CC BY
11ФОРМИРОВАНИЕ НРАВСТВЕННЫХ КАЧЕСТВ ПОДРОСТКОВ В СЕМЬЕ
Автор статьи считает, что семья играет очень важную роль в воспитании подростков в жизни и обществе, а также родители, которые являются первыми воспитателями детей в семье. Родитель должен быть особенно внимательным в воспитании подростка, потому что в жизни подрастающего поколения самый сложный период это подростковый возраст. Они, то есть, родители должны не только думать о материальном состоянии своих детей, но об их моральном развитии, которое очень важно для совершенствования и формирования морально-нравственных ценностей подростка.
Ключевые слова: семейная среда, воспитание, родители, учитель.
FORMATION OF MORAL QUALITIES OF ADOLESCENTS IN THE FAMILY
The author of this article believes that the family plays very important role in the education of adolescents in life and in society, as well as parents who give children the thinking and practice. The parent should be especially careful in the education of the adolescent, because the life of the younger generation is the most difficult period of adolescence. They should not only think about the material condition of their children, but also about their moral development, which is very important for the improvement and formation of moral values teenager.
Keywords: family environment, parenting, parents, teachers.
Сведение об авторе: Чобулова Наргиза Мехмондустовна, ассистент кафедры педагогики и психологии Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни, e-mail: chobulova.nargis@mail.ru
About author: Chobulova Nargiza Mehmondustovna, assistant of the chair of Pedagogy and Psychology, Tajik State Pedagogical University named after S. Aini
ОМУЗГОРИ СИНФХОИ ИБТИДОИ ХДМЧУН РОХ,БАРИ СИНФ
Гулмадов Ф.
Маркази цумууриявии таълимию методии назди Вазорати маориф ва илми Цум^урии Тоцикистон
Дар ташкил ва ба рох мондани кори тарбиявй мавкеи рохбари синф хеле мухим мебошад. Омузгорони синфхои ибтидой, ки хамчун рохбари синф ба хисоб мераванд, масъулияти бештареро бар душ доранд, зеро ки тачрибаи хаётии хонандагони синфхои ибтидой махдуд буда, хануз дар бораи риояи коидахои маъмули одобу рафтор тасаввуроти комил надоранд. Бояд хар як кадами омузгор, сухани амалиёт, акида ва табассуми у бо максади тарбияи инсони комилу фозил равона бошад ва инро муаллим дар кори тарбияи кудакон сармашки кори худ намояд.
Дар корхои тарбиявй муаллими синфхои ибтидой дар сурате ба муваффакият ноил шуда метавонад, ки агар у хакикатан хам падари маънавии шогирдони худ шуда тавонад. Бебарорй дар корхои тарбиявии як кисми омузгорон аксар вакт аз набудани чунин каробати байни омузгору шогирд сар мезанад. Бинобар ин, рафтору кирдори нодурусти хонандаро ислох карда истода, омузгор бояд ба хисоб гирад, ки дахл кардан ба хасостарин гушаи дили у, бепарвоёна даст задан ба он чи ки кудак худаш мустакилона хал кардан метавонад, бо хар гуна роххои ба таври калбакй таъсир расонидан, ба таачуб гузоштан ва монанди инхо, аз мавчуд набудани одоби педагогии омузгор дарак медиханд. Кудаки зирак гоххо аз эроди нодуруст гирифтан, якумрй аз устоди худ меранчад ва тахкир дар хакй худ мешуморад.
Хонанда аз мактаб хастаю перешонхотир бармегардад. Сабаб дар чист? Сабаб дар он аст, ки мактаб ба чойи дустдоштаи у табдил наёфтааст. Ба таври дигар гуем, дар чараёни дарс ба хонанда монеахои зиёд пеш омадааст ва у кодир нест, ки ин мушкилихоро мустакилона паси сар намояд. У мудом дар холати изтироб карор дорад, ки ин ба холати рухии вай таъсири манфй мерасонад. Маълум аст, ки дар ин вазъият мушкилкушои у муаллим ба шумор меравад. Магар муаллим ин холати бачаро хис мекунад? Дар бисёр маврид не.
Тачрибаи солхои охир нишон медиханд, ки вакти бехудаи муаллимон барои тарбияи ояндаи инсони бомаърифат не, балки ба корхои нолозим сарф мешавад.
Масалан, мyаллим xатман 9 сypатчаласаи мачлиси синфй ва мачлиси падаpy модаpонpо дошта бошад (гаpчанде ин мачлисxоpо нагyзаpонида бошад xам), xатман накшаи таpбиявии синфиpо ичpо намояд, pyзномаи xафтаинаи y кайдxои заpypй дошта бошад, xатман xаp pyз накшаи яксоатаи даpсй дошта бошад, xаp моx ба хонаи як-ду нафаp падаpy модаpи хонандааш pафта бошад ва Fайpа.
Муаллим, ки мудом ба «коFазбозй» вакт саpф кунад, пас кай чиддй ба таълиму таpбияи кyдак машFyл мешавад ва y чи гуна даpси шавковаp гyзаpонида метавонад? Ба ибоpаи дигаp гyем, xамкоpй бо «коFаз» даp мадди аввал меистаду xамкоpй бо хонанда даp чойи дуюм. Даp мактабxо ягон нафаp муаллими истеъдоднокpо таpбия каpданй шуда, ба тавpи сунъй баpои y шаpоит фаpоxам оваpданй мешаванд. Даp синфи чунин муаллимон хонандагони оилаxои бомаъpифат, бачаxои фаъолу ба даpс бештаp pаFбат доштаpо гиpд меоваpанд. Танxо ощо сазовоpи таъpифy тавсиф ва мукофот мегаpданд. Истеъдодxои хуби дигаp даp мактаб оxиста-оxиста аз байн меpаванд. Дамчунин ягон мактаби намунавй каpданй шуда, бисёp шаpоитxоpо фаpоxам меоваpандy дигаp мактабxо аз мадди назаp дyp мемонанд.
Одат шудааст, ки даp мактабxо хонандагонpо ба пypкyвват ва суст чудо мекунанд. Баъзан кисме аз муаллимон чунин мегуянд: «Вай бисёp бачаи хуб аст, кам xолате мешавад, ки сухани мукобиле гуяд, даp даpс ба хомушй pиоя мекунад». Ин кабил мyаллимонpо чунин баxо медиxанд: «Муаллим мутахассиси хуб аст, фанни хyдpо хуб медонад. Даp даpсxои y оpомии мутлак xyкмфаpмо аст. Аксаpияти хонандагон даpсxоpо хуб аз худ мекунанд. Даp чунин муаллимон солxост, фишоpи психологй нисбати хонандагон xyкмфаpмо аст, яъне мyтеъгаpдонии калбакию сохтакоpона. Аз ин услуби коpбаpии худ чунин муаллимон каноатманду xатто лаззат мебаpанд. Даpсxои онxоpо санчида, намуна нишон дода мегyянд,- меxнатдyст аст, аз осмон сш^а наоpад xам, аммо коpи хyдpо хуб медонад, бачаxои y даpсxои хyдpо наFЗ аз худ мекунанд.
Даp коpи омyзгоpй аз xама мyxим он аст, ки таpбиятгаp xаp pyзи даp мактаб будани хонандагон ба ощо чи кадаp шодию хypсандй бахшида метавонад. Ва он чиз низ басо мyxим аст, ки xаp як таpбиятгиpанда шодиву нишотpо на танxо эxсос кунад, балки онpо низ офаpад, заppае аз эчоди худ ба xаёти колектив зам намояд.
Баъзе омyзгоpон xолати pyxï ва шахсияти хонандаpо пyppа наомyхта даp боpаи ин ё он шогиpди худ чунин мегуянд: «Аз ин бача безоp шудам, хеч не ки y ислоx шавад». Чунин омyзгоpон боpе xам наандешиданд, ки оё худи ощо коpе каpдаанд, ки боиси гаpм шудани дили шогиpд гашта бошад? Як xакикати оддие мавчуд аст, ки аввал бемоppо ташхис мекунад ва баъд табобат мекунанд. Омyзгоpе, ки аввал шахсияти шогиpди хyдpо намеомyзад, даp таpбияи y комёб нахоxад шуд. Омyзгоp бояд кушиш кунад, ки шогиpдони хyдpо xам бо сухан ва xам бо ибpати шахсй таpбият кунад. Таpбиятгиpанда бояд даp гyфтоpy pафтоpи муаллим некй, xакикат ва зебоиpо бубинад. Даp xаp як xаpфи устоди худ шафкат, самимият ва меxpyбониpо xис кунад. Даp ин боpа В. А. Сухомлинский навиштааст: «Ба муаллим бисёp вакт лозим меояд, ки ба чои чаppоx бошад ва ба даpдмантаpин чои одам даст pасонадy вале худи одам аз ин бехабаp монад» [9, с. 124].
Муаллим мехоxад, ки ба воситаи ^xpy Fазаби сохтакоpона ба хонанда таъсиp pасонад, аммо y (хонанда) инpо xис мекунад ва даp натича чунин кушиши омyзгоp ба боди фано меpавад. Ё худ, муаллим ба таъсиpи сухани худ боваpии комил надоpад, пас хонанда ба у чй тавp боваp кунад? Бинобаp ин, ба хонанда тавpе сухан гуфтан даpкоp, ки таъсиpбахш бошад. Даp ин боpа мо пypа акидаи педагоги баpчаста А. С. Макаpенкоpо чонибдоpй менамоем, ки навиштааст: «Ман муътакидам, ки сyханxои пухтаю пypкyввати гуфташуда аxамияти бyзypг доpанд ва мумкин аст xоло xам даp коpxои таpбиявии мо хатогиxо зиёд бошанд, чунки аксаp вакт ба тавpи даpкоpй бо бачаxо гуфтугу каpда наметавонем. Доло он ки бо бачаxо тавpе бояд сyханpонй намуд, ки даp сухани шумо иpодаи шумо, маданияти шумо, шахсияти шyмоpо эxсос намоянд [6, с. 241].
Дангоми муносибат бояд омyзгоpи синфxои ибтидой тавpе pафтоp намояд, ки хонанда боваpй ба худ ва yстодашpо гум накунад. Дангоме ки хонанда ба мушкилй дyчоp мешаваду муаллим кумак pасонида наметавонад, даp ин сypат у (кудак) маъюсу ноумед мегаpдад. Вокеан инсон баpои xалли бисёp мyшкилиxо кодиp аст. Ба у ëpï pасонед, у аз yxдаи бисёp коpxо баpомада метавонад. Даp коpи таpбияи кудакон бошад, ин масъалаи хеле мyxим аст.
В. А. Сухомлинский таъкид намудааст, ки «Махз дар хурдсолй, ки калб пур аз таъсири эхсосот аст, мо метавонем дар назди кудакон меъёрхои ахлокии умумибашариро возеху равшан кушода, алифбои ахлокро омузонем» [8, с. 160]. Педагоги боистеъдод махз хамон меъёрхои асосии ахлокро нишон додааст, ки онхо барои хонандагон хамчун алифбои ахлок ва мактаби ибтидоии шахрвандй хизмат менамоянд [8, с. 162-165].
Омузгори синфхои ибтидой барои пешбурди корхои тарбиявй накшаи корхои тарбиявй тартиб медихад. Дангоми тартиб додани накша бо максади «накшаи хуб» тахия намудан, бояд омузгор аз суханпардозй даст кашида, масъалахои мушаххасро ба накша гирад. Накшаи кори тарбиявй набояд ба хотири маъмурияти имактаб тахия карда шавад. Хусусан, хангоми мураттаб сохтани накшаи тарбиявй ба хисоб гирифтани талаботи ягонаи педагогию психологй дар тарбияи кудакон, риоя намудани меъёрхои рафтори ахлокй аз тарафи хонандагон чй дар вакти дарс ва чй берун аз дарсу чойхои чамъиятй шарт ва зарур мебошад. Накшаи кори тарбияве, ки рохбарони синф пештар тартиб медоданд, имруз ба талабот чавобгу нест.
Имруз мактабхо дар Ч,умхурии Точикистон дар асосхои демократй ва давраи истиклолият кору фаъолият намуда истодаанд. Бинобар ин, рохбари синф бояд хамаи он дигаргунихои дар хаёти чомеа баамаломадаро бо чашми хирад дида тавониста, накшаи тарбиявиро мувофики талаби замон тахия намоянд.
Бояд зикр намуд, ки аксари омузгорон баробари муаллим ва тарбиятгар будан барои шогирдони худ устоди умрбод шуда мемонад. Пеш аз хама рохбари синф бо обуруи ба даст оварда ва маданияти педагогии худ, мусаллах будан бо дониши касбй сазовори хурмат ва боварй дар байни хонандагон ва падару модари онхо гашта метавонад.
Дар пеши назари омузгори синфхои ибтидой, бо иштироки бевоситаи у чараёни ташаккулёбии ичтимоии инсон ба амал меояд. Педагоги барчаста В. А. Сухамлинский шодию хурсандии омузгорро дар он медид, ки шогирдон хамфикру хамакида ва пайрави идеявии у шуда тавонанд.
Хусусияти фаъолияти омузгори синфхои ибтидой хамчун рохбари синф асосан бо рафтору муносибатхои хархелаи хонандагон дар ин ё он вазъияти мушаххас вобаста мебошанд. Ягон масъалае, ки ба худи хонандагон вобаста аст, бояд бе иштироки омузгор хал шавад. Омузгори синфхои ибтидой бо тарбиягирандагони худ муддати зиёд корхои зиёди тарбиявй мебарад. Хонандагон бо рохбарии омузгор дар кори ободонии гирду атрофи мактаб, гун доштани хазонрезахо, сохтани донхуракхо барои паррандагон, сохтани бозичахо барои тарбиягирандагони богчаи бачахо, нигохубини пиронсолон, собикадорони мехнат, мачрухони Чднги Бузурги Ватанй ва гайра ширкат варзида, ба ин васила сифатхои неки ахлокиро аз худ менамоянд.
Хусусияти кори омузгори синфхои ибтидой хамчун рохбари синф максаднокии мунтазам, кушиши дар амал татбик карда тавонистани максади ичтимоиро талаб мекунад. Рохбари синфи хакикй бояд бо эчодкорй ва чустучуи роххои нави таълиму тарбия бояд фарк карда истад. Дар як омузгори синфхои ибтидой истеъдоди ба худ мувофик дорад. Ба хар як рохбари синф, махорати ташкилотчигй бояд хос бошад. Рохбари синф бояд доимо роххои ба кори нав шавкманд кардан, фаъол намудан ва чалб кардани тарбиятгирандагонро чустучу намояд. Омузгор бояд кушиш ба харч дихад, ки бештар хонандагон ба мустакилиятнокй рахнамун карда шаванд. Агар омузгор ин мавкеъро аз даст дихад, дар ин сурат байни у ва тарбиятгирандагон монеа ба вучуд меояд.
Дамон омузгори синфхои ибтидой хамчун рохбари синф дар кори тарбияи кудакон муваффакият пайдо карда метавонад, ки вай мавкеи рафики накукорр ба худ гирифта, ба корхои бачагон бо самимият марок зохир намояд, онхоро бо муносибати самими худ ба инсондустй хидоят карда тавонад. Ба максад мувофик аст, ки омузгор ба чойи насихатгуихо бемаврид, корхои фахмондадихию ташкилотчигиро ба рох монад.
Рохбари синф бо фармони директори мактаб таъин карда мешавад. Аз ин ру, бисёр мухим аст, ки барои таълиму тарбияи хонандагони синфхои ибтидой омузгорони дорои кобилияти баланди касбй тайёр карда шаванд. Агар омузгори синфхои ибтидой вазифахои таълиму тарбияи кудаконро друст дарк карда тавонад, у ба натичахои назаррас ноил шудак метавонад.
Омузгори синфхои ибтидой хамчун рохбари синф бо максади хубтару бехтар ба рох мондани кори тарбиявй ва хавасманд намудани хонандагон лавхахои «Аълочиёни
хониш», «Еолибони викторинадо», «Еолибони озмундо» ташкил менамояд. Дар лавда номи голибон бо расмдояшон акс меёбанд. Родбари синф бачадоро бо шаклдои амалии кордо: журнали дадонакии- «Дама чизро донистан меходем», шабдои саволу чавоб, «Клуби донишдустон», чалб менамояд. Родбари синф нишондоддои асосии «Созмони Ахтарон»-ро ба родбарй мегирад, то ки ба дукуку уддадоридои хонандагон пурратар фадмад. Даёти мактаббачагони хурдсолро бояд хеле пурмазмун, шавковар рангоранг ташкил намудан лозим аст, чунки дар сурати родбарии дуруст ондо ба ичрои амалдои зиёд кодир буда метавонанд.
Мавкеи муаллими синфдои ибтидой барои дар кудакон ташаккул додани ходиши ичрои кори арзишманди ба манфиати умум хело бузург аст. Омузгори синфдои ибтидой дар чараёни ташкили кордои тарбиявй дар байни хонандагон мунтазам судбатдои ахлокй ташкил намуда, доир ба проблемами ахлок хонандагонро ба бадсу андеша чалб менамояд. Мазмуну мудтавои ин чорабинидоро омузгори синфдои ибтидой дар якчоягй бо фаъолони синф, бо диккат фикр карда мебарояд ва тадричан хонандагонро ба худтарбиякунй раднамун месозад.
Омузгори синфдои ибтидой коллективи бачагонро ташаккул дода, кордои фоиданоки чамъиятии бо ташаббуси фаъолони синф сар кардаро дастгирй мекунад, фикрдои пуркимати пешнидодкардаи ондоро ба эътибор мегирад. Баробари такмил ёфтану мустадкам шудани усулдои нави родбарй ба кордои тарбиявй, шаклу усули ташкили даёти бачагон низ иваз мешавад, ки ин тавассути органдои идоракунии доимо интихобшаванда ба амал меояд. Дар ин маврид омузгор дамчун шахси эътмоднок ва обруманд ба мустадкам шудани масъулиятнокй барои фаъолияти якчоя кумак мерасонад, талаботи дутарафаро баланд мебардорад.
Омузгори содибтачриба дар бораи мунтазам васеъ намудани доираи амалиёти коллективи синф гамхорй намуда, адамияти ичтимоии фаъолияти коллективро такмил медидад. Сохти умумии коллективро мустадкам карда, омузгори синфдои ибтидой ба характери муносибат ва мазмуни фаъолияти гуруддои хурди ба вучуд омада таъсир расонда, ба ондо тамоюли чамъиятй медидад.
Аз руи нишондоди тадкикотхои махсуси гузаронидаи олимон холати мактаббачагон дар байни дамсолон хеле гуногун аст. Баъзе аз дамсолон дар чараёни фаъолияти якчоя дар байни рафикон шудрат пайдо мекунад. Аз ин чост, ки ондо доираи муносибатдои хеле васеъ пайдо мекунанд. Дигарон баръакс, бо сабабдои гуногун дар байни рафикон шудрат надоранд, доираи муносибатдои ондо маддуд аст, бо дамсолон якчоя кору фаъолият кардан намеходанд. Бинобар ин, дар коллективи дусту тифок муттадид намудани хонандагон вазифаи аввалиндарачаи омузгор ба дисоб меравад. Бо коллективи синф кор карда, омузгор хусусияти ба худ хоси дар як талаботро эдсос мекунад, ба дар як тарбиятгиранда чун шахсияти ба чамъият киматдошта бадо дидад.
Даматарафа омухтани кудакон ва ба дисоб гирифтани муносибати фардй дар тарбияи хонандагон имконият медидад, ки омузгор ба дадафдои дар назди худ гузоштааш бо хубй ноил гардад.
Омузгори синфдои ибтидой дамчун родбари синф метавонад, системаи таъсиррасонии педагогиро аз даматарафа ва чиддй омухтани бачадоро огоз кунад. Якчанд барномадои маъмули омузиши хонандагон мавчуд мебошанд, ки кори родбари синфро осон мекунанд. Дар назария ва амалияи тарбия доир ба омузиши талабагон чунин толаботдо мавчуданд:
1. Бачагон дар давоми дамаи даврадои таълим доимо ва дар чараёни даракату амалиётдои гуногун омухта мешаванд. Ин талабот ба родбари синф масъалаи дамеша тагйир ёфтани шахсияти мактаббачаро пеш меорад.
2. Шахсият бояд дар шакли том омухта шавад. Майлдои умумй, кушишу ниятдои талабаро муайян карда, ба хусусиятдои шахсии у аниктар бодо додан мумкин аст. Ин вазъиятро ба назар нагирифтан ба нофадмй оварда мерасонад.
3. Даматарафа омухтан, ба родбари синф имконият медидад, ки хусусиятдои хоси дар як кудак пурратар омухта шавад.мекунад. Талабагонро ба намуддои зиёди фаъолият дар вазъиятдои гуногуни даётй ворид карда, родбари синф тасаввуроти худро дар бораи бачагон ганй мегардонад.
4. Дар асоси бо мадорати баланд истифода бурдани методдои гуногуни омузиши кудакон ба омузгор имконият медидад, ки дар кори тарбияи кудакон ба мувафакияти калони педагоги ноил гардад. Муваффакиятдои назаррас дар кори омузгорони синфдои
ибтидой эътикоду боварии пешакй мебошад, ки ин имконият медщад ба чараёни ноxамвори ташаккулёбии шахсияти хонандагон халал ворид нагардад.
5. Дар асосxои илмй омyхтани хонандагон аз он ч^ат муxим аст, ки xар кадаре, ки роxбари синф хонандагонро хуб донад, xомон кадар низоми таъсиррасони вай пай дар пай мушаххас мегардад ва дар баробари ин натичаxои фаъолияти тарбиявии y самараноктар мегарданд.
Бояд зикр намуд, ки вобаста ба максади xаматарафа омyхтани хонандагон ба ъэътибор гирифтани талаботxои зерин ба максад мувофик аст. Tалаботxои дар зер зикргардида ба муайян намудани дарачаи умумии тараккиёти мактаббачагони алоxида равона карда мешаванд.
Tалаботи якум ин инкишофи умуми хонанда ва чаxонбини y, тавсифи фаъолияти таълимй, муносибат ба меxнати чисмонй, иштирок дар корxои чамъиятй ва ичрои супоришxо, дарачаи имтизомнокй, xавасмандкунй ва майлу рагбат, мавкеи талаба дар байни колективи xамсолон мебошад. Дамчунин ба талаботи якум омyхтани шахсияти талаба аз руи натичаxои фаъолияти y дохил мешавад.
Tалаботи дуюм ин омухтани шуури чамъиятии мактаббача, сифатxои ахлоки y, хусусиятxои мизочи y ба xисоб мераванд.
Tалаботи сеюм омухтани таркиби синф ва тавсифи умумии он, дарачаи ташкил ва тавсифи муносибатxои коллективй, дарачаи инкишофи афкори чамъиятй, мавчудияти шаклxои анъанавии xайёт, накши органxои худидоракунй, системаи робш^ои берунаи коллектив ба xисоб мераванд.
Барномаи омузиши хонандагон дар назди омузгори синфxои ибтидой вазифаи моxирона истифода бурдани восита ва роxxои чамъ кардани ахбороти заруриро xам пеш мегузарад. Дар назария ва амалияи педагогй омухтан ва кайд намудани зуxуроти гуногуни мактаббачагон ва методxои ба роxбари синф ёридщанда кор карда баромада шудаст.
Бевосита омузгор бо синф кор бурда, чун коида, далелxоро дар бораи xайёт ва фаъолияти бачагон чамъ менамояд. Дамзамон, омузиши парвандаxои шахсии хонандагон, журналxои синф, сyxбат бо падару модарон барои омузиши хонандагон ба омузгор кумаки зиёди мерасонад. Mетоди мушоxида барои омузгори синфxои ибтидой аз xама муxим ба xисоб рафта, хусусиятxои фардии хонандагон дар назди омузгор намоён мешаванд ва дар бораи тарбиягирандагон ахбори зиёд гирд меоварад. Омузгори синфxои ибтидой далелxоро дакикона кайд ва дуруст таxлил карда, ба як низоми муайян медарорад ва нщоят рафтору кирдорxои ниxонии хонандагонро ошкор менамояд.
Барои боз xам аниктар омухтани хонандагон омузгор xамзамон аз гузаронидани пурсишнома дар байни хонандагон истифода мебарад. Дар як пурсишнома бояд дастурамали анике дошта бошад, ки дар он максад ва равиши гузаронидани он шарx меёбад.
Ба таври комплексй истифода бурдани аз шаклу усулxои омузиш ба омузгории синфxоии ибтидой имконият медщад, ки ба чараёни пайдарxамии тагйироти сифати шахсияти талабагони худ ошно шавад, вачxxои рафтор ва навигарщои дар хулку атвори ощо пайдошударо дарёфт намояд. Бо максади мунтазам ва xаматарафа омухтани бачагон зарур аст, ки ба xар як хонанда муносибати фардй карда шавад, чунки хулку атвори xамаи хонандагон як хел нест.
Омузгори синфxои ибтидой yxдадор аст, ки дар муxофизат ва мустаxкамии саломатии хонандагон фаолона иштирок кунад. Mаълум аст, ки як xиссаи мактаббачагоне, ки ду сол дар як синф мехонанд, аз сабаби суст будани саломатй аст. Омузгор дар навбати аввал муаллими синфxои ибтидой бо духтури мактаб, муаллими тарбияи чисмонй робитаи кориро бояд баркарор намояд.
Роxбари синф аз руи накша кор бурда, xамоно бо дарназардошти синну сол ва хусусиятxои психологии хонандагони синфxои ибтидой корxои тарбиявиро пеш бурда, пешакй дар асоси ба xисоб гирифтани накшаи кори умумимактабй чорабиниxои ба синфи худ дахлдорро интихоб карда мегирад. Дар накша тамоми кор ва вазифаxои ба амал баровардани тарбия чой дода шуда, xатман вазифаxои асосй чудо карда мешаванд ва ощо дар маркази дикати роxбари синф бояд карор гиранд.
Омузгор дар асоси талабxои педагогй ва психалогй корро ба роx монда, ба аxли чомеа алокаро мустаxкам менамояд. Дар мавриди ба моxияти ин алокаxои ичтимой
сарфадм рафтан ва ба дарачаи даркорй истифода бурдани ондо, омузгор тамоми чараёни кори таълимй-тарбиявиро ба дарачаи сифатан нав боло мебардорад.
Дангоми пешбурди кордои тарбиявй омузгори синфдои ибтидой инчунин бо падару модарон, ки шариконии боэътимоди у дар таълиму тарбияи кудакон мебошанд, корро давом медидад. Барои ин, родбари синф аз дама имконият, восита, роддо ва шаклдои кори тарбиявй дар якчоягй ба хубй истифода мебарад.
Адабиёт:
1. Азбука нравственного воспитания. Пособие для учителя / под ред. И. А. Каирова и О. С. Богдановой. - 3-е изд., перераб. и доп.- М.: Просвещение, 1979. - 318 с.
2. Богданова О. С., Петрова В. И. Методика воспитательной работы в начальных классах: Пособие для учителей. 2-е изд., испр. - М.: Просвещение, 1980. - 208 с.
3. Богданова О. С., Черенкова С. В. Изучение учащихся в процессе нравственного воспитания // Советская педагогика. - 1984. - № 2.- С. 18-24.
4. Болдырев Н. И. Методика воспитательной работы в школе: Учеб. пособие для пед. ин-тов). 2-е изд., испр. и доп.- М.: Просвещение, 1981.- 223 с.
5. Калинина О. Д. Влияние отношения учителя к школьникам на формирование их нравственного облика // Вопросы нравственного воспитания учащихся (Вып.5). - Иркутск, 1972. - С. 66-81.
6. Макаренко А. С. Методика организации воспитательного процесса // пед. соч. в 8-ми т. Т. 1. - М.: Педагогика, 1983.- С. 267- 329.
7. Примерное содержание воспитания школьников: Рекомендации по орг. системы воспит. работы общеобразовательной шк. / Под ред. И.С. Марьенко.-5-е изд., перераб. и доп. - П.: Просвещение, 1984. - 144 с.
8. Сухомлинский В. А. Избр. пед. соч., в 3-х т. Т.3. - М.: Педагогика, 1981. - 640 с.
9. Сухомлинский В. А. Избр. пед. соч. в 3-х т. Т. 2. - М.: Педагогика, 1980. - 348 с.
УЧИТЕЛЬ НАЧАЛЬНЫХ КЛАССОВ КАК КЛАССНЫЙ РУКОВОДИТЕЛЬ
В статье отмечена роль учителя начальных классов. Автор, в процессе проведения воспитательных работ с младшими школьниками, отмечает как важна роль учителя начальных классов как классного руководителя. На учителя начальных классов возлагается большая ответственность потому, что ограниченность жизненного опыта затрудняет младшего школьника в выборе правильного нравственного поступка.
Ключевые слова: учитель начальных классов, классный руководитель, организаторские способности, программа изучения младших школьников.
A PRIMARY SCHOOL TEACHER AS A SUPERVISING TEACHER
In this article, the author shows the role of the teacher in the primary school. The author in the process of educational work with younger students indicates the role of primary school teachers as a the supervising teacher. At primary school teachers have a great responsibility, because the limited life experience makes difficult junior student in choosing the correct moral action.
Keywords: a primary school teacher, class teacher organizational skills, program to examine primary school children.
Сведения об авторе: Гулмадов Ф., кандидат педагогических наук, дотсент, заведующий отделом высшего и последипломного профессионального образования Республиканского учебно-методического центра при Министерстве образования и науки Республики Таджикистан, e-mail: eva-21-27@mail.ru
About аuthor: Gulmadov F., PhD in pedagogical sciences, Associate Professor, head of department for higher and postdiploma professional education of Republican training and methodical centre under the Ministry of Education and Science of the Republic of Tajikistan
