АҚЖО-ОРТАЛЫҒЫ ЖҰМЫСЫН БАСҚАРУҒА ТАЛДАУ Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

ЭОК 004.056

АЦЖО-ОРТАЛЫГЫ Ж¥МЫСЫН БАСЦАРУГА ТАЛДАУ

СЕЙЛБЕК БАЦЫТЖАН САМАТ¥ЛЫ

Л.Н.Гумилев атындагы Е¥У, «Акпараттык каушаздш» кафедрасыныц

2-шi курс магистранты Астана, ^азакстан

САНТЕЕВА САЯ ЭД1ЛБАЩЫЗЫ

Л.Н.Гумилев атындагы Е¥У, «Акпараттык каушаздш» кафедрасыныц

ага окытушысы Астана, ^азакстан

Андатпа. Мацалада К,аутс1здж операциялары орталыцтарыныц (SOC) нег1зг1 цызметтер1 мен олардыц жумыс тшмдштн арттыру жолдары талцыланады. SOC уйымдардыц ацпараттыц ЖYйелерiн цоргау Yшiн мацызды элемент болып табылады, ол инциденттерд1 аныцтап, оларды басцару мен жою Yдерiсiн ЖYзеге асырады. Мацалада SOC-тщ негiзгi циындыцтары, соныц штде бiлiктi мамандардыц жет^пеушшт, процесс автоматтандырудыц болмауы жэне цуралдардыц жеткшкЫз интеграциясы царастырылады. Сондай-ац, SOCrn басцарудыц Yздiк тэжiрибелерi, соныц штде цызметкерлердi оцыту, процесстердi автоматтандыру, сыртцы жетюзуштермен (MSSP) тиiмдi серттестт цуру туралы айтылады. Корытындысында, SOCrni тиiмдi басцару жэне цаутЫздт операцияларын оцтайландырудыц мацыздылыгы атап втiледi.

Клт свздер: Каутаздт операциялары орталыгы (SOC), ацпараттыц цаутЫздщ инциденттердi басцару, киберцаутЫздщ автоматтандыру, цауiп-цатердi аныцтау, SIEM, MSSP, жасанды интеллект, ацпараттыц ЖYйелердi цоргау.

1. Kipicne

^аз1рп тацда цифрлык элемде технологиялармен катар киберкауштер де жылдам дамып, уйымдар Yшiн Yлкен катерлер тудыруда. Акпараттык жYЙелерге жасалатын шабуылдар саныныц артуы жэне олардыц ^рделшп каушаздшке койылатын талаптарды кYшейтудi кажет етедь Бул жагдайда Каушаздш операциялары орталыгы (Security Operations Center, SOC) - уйымныц акпараттык каушаздшн камтамасыз ететiн негiзгi буынга айналады. SOC уйымныц IT инфракурылымын Yнемi бакылап, кибершабуылдарды ерте аныктап, оларга жедел жауап беру аркылы кауiптердi болдырмауга немесе олардыц салдарын азайтуга мYмкiндiк бередi. [1]

SOC-тыц непзп функциясы - акпараттык жYЙелердегi ^д^т эрекеттердi аныктап, кауiптердi дер кезшде бейтараптандыру. Бул орталыктар инциденттерге жедел эрекет ету, уйымныц IT каушаздшн бакылау, осалдыктарды аныктау, сондай-ак зацнама мен салалык стандарттар талаптарын сактау сиякты кызметтердi жYзеге асырады. Сонымен катар, SOC кызметкерлерi уйымдагы акпараттык каушаздш ережелерiнiц орындалуын кадагалап, каушаздшт арттыру максатында туракты тYрде кауiп-катерлердi багалайды жэне болашакта болуы мYмкiн шабуылдарга дайындык жумыстарын жYргiзедi.

Алайда, SOC жумысын уйымдастыруда бiркатар мэселелер туындайды. Негiзгi киындыктардыц бiрi - киберкаушаздш саласындагы бiлiктi мамандардыц жетюпеушшп. Сонымен катар, процестердiц автоматтандырылмауы жэне куралдардыц езара интеграциясыныц жеткiлiксiздiгi де SOC-тыц тшмдшпн темендетуi мYмкiн. Осыган байланысты, SOC кызметiн оцтайландыру жэне тшмдшпн арттыру Yшiн уйымдарга жаца технологиялар мен тэжiрибелердi енгiзу, кызметкерлердщ бiлiктiлiгiн арттыру, автоматтандыру жYЙелерiн орнату сиякты шараларды кабылдау кажет.

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

Бул макалада Каушаздш операциялары орталыгыныц кызметтерi мен олардьщ уйымдар Yшiн мацыздылыгы карастырылады. Сонымен катар, SOC-тыц жумысын жетiлдiрудiц заманауи тэсiлдерi мен Yздiк тэжiрибелерi талкыланып, уйымныц кауiпсiздiк операцияларын тиiмдi уйымдастыру жолдары кeрсетiледi. SOC аркылы уйымдар ез акпараттык жYЙелерiн кауш-катерлерден коргап кана коймай, сонымен катар бизнес процестердщ Yздiксiздiгiн камтамасыз ете алады.

2. ^аушс1здж операциялары орталыктары (SOC)

Каушаздш операциялары орталыгы (Security Operations Center, SOC) - бул уйымдардыц акпараттык кауiпсiздiгiн камтамасыз етуге багытталган арнайы курылым. Оныц непзп максаты - уйымныц IT инфракурылымын туракты тYPде бакылап, кибершабуылдар мен кауш-катерлердi ерте кезецде аныктап, оларга жауап беру. SOC - бул кауiпсiздiкке катысты инциденттердi жедел баскаруга арналган орталыктандырылган жYЙе, ол аркылы уйымдар ездершщ акпараттык активтерш коргауга жэне кауiптердi азайтуга мYмкiндiк алады.

SOC адамдарды, технологияларды жэне процестердi бiрiктiрiп, уйымныц киберкауiпсiздiгiн камтамасыз етедь Бул орталык акпараттык жYЙелердi Yнемi мониторингтеудi, окигаларды талдауды, ыктимал инциденттердi аныктауды жэне оларга жедел жауап берудi жYзеге асырады. SOC, эдетте, бiрнеше мацызды функцияларды орындайды, соныц iшiнде:

1. ^ауш-катерлерд1 аныктау жэне алдын алу: SOC уйымныц желiсiн, жYЙелерiн жэне курылгыларын ^д^т эрекеттерге туракты тYPде кадагалап, шабуылдарды ерте аныктауга багытталган.

2. Инциденттерд1 баскару: SOC кез келген кауiп-катердi аныктаганнан кейiн, инциденттi баскару процесш iске косады. Бул процесте аныкталган мэселенi жедел шешу, окигалардыц эсерш азайту жэне жYЙенiц кауiпсiздiгiн калпына келтiру эрекеттерi орындалады.

3. Ок^аларды талдау жэне есеп беру: Инцидент орын алганнан кейiн, SOC командасы окиганы жан-жакты зерттеп, шабуылдыц калай жэне кайдан келгенiн, сондай-ак оныц салдарын талдайды. Окига туралы егжей-тегжейлi есептер жасалып, болашакта осындай окигалардыц алдын алу Yшiн стратегиялар эзiрленедi.

4. ^аушс1зджт1 автоматтандыру: Процестердi автоматтандыру SOC-тыц тшмдшгш арттырудыц мацызды аспектiсi болып табылады. Кдушаздш куралдары мен жYЙелердi автоматтандыру аркылы уйымдар кауiп-катерлердi ерте кезецде аныктап, оларга тез жауап беру кабшетш жаксартады.

5. Зацнамалык жэне салалык стандарттарFа сэйкест1кт1 камтамасыз ету: SOC-тыц тагы бiр мацызды мшдет - акпараттык кауiпсiздiк саласындагы зацнамалык жэне салалык талаптардыц сакталуын бакылау. Бул уйымныц кауiпсiздiк саясатын дамытуга жэне зац талаптарын орындауга кeмектеседi.

SOC-тыц тиiмдi жумыс iстеуi Yшiн бiлiктi мамандар, заманауи технологиялар жэне тиiмдi процестер кажет. Сонымен катар, SOC Yнемi жацартылып отыратын кауiп-катерлер туралы акпараттарды пайдаланып, уйымныц каушаздшн ныгайтуга жэне кауiптерге дер кезшде жауап беруге мYмкiндiк береди

4. SOC-т жет1лд1руд1ц нег1зг1 кедергшер1

Каушаздш операциялары орталыгыныц (SOC) тшмдшгш арттырудыц алдында бiркатар мацызды кедергшер кездеседi. Бул кедергшер уйымдардыц акпараттык каушаздшт тиiмдi баскару мYмкiндiктерiн шектейдi жэне SOC жумысын оцтайландыруга кедерп келтiредi. Теменде SOC-тi жетiлдiру жолындагы негiзгi киындыктар мен оларды жецу жолдарына катысты толык мэлiметтер бершген.

1. ^ызметкерлердщ жет1спеуш1л1г1: Киберкауiпсiздiк саласындагы бшкт мамандардыц тапшылыгы - SOC-т тиiмдi баскаруга кедергi келтiретiн басты факторлардыц бiрi. SOC орталыгында жогары децгейдегi техникалык бiлiмi бар жэне инциденттердi баскаруда тэжiрибелi мамандар кажет. Алайда, киберкаушаздш саласында жумыс ютеуге

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

кабшетп, бшкп кызметкерлердш жетiспеушiлiгi кептеген уйымдардыц SOC кызметш толыкканды пайдалануына мYмкiндiк бермейдi. Бул мэселенi шешу Yшiн уйымдар кадрларды даярлау багдарламаларын дамыту, iшкi окыту жYЙелерiн куру жэне киберкаушаздш саласына жаца мамандарды тарту Yшiн ынталандыру шараларын кабылдауы керек. Сонымен катар, бшкт кадрлардыц SOC орталыктарынан кетуiн болдырмау Yшiн, кызметкерлерге Yздiксiз даму жэне бiлiктiлiгiн арттыру мYмкiндiгiн беру мацызды.

2. Процесс автоматтандыру мен интеграцияныц болмауы: Кептеген SOC орталыктары элi де колмен орындалатын процестерге тэуелдi, бул жумыс тшмдшгш айтарлыктай темендетедi. Процестердi автоматтандыру - SOC жумысын жетiлдiрудiц мацызды кадамдарыныц бiрi, себебi бул уакытты Yнемдейдi жэне инциденттерге тез жауап берудi камтамасыз етедi. Автоматтандыру жок кезде, кауiпсiздiк сарапшылары колмен тексерулер жYргiзуге мэжбYP болады, бул уакытта жiберiлген шабуылдарды аныктау мYмкiндiгiн азайтады. Сонымен катар, SOC-тыц эртYрлi куралдары мен жYЙелерiнiц езара интеграциясыныц болмауы жумыс процестерш киындатады. Автоматтандыруды енпзу аркылы уйымдар кауiпсiздiкке катысты кайталанатын жэне карапайым тапсырмаларды автоматтандырып, мамандардыц назарын кYPделi инциденттерге аударуга мYмкiндiк алады.

3. Куралдардын б1р1кт1р1лмеу1 жэне шектен тыс дабылдар (alert fatigue): SOC орталыктарында пайдаланылатын кауiпсiздiк куралдары кебшесе бiр-бiрiмен толык интеграцияланбаган. ЭртYрлi жYЙелерден алынган деректердi бiрiктiрiп, инциденттердi кешендi тYPде карау киындык тудырады. Бул мэселе SOC мамандарыныц каушаздш окигаларын толык багалау жэне олардыц мэн-жайын аныктау мYмкiндiгiн шектейдi. Сонымен катар, кептеген SOC орталыктарында шектен тыс дабылдар (alert fatigue) мэселес туындайды. Бул дегенiмiз, жYЙе эртYрлi кауiптер туралы тым кеп ескертулер жасап, накты инциденттердi аныктауды киындатады. Сарапшылар артык дабылдардан шаршап, кейбiрiн елемеуi мYмкiн, бул ез кезегшде мацызды кауiп-катерлердiц жiберiлiп калуына экелуi мYмкiн. Осы мэселенi шешу Yшiн, дабылдарды сYЗгiден еткiзiп, нагыз кауштерге назар аудару кажет.

4. Киберкаушаздж сарапшыларына кажетт дагдылардыц жет1спеуш1л1г1: SOC орталыгыныц тшмдшп киберкауiпсiздiк сарапшыларыныц кэаби децгейiне тiкелей байланысты. Сарапшыларга жYЙелiк талдау, желi трафигiн зерттеу, осалдыктарды аныктау, сондай-ак шабуылдарды жою бойынша кешендi дагдылар кажет. Бiрак кептеген сарапшылардыц бул саладагы бiлiмдерi жеткшказ болуы мYмкiн, эсiресе заманауи шабуылдар мен жаца технологиялар пайда болган кезде. Бул жагдай SOC-тыц каушаздш инциденттерiн баскарудагы мYмкiндiктерiн шектейдi. Сондыктан SOC мамандарына туракты окыту жэне кэаби дамуга жагдай жасау ете мацызды. ¥йымдар сарапшылардыц кэсiби бшмш жетiлдiру Yшiн арнайы оку багдарламаларын енгiзуi керек.

SOC кызметiн зерттеуге арналган халыкаралык статистикалык деректер киберкаушаздш саласындагы проблемалар мен жетiстiктердi айкындайды. Элем бойынша жYргiзiлген зерттеулер SOC-тардыц жумыс тиiмдiлiгi, олардыц кездесетiн непзп кедергiлерi жэне SOC-тарды жаксарту жолындагы мацызды факторлар туралы мэлiметтер бередi. [2]

5. SOC-тi баскарудын узд1к тэж1рибелер1

SOC-тi тиiмдi баскару Yшiн бiрнеше мацызды факторларды ескеру кажет. Бул факторлар уйымныц каушаздш операцияларын жаксартып, инциденттерге жылдам жэне тиiмдi жауап беруге мYмкiндiк береди SOC баскаруда колданылатын Yздiк тэжiрибелер уйымныц киберкауiпсiздiк стратегиясын кYшейтумен катар, ресурстарды тиiмдi пайдалану жэне бизнес процестердi Yздiксiз камтамасыз етудi кездейдь Теменде SOC баскаруда колданылатын бiрнеше Yздiк тэжiрибелер туралы толыгырак акпарат берiлген.

1. Процесстер мен жауап беру сценарийлерш (playbooks) куру

Каушаздш инциденттерiне жедел жэне дурыс эрекет ету Yшiн, SOC орталыгында процестер мен жауап беру сценарийлерш куру ете мацызды. Playbook - бул инцидент орын алган кезде кандай эрекеттердi орындау керектiгiн накты сипаттайтын кужаттар жиынтыгы. Бул сценарийлер инциденттш тYрiне карай эртYрлi болады: мысалы, зиянды багдарламаны

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

аныктаудан бастап, деректердщ жогалуына немесе руксатсыз кiруге дейiнгi эртYрлi жагдайларды камтуы мYмкiн.

Жауап беру cцeнаpийлepiн (playbooks) К¥РУДЫЧ артыкшылыктары:

• Жедел эрекет ету: Алдын ала дайындалган сценарийлер каушаздш мамандарына инцидент орын алган сэтте дурыс эрекеттердi жылдам орындауга мYмкiндiк бередi. Бул кауiптiц эсерш азайту жэне оныц таралуын болдырмауга кемектеседi.

• СтандаpтталFан процесс: Playbook колдану аркылы уйым инциденттердi баскару процесiн стандарттап, кызметкерлердiц эртYрлi жагдайларда бiркелкi эрекет етуiн камтамасыз етедь Бул кездейсоктыктар мен кателiктердi азайтып, кауiпсiздiктi кYшейтедi.

• Жацартулар мен бешмдеу: Playbook-тар Yнемi жацартылып, заманауи кауш-катерлерге сэйкес бейiмделiп отырады. Бул SOC кызметiн туракты жаксартып, жаца шабуыл эдiстерiне карсы туруга кемектеседi.

2. Адамдар мен технологиялардыщ Yйлecуiн оцтайландыфу

SOC-тыц тиiмдiлiгi кызметкерлер мен колданылатын технологиялардыц YЙлесiмдi жумысына тiкелей байланысты. ^азiрri тацда кептеген SOC орталыктары инциденттердi аныктау жэне оларга жауап беру Yшiн алдыцгы катарлы технологияларды пайдаланады. Алайда, тек технологияга тэуелдi болу жеткiлiксiз. Кдушаздш сарапшылары технологияларды дурыс пайдаланып, инциденттердi терец тYсiнiп, тиiмдi шешiмдер кабылдай алуы керек.

Адамдар мен технологияларды оцтайландырудыц мацызды аcпeктiлepi:

• Автоматтандыру мен адам ецбепн Yйлecтipу: Каушаздш операцияларын автоматтандыру мацызды рел аткарады, бiрак кептеген кYPделi инциденттерде адам факторынсыз тиiмдi эрекет ету киын. Сондыктан SOC кызметкерлерi мен автоматтандырылган жYЙелер бiр-бiрiн толыктырып, YЙлесiмдi жумыс iстеуi кажет. Мысалы, карапайым кауiптердi автоматтандыру аркылы шешуге болады, ал кYPделi жагдайларды адам мамандарга багыттау керек.

• Теракты окыггу: SOC кызметкерлерi жаца технологияларды мецгерiп, киберкаушаздш саласындагы жаца трендтер мен эдiстердi Yнемi YЙренуi тиiс. Бул уйымныц кауш-катерлерге жылдам бейiмделуiне жэне инциденттерге тиiмдi жауап беруiне мYмкiндiк бередь

• Технологиялык инфракурылымды оцтайландыру: SOC-та колданылатын куралдар мен жYЙелер бiр-бiрiмен YЙлесiмдi жэне интеграцияланган болуы керек. ЖYЙелер арасындагы деректер алмасуы инциденттердi аныктауда жэне оларга жауап беруде мацызды рел аткарады. Сондыктан SOC инфракурылымын Yнемi жетiлдiрiп, жаца технологиялармен толыктыру кажет.

3. SOC кыпметш сырткы кызмет жeткiзушiлepiмeн (MSSP) толыктыру

Кептеген уйымдар SOC кызметiн толыктыру Yшiн сырткы баскарылатын кауiпсiздiк кызметтерiн жетюзушшермен (MSSP - Managed Security Service Providers) серiктесудi пайдаланады. MSSP компаниялары кауiпсiздiк мониторингi, инциденттердi баскару, осалдыктарды сканерлеу жэне кауiптердi талдау сиякты кызметтердi камтамасыз етедi. MSSP кызметш пайдалану уйымдарга бiрнеше артыкшылык бередг

MSSP кызмeтiн пайдалану артыкшылыктары:

• МЬшандандыфык^ан кызмет: MSSP жеткiзушiлерi эдетте киберкауiпсiздiк саласында жогары децгейде маманданган жэне ез клиенттерiне ец озык технологиялар мен тэжiрибелердi усынады. Бул уйымдардыц кауiпсiздiк шараларын кYшейтiп, олардыц шю ресурстарын Yнемдеуге мYмкiндiк береди

• Цызметкерлер тапшылыFын шешу: Кдушаздш сарапшыларыныц жетiспеушiлiгi кептеген SOC орталыктары Yшiн Yлкен мэселе болып табылады. MSSP кызметiн пайдалану аркылы уйымдар бул мэселеш шешiп, сырткы жетюзушшердщ мамандарына жYгiне алады.

• Тэулж бойы бакылау: Кептеген MSSP компаниялары тэулiк бойы мониторинг кызметiн камтамасыз етедь Бул уйымдарга инциденттердi кез келген уакытта бакылауга жэне оларга жедел жауап беруге мYмкiндiк береди

• ^уныныц тиiмдiлiгi: SOC кызметш толыктай ез iшiнде уйымдастыру кейбiр уйымдар Yшiн кымбат болуы мYмкiн. MSSP кызметiн пайдалану аркылы уйымдар каушаздш шараларына кажеттi шыгындарды азайта алады. [3]

SOC кызметш жаксарту ушш усынылатын эдiстер

Каушаздш операциялары орталыктарыныц (SOC) тиiмдi жумыс ютеуш камтамасыз ету жэне оларды жетiлдiру Yшiн бiрнеше негiзгi эдiстер колданылады. Бул эдiстер SOC-тыц инциденттерге жедел эрi тиiмдi жауап беру кабшетш арттырып кана коймай, сонымен катар каушаздш сарапшыларыныц бiлiктiлiгiн дамытып, жаца технологияларды енгiзуге мYмкiндiк бередi. Теменде SOC кызметш жаксарту жолдары туралы толыгырак акпарат берiлген.

1. Жасанды интеллект куралдарын кауiптердi аныктау ушш толыктырушы ретiнде пайдалану

Жасанды интеллект (AI) жэне машиналык окыту (ML) технологиялары SOC-тыц инциденттердi аныктау жэне оларга жауап беру тшмдшгш айтарлыктай арттыра алады. Бул куралдар Yлкен келемдегi деректердi жылдам талдап, кYPделi шабуылдарды аныктауга мYмкiндiк бередi. Жасанды интеллект непзшде жумыс iстейтiн жYЙелер шабуыл Yлгiлерiн тану кабiлетiне ие, бул оларга бурын аныкталмаган кауiптердi де аныктауга мYмкiндiк бередi.

Жасанды интеллект куралдарын колданудыц артыкшылыктары:

• Yлкен деректердi талдау: AI жYЙелерi деректердi жылдам талдай алады, бул Yлкен келемдегi акпараттарды ецдеуге жэне шабуылдарды ерте кезецде аныктауга кемектеседь

• Yлгiлердi тану: Машиналык окыту технологиялары белгш бiр шабуыл Yлгiлерiн аныктап, жаца кауiптердi де тануга мYмкiндiк бередi. Бул SOC-тыц шабуылдармен кYресуде алдын алу кабiлетiн ^шейтедь

• Жалган ескертулердi азайту: AI жYЙелерi жалган ескертулердi азайтуга жэне накты кауштерге назар аударуга кемектесед^ бул каушаздш сарапшыларыныц жYктемесiн жецшдетедь

Толыктырушы рел: Жасанды интеллект куралдары адам мамандардыц жумысын алмастырмайды, керiсiнше толыктырады. AI жYЙелерi карапайым кауiптердi автоматты тYPде аныктап, жоя алса да, кYPделi жэне ерекше шабуылдарды адам мамандары терецiрек зерттеп, шешiм кабылдауы тиiс. Сондыктан, жасанды интеллект куралдарын дурыс пайдалану аркылы SOC кызметш жаксартуга жэне кауiптерге жедел жауап беруге болады.

2. Окытуды Yздiксiз жетiлдiру жэне кауiпсiздiк сарапшыларын даярлау

SOC-тыц жетiстiгi оныц мамандарына тiкелей байланысты. Каушаздш

сарапшыларыныц бшктшгш арттыру жэне Yнемi жацалыктар мен заманауи кауштер туралы окыту SOC-ты тиiмдi баскарудыц мацызды аспектiсi болып табылады. Киберкауiпсiздiк саласы тез езгерш, жаца кауiп-катерлер пайда болган сайын, SOC мамандарына Yнемi бiлiктiлiгiн арттыру кажет.

Yздiксiз окытудыц артыкшылыктары:

• Жаца технологиялар мен эдiстердi мецгеру: SOC мамандары жаца шабуыл тYрлерi мен оларга карсы туру эдютерш мецгеру аркылы инциденттерге жедел жауап беруге дайын болады.

• Мамандыкты терецдету: Каушаздш сарапшылары ез бiлiмiн терецдетш, эртYрлi кауiптердi терец талдап, инциденттердi тиiмдi шешуге YЙренедi.

• Туракты даму: Окыту мен даярлау багдарламалары сарапшыларга ездерiнiц кэсiби децгейiн Yнемi жетiлдiруге мYмкiндiк бередi, бул уйымныц каушаздш стратегиясын кYшейтедi.

Окыту багдарламаларын енпзу: ¥йымдар киберкауiпсiздiк мамандарына арнайы оку багдарламаларын усынуы керек. Бул курстар мен тренингтер киберкауiпсiздiк саласындагы жаца тенденциялар мен шабуыл эдютерше багытталуы тиiс. Сонымен катар, кызметкерлерге

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

жаца технологиялармен жумыс iстеудi Yйрету Yшiн арнайы окыту куралдарын колдану кажет. [4]

3. Инциденттерге уакытында жауап беру жэне оларды ти1мд1 жою стратегияларын колдану

SOC-тыц басты максаты - инциденттерге жедел жэне тиiмдi жауап беру. Бул каушаздш шараларыныц тшмдшпн камтамасыз ету жэне шабуылдардыц салдарын азайту Yшiн мацызды. Инциденттердi тиiмдi баскару Yшiн арнайы стратегиялар мен процесс автоматтандыру шешiмдерiн колдану кажет.

Инциденттерге тшмд1 жауап беру эдгстерг

• Ок^аларды жедел аныктау: SOC мамандары инциденттердi ерте кезецде аныктау Yшiн тиiмдi бакылау жэне талдау жYЙелерiн колдануы керек. Мысалы, SIEM жэне NTA жYЙелерi инциденттердiц белгшерш жылдам аныктап, оларга дер кезшде шара колдануга мYмкiндiк бередi.

• Процесс автоматтандыру: Инциденттердi баскару процестерш автоматтандыру аркылы уйымдар кауiптерге жедел эрi тиiмдi жауап бере алады. SOAR (Security Orchestration, Automation, and Response) платформалары кауiптерге жауап беру процесш автоматтандырып, адамдардыц жYктемесiн азайтады жэне эрекет ету жылдамдыгын арттырады.

• Инциденттерд1 жою стратегиялары: Шабуылдарды жойганнан кейiн олардыц кайталануын болдырмау Yшiн арнайы стратегиялар колданылады. Бул стратегиялар кауштш кайнар кeзiн аныктап, оны жоюга багытталады.

Стратегияларды колдану: Инциденттерге уакытында жэне тиiмдi жауап беру Yшiн уйымдар алдын ала дайындалган сценарийлердi (playbooks) колдануы керек. Бул сценарийлер инцидент турше карай кажетл эрекеттердi автоматтандырады немесе кызметкерлерге накты нускаулар бередi. Сонымен катар, инциденттердi жоюдан кейiн жYЙелер мен деректердi калпына келтiру шараларын да камтуы кажет. [5]

^орытынды

^аушаздш операциялары орталыгы (SOC) казiргi заманда уйымдардыц акпараттык кауiпсiздiгiн камтамасыз етуде шешушi рел аткарады. SOC орталыктары кибершабуылдарды аныктау, инциденттерге жедел жауап беру жэне кауш-катерлердш салдарын азайту аркылы уйымдардыц акпараттык активтерш коргауга кемектеседь SOC кызметiн тиiмдi баскару уйымныц киберкауштерге карсы туру кабiлетiн ^шейтед^ ал заманауи технологиялар мен бшкт мамандарды тарту бул процестi одан эрi оцтайландырады. [6]

Дегенмен, SOC-ты баскаруда бiркатар киындыктар бар. Олардыц шшде кадр тапшылыгы, процесс автоматтандырудыц жеткiлiксiздiгi жэне куралдардыц интеграциясы мэселелерi мацызды кедергiлер болып табылады. Бул мэселелердi шешу Yшiн SOC-ты уздшаз жетiлдiру, мамандарды окыту жэне жаца технологияларды, соныц шшде жасанды интеллект пен машиналык окытуды енгiзу кажет.

^азакстанда SOC кызметi жаца децгейге кетершп, мемлекетте киберкауiпсiздiк саласына Yлкен мэн берiле бастады. «^азакстанныц Киберкалканы» багдарламасы елдегi кибершабуылдарга карсы туру мYмкiндiктерiн жаксартты жэне SOC орталыктарын дамытуга ыкпал еттi. SOC-тарды аутсорсингке беру тэж1рибеа де ^азакстанда кецешп, MSSP кызметтерiн пайдалану аркылы уйымдар ездершш киберкауiпсiздiгiн кYшейтуде. [7]

SOC кызметш жаксартудыц негiзгi эдiстерi ретшде жасанды интеллект куралдарын колдану, мамандарды Yнемi окыту жэне инциденттерге жедел жауап беру процестерш автоматтандыру усынылады. ^азакстанда жэне элемде жYргiзiлген зерттеулер SOC кызметiн дамыту аркылы киберкауштерге карсы туру кабшетш арттыруга болатындыгын кeрсетедi. Бул эдiстер уйымдарга шабуылдардан коргануды кYшейтiп кана коймай, оларды алдын алу жэне жою процестерш оцтайландыруга мYмкiндiк бередi.

Жалпы алганда, SOC орталыктарыныц тиiмдiлiгiн арттыру уйымдардыц цифрлык кауiпсiздiгiн камтамасыз етуде мацызды рел ойнайды. SOC кызметiн Yздiксiз жетiлдiру жэне

киберкаушаздшке жаца технологияларды енпзу аркылы уйымдар ездершщ акпараттык активтерш коргауда жогары нэтижелерге кол жетюзе алады.

1. Каушаздш операциялары орталыктары (SOC) туралы жалпы тYсiнiк жэне олардыц

уйымдардагы релi // [Электрондык ресурс]: ^олжетсмдг https://www.sans.org/soc/

2. SANS Institute. "The State of SOC" // [Электрондык ресурс]: ^олжетшдг https://www.sans.org/state-of-soc-2021(SOC орталыктарыныц кызметiне катысты халыкаралык зерттеулер).

3. IBM Security. "Cost of a Data Breach Report 2021" // [Электрондык

ресурс]: https://www.ibm.com/security/data-breach (SOC кызметшщ тшмдшп мен деректердi коргау мэселелерi туралы).

4. McAfee. "Threat Intelligence and SOC Efficiency" // [Электрондык

ресурс]: https://www.mcafee.com/threat-intelligence-soc-efficiency

5. Deloitte. "Managed Security Services & SOC Improvement" // [Электрондык

ресурс]: https://www2.deloitte.com/global/managed-security-services (SOC-ты аутсорсингке беру жэне MSSP кызметтерi туралы).

6. ^азакстан Республикасындагы киберкауiпсiздiк мэселелерi жэне SOC орталыктарыныц

дамуы // Кибершабуылдарды талдау жэне зерттеу орталыгы: https://cert.gov.kz/

7. ^азакстанныц «Киберкалканы» багдарламасы жэне киберкауiпсiздiк стратегиялары туралы

// [Электрондык ресурс]: https://digitalkz.kz/cybersecurity-shield-of-kazakhstan

ПАИДАЛАНГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1