Научная статья на тему 'Teaching English vocabulary at secondary schools'

Teaching English vocabulary at secondary schools Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
2858
1613
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
МНОГОЗНАЧНОСТЬ СЛОВ / СИНОНИМИЯ / СОЧЕТАЕМОСТЬ / АКТИВНАЯ ЛЕКСИКА / ПАССИВНАЯ ЛЕКСИКА / сермаъноии калимаҳо / муродифот / тавъампазирй / луғати фаъол / ғайрифаъол / polysemy of words / synonymy / combinability / active vocabulary / passive vocabulary

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Бойматов А., Усмонов К.

В статье рассматривается методика обучения лексике английского языка в таджикоязычной средней школе. Путем сопоставления выявляются специфические особенности английского и таджикского вокабуляра и на его основе устанавливаются трудности усвоения лексических единиц английского языка учащимися-таджиками. Учителя английского языка должны учитывать эти трудности при их презентации учащимся. Следует обратить особое внимание на отбор так называемого активного вокабуляра. В статье предлагаются семь принципов селекции активного словарного минимума. Обучение лексике состоит из трех этапов: презентация новых слов, их усвоение, их использование. В статье раскрываются особенности каждого из этих этапов. Особое внимание уделяется возможностям использования различных способов раскрытия значений новых слов. Предлагаются образцы коммуникативно-направленных упражнений, предназначенных для создания навыков использования новых слов учащимися. К ним относятся: а) Механические упражнения, которые включают такие действия, как имитация, замена, трансформация, завершение и репродуктивные упражнения. б) Контенсивные упражнения, которые предполагают использование общих, специальных вопросов, соотнесение содержания, заполнение пропусков и т.д. с) Коммуникативные упражнения типа: Расскажи ..., Докажи..., Спроси..., Убеди..., Пригласи..., Возрази .... устное ши письменное изложение своих мыслей ши мнений. Наряду с методикой обучения активному вокабуляру предлагается методика обучения пассивному вокабуляру. Даются образцы упражнений для обучения пассивному вокабуляру английского языка в средних школах Республики Таджикистан.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Teaching English Vocabulary at Secondary Schools A.Boimatov, K.Usmonov Key words: polysemy of words, synonymy, combinability, active vocabulary, passive vocabulary The article deals with teaching English vocabulary at secondary schools in Tajikistan. By comparing specific features of the English and Tajik vocabulary difficulties of acquiring English vocabulary by Tajik pupils have been determined. English teachers should take into account such difficulties in the process of introducing new vocabulary items. A particular attention must be paid to selecting the so called active vocabulary. The article presents seven principles of selecting active vocabulary. Teaching vocabulary comprises three stages: presentation, drilling practice and usage in speech. The authors have attempted to clear up peculiarities of each stage. A special focus is given to showing various possible means of disclosing the meaning of new words. The paper contains samples of communication oriented drills aimed at creating and enhancing the skill use of the English vocabulary by pupils. They are: a) Mechanic drills which include imitation, substitution, transformation, completion and reproduction activities; b) Contensive drills which presuppose the use of yes or no questions, wh-questions, matching, cloze exercises; c) Communicative drills of the type: tell us..., prove..., exchange opinions..., retell..., or writing essays and monologues. Alongside with active vocabulary passive vocabulary is also taught for acquiring reading and listening abilitics. The present paper also contains the authors' methodological recommendations concerning the modes of teaching passive vocabulary.

Текст научной работы на тему «Teaching English vocabulary at secondary schools»

А.Бойматов, К. Усмонов

ТАЪЛИМИ ЛУРАТИ ЗАБОНИ АНГЛИСЙ ДАР МАКТАБИ МИЁНА

Вожатой калидй: сермаъноии калима^о, муродифот, тавъампазирй, лутати фаъол, гайрифаъол

Лугат дар х,амбастагй бо фонетика ва грамматика асоси муо-ширатро ташкил мекунад. Танх,о туфайли лугат ва грамматика кас метавонад фикру ак,идах,ои худро ифода кунад. Хонанда пу гк,и мусох,ибро вацте дарк карда метавонад, ки маънои вожах,ои таркиби путк,и шунидаашро донад. Лугатдонй барои х,арфзанй низ ах,амияти калон дорад. Ха^ми лугати омухташавандаи забони хорной аз намуди муассисаи таълимй вобаста аст. Тибв;и барномаи таълими забони англисй дар мактаби миёна хонандагон бояд барои муошират 1000-1200 калимаро чун минимумы лугавии фаъол аз худ намоянд (1, 8).

Дар адабиёти илмй - методй ду навъ мушкилоти омузиши лугати забони англисй нишон дода мешавад:

1) Мушкилоте, ки ба сохти калимах,о ва истифодаи опх,о алот^аманд аст.

2) Мушкилоте, ки ба вижагих,ои хосаи лугати забони англисй дар мукоиса бо лугати забони модарии хонандагон вобаста аст.

Ба i ypyx,ii аввал хусусиятх,ои зеринро дохил кардан мумкин

аст:

а) номутаносибй дар имло ва хониши вожах,о: whom, when, whose, often, ballet, through.

б) сермаъноии як зумра калимах,ои забони англисй: а glass- 1)шиша, 2)стакан

а ша?сй-1)гугирд, 2)мусоб1ща

в) маъмул будани х,одисаи конверсия дар забони англисй: cover-муцова, густурдан; hand- даст, додан;

г) к,ироати калимах,о аз коида истисно аст: kind, mind, live, give, machine, great, dead, deajва Faripax,o.

1. Маънон лекснкни як зумра вожах,ои забони англисй нисбат ба муодили готики и оих,о васеътар мебошад. Мисол: country-мамлакат, ватан, дех,а.

2. Дар байни вожах,ои ду забои муродифоти нопурра ба назар мерасад: чома-я robe; туппй (тоцй)-а skull cap;

3. Ба як вожаи забони го^икй ду калимаи забони англисй рост меояд: даст- arm, hand.

4. Дар забони англисй вожах,ое мав^уданд, ки дар забони модарии хонандагон муродиф надоранд: skirt, blouse, lunch, а standard lamp.

5. Дар забони тожикй калимах,ое х,астанд, ки дар забони англисй муродиф надоранд: х,ашар, сандалй, мах,сй ва Faiipax,o.

ОмУ пор бояд ни хусусиягх,ои лугавии забони англисиро ба инобат гирифта, рох,у усул ва воситах,ои самарабахши лугатомузиро чус гу^у намояд.

Дар илми равоншиносй калима ангезандаи фикр мах,суб мешавад. Х,ангоми дарки маънон вожа анализаторной моторй ва шунавой иштирок мекунанд.

Аз сабаби кам будани соатх,ои таълимии забони хорной азхудкунии лугати иешбинишуда басо мушкил аст. Аз ни лих,оз лугатро ба 2 iypyx, ^удо мекунанд: а) минимумы фаъоли лугавй, ки асосан барон х,арфзанй зарур аст. б) минимумы гайрифаъоли лугавй, ки барои фах,мидани пу гк,и хаттй ё шифох,й даркор аст.

Минимумы фаъоли лугавй аз руи нринсинх,ои зерин интихоб карда мешавад:

1. Принсипи семантикй, ки гиб к, и он мух, и vffapun вожах,ои мавзуй ба барномаи таълим ворид карда мешаванд.

2. Принсипи тавъамият, ки гиб к, и он имкониятх,ои бах,амоии вожаи зарурй бо дигар вожах,о ба инобат гирифта мешавад.

3. Принсипи ба инобат гирифтани мансубияти вожа ба ин ё он услуби забон. Аз рун ин принсип ганх,о лугатх,ое бояд интихоб карда шаванд, ки онх,о нейтралй, адабй ва китобатй мебошанд.

4. Принсипи маъмулияти истифодаи калима дар иущи чи шифох,й ва чи хаттй.

5. Принсипи интихоби яке аз калимах,ои сиионимй.

6. Принсипи ба инобат гирифтани имкониятх,ои калимасозии вожа. Он калимах,ое бояд иитихоб гардаид, ки аз онх,о тавассути аффиксх,о х,арчй бештар сохтани вожах,ои иав имконпазир мебошад.

7. Принсипи истисио кардаии калимах,ои байиалмилалй (2, 156).

Зери тах,рири профессор И.В.Рахманов лугате тахди уивони «Словарь наиболее употребительных слов» тах,ия гардидааст, ки онро метавон лугати фаъол мах,суб донист.

Мииимуми фаъолн лугавии забонн англнспро метавон бо назардошти синиу соли хонандагон, номгуи мавзуот барон ом^зонидани путк,и шифох,й ва дара^аи мушкилиашон ба гурухдо тацсим кард.

Тадриси лугати забони англисй аз се зииа иборат аст:

1) Зинаи шинос намудани хонандагон бо шакл ва маънои калима (presentation).

2) Зинаи мапщкунии калимах,о (practice).

3) Зинаи истифодаи оих,о дар путк, (product) (3, 194).

Дар зинаи аввал ому и ор хонандагонро бо шакл ва маънои калима шинос мекунад. Дар адабиёти илмй - методй ду усули шарх,и маънои калима к,айд карда мешавад: а) бе тар^ума; б) тавассути гар^ума;

Усули аввал тарзх,ои зерииро дарбар мегирад: 1) фахдкшидаи тавассути воситах,ои аёнй; 2) дарк намудаи тавассути ацлу фиросат; 3) бо рох,и шархдих.й; 4) тавассути овардани синоним ё антоними вожаи зарурй.

Ин усулх,о дар сиифх,ои иоёнй бештар истифода мегардаид.

Маънои вожах,ое, ки мафхуми абстрактиро ифода мекунаид, одатан тавассути тарчума фах,монда мешавад. Мисол: to like, to see, to look, to decide, to think, to watch, to agree, to discuss, to invite ва Faiipa.

Тавассути аёният омузонидани вожах,ои иав аз талаффузи дурусти онх,о ofo3 меёбад. Мисол, омузгор расми беморхонаро нишон дода мегуяд: This is a hospital. Doctors work in the hospital. My friend Jamshed is ill. He is in the hospital. Талаффузи калима бо назардошти задай он маищ карда мешавад.

Дар зинаи дуюми х,осилшавии малакаи лексикй машкдои маъной ва билохир коммуникативй истифода мешаванд. Ицрои машх,ои маъной барон ташаккул ва инкишофи малакаи лексикй басо зарур аст (4, 281). Ба сифати намуна силсилаи машкдоеро меорем, ки онх,о барои аз бар кунонидани вожаи «holiday» нигаронидашудаанд.

1. Мапщи тацлидй

Бачах,о, май иди дустдоштаи худро иомбар мекуиам. Агар ба Шумо низ ии ид маькул бошад фикратоиро гуед:

Омузгор: I like Woman .V Day holiday.

Хоиаида: Hike this holiday too.

2. Маищи чойивазкунй

Бачах,о, мехостам, ки х,ар кас иди дустдоштаи худро ба май

гуяд.

Хонандаи 1: Ilike New Year holiday.

Хонандаи 2:1 like Independence Day holiday.

Хонандаи 3:1 like Navrouz holiday.

Хонандаи 4:1 like Ramaddan holiday da Faiipa

3. Мапщи табодулй

Ба гуфтори май гава'^ух, намуда, онро тасдик; ё инкор кунед.

Омузгор: We celebrate Woman s Day in May.

Хонанда: No. we don't celebrate Woman sDay in May. We celebrate it in March

Омузгор: People work on Ramaddan holiday.

Хонанда: No, people do not work on Ramaddan holiday, they rest on this day.

Омузгор: Do you really celebrate the Constitution Day on the 6"' of November?

Хонанда: We celebrate the Constitution Day on the 6"' of November.

4. Мапщи омехта

1>ачах,о, хох,иш мекуиам, ки х,ар кадоматон дар хусуси идх,о ва чапип ирии оих,о чизе г^ед.

Хонандаи 1: September 9"' is the biggest holiday in our country. On this day we celebrate Independence Day.

Хонандаи 2: We celebrate Ramaddan holiday at the end of Ramaddan month. It is a Muslim holiday.

Хонандаи 3: Navruz is a spring holiday. We celebrate it on the 21s' of March every year People enjoy the Navruz food "Sumalak".

5. Манщи продуктивй

Ба саволх,ои ман чавоб дих,ед:

1) Do we celebrate Independence day in October every year?

2) Do you like to celebrate the NeM> Year holiday at home or in the restaurant?

3) What do we celebrate on the 27"' of June?

4) Do people work or rest on Victory day holiday? ва Faiipax,o.

Дар зинаи сеюм ин калимах, о дар асоси расмх,ои мавзуй,

лах,зах,ои зиндаи х,аёгй, тавассути машкдои муоширатй ом^зонида мешаванд. Мисол:

1) Jam shed, tell us, please, how you celebrate "Navruz" every year

2) Parviz, what's your favourite holiday?

3) Aziz, what do people do on the 9"' of May every year?

4) Malika, how do you celebrate the Ramaddan holiday?

Дар баробари ташаккул ва инкишофи захираи лугавии хонандагон бояд малаках,ои шунида фах,мидан, х,арфзанй ва хондан ташаккул ёбад. Бо ин мацсад дар асоси мундари^аи матни хонда ё шунидашуда машкдои навъи зерин гузаронида мешаванд.

1) Аз матн калимах,оеро, ки бо обу х,аво алоцаманданд, ёфта хонед.

2) Номи предметно ва аломатеро, ки фарогири ин мафх,ум-х,оянд, нависед.

либос мева сабзавот ранг

clothes fruit vegetables colour

3) Ч,авоби саволх,ои додашударо ёбед.

1. Where do you usually spend a) By bus. your summer holday?

2. What do you like to do in b) Computer games, your free time?

3. Do you go to school by c) Classic music, bus or by car?

4. What kind of music do you d) At the sea shore, enjoy listenning?

5. What 's your hobby? e) I like to play tennis.

4) Аз таркиби вожах,ои зерин реша ва суффиксх,оро чудо намуда, онх,оро тарчума кунед.

Coldness, sunny, boyhood, writer, reader, unhappy, friendship.

— 106—( НОМАИ донишгох_ )

Барои бой гардонидани захираи лугавии хонандагон бозих,ои гуногунро гузаронидан мувофици матлаб аст. Хулоса

1. Малакаи лексикии репродуктивй - ин кобилияти дуруст истифода бурда тавонистани вожатой зарурй дар ^араёни путк, мебошад. Малакаи ретсеитивй бошад - ин шинохтани калима ва фах,мидани маънои он х,ангоми шунидани пугк,и шифох,й ва хондани матн мах,суб мешавад.

2. Номуродифй дар системаи лексикии забоин англисй ва модарй боиси хатох,о мегардад.

3. Аз рун дара^аи истеъмолиаш дар ^анбах,ои мухталифи фаъолияти муоширатй бояд лугатро ба фаъол ва гайрифаъол чудо кард.

4. Принсиих,ои интихоби лугатх,ои фаъол инх,оанд: а) семаитикй, б) х,амоиши вожах,о, в) маъмулияти истифодаи онх,о, г) маисубияти услубии вожа (китобй, адабй, иейтралй), д) иадоштаии синоним.

5. Зинах,ои асосии кор бо лугати фаъол инх,оанд: а) шиносой; б) маищкунй; в) истифодаи лугат дар данбах,ои мухталифи фаъолияти муоширатй.

6. Малакаи ретсеитивй тавассути ицрои машкдои чусгучуй, шиносой ва муайянкунй амалй мегардад.

ПАЙНАВИШТ

1. Барномаи таълими забони англисй барон синф^ои III-XI мактаб^ои та^снлоти х,амагонй. - Душанбе: Сарпараст, 2003

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

2. Гез Н. И., Ляховицкий М. В., Миролюбов А. А. и др. Методика обучения иностранному языку в средней школе. - М., 1982

3.Рогова Т. В. и др. Методика обучения иностранному языку в средней школе. - М., 1981

4.Gouin F. The Art of Teaching and Studying Languages. - London, 1992

Обучение лексике английского языка в средней школе

А.Бойматов, К. Усмонов

Ключевые слова: многозначность слов, синонимия, сочетаемость, активная лексика, пассивная лексика

В статье рассматривается методика обучения лексике английского языка в таджикоязычной средней школе. Путем сопоставления выявляются специфические особенности английского и таджикского вокабуляра и на его основе устанавливаются трудности усвоения лексических единиц английского языка учащимися-таджиками. Учителя английского языка должны учитывать эти трудности при их презентации учащимся. Следует обратить особое внимание на отбор так называемого активного вокабуляра. В статье предлагаются семь принципов селекции активного словарного минимума. Обучение лексике состоит из трех этапов: презентация новых слов, их усвоение, их использование. В статье раскрываются особенности каждого из этих этапов. Особое внимание уделяется возможностям использования различных способов раскрытия значений новых слов.

Предлагаются образцы коммуникативно-направленных упражнений, предназначенных для создания навыков использования новых слов учащимися. Клим относятся:

а) Механические упражнения, которые включают такие действия, как имитация, замена, трансформация, завершение и репродуктивные упражнения.

б) Контенсивные упражнения, которые предполагают использование общих, специальных вопросов, соотнесение содержания, заполнение пропусков и т.д.

с) Коммуникативные упражнения типа: Расскажи ..., Докажи..., Спроси..., Убеди..., Пригласи..., Возрази ..., устное или письменное изложение своих мыслей или мнений.

Наряду с методикой обучения активному вокабуляру предлагается методика обучения пассивному вокабуляру. Даются образцы упражнений для обучения пассивному вокабуляру английского языка в средних школах Республики Таджикистан.

Teaching English Vocabulary at Secondary Schools A.Boimatov, K. Usmonov

Key words: polysemy of words, synonymy, combinability, active vocabulary, passive vocabulary

The article deals with teaching English vocabulary at secondary schools in Tajikistan. By comparing specific features of the English and

Tajik vocabulary difficulties of acquiring English vocabulary by Tajik pupils have been determined. English teachers should take into account such difficulties in the process of introducing new vocabulary items. A particular attention must be paid to selecting the so called active vocabulary. The article presents seven principles of selecting active vocabulary. Teaching vocabulary comprises three stages: presentation, drilling practice and usage in speech. The authors ha\'e attempted to clear up peculiarities of each stage. A special focus is given to showing various possible means of disclosing the meaning of new words.

The paper contains samples of communication oriented drills aimed at creating and enhancing the skill use ofthe English vocabulary by pupils. They are: a) Mechanic drills which include imitation, substitution, transformation, completion and reproduction activities: b) Contensive drills which presuppose the use of yes or no questions, wh-questions, matching, cloze exercises: c) Communicative drills of the type: tell us..., prove..., exchange opinions..., retell..., or writing essays and monologues.

Alongside with active vocabulary passive vocabulary is also taught for acquiring reading and listening abilities. The present paper also contains the authors 'methodological recommendations concerning the modes of teaching passive vocabulary.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.