Научная статья на тему 'ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВА СПОРТ СОҲАСИДА СПОРТ ХИЗМАТЛАРИ БОЗОРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВА СПОРТ СОҲАСИДА СПОРТ ХИЗМАТЛАРИ БОЗОРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
22
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
қАРОР / ФАРМОН / ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ / СПОРТ / ТАЛАБАЛАР / ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИ / МАРКЕТИНГ ХИЗМАТЛАРИ / ТАБАқАЛАШТИРИЛГАН / РЕСУРС / ПРОФЕССОР-ЎқИТУЧИ / ТАЛАБ ВА ТАКЛИФ / КАРХОНА / МУССААСА / ДАРС / қОБИЛИЯТ

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Алиев Н.К.

Мазкур мақолада бугунги кунда жисмоний тарбия ва спорт соҳасидаги маркетинг замонавий жамият ҳаѐтининг ажралмас бир қисми эканлиги ва уни ўзлаштириш ва амалда қўллаш зарурати бугунги кунда жисмоний тарбия ҳаракатини ташкил этиш ва бошқаришнинг барча даражалари, жисмоний тарбия соҳасида маркетингни ривожлантиришнинг истиқболлари, зарурияти ва самарадорлиги бозор муносабатлари билан боғлиқлиги, замонавий ривожланиш даражаси, жисмоний тарбиянинг жамиятимиз ижтимоий-маданий анъаналари билан боғлиқлиги масалалари баѐн этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMPROVING THE MARKET OF SPORTS SERVICES IN THE FIELD OF PHYSICAL EDUCATION AND SPORTS

The article examines the fact that marketing in the field of physical culture and sports is an integral part of modern society, as well as the need for its development and application at all levels of organization and management of physical culture movement, prospects, the need and effectiveness of marketing in physical education., The level of modern development, the relationship of physical education with the socio-cultural traditions of our society.

Текст научной работы на тему «ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВА СПОРТ СОҲАСИДА СПОРТ ХИЗМАТЛАРИ БОЗОРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

Алиев Н.К.

Узбекистан Давлат Жисмоний тарбия ва спорт университеты уцитувчиси

ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВА СПОРТ СОХДСИДА СПОРТ ХИЗМАТЛАРИ БОЗОРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Аннотация: Мазкур мацолада бугунги кунда жисмоний тарбия ва спорт соуасидаги маркетинг замонавий жамият уаетининг ажралмас бир цисми эканлиги ва уни узлаштириш ва амалда цуллаш зарурати бугунги кунда жисмоний тарбия уаракатини ташкил этиш ва бошцаришнинг барча даражалари, жисмоний тарбия соуасида маркетингни ривожлантиришнинг истицболлари, зарурияти ва самарадорлиги бозор муносабатлари билан боглицлиги, замонавий ривожланиш даражаси, жисмоний тарбиянинг жамиятимиз ижтимоий-маданий анъаналари билан боглицлиги масалалари баен этилган.

Калит сузлар: царор, фармон, жисмоний тарбия, спорт, талабалар, олий таълим муассасалари, маркетинг хизматлари, табацалаштирилган, ресурс, профессор-уцитучи, талаб ва таклиф, кархона, муссааса, дарс, цобилият.

Aliev N.K. teacher

Uzbekistan State University of Physical Education and Sports

IMPROVING THE MARKET OF SPORTS SERVICES IN THE FIELD OF PHYSICAL EDUCATION AND SPORTS

Abstract: The article examines the fact that marketing in the field of physical culture and sports is an integral part of modern society, as well as the need for its development and application at all levels of organization and management of physical culture movement, prospects, the need and effectiveness of marketing in physical education., The level of modern development, the relationship of physical education with the socio-cultural traditions of our society.

Keywords: decision, decree, physical education, sports, students, higher education institutions, marketing services, differentiated, resource, professor, teacher, supply and demand, enterprise, institution, course, ability.

КИРИШ

Узбекистан Республикасидаги ижтимоий-ик;тисодий ислохотлар ва бозор ик;тисодиетига боскдчма-боскич утиш муносабатлари жисмоний тарбия ва спорт сохасидаги таълим ва тарбиянинг янгича ендашувларини

белгилаб берди. Жисмоний тарбия ва спорт сохасига инновацион технологияларни жорий этиш хозирги кунда таълим тизими ривожланишининг харакатлантирувчи йуналишларидан бирига айланиб бормокда. Бунинг натижасида жисмоний тарбия ва спорт сохасидаги таълим тизимини тубдан ислох килиш зарурати пайдо булди.

Шунинг учун маркетинг жамиятдаги юкори узгариш даражаси ва жисмоний тарбия ва спорт сохасидаги таълимнинг паст курсаткичлари уртасидаги талабни ва жисмоний тарбия ва спорт сохасидаги таълим хизматларининг хакикий таъминоти уртасидаги кескинлашган карамакаршиликларни бартараф этишга кодир. [1]

Маркетингни узлаштириш ва амалда куллаш зарурати бугунги кунда жисмоний тарбия харакатини ташкил этиш ва бошкаришнинг барча даражаларида тан олинган. Бирок, жисмоний тарбия сохасида маркетингни ривожлантиришнинг жуда мухимлиги ва унинг истикболларига карамай, ушбу масала бу сохада кайта куриб чикиш ва такомиллаштиришни талаб килади. Жисмоний тарбия ва спорт сохасидаги маркетинг замонавий жамият хаетининг ажралмас бир кисми булиб, унинг зарурияти ва самарадорлиги бозор муносабатларининг замонавий ривожланиш даражаси, жисмоний тарбия харакати хамда жамиятимизнинг мавжуд ижтимоий-маданий анъаналари билан богликдир.

Жисмоний тарбия ва спорт сохасидаги маркетинг стратегиялари талабаларнинг спорт ихтисослигига утиш ва таксимланишини, уларнинг спортни фаол танлашини таъминлаш, жисмоний тарбия воситаларидан мустакил равишда фойдаланиш дарслари, кобилиятлари, куникма ва малакаларини шакллантириш масаллалларига Набиева Н.М, Шаропова Н.Р, Азгальдов Г.Г, Зубарев, В.А, Сучилин, А. А,Верли, Х. П,Волкова, М.М., Звездова А.Блар уз тааадкикотларига тухталиб утишган ва бу жараенни яхшилаш учун уз таклифларини билдиришган.

Маркетинг жисмоний тарбия ва спорт сохасидаги таълим хизматлари бозори тугрисидаги маълумот манбаи сифатида хозирги вактда асосан истеъмолчилар тугрисида аник стратегик тушунча булмаган ва жисмоний тарбия ва спорт сохасидаги таълим бозоридаги янги тамойилларни кузатиб борадиган амалий фан сифатида фаолият юритмокда. Хрзирги кунда хукуматимиз томонидан жисмоний тарбия ва спортни ривожлантириш, ахолини согломлаштириш хамда оммавий спорт турларини кенг таргиб килиш борасида бирканча Фармон ва Кдрорлар ишлаб чикилган. Жумладан Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил, 24 январдаги "Узбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва спортни янада такомиллаштириш чоратадбирлари тугрисида"ги ПФ-5924-сонли Фармони ва бошка куплаб карорлар шулар жумласидандир.

Жисмоний тарбия ва спорт сохасидаги маркетинг технологияларини такомиллаштириш укув хизматлари истеъмолчиларининг максадли гурухлари эхтиежларини аниклаш, уни шакллантириш ва эхтиежларни

кондиришга ердам беради, бу эса уз навбатида университетнинг ракобатбардошлигини таъминлайди.

Ушбу максадга куйидаги шартлар бажарилган такдирда эришиш мумкин:

- табакалаштирилган таълим хизматларини курсатиш оркали истеъмолчини "ютиб олиш";

- минтаканинг таълим мухитини яхшилашга, жамиятнинг таълим эхтиежларини шакллантиришга таъсир курсатиш;

- университет укитувчи-профессорларининг касбий махоратини ошириш, уларнинг иш сифатини яхшилаш учун мотивациясини кучайтириш.

Жисмоний тарбия ва спортни ишлаб чикариш сохаси билан боглик булмаган холатда бошкариш ва унинг доирасида фаолият курсатадиган бозорни такомиллаштириш инсон, ижтимоий гурухлар ва умуман жамият эхтиежларини етарли даражада кондиришни таъминлашга имкон берадиган замонавий усул ва услубларни жорий этишни такозо этади.

Мавжуд ресурслардан окилона фойдаланишни хисобга олган холда хамда жисмоний тарбия ва спорт хизматларига талаб ва таклиф уртасидаги энг макбул мувозанат муаммосини хал килиш. Жисмоний тарбия ва спортга хизмат курсатиш сохасидаги корхоналар, муассасалар ва ташкилотларнинг маркетинг фаолиятини такомиллаштириш куйидаги анъанавий маркетинг саволларига жавоб бериш билан тавсифланиши мумкин:

биринчидан, мавжуд маркетинг концепциясига мувофик, охирги истеъмолчи маркетинг муносабатлари ва харакатларининг марказий сутъекти сифатида тан олинади. Айнан охирги истеъмолчи атрофдаги барча бозор субъектларини бирлаштиради, жисмоний тарбия ва спорт хизматлари, уларни хизмат курсатиш шартлари, педагогик технологиялар ва кадрлар бозор танловини амалга оширади, хизматлар курсатиш ва улар буйича шартномалар тузиш жараенида фаол иштирок этади. Бунинг яна мухим ахамияти шундаки, мижоз узининг асосий позициясига карамай, барча маркетинг субъектлари хакида маълумотга эга булади.

иккинчидан, жисмоний тарбия ва спорт хизматлари маркетингида давлатнинг ердами зарур, чунки бошка хизматлар ва товарлар маркетингидан фаркли уларок, айникса давлатнинг тутган урни каттадир. Бунинг сабаби шундаки, жисмоний тарбия ва спорт сохасида маркетинг салохиятини амалга оширишнинг муваффакияти асосан унга барча даражадаги давлат хокимияти ташкилотлари томонидан ердам бериш буйича амалий чоралар билан белгиланади. [4].

учинчидан, жисмоний тарбия ва спортни молиялаштиришнинг асосий манбалари давлат бюджети маблаглари, жамоат ташкилотлари, турли фондлар, хомийлар бошкалар эканлигида намоен булади. Бундан шундай хулосага келиш мумкинки, бу ерда истеъмолчи ва самарали талаб

манбаи бир-бирига тугри келмайди. Бу маркетингни мухим бир муаммоларидан бири булиб, "ким канча микдорда тулашга тайер" деган саволга жавоб излаш учун жисмоний маданият харакати маркетингига янги сармояларни излашни талаб килади. [5]

туртинчидан, шуни таъкидлаш жоизки, жисмоний тарбия ва спорт хизматларини курсатадиган ва сотадиган корхона ва ташкилотларнинг жисмоний тарбия ва спорт сохасидаги маркетингни такомиллаштириш, куп жихатдан тегишли вазифаларни бажаришга мулжалланган ходимларнинг маркетинг муваффакиятига боклик булган - бозорни урганиш ва хизматни истеъмол килиш жараенида унга хамкорлик килишдан олдин маркетинг стратегиясини ишлаб чикиш.

бешинчидан, укитувчи янги услубий методларни излашга ва такомиллаштиришга, таълим методлари, шакллари, воситаларини назорат килиш ва бахолаш усулларини кенг доирада урганишга ундайдиган, университетнинг таълим тизимидаги дарсларни такомиллаштириш, талабаларга нисбатан индивидуал ендашувни куллаш лозим. [6]

Бу университетларни куп боскичли укитиш тизимига олиб келади, бу эса ижодий рентабеллик даражаси билан интеллектуал ракобатнинг бозор шароитида узини англашга кодир булган янги шаклланишга, мутахассисларини тайерлашга сифатли эътибор беришни назарда тутади, шу билан бирга, талабалар фаоллигини ошириш учун дастур материалини кайта куриб чикишни такозо этади.

Шундай килиб, спорт маркетинги спорт ердамида бозор эхтиежларидан келиб чиккан холда узининг махсулотини фойдаланувчиларга йуналтиришдан иборат. Жисмоний тарбия ва спорт сохасида маркетингни такомиллаштириш оркали биз талабани бевосита жисмоний тарбия ва спорт билан шугулланишга ундаймиз. Маркетингни марказий предмети - бу шахс. Жисмоний тарбия ва спорт хизматларининг ягона охирги истеъмолчиси айнан шу шахсдир.

Университетнинг жисмоний тарбия ва спорт сохасидаги таълим хизматлари маркетингининг максади ва мазмуни талаба шахсининг жисмоний тарбия ва спортини шакллантиришга, еши, индивидуал кизикишлари ва эхтиежларини хисобга олган холда унинг кобилиятларини тарбиялашга каратилган шахсга йуналтирилган технологияларни тазарда тутган холда укитишнинг анъанавий шаклларидан узоклашишга каратилган булиши максадга мувофикдир Шунингдек;

- жисмоний тарбия ва спорт сохасидаги маркетинг стратегиялари талабаларнинг спорт ихтисослигига утиш ва таксимланишини, уларнинг спортни фаол танлашини таъминлайди;

-жисмоний тарбия воситаларидан мустакил равишда фойдаланиш дарслари, кобилиятлари, куникма ва малакаларини шакллантиришга каратилади.

Бирок, жисмоний тарбия ва спорт фаолиятида маркетингни такомиллаштиришнинг ижобий таъсирига карамай, ушбу мавзуни илмий жихатдан ишлаб чикиш холати хозирги вактда уни янада ривожлантириш учун етарли даражада эътибор каратилмаяпти.

Бу махаллий ва хорижий олимларнинг асарларида ишлаб чикилган маркетингнинг умумий назарияси иктисодий ривожланган мамлакатларнинг саноат ишлаб чикариш тажрибаси асосида яратилганлиги ва жисмоний тарбия ва спорт сохасидаги хизмат курсатиш сохаси шароитларига мослаштирилмаганлиги билан боглик.

Адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил, 24 январдаги "Узбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва спортни янада такомиллаштириш чоратадбирлари тугрисида"ги ПФ-5924-сонли Фармони.

2. Набиева Н.М. Хизмат курсатиш корхоналарини ривожлантиришда маркетингнинг роли ва урни. "Сервис" Илмий-амалий журнали, 2020. - №

2. 127-131 б

3. Жахонгиров Бурхон Буронович. Узбекистоннинг осие мамлакатлари билан илмийтехникавий алокалари Academic research in educational contents. 2021.Volume2, Issue 5, 1010-1020.

4. Шаропова Н.Р. "Таълим хизматлари бозорини ривожлантиришнинг назарий асослари. // Иктисодиет ва таълим" илмий журнали, № 4,-сон, 2018. - 19-24 б.

5. Жахонгиров Бурхон Буронович. Узбекистоннинг Япония билан илмий -техникавий алокалари. Academic Research in Educational Sciences, 2021. 2 (Special Issue 1), 312-318.

6. Азгальдов, Г.Г. Что нужно для успешной работы / Г. Г. Азгальдов /1 Вестник высшей школы. - 1992. - № 1. - С. 3-13.

7. Зубарев, В.А., Сучилин, А. А. Менеджмент и маркетинг в сфере физической культуры и спорта: Учебное пособие. В. А. Зубарев, А. А. Сучилин. - М., 1998. - 162 с.

8. Верли, Х. П. Маркетинг как стратегический фактор успеха / Х.П. Верли // Проблемы теории и практики управления. - 1992. - № 6. - С. 54-60.

9. Волкова, М.М., Звездова А.Б. Маркетинговые исследования в области образовательных услуг. / М. М. Волкова, А.Б. Звездова. /1 Маркетинг в России и за рубежом. / М., 1999. - ЛЬ 6. С. 15-19.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.