CC BY
26
HayKOBHH BicHHK .HbBiBCbKoro Ha^0Ha№H0ro ymBepcurery BeTepHHapHOi MegnuUHH Ta 6i0TexH0H0riH iMeHi C.3. f^u^Koro Scientific Messenger of Lviv National University of Veterinary Medicine and Biotechnologies named after S.Z. Gzhytskyj
doi: 10.15421/nvlvet6648
ISSN 2413-5550 print ISSN 2518-1327 online
http://nvlvet.com.ua/
Znaczenie badania USG w chorobach kolkowych koni
A. Pomorska-Zniszczynska, B. Kaczmarek, K. Lutnicki
Zaklad Chorob Wewn^trznych Zwierz^t Gospodarskich i Koni Wydzial Medycyny Weterynaryjnej UP w Lublinie
Choroby morzyskowe koni majq niejednokrotnie dramatyczny przebieg, a towarzyszqce im emocje, zarowno ze strony opiekuna jak i niekiedy lekarza weterynarii dodatkowo mogq utrudniac przeprowadzenie prawidlowego rozpoznania. Diagnostyka jest o wiele trudniejsza w porownaniu do innych przypadkow chorobowych, ze wzgl%du na presj% czasu i duzy obszar jam ciala, w ktorych toczy si% proces chorobowy. Stqd poszukiwania dodatkowych metod instrumentalnych wspomagajqcych rozpoznanie sq jak najbardziej uzasadnione. Wprzypadku doroslych koni badanie radiologiczne jamy brzusznej ma niewielkq przydatnosc diagnostycznq, natomiast coraz szerzej wykorzystywane jest badanie ultrasonograficzne (USG) wykonywane przez powloki brzuszne. Celem pracy bylo porownanie przydatnosci i skutecznosci badania klinicznego oraz badania USG (analizowanych razem i osobno) w rozpoznawaniu chorob kolkowych koni. Z praktycznego punktu widzenia, w kontekscie poszukiwania prostych i szybkich schematow diagnostycznych, jest to uzasadnione. Badania dotyczyly koni roznych ras i plci, z objawami kolki, u ktorych wlasciciele nie wyrazili zgody na leczenie operacyjne. Konie zostaly poddane standardowej procedurze diagnostycznej (badanie kliniczne wraz z sondowaniem zolqdka oraz badaniem przez prostnic%). Nast%pnie dodatkowo wykonywano USG jamy brzusznej i miednicznej wedlug protokolu FLASH, polegajqce na badaniu za pomocq sondy 2,5-3,5 MHz kolejno w poszczegolnych oknach: po stronie lewej - dol jamy brzusznej, okolica zolqdkowa, nerkowo-sledzionowa, lewa slabizna. Po stronie prawej: dwunastnica, prawa slabizna, okolica piersiowa. Rozpoznania byly konfrontowane z wynikami badania sekcyjnego. Rozpoznanie na podstawie badania klinicznego bylo zgodne w 87,5% przypadkow z wynikiem badania sekcyjnego. Natomiast badanie USG w 50%. Badanie USG polegalo glownie na ocenie stanu blony sluzowej zolqdka, zbadaniu odcinka dwunastnicy wychodzqcej bezposrednio z zolqdka, perystaltyki jelit cienkich, ich wypelnienia oraz ulozenia. Umozliwia ono wizualizacj% wglobienia jelit i zwigkszonej obj%tosci wolnego plynu w jamie brzusznej. Zwi%kszona ilosc wolnego plynu w jamie brzusznej ulatwia wizualizacj% poszczegolnych narzqdow i ocen% narzqdow miqzszowych, co ma niebagatelnq wartosc rokowniczq. Badanie USG nie w kazdym przypadku przynosi oczekiwany efekt. We wczesnym stadium szybko rozwijajqcego si% procesu nie dochodzi jeszcze do gromadzenia si% gazu czy plynu w jelitach. Cz%sto przemieszczenia jelit sq poza zasi%giem sondy, jak przy przemieszczeniu okr%znicy duzej w kierunku przepony oraz uwi%zni%ciu jelit w otworze sieciowym -mozemy wowczas obserwowac tylko posrednie objawy. Prawidlowo wykonane badanie kliniczne daje pelny obraz stanu ukladu pokarmowego, pozwala ocenic perystaltyk%, polozenie oraz stopien wypelnienia jelit. Badanie USG jest trudniejsze i dostarcza nam podobnych informacji, jednakze powinno byc uzupelnieniem badania klinicznego.
Slowa klucze: kolka, kon, usg, ostry brzuch, badanie kliniczne
Citation:
Pomorska-Zniszczynska, A., Kaczmarek, B., Lutnicki, K. (2016). Ultrasound examination in horse with colic. Scientific Messenger LNUVMBT named after S.Z. Gzhytskyj, 18, 2(66), 231-233.
Wst^p
Jednym z powazniejszych stanow chorobowych u koni s^ kolki. Majq one nie jednokrotnie dramatyczny przebieg a towarzyszqce im emocje zarowno ze strony wlasciciela jak i lekarza weterynarii nie ulatwiajq prawidlowego rozpoznania. Trudnosci w rozpoznaniu jednostki chorobowej wynikajq przede wszystkim z wielkosci jamy brzusznej. W badaniu klinicznym mamy tylko cz^sciowy dost^p do struktur tam zawartych, czy to przez osluchiwanie czy badanie per rectum. Badana dodatkowe takie jak RTG u doroslych koni ma bardzo ograniczonq rol§ i jest przydatne tylko w nielicznych przypadkach zapiaszczenia lub kamieni jelitowych. Coraz
cz^sciej jako badanie dodatkowe wykorzystywane jest USG. Badanie to jest nieinwazyjne, wi§c na ogol bardzo dobrze znoszone przez pacjentow. Pozwala ono na szybkie ustalenie czy kon moze bye leczony zachowawczo czy wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Najcz^sciej wykorzystywanq metodq w naszej klinice jest protokol FAST- Fast localised abdomen sonography of horse. Badanie pozwala na uwidocznienie okolo 20 cm w glqb jamy brzusznej. Metoda ta polega zobrazowaniu jamy brzusznej w tzw. siedmiu oknach. Cztery z nich znajdujq si§ po stronie lewej, trzy po stronie prawej (Tab.1.).
FAST jest to skrocone badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej. Zajmuje ono okolo 15 minut i wymaga
tylko podstawowego przeszkolenia z zakresu ultrasonografii, a wi§c moze bye doskonalym narz^dziem dla malo doswiadczonego lekarza weterynarii.
Badanie rozpoczynamy po stronie lewej od zobrazowania zol^dka. Jego okno znajduje si§ w drugiej poziomej linii opukowej, w dziesi^tej przestrzeni mi^dzyzebrowej. Nast^pnie glowic§ przesuwamy dwie przestrzenie mi^dzyzebrowe do czaszkowo i dwie przestrzenie do ogonowo. Kolejno przechodzimy do okna nerkowo-sledzionowego, znajduj^cego si§ w pierwszej poziomej linii opukowej, w siedemnastej przestrzeni mi^dzyzebrowej. Tu zwracamy szczegoln^ uwag§ na ewentualn^ obecnose okr^znicy duzej, przemieszczonej na wi^zadlo nerkowo-sledzionowe. Kolejnym oknem jest okno brzucha, znajduj^ce si§ w linii bialej ci^gn^ce si§ od mostka az do p^pka. W linii tej mozemy zobrazowae ruch jelit cienkich a w sytuacjach patologicznych najszybciej zauwazymy tu zbieraj^cy si§ plyn. Ostatnim oknem po tej stronie jest okno lewej slabizny, w ktorym fizjologicznie obrazujemy poklady okr^znicy. Po stronie prawej oknem, od ktorego rozpoczynamy badanie jest okno dwunastnicy. Znajduje si§ ono w drugiej poziomej linii opukowej mi^dzy czternast^ a pi^tnast^ przestrzeni^ mi^dzyzebrow^. Mozemy tam znaleze poziom^ cz^se dwunastnicy, odchodz^c^ od zol^dka. Drugim oknem jest okno prawej slabizny, w ktorym do badania dost^pne jest jelito slepe. Trzecim oknem po prawej stronie jest okno czaszkowo-brzuszno-piersiowe, znajduj^ce si§ w trzeciej poziomej linii opukowej w przestrzeniach mi^dzyzebrowych, tuz za mi^sniem trojglowym ramienia. W tym oknie mozemy zaobserwowae tylko zmiany
Tab.1
Lewa strona: Lokalizacja Obraz
Okno zolqdka 2 pozioma linia opukowa 10 p.m.z. 2 przestrzenie do czaszkowo i 2 przestrzenie doogonowo zolqdek
Okno nerkowo-sledzionowe 1 pozioma linia opukowa 17 p.m.z. Wi^zadlo nerkowo-sledzionowe
Okno lewej slabizny lewa slabizna Poklady okr^znicy
Okno brzucha w linii bialej od mostka do p^pka Ruch jelit cienkich
Prawa strona:
Okno dwunastnicy 2 pozioma linia opukowa 14-15 p.m.z. Wyjscie dwunastnicy z zol^dka
Okno prawej slabizny Prawa slabizna jelito slepe
Okno czaszkowo-brzuszno-piersiowe Tuz za mi^sniem trojglowym ramienia w 3 poziomej linii opukowej
patologiczne np. prawostronne przemieszczenie okr^znicy duzej.
Cel pracy
Celem pracy bylo wykazanie skutecznosci badania klinicznego oraz badania dodatkowego -badania ultrasonograficznego jamy brzusznej u konia.
Materialy i metody
Badanie przeprowadzono na 16 koniach z objawami kolki. Konie pochodzily z województwa lubelskiego. Zwierz^ta byly róznych raz, mi^dzy 5-17 rokiem zycia. 2 ogiery, 8 klaczy i 6 walachów. Konie z grupy badawczej zostaly poddane standardowemu badaniu klinicznemu, skladaj^cego si§ z mierzenia CTO oraz czasu wypelnienia kapilar, osluchiwaniu jamy brzusznej, sondowaniu zol^dka oraz badaniu per rectum. Na tej postawie stawiano diagnoz^. Nast^pnie jako badanie dodatkowe wykonano badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej wedlug protokolu FLASH. Do badania wykorzystuje si§ sond§ typu konwers o cz^stotliwosci 2,5-3,5Mhz. Wlasciciele zwierz^t, ze wzgl^dów materialnych lub zwi^zanych z wiekiem konia nie wyrazili zgody na zabieg operacyjny. Badane konie zostaly poddane eutanazji a nast^pnie badaniu sekcyjnemu.
Wyniki
W 87,5% przypadków padanie sekcyjne pokrywalo si§ z rozpoznaniem w badaniu klinicznym. U 50% przypadków trafne rozpoznanie udalo si§ postawie równiez przy pomocy badania ultrasonograficznego. U 30% pacjentów doszlo do przemieszczenia okr^znicy duzej, co w 100% udalo si§ zobrazowae i rozpoznae przy pomocy badania USG.
Wnioski
Badanie ultrasonograficzne jako badanie samodzielnie nie jest wystarczaj^ce w rozpoznawaniu przemieszczenia jelit u koni
Jest ono bardzo dobrym narz^dziem do rozpoznawania ostrego brzucha. Tylko w okolo 50% przypadków mozna na podstawie badania ultrasonograficznego postawie ostateczne rozpoznanie.
Metody USG nie mozemy pewnych schorzen wykluczye, ale z cal^ pewnosci^ mozemy je potwierdzie.
Literatura
Beccatil, F. et al. (2012). Is there a statistical correlation between ultrasonographic findings and definitive diagnosis in horses with acute abdominal pain. Equine Vet J. Jan. 44(1), 120. Busoni, V. et al. (2011). Evaluation of a protocol for fast localised abdominal sonography of horses (FLASH) admitted for colic. The Veterinary Journal Apr. 188, 77-82.
Ness SallyAnne, L. et al. (2012). Ultrasonographic visualization of colonic mesenteric vasculature as an indicator of large colon right distal displacement or 180 volvulus ( or both) in horses. Can Vet J. Apr. 53(4), 37882.
Reef Virginia, B. et al. (2004). Sonographic Evaluation of the Adult Abdomen. Clin Tech Equine Pract. 3, 294307.
Cmammn nadiurnm do peda^ii 15.09.2016
