CC BY
748
УДК 4 И (англ) Р. АМИН^ОНОВА
ББК 81.2 (англ)
УСУЛИ МУОШИРАТИИ ТАЪЛИМИ "THE PRESENT PERFECT TENSE"- И ЗАБОНИ АНГЛИСЙ ДАР МАКТАБИ ОЛЙ.
Вожа^ои калиди: таълим, рох ва усул, замони хозираи мутлак,, сифати феълии замони гузашта, муошират.
Тачрибаи таълими забони англисй дар факултети забонхои шарк чун ихтисоси дуюм, нишон дод, ки донишчуён дар истифодаи шакли феъли забони англисй "The Present Perfect" ба хатоихои грамматикй рох медиханд.
Аз ин лихоз, мо тасмим гирифтем, ки ин чо рох ва усулхои муоширатии омузиши "The Present Perfect"- ро тадкик кунем.
Дар адабиёти илмию методй собит шудааст, ки омузиши замонх,о, аз нук;таи назари равоншиносй ва методй яке аз муаммох,ои мураккабтарин ба хисоб меравад. Собит гардидааст, ки коидахои сарфу нахви забони точикй дар хотири донишчу мустах,кам чойгир шуда, дар омузиши сохтори сарфиву нахвии забони дигар таъсири манфй мерасонанд.
Тахлили мукоисавии "The Present Perfect" бо муодилхои он дар грамматикаи забони точикй нишон дод, ки "The Present Perfect" чй аз лихози шакл ва чй аз маъно аз сохтори грамматикии забони точикй фарк мекунад. Вазифаи "The Present Perfect''-ро шаклхои замони гузаштаи феъли забони точикй ифода карда метавонанд.
Дар адабиёти илмию методй се зинаи ташаккули малака ва махорати грамматикии забони хоричй муайян карда шудааст:
A) шиносой (Presentation)
Б) машккунй (Practice)
B) истифодабарй (Product)
Дар зинаи шиносой омузгор донишчуёнро бо шакл ва маънои "Present Perfect" тавассути усули функсионалй шинос мекунад.
Усули функсионалй такозо мекунад, ки омузгор шакл ва маънои "Present Perfect''-ро дар асоси мисолхои вокей нишон дихад.
А) Мархилаи шиносой:
Омузгор: Шумо имруз дар бораи амалхое, ки ба наздикй анчом ёфт, бо забони англисй гуфтанро ёд мегиред. Х,оло ман чанд амалро ичро карда шарх медихам, шумо бодиккат гуш кард, мушохида баред: Look. This is my book. I am opening it. I have opened it. Now it's open ва г.
Пас омузгор тарзи сохташавии "Present Perfect" ва маънои онро фахмонида медихад:
а) Замони хозираи мутлак бо ёрии феъли ёридихандаи "to have " ва сифати феълии замони гузашта (PastParticiple) сохта мешавад(3 ,74).
Have / has + Past Participle
I have finished the work. MaH Koppo 6a oxup pacoHugaM. They have gone home. Oh^o 6a xoHa pacpmHg. He has come late. Bangep OMag.
She has eaten. yxypoKampo xypg.
6) 3aMOHH x,O3HpaH MyTjaK aMajiu gap 3aMOHH ry3amTa H^pomygaepo H^oga MeKyHag, kh 6a 3aMOHH x,o3Hpa ajOKaMaHgn gopag Ba to BaKTH ry^Tyry 6a oxup pacugaacT: He has seen a snake y Moppo gug. They have come Ohxo OMagaHg.
E) 3HHau MamKKyHH 6axpu TamaKKyjH MajaKau HCTH^ogau "Present Perfect" paBOHa mygaacT. ^ap hh Map^Hja OMy3rop 6a goHHm^yeH H^pou MamK^ou mapTaH MyomupaTHpo nemHHx,og MeKyHag: 1) MamKH TaKJHgK .
Look, do and comment your action as I do.
Намуна:
Омузгор: I am taking a book. Now Ihave taken it. It is in my hand. Донишчу: I am taking a book. Now Ihave taken it too.
2) Машки чойивазкунй. Do and comment your action.
Омузгор: Open your book, Salim . What have you done? Донишчу: I have opened my book.
3) Машки табодулй :
Машки табодулй такозо мекунад,ки донишчуён шакли саволй ва инкории "The Present Perfect"-ро машк кунанд. Намуна:
Омузгор: Haveyouread the book? Донишчу: Yes, I have. I like it very much. Омузгор: Have you ever traveled to Europe? Донишчу: No, I haven't. I have never traveled to Europe.
4) Машки омехта:
Пас машки омехта пешниход карда мешавад: Омузгор: Ask your partner ifhe has brought a dictionary today? Донишчуи 1: Tolib, have you brought a dictionary? Донишчуи 2: Yes, I have brought a dictionary. 5) Машки репродуктивй хусусияти эчодй дорад. Ин машкро дар шакли сухбат ё муколама гузаронидан, ба максад мувофик аст. Намуна:
- Hallo, Shanoza, what are looking for?
- Hallo, Nodira, I have lost my key and I am looking for it.
Х,амчунин машкдои дигарро низ тарики бозй гузаронидан ба максад мувофик аст. Гурухро ба ду даста таксим намуда, аз хар як даста якнафарй баромада варака мегирад. Дар варакахо як феъл бо чонишинхо дода шудааст. Донишчу бояд он феълро аз руи колаби замони хозираи мутлак бо чонишини додашуда тагйир дода, чумла сохта дар тахтаи синф нависад. Як намунаи дигари бозиро дар ин чо меорем:
to write we to see they to bring she
to buy he to be I to play you
Максади гузаронидани чунин бозй аз он иборат аст, ки тавассути он маълум мегардад, ки донишчу то чй андоза мавзуи дарсро фахмидааст. Инчунин дар онхо малакаи тезфахмй ва дарки коидахои грамматикй инкишоф дода мешавад.
Барои омузонидан ва аз худ намудани шакли чумлахои саволй дар замони хозираи мутлак ва бо максади фаъол гардонидани тамоми донишчуён, ин машкро бо усули интерактивй ичро кардан мумкин аст.
Мисол:
- Have you been to Dushanbe?
- What have you seen there?
- What film have you seen this week?
- How long have you been on holiday? ва ба монанди инхо.
Дар бобати истифодаи воситахои техникии таълим дар чараёни омузиши замони хозираи мутлак бояд гуфт, ки таълими ин мавзуъ таваччухи махсусро талаб мекунад. Зеро истифодаи воситахои техникии таълим барои инкишоф додани махорати шунавой ва муоширати донишчуён мусоидат мекунад. Барои татбики ин хадаф синфхона бо нурафкан, компутер ва садобар тачхизонида шавад. Тавассути истифодаи ин асбобхо чанд намуди фаъолиятро муаллим метавонад, хох дар лахзаи пурсиши вазифаи хонагй, хох дар лахзаи баёни мавзуи нав ва хох дар лахзаи мустахкамкунй, ба амал татбик созад. Истифодаи воситах,ои техникии замонавй назорати дониш ва малакаи ташаккулёфтаи замони х,озираи мутлакро осон мегардонад.
Амалиёти 1. Ин кор бо воситаи нурафкан чараён мегирад.
Дар лавха(слайд) шаш чумла ба намоиш гузошта мешавад ва аз донишчуён хох,иш мегардад, ки онх,о зимни хондани саволхо каринаи дурусти чавобро интихоб намоянд ва ба варакахои холй танхо чавоби А ё B ё C ва ё D-ро ишора кунанд:
1. I have.....my key.
a) lost b) losted c) lose d) losing
2. Tom has already.... Chapter.
a) study b) studied c) will study d)studying
3. I have never .... a comet.
a) see b) watch c) saw d) seen
4. She ... broken a cup.
a) is b) have c) has d) will
5. Have you ever ... any English test?
a) taken b) take c) took d) taking
6. Mohira. suggested a new idea.
a) have b) will c) has d) is Пас, муаллим хохиш мекунад, ки чавобваракахоро донишчуён бо хамнишасти худ иваз намоянд. Тафтиши чавоби дуруст аз тарафи худи донишчуён сурат мегирад. Лекин мифтохи чавобхоро муаллим дар лавха тавассути нурафкан намоиш медихдд ё ба тахта менависад:
1. A 2. В
3. D 4. C
5. A 6. С
Барои ин бозй се дакика вакт сарф мешавад.
Амалиёти 2. Навори кутохи холатхо аз нурафкан нишон дода мешавад, ки дар он замони хозираи мутлак зикр гардидааст. Супориш ин аст, аз тамошои холатхо донишчуён, чумлаеро бо истифодаи замони хозираи мутлак тартиб диханд. Ин амал донишчуёнро водор месозад, ки иштибохи сохтори ин замонро аз варакахои чавобхои хеш дарк намоянд ва дигар ба хатоии грамматикй рох надиханд.
Хдмин тавр, омузонидани замони хозираи мутлак дар мархилаи миёнаи таълим тавсия дода мешавад. Ин замон дар забони точикй ва русй дида намешавад, аз ин сабаб барои донишчуён душворфахм буда, барои дарки он вакт, машк ва саъю кушиши зиёде талаб мешавад. Танхо бо ичрои машки зиёд ва роххои наву замонавии омузиш донишчуён ин мавзуъро комилан аз бар карда метавонанд.
Таълими грамматикаи забони англисй мушкил буда, аз омузгор на танхо махорати касбй, балки дониши амики лингвистии хам забони англисй ва хам забони точикй ва инчунин истифодаи усулх,ои фаъолро талаб мекунад. Омузгорро лозим аст, ки монандй ва фарки замону намуди ин ду забонро ба инобат гирифта, дар таълими сохтори грамматикаи забони англисй тибки нишондод ё колабхои махсуси гуфтор таълим дихад.
ПАЙНАВИШТ:
1. Бойматов, А .Self-assessment tests / А.Бойматов, С.Бойматова. -Хучанд: Нури маърифат, 2010. -52 с.
2. Качалова, К.Н. Практическая грамматика английского языка/ К.Н.Качалова, Е.Е.Израилевич.-Бишкек: Туркистан, 2007. - 663 с.
3. Куллиева, З.Х,. Грамматикаи забони англисй / З.Х,. Куллиева.- Душанбе: Ирфон, 2007.-272 с.
4. Пассов, Е.И. Беседы об уроке иностранного языка /Е.И.Пассов,Т.И.Колова,Т.А. Волкова.-Ленинград: Просвещение,1971.- 147 с.
5. Усмонов, К.Методикаи таълими забони англисй/ К.Усмонов,А.Бойматов.-Хучанд: Нури маърифат, 2009.- 230 с.
REFERENCES:
1. Boimatov,A., S. Boimatova.- Self-Assessment Test, Khujand:Nuri Ma'rifat,2010.-52p.
2. Kachalova,K.N. English Practice Grammar/K.N. Kachalova, E.E. Izrailevich.-Bishkek:Turkistan, 2007.-663p.
3.Kullieva,Z.H. English Grammar / Z.H. Kullieva.- Dushanbe:Irfon, 2007.-272 p.
4.Passov,E.I. Talks about the English Lesson / E.I. Passov, T.N. Kolova, T.A.Volkova. - Leningrad: Prosveshenie, 1971.-147 p.
5.Usmonov,K. Methods of English Language Teaching / K. Usmonov, A. Boimatov. Khujand: Nuri Ma'rifat, 2009. - 230 p.
Коммуникативный подход в обучении "The Present Perfect Tense " в высшей школе.
Ключевые слова : обучение, способ, метод, настоящее совершенное время, причастие, общение.
В статье рассматриваются трудности преподавания грамматики английского языка, в частности обучения Present Perfect Tense ", которое отсутствует в таджикском языке. Освещается задача учителя - вооружить учащихся умением распознать данную сложную грамматическую структуру. Определены преимущества обучения настоящего совершенного времени с помощью коммуникативного и интерактивного метода в сравнении с традиционным методом для студентов таджикской группы. Предложен также анализ структурных ошибок в построении формы третьего лица единственного числа и даны практические советы по использованию наиболее эффективных методов обучения. Показано обучение утвердительной, вопросительной и отрицательной форм настоящего совершенного времени. Предлагаются этапы урока с мозговым штурмом, тестами, дидактивными играми и другими видами заданий, имеющих эффективное действие в методике преподавания "Present Perfect Tense", а также делаются выводы по проблеме.
Communicative Approach in Teaching the Present Perfect Tense in Higher Educational Institutions
Keywords: teaching, way, method, Present Perfect, tense, participle, communication.
The difficulties in teaching English grammar, particularly the Present Perfect Tense, which does not exist in the Tajik language, are considered in the given article. The task of a teacher is to equip the students with the skill to recognize a complicated grammatical structure is thrown light upon.
The advantages of teaching the Present Perfect tense to TajiK students by means of communicative interactive methods in comparison with the traditional way are defined.
The analysis of structural errors in the third person singular form and practical advice in the use of the most effective methods of teaching are suggested. Teaching the affirmative, interactive and negative forms of Present Perfect is presented. The stages of the lesson with brainstorming, tests, didactic games and other kinds of tasks are recommended allowing the use of efficient activities by means of teaching techniques, the conclusion is made on the problem.
Маълумот дар бораи муаллиф:
Аминцонова Рухшона Хакимовна, номзади илмхои филологй, муаллимаи кафедраи забони англисии Донишгохи давлатии Хуцанд ба номи академик Б.Т. Тафуров (Цумхурии Тоцикистон, ш. Хуцанд), E-mail:rukhshona1983@mail.ru
Сведение об авторе:
Аминджанова Рухшона Хакимовна, кандидат филологических наук, преподаватель кафедры английского языка Худжандского государственного университета имени академика Б.Г.Гафурова(РеспубликаТаджикистан,г.Худжанд), E-mail:rukhshona1983@mail.ru
Information about the author:
Aminjonova Rukhshona Hakimovna, Candidate of Science in Philology, lecturer of English Language Department,Khujand State University named after academician B. G. Gafurov (Republic of Tajikistan,Khujand), E-mail: rukhshona1983@mail.ru
