали точки зрения известных таджикских и немецких языковедов таких как: Р. Гаффарова и О.И. Маскальский о компонентак глаголов в таджикском и немецком языках.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

О СЛОЖНО-ИМЕНЫХ ГЛАГОЛАХ (СОСТАВНЫХ) В ТАДЖИКСКОМ И НЕМЕЦКОМ ЯЗЫКАХ

The article describes in detail the history of the study compound names verbs in different languages. These verbs consist of a name and a part of any auxiliary verb. Difficult hostname verbs are the most productive type of verbal derivation in modern Tajik and German. The authors analyzed the point of view of the famous Tajik and German linguists such as: R. Gaffarova and O.I. Maskalskiy component of verbs in the Tajik and German languages.

Текст научной работы на тему «ABOUT DIFFICULT HOSTNAME VERBS (COMPOSITE) IN THE TAJIK AND GERMAN LANGUAGES»

Адабиёт:

1. Грамматикаи забони адабии х,озираи точик. Ч,илди 2. Синтаксиси ибора ва чумлах,ои сода. - Душанбе: Дониш, 1986.

2. Зайниддин Мах,муди Восифй. Бадоеъ-ул-вакоеъ. Ч,. 1-2. ( чопи интикодй бо мукаддима ва тавзех,оти А. Н. Болдирев). - М., 1961.

3. Овчинникова И. К. Именные словосочетания в персидском языке и возможные принципы их классификации // Иранская филология. - М. : ИМУ, 1971.

4. Шарифов Б. Хусусият^ои морфологии «Бадоеъ-ул-вакоеъ»-и Восифй. - Душанбе,1985.

СВЯЗЬ СЛОВ И ОТТЕНКИ ЗНАЧЕНИЙ ГЛАГОЛОВ С ПОСЛЕЛОГОМ «-РО»

В ПРОЗЕ XVI ВЕКА

В этой статье анализируется связь слов и разновидности глаголов с послелогом «-ро» в прозе XVI века на основе произведения «Бадоеъ-ул-вакоеъ» Зайниддина Махмуда Восифи. Автор исследует послелог «-ро», как средство грамматической связи и выражения синтаксисеческих отношений, и их использование в произведиях Зайниддина Махмуда Восифи.

Ключевые слова: связь слов, грамматические связи, словосочетания, предложения, подчинительная связь, основные связи.

COMMUNICATION WORDS AND SHADES MEANING OF VERBS WITH A POSTPOSITION

"-PO" IN THE PROSE OF XVI CENTURY

This article analyzes the relationship of words and verbs with the postposition of "-po" in the prose of XVI century, based on the work of "Badoe-ul vakoe" of Zainiddin Mahmud Vosifi. The author investigates the postposition of "-po" as a grammatical relations and syntactical relations, as well as their use in the make of Zainiddin Mahmud Vosifi.

Key words: communication words, grammatical relations, phrases, sentences, subordinate connection, basic communication.

Сведения об авторе: Гаффоров Абдушукур Одинашоевич, доцент Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни, e-mail: gh.abdush@yandex.ru

Information about the author: Gafforov Abdushukur Odinashoevich, docent, Tajik State Pedagogical University named after S. Aini

РОЧ,ЕЪ БА ФЕЪЛХ,ОИ ТАРКИБИИ НОМИ ДАР ЗАБОЩОИ ТОНИКИ

ВА ОЛМОНИ

Шозедов Н., Нурова З., Сафаров М.

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни

Феъл аз замонх,ои кадим диккати забондонону забоншиносонро ба худ мекашид. Маълумоти нахустинро рочеъ ба ин х,иссаи нутк дар грамматикаи хдндувони кадим «Панини» пайдо мекунем. Пушида нест, ки хдндувони кадим тах,лили забонро дар заминаи дарёфт намудани шабохдту тафовут дар х,одисах,ои забонй пиёда менамуданд. Онх,о морфологияро хдмчун таълимот рочеъ ба таснифоти калимах,о маънидод карда ба калимасозиву тагйири вожах,о диккати махсус медоданд. Дар натичаи таснифи калимах,о забошиносони Х,инди кадим исм, феъл, пешоянд ва хдссачаро кашф намуданд. Фах,мост, ки номх,ои маъмули имруза он замонх,о арзи вучуд надошта, феъл номи калимаи ифодакунандаи «х,аракат»-ро гирифта буд.

Дар таълимоти Афлотун рочеъ ба калимах,о ва х,одисах,ои забонй низ, арзи вучуд намудани ду категорияи калимах,о, исму феъл ёдрас мешавад. Вай дар тах,ти исм калимах,оеро, ки дар бораашон чизе ва дар зери мафхуми феъл чизеро ки рочеъ ба номх,о тасдик мешавад, мефах,мад. Аз руи акидаи Арасту бошад, х,иссах,ои асосии нутк исм ва феъл мебошанд. Ном аз нуктаи назари вай маънои мустакил дошта тобиши замонй надорад, феъл бошад, маънои мустакил дошта тобиши замонй дорад.

Феъл дар таълимоти намояндагони мактаби Искандария чунин маънидод шудааст: «Феъл х,иссаи нутки бех,олат буда, дорои замон, шахс ва шумора мебошад. Он

319

харакату холат ва ё кабулкунандаи харакатро ифода мекунад». Яке аз шогирдони машхури Арастарх, Дионисий Фракийский дар асари пурарзиши хеш «Санъати грамматика» хашт категорияи феълро ном бурдааст, ки то кунун дар забонхо арзи вучуд доштани онхоро касе зери шубха нагузоштааст. Ин категориях^ сига, тарз, намуд, образхо (фигура), шакл, шахс, замон ва тасриф мебошанд [1, с. 17].

Аз сайри мухтасари таърихй дида мешавад, ки феъл дар сохтори забон чойгохи хосса дорад. Феълхои таркибии номй дар системаи феълхои забонхои точикиву олмонй макоми махсусро ишгол мекунанд. Онхо дар забони точикй таърихи дарози рушд дошта, аз солхои панчохуми садаи гузашта, аввал диккати ховаршиносони рус ва баъдтар шуравию баъди чанде диккати забоншиносони точикро низ ба худ чалб кардаанд. Рочеъ ба феълхо маколахои илмиву китобхо [10, 11, 15, 16, 18] иншо гардида ба онхо рисолахои номзадиву докторй [1, 12, 19] бахшида шудаанд. Феълхои таркибии номй дар бобхои алохидаи ахбороту очеркхо, монографияхо ва китобхои дарсй [5, 13, 14, 16, 17] мавриди пажухишу омузиш карор гирифтаанд.

Бори нахуст ба шакли феълхои таркибй шаркшиноси варзидаи рус В. В. Григорев дар кисми дуюми садаи нуздах ишора намуда буд. Олими номбурда оид ба дар забони точикй арзи вучуд доштани композитхои феълй харф зада чунин менависад: «Бисёр вакт феълхои мураккаби дар каломи форсй тамоман мавриди истеъмол карор надошта, ки ба услуби туркй аз феъли холи як феълу сигаи нотамоми феъли дигар, сохта шудаанд, мушохида мешаванд» [3, с. 159]. Он нуктаи назаре, ки гуё композитхо дар забони адабии хозираи точики садаи XIX хеле серистеъмоланд ва ба ин А.З. Розенфелд [15, с. 46] низ ишора мекунад, розй шудан мумкин, аммо назари ба тарзи туркй сохта шудани онхо то андозае бахснок аст.

Олими шинохтаи точик Лутфулло Бузургзода оид ба феълхои таркибй суханони пурарзиш иброз намуда ба вазифаи хабархои сода омадани онхо низ ишора мекунад. Ба андешаи вай феълхои мураккаб аз ду ва ё якчанд калима таркиб меёбанд. Онхо таркибан аз феълхое, ки аз хиссаи номиву феъл иборатанд таркиб ёфта, рохи сохтани феълхои нав аз анвои дигари калима мебошанд. Бинобар ин феълхо дар таркиби ин гуна феълхои мураккаб вазифаи ёридихандагиро бачо меоранд. Бо баъзе ёридихандахо феълхои гузаранда ва бо бархе дигарашон монда хосил мешаванд. Мисол: 1) %ама истиро^ат мекарданд. - Alle erholen sich; 2) Тайёрй тамом шуд. - Die Vorbereitung war getroffen. Гурухи дигари феълхои мураккаб аз шаклхои гуногуни худи феълхо пайваста мешаванд. Ин гуна феълхо барои ифодаи категорияхои феъл хизмат мекунанд. Мисол: 3) Одинамоххола ба сари чарх нишаста буд.- Tante Odinamoh hatte sich an das Spinnrad gesessen; 4) Собир чизе гуфта натавонист.- Ssobir konnte nichts sagen. Сипас ин забоншиноси нуктасанч хулосабарорй намуда ишора мекунад: «Хабархои феълй хох сода ва хох аз якчанд калима таркиб ёфта бошанд, азбаски ба хукми шаклхои гуногуни як калимаанд, хабархои сода хисоб меёбанд» [2, с. 10-11]. Аз иктибосхои боло хулоса баровардан мумкин аст, ки устод Лутфулло Бузургзода ду гурухи феълхои мураккабро (феълхое, ки аз хиссаи номиву феъл ва феълхое, ки аз ду феъл иборатанд), фарк мекунад.

Дар китоби дарсие, ки аз чониби забоншиносони маъруф А. Мирзоев, Ш. Ниёзй, ва М. Еафуров мураттаб гардидааст, рочеъ ба ифодаи хабар бо феълхои таркибии феълй ва феълхои таркибии номй чизе гуфта нашудааст, лекин тавре профессор Р. Еаффоров кайд кардааст: «Дар китоб дар хусуси бо ду навъи феъл, бо феълхои таркибие, ки харду чузъашон аз феъл иборат аст ва феълхои таркибие, ки аз хиссаи номиву феъл сохта шудаанд, ифода ёфтани хабар чизе гуфта намешавад. Аз мисолхои зери сарлавхаи «хабархои феълии мураккаб» бармеояд, ки муаллифон дар боби ду навъи мазкури феъл бо устод Л. Бузургзода хамфикр буда, акидаи вайро оид ба ташкил ёфтани хабари сода тавассути онхо пайравй накардаанд» [4, с. 54]. Онхо феълхои «хонда истодааст - liest ; дониста гирифт -erfuhr, wußte; дар газаб шуд - wurde zornig; ташкил кардаанд - haben organisiert; чамъ шуда буданд - haben sich versammelt; омада монда будаанд - (wie es sich herausstellte) waren gekommen»^ хамчун хабари феълии мураккаб тафсир кардаанд.

Дар бораи хабархои феълй аз хама бештар академик Б. Ниёзмухаммадов андеша рондааст. Устод Б. Ниёзмухаммдов дар хар васоиту китоби дарсй хатман рочеъ ба хабархои феълй маълумоте додааст. Новобаста аз ин ба баъзе андешахои устод розй шудан душвор аст.

Профессор Р. Еаффоров рочеъ ба иштибоххо дар китобхои дарсиву асархои тадкикотй изхори андешаашро идома дода он акидаеро, ки гуё феълхои номии таркибие, ки ба вазифаи хабар омадаанд, хабари номй мебошанд, дастгирй накардааст. Устод Р. Еаффоров дар инчо ба устоди шодравон А. Эшончонов эрод мегирад ва мисолхои фаровонро оварда хабари номй набудани таркибхои «зеру забар кардан -umstürzen, vernichten: einen Niederschlag bereiten; сайру гашт кардан - spazieren; гур-гур кардан -brummen; гуввос задан -summen; нигох кардан -schauen; ба хотир овардан - sich erinnern; ба чо овардан - erfüllen»^ собит менамояд. Устод Р. Еаффоров таркибхои зайлро ба хели хабари феълй дохил менамояд, зеро онхо аломати тавсифии субъектро ифода накарда амалу холати онро ифода мекунанд. Ин аст, ки баъзеашон хамчун феъли дубахра ба осонй ба феълхои сода табдил меёбанд [4, с. 54]

Мо дар ин чода пурра чонибдори акидаи устод Р. Еаффоров мебошем ва бояд кайд кунем, ки он дар забони форсй халли хешро бехтар ёфтааст. Акидаи дигари нихоят чолибу муфиде, ки устод Р. Еаффоров дар заминаи тахлили андешахои ховаршиноси овозадор Л.С. Пейсиков иброз намудааст, ба калам додани феълхои таркибй номии хамчун вохиди феълии фразеологй мебошад. Дар ин бора устод Р. Еаффоров менигорад: «Ин фикр ба назари мо дар хусуси аксарияти кулли хабархои мазкур дуруст аст. Вокеан хам, бисёр феълхои номй холо хамчун иборахои фразеологй маънохоеро ифода мекунанд, ки ба маънои реалии чузъхои таркибии онхо алокаи суст доранд. Дар баробари ин феълхои номие низ хастанд, ки маънои аслии калимахои таркиби онхо хануз хис карда мешавад» [4, с. 55]. Ба хайси мисол устод Р. Еаффоров таркибхои «хунук хурдан -sich erkälten; сар додан -los lassen; гуш додан -hören; тамошо кардан -sehen: sich ansehen; ба хотир овардан -sich erinnern; дар хайрат мондан - erstaunen; лой кардан - Schlamm legen; ракс кардан - tanzen; нигох кардан - schauen»^ оварда дуруст нишон медихад, ки дар ду таркиби аввал як навъи хусусияти идиоматикй мушохида мешавад. Таркибхои аз сеюм то шашум хануз ба чунин дарача нарасидаанд ва се феъли охир аз маънои аслии хеш он кадар дур нарафтаанд. Се феъли охир метавонанд ба осонй ба феъли сода бадал шаванд. (ловидан; раксидан; нигаристан). Мушохидахо нишон медиханд, ки кариб аксар муродифхои олмонии ин таркибхо сода мебошанд. Ба чуз он феълхое, ки тобиши нафсй доранд ва маълум аст, ки ин феълхо хамеша бо чонишини «sich-худ» истеъмол меёбанд, сода мебошанд.

Феълхои нафсй дар забони олмонй гурухи махсусро ташкил медиханд. Ч,онишини нафсй бо тамоюли умумии калимасозии феъл бо асоси феъл якчо нашуда ба кисми таркибии калимаи мураккаб мубаддал намешавад ва ба аффикси калимасоз низ шомил намешавад. Профессор О. И. Москалская дар ин бора менигорад: «Монанди кисмхои таркибии зарфию пешояндй вай мутахаррикии хешро дар чумла на танхо шакли тасрифшаванда, балки номй низ нигох медорад» [8, с. 225].

Мусаллам аст, ки чонишини нафсии «sich» пеш аз хама воситаи сохтани феълхои нав аст. Он аз феълхои гузаранда чуфти мондаи нафсй бо маънои наздики лугавй, аз феъли гузаранда феъли мондаи нафсй, аз асоси хиссахои дигари нутк тавассути чонишини нафсй дар вобастагй бо дигар кардани парадигмаи калима ва воситахои дигари калимасоз, калима месозад. Мисолхои зеринро мукоиса намоед: «rassieren -тарошидан (и муи сар ва риш) - sich rassieren - риш тарошидан, риш гирифтан; kämmen -шона кардан, шона задан - sich kämmen - муйсари худро шона кардан; sammeln - гун кардан - sich sammeln -чамъ кардан - аклу хуши худро ба чояш овардан; verabschieden -ба истеъфо баровардан - sich verabschieden - хайру маъзур гуфтан; rot - сурх- sich röten -сурх шудан; der Zank - чанчол; мочаро - sich zanken - хамдигарро сарзаниш кардан; чанчол кардан.

Нуктаи дигаре, ки профессор Р. Еаффоров хело бамавриду нозукбинона кайд кардааст, тафовути феълхои таркибй аз вохидхои фразелогй мебошад. Дар ин бора устод Р.Еаффоров менависад: «На хамаи феълхои таркибии номй тамоми хосияти вохидхои фразеологиро касб кардаанд.Агар ин нукта кобили кабул бошад, пас аз бахри ифодаи хабар бо феълхои номй баромада, ба чои он танхо бо вохидхои фразеологй ифода ёфтани хабарро гузоштан чандон кобили кабул нест. Дар акси хол бо навъи фразеологии феълхои номй махдуд монда хели дигари онро аз доираи омузиш берун мегузорем [4, с. 55].

Дар забони олмонй низ феълхои таркибй арзи вучуд доранд ва ба он асархои тадкикотии зиёд бахшида шуда бисёр чихатхои он пурра равшан шудаанд. Масъалаи мазкур дар китобу васоити дарсй низ мавриди омузиш карор дода шудааст [7, с. 82-85]. Дар ин чо ба таълимоту акидахои профессори мархум О.И.Москалская, ки акидааш устувору ба мо наздик хаст, зиёд такя менамоем.

Бояд гуфт, теъдоди феълхои таркибй дар маънои аслии калима нихоят мавдуд мебошад. Дар ин бора забоншиноси маъруфи Олмон В. Вилманнс чунин андеша иброз намудааст: «Шакли тасрифшавандаи феъл бо тамоми аъзохои чумла мавриди истифода карор гирифта метавонад. Он метавонад тавассути калимахои дигар муайян шавад, аммо дар муносибат ба сохтани калимахои таркибй муносибати зудвайроншавандагй дорад» [21, с. 115].

Хдмчун хиссаи номии феълхои таркибй дар забони олмонй низ исм, сифат, зарф, пешоянд ва монанди инхо мавриди истифода карор мегиранд. Феълхое, ки чузъи якумашон исм ва сифат аст, хело камшуморанд. Профессор О. И. Москалская чунин феълхоро ишора кардааст: «wetteifern - мусобика кардан; brandmarken (куч.) - доги лаънат задан; radebrechen - (бо забони) шикаста гап задан; liebkosen - дустдорй кардан, навозиш кардан; frohlocken - хурсандй кардан, шодмонй кардан; rechtfertigen - сазовор будан; сафед кардан; wahrsagen - пешгуй кардан; фол дидан» ва боз чанд феъли дигар [7, с. 221]. Бархе аз феълхои таркибии номй дар кисмати аввал асоси сифат «voll» доранд. Мисол: «vollbringen - ичро кардан, ба чо овардан, ба амал овардан; vollziehen -ба чо овардан, ичро кардан, ба амал гузарондан; vollstrecken - ба чо овардан, ба амал расондан; vollenden - анчом додан, тамом кардан.»

Бояд гуфт,ки дар забони олмонй колаби махсуси калимасоз, таркибхое мисли «teilnehmen - иштирок кардан; freisprechen - бегунов донистан, сафед кардан, аз чазо озод кардан; kennenlernen - шинос шудан, шинохта гирифтан» мавриди бахрабардорй карор доранд. Забоншиноси варзидаи рус О.И. Москалская рочеъ ба холатхои зайл харф зада нигоштааст: «Инхо навъи гузаранда аз ибора ба калимаи мураккаби ягона-ходисаи «калима хамрохкунии нопурра» (Halbkomposita), мебошанд» [7, с. 221]. Онхо дар шакли масдарй шакли калимаи мураккабро, ки зaдаи ягонаи мутгамарказонида ва танзими грамматикии умумй доранд. Мисол: «teilnehmen - иштирок кардан 'Anteil 'nehmen- хамдардй кардан; 'freisprechen - аз чазо озод кардан 'frei 'sprechen - озод харф задан». Аммо дар шакли тасрифшаванда мутахаррикии кисмхои таркибй, ки ба калимахои мураккаб хос нест, нигох дошта мешавад. Якчоя омадан ва ифодаи максаднок, ба шакли тасрифшаванда танхо бо мавкеи охирони феъл дар чумла хос аст. Ин ходиса танхо дар чумлахои пайрав истифода мешавад. Дар чумлаи содаву сарчумла бошад, кисмхои таркибй аз хам дуранд ва хар кадомаш задаи хешро доранд. Мукоиса шавад: «Er 'nimmt an der Versammlung teil. - Вай дар мачлис иштирок мекунад. Wir wissen, dass er an der Versammlung 'teilnimmt. - Мо медонем, вай дар мачлис иштирок мекунад».

Мавкеи кисмхои таркибиро койдаи чории тартиби калимахо дар чумла муайян мекунад ва дар ин холат пеш аз хама шабохати ин колаб ба колаби ибора, ки таърихан аз он пайдо шудааст, намоён мешавад. О.И.Москалская дар ин бора ботафсил харф зада ибораи устувори «einen Anteil nehmen - хамдардй кардан, хамдард шудан» ва калимаи мураккаби нопурра «teilnehmen - ширкат варзидан» -ро мавриди тахлил карор додааст. ^исми таркибии феъли мураккаби нопурраи «^^-ро бояд дар чумлаи «Er

nimmt an unsere Arbeit teil. - Вай дар кори мо ширкат меварзад», на хамчун исми «Anteil - сахм; мизон» фахмида шавад. ^исми «-teil» исм набуда дар феъли мураккаби нопурра асос мебошад. Хдк ба чониби профессор О. И. Москалская хаст, ки таълим медихад: «teil» воситаи ифодаи мустакили грамматикй надошта, дар ягон алока бо калимахои дигар дар чумла баромад намекунад.

Феъли холи I монанди масдар шакли калимаи мураккабро дорад. Мукоиса намоед: «teilnehmend - иштироккунoн; schreiend - фарёдкунон; lächelnd - табассумкунон; weinend - гирякунон».

Die Kinder spielen schreiend im Garten. - Бачагон фарёдкунон дар бог бозй мекунанд.

Феъли холи II хам дорои аломати зайли калимаи мураккаб мебошад. Аммо аломати асосии васлшавии калимахо аз он иборат аст, ки морфемаи шаклсози «ge-» дар байни чузъхои таркибии он чой мегирад ва ин шарти ифодаи яклухти онро вайрон ва мавкеъи калимахо дар ибора низ халалдор мегардад.

Профессор О.И. Москалская аз руи характери чузъхои таркибй навъхои зайли феълхои нопурраи мураккабро ишора намудааст, ки он дар олмонишиносй чизи нав буда, то кунун ахамияти хешро аз даст надодааст. Ин навъхо инхоянд:

а) мувофикати феъл бо асоси исм: «achtgeben - диккат додан (ба чизе ), назорат кардан; teilnehmen - ширкат варзидан»;

б) мувофикати феъл бо асоси сифат: «loslassen - сар додан, hochachten - ба кадр расидан, такдир кардан»;

в) мувофикати феъл бо масдари феълии дигар: «kennenlernen - шинос шудан, stehenbleiben - бозистодан»;

г) хамчунин тамоюли гузариш аз ибора ба калимаи мураккаб низ мушохида мешавад: «intstand halten - дуруст нигох доштан; außer acht halten - фаромуш кардан, диккат надодан»;

Бояд гуфт, дар байни феълхое, ки аз руи намуди васлшавии нопурра сохта шудаанд, мувофикати феъл бо зарфхо ва пешояндхо мавкеи алохидаро ишгол менамоянд. «fortfahren - баромада рафтан; рахсипор шудан; mitnehmen - бо худ гирифтан; vorstellen - ба пеш мондан». Ин тарзи васлшавй нихоят серистеъмол буда, бо ин колаб феълхои нав ба нав сохта шуда истодаанд.

Адабиёт:

1. Авалиани Ю. Ю. Иследование в области сложного глагола и глагольной фразеологии

курдского языка. - Тбилиси, 1969.

2. Бузургзода Л. Синтаксиси мухтасари забони точикй. - Сталинобод, 1941.

3. Григорев В.В. О некоторых событиях, происходивших в Бухаре, Хиве и Кокандском

ханстве. Записки Мирзы Шамси Бухари. Учение записки Казанского Университета, 1861.

4. Еаффоров Р. Шеваи чанубии забони точикй. Ч,илди 3. - Душанбе, 1979

5. Зарубин И.И. Очерк разговорного языка Самаркандских евреев. Опыт характеристики.

Материалы. Л.: Издательство Академии Наук СССР, 1928.

6. Кондрашов И. А. История лингвистических учений. - М.: Просвешение, 1979.

7. Москальская О. И. Грамматика немецкого языка. Практический курс. Издательство

Литературы на иностранных языках. - М., 1956.

8. Москалская О.И. Грамматика немецкого языка. Теоретический курс. -М., Издательство

Литературы на иностранных языках, 1956.

9. Нарустранг Е. В. Практическая грамматика немецкого языка. - СПб., 2003.

10. Ниёзй Ш. Таркиби морфологии чузъхои феълии номй // Мактаби советй. - 1954. - № 4.

11. Ниёзй Ш. Феълхои таркибии номй дар забони точикй // Мактаби советй. - 1954. - № 3. -С. 20-28.

12. Пейсиков Л. С. Вопросы синтаксиса персидского языка. - М., 1963.

13. Пейсиков Л. С. Очерки по словообразовании персидско языка. - М., Издательство Московского университета, 1973.

14. Расторгуева В. С., Керимова А. А. Система Таджикского глагола. - М., Наука, 1964.

15. Розенфелд А. З. Глагол. Очерки по грамматике современного таджикского языка, Сталинабад, 1954.

16. Розенфельд А. З. Очерки по грамматике современного таджикского языка. Глагол. Издательство Академии Наук Таджикской ССР. Выпуск 4. Сталинабад, 1954.

17. Розенфелд А. З. Очерки по грамматике таджикского языка вып. 1. Материалы к исследованию сложносоставных глаголов в современном таджикском литературном языке. - Сталинабад, 1953.

18. Рубинчик Ю. А. Персидский сложный глагол как разновидность глаголных фразеологизмов // Сб Индийская и иранская филология. 15. Вопросы лексики. - М., 1971.

19. Фролова В. А. Сложний глагол в современном персидском языке. - М., 1953.

20. Moskalskaja O. I. Grammatik der Deutschen Gegenwartssprache, Moskau Vyssaja Skola, 1983.

21. Willmanns W. Deutsche Grammatik- Abt II, Straßburg. 1896.

О СЛОЖНО-ИМЕНЫХ ГЛАГОЛАХ (СОСТАВНЫХ) В ТАДЖИКСКОМ

И НЕМЕЦКОМ ЯЗЫКАХ

В статье подробно описывается история изучения составных именных глаголов, в разных языках. Подобные глаголы состоят из именной части и какого либо вспомогательного глагола. Сложно-именные глаголы являются наиболее продуктивныи типом глагольного словообразования в современном таджикском и немецком языках. Авторы анализировали точки зрения известных таджикских и немецких языковедов таких как: Р. Гаффарова и О.И. Маскальский о компонентак глаголов в таджикском и немецком языках.

Ключевые слова: глаголы, составные, языковеды, сложно-именные глаголы.

ABOUT DIFFICULT HOSTNAME VERBS (COMPOSITE) IN THE TAJIK

AND GERMAN LANGUAGES

The article describes in detail the history of the study compound names verbs in different languages. These verbs consist of a name and a part of any auxiliary verb. Difficult hostname verbs are the most productive type of verbal derivation in modern Tajik and German. The authors analyzed the point of view of the famous Tajik and German linguists such as: R. Gaffarova and O.I. Maskalskiy component of verbs in the Tajik and German languages.

Key words: verbs, compound, linguists, hard-registered verbs.

Сведения об авторах: Шозедов Нафасшо, Нурова Зведамо, Сафаров Мирзоумар, старшие преподаватели кафедры немецкого языка и методики преподования Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни, e-mail: zwedamo2008@mail.ru; mirzoumar. safarov@mail. ru

Information about the authors: Shozedov Nafassho, Nurova Zvedamo, Safarov Mirzoumar, senior teachers, Chair of German and its Methodologz of Teaching, Tajik State Pedagogical University named after S. Aini

О СРЕДСТВАХ РЕЧЕВОГО ЭТИКЕТА И ЕГО ОСОБЕННОСТЯХ

Мирова Ш. М.

Таджикский государственный педагогический университет имени С. Айни

Изучение функционального аспекта общения играет немаловажную роль, так как функциональная характеристика языка является одной из важных и одновременно очень сложных проблем лингвистики. Здесь нет единства мнений не только в ее решении, но и в постановке. В частности, к числу дискутируемых относятся вопросы, связанные с количеством присущих языку функций и степенью их равноправности, правомерностью разграничения понятий языка и речи и соответствие функций языка и функций речи.

К дискутируемым относится проблема изучения значимости фатического общения, или контактоустанавливающей функции языка.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.