Научная статья на тему 'ЖИСМОНИЙ ТAРБИЯ ДAРСЛAРИДA 5-6 СИНФ ЎҚУВЧИЛAРИНИНГ ЧИДAМЛИЛИК ҚОБИЛИЯТИНИ РИВОЖЛAНТИРИШ'

ЖИСМОНИЙ ТAРБИЯ ДAРСЛAРИДA 5-6 СИНФ ЎҚУВЧИЛAРИНИНГ ЧИДAМЛИЛИК ҚОБИЛИЯТИНИ РИВОЖЛAНТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
91
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
5-6 СИНФ ЎқУВЧИЛАРИ / ЧИДАМЛИЛИК қОБИЛИЯТИ / ЖИСМОНИЙ РИВОЖЛАНИШ / ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИК / ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Хасанов Д.Х.

Мазкур мақолада 5-6 синф ўқувчиларининг жисмоний тарбия жараёнини самарали ташкил қилиш, ўқувчиларни нисбатан жисмоний ривожланиши ҳамда жисмоний тайёргарлигини ривожлантириш даражаларини такомиллаштириш, чидамлилик қобилиятини енгил атлетика машқлари орқали ривожлантириш ва амалиётга тадбиқ қилинган.В данной статье рассмотрена эффективная организация процесса физического воспитания учащихся 5-6 классов, повышение уровня физического развития и физической подготовленности учащихся, развитие выносливости с помощью легкоатлетических упражнений и их выполнение.In this article, the effective organization of the physical education process of 5-6 grades, the improvement of the levels of physical development and physical fitness of the puples, the development of endurance through athletics exercises and its implementation.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЖИСМОНИЙ ТAРБИЯ ДAРСЛAРИДA 5-6 СИНФ ЎҚУВЧИЛAРИНИНГ ЧИДAМЛИЛИК ҚОБИЛИЯТИНИ РИВОЖЛAНТИРИШ»

Детско - юношеский спорт

Муаллиф билан ботаниш учун:

dxasanov65@gmail.com

Укитувчи Д.Х. ХАСАНОВ1

'Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчик шахри, Узбекистон

жисмоний тарбия дарсларида 56 синф укувчиларининг чидамлилик ;обилиятини ривожлантириш

Аннотация

Annotation

В данной статье рассмотрена эффективная организация процесса физического воспитания учащихся 5-6 классов, повышение уровня физического развития и физической подготовленности учащихся, развитие выносливости с помощью легкоатлетических упражнений и их выполнение.

Ключевые слова: Учащиеся 5-6 классов, выносливость, физическое развитие, физическая подготовка, физическое воспитание.

Мазкур маколада 5-6 синф укувчиларининг жисмоний тарбия жараёнини самарали ташкил килиш, укувчиларни нисбатан жисмоний ривожланиши ^амда жисмоний тайёр-гарлигини ривожлантириш даражаларини такомиллаштириш, чидамлилик кобилиятини енгил атлетика машклари оркали ривожлантириш ва амалиётга тадбик килинган.

Калит сузлар: 5-6 синф уцувчилари, чидамлилик цобилияти, жисмоний ривожланиш, жисмоний тайёргарлик, жисмоний тарбия.

In this article, the effective organization of the physical education process of 5-6 grades, the improvement of the levels of physical development and physical fitness of the puples, the development of endurance through athletics exercises and its implementation.

Key words: Puples in 5-6 grades, endurance ability, physical development, physical fitness, physical education.

Долзарблиги. Чидамлилик кобилияти - бу сунг-ги йилларда шифокор, укитувчи, мутахассислар ва жамоатчиликни жиддий ташвишга солган мактаб укув-чиларининг соглиги мехнат фаолияти ва функционал имкониятларини акс эттирувчи хар томонлама жисмоний тайёргарлик тузилишининг асосларидан биридир [1,2].

Муаммонинг аник курсаткичи болалар ва усмирлар-нинг соглиги узларидан аввалги йиллардаги тенгдошла-рига нисбатан сезиларли даражада ёмонлашганини кур-сатди [3,4,5]. Шу билан бирга, барча турдаги касалликлар тезлигининг энг сезиларли усиши бошлангич мактаб таълими ёш даврларида содир булади. Шунингдек, худди шундай куриниш асосий жисмоний сифатлар динамика-сида, авваламбор, ушбу хусусиятлар уртасидаги маълум богликликлар хакида гапиришга имкон берувчи югу-ришдаги чидамлилик кобилияти хам кузатилади [6,7,8,9].

Тадкикот максади. 5-6 синф укувчиларининг жисмоний тарбия дарсларида чидамлилик кобилиятини ривожлантиришда тизимли ёндашувни куллаш.

Тадкикот вазифалари:

■ 11-12 ёшдаги укувчиларда хар томонлама жисмоний тайёргарлик таркибини намоён килиш;

■ 5-6 синф укувчиларининг жисмоний тарбия дар-сларида тизимли тамойилни хисобга олган холда чидам-лилик кобилиятини ривожлантириш услубини ишлаб чикиш ва самарадорлигини аниклаш.

Тадкикотнинг ташкил этилиши. Тадкикот икки боскичда утказилди: биринчи боскич - 2020-2021; ик-кинчи боскич - 2021-2022.

Биринчи боскичда (2020-2021) тадкикот йуналиши, тадкикот мавзусининг асосий тушунчаларининг умумий хусусиятлари, муаммо ва гипотеза, тадкикот объекти ва предмети, тадкикотнинг максади ва вазифалари аниклан-ди хамда вазифаларга мос тадкикот усуллари танланди.

2020-2021 ва 2021-2022 йиллардаги тадкикотларнинг биринчи боскичи - эмпирик маълумотлар туплаш боски-

чида гипотеза эмпирик тадкикот усулларини куллаш оркали тасдикланди.

Уз навбатида, ушбу биринчи боскич: дастлабки тадкикот боскичи, унинг давомида педагогик тажрибани умумлаштириш, дастлабки синов, замонавий мактаб укувчиларида чидамлилик кобилиятининг ривожланиш даражаси аникланди хамда тадкикот натижалари туплан-ган ва кайта ишланган боскичдир.

3.09.20-3.10.20 кунлари биринчи кичик боскичда 5-синф укувчиларида жисмоний ривожланиш, функционал ва жисмоний тайёргарлигини бахолаш имконини берувчи тест топшириги буйича синовдан утказилди.

3.10.2020-2021 биринчи боскич буйича асосий педагогик тажриба утказилди. Уни амалга ошириш учун мактаб укувчиларининг дастлабки курсаткичлари билан бир хил булган иккита тажриба гурухи тузилди. Асосий тажриба иштирокчиларининг умумий сони 60 нафар укувчини ташкил этади.

Тажриба гурухида чидамлилик кобилиятини ривожлантириш учун "аста-секин усиб борувчи тезлик билан моккисимон югуриш" тест машкидан, 1500 м га югуриш ва 5-7 дакика давомида узлуксиз югуришдан фойдаланилди.

5-6 синф укувчиларининг жисмоний тарбия дарсла-рида чидамлилик кобилиятини тартибли ривожланти-риш, чидамлилик кобилиятининг керакли даражасини таъминлаш тизимлилик тамойилидан фойдаланиб хал этилади.

11-12 ёшдаги мактаб укувчиларининг хар томонлама жисмоний тайёргарликнинг омили тузилиши 5-6 синф укувчиларида етакчи бугин маълум даражада чидам-лилик кобилиятининг акс этувчи функционал фаолият омили эканлигини курсатади.

5-6 синф укувчиларининг жисмоний тарбия дарсла-рида чидамлилик кобилиятини ривожлантириш воситаси сифатида боскичма-боскич усиб борувчи тезлик билан

см

СЧ1

о

сч

ю

га та t

0

Q.

Ф

1

С

га

Детско - юношеский спорт

см см о см

ю

го га

0

ю

1

моккисимон югуришдан фойдаланиш тегишли тест-ларда натижаларни яхшилашга ёрдам беради (1500 м га югуриш, 6-дакикалик югуриш, "Боскичма-боскич усиб борувчи тезлик билан моккисимон югуриш").

Мактаб укувчиларида чидамлилик кобилиятининг ривожланиш даражасини назорат методикаси "Боскичли усиб борувчи тезлик билан моккисимон югуриш" машки-га асосланиб, "1500 м га югуриш" назорат тестида йил давомида тест ва унга асосланган натижаларни башорат килиш имкониятини беради. Тадкикот натижалари си-новдан утказилди ва амалиётга татбик этилди. Назорат гурухида хеч кандай янгилик кутилмади.

Асосий педагогик тажрибанинг давомийлиги бир йил.

Педагогик тажрибанинг ташкил этилиши, назорат ва тажриба гурухларидаги фаолиятининг характери ушбу тадкикотнинг жадвалида берилган.

2021-2022 йил иккинчи боскичида - тадкикотни руйхатдан утказиш, олинган маълумотларни тизим-лаштириш, эмпирик маълумотларнинг тупланган курсат-кичларини тахлил килиш, уларни математик-статистик усуллар билан кайта ишлаш, тадкикотни ёзиш ва руйхат-дан утказиш боскичи амалга оширилди.

Тадкикот натижалари ва уларнинг мухокамаси. Мактаб укувчиларини жисмоний ривожланишини билиб боришда буй узунлиги, тана вазни, кукрак кафасининг кенглиги улчанди. 11 ёшли мактаб укувчиларининг буй узунлиги тажрибадан олдин угил болаларда 138±5,2 см ва киз болаларда 142±6,3 см булган булса, тадкикотдан сунг угил болаларда 153±4,2 см ва киз болаларда 155±4,8 см натижани курсатди. 12 ёшли мактаб укувчиларининг буй узунлиги тажрибадан олдин угил болаларда 139±4,6 см ва киз болаларда 143±5,0 см булган булса, тадкикотдан сунг угил болаларда 152±3,8 см ва киз болаларда 156±5,2 см натижани курсатди. 13 ёшли мактаб укувчиларининг буй узунлиги тажрибадан олдин угил болаларда 137±7,6 см ва киз болаларда 142±6,8 см булган булса, тадкикот-дан сунг угил болаларда 149±3,1 см ва киз болаларда 154±4,4 см натижани курсатди. Кейинги тест тана вазни булиб бунда 11 ёшли мактаб укувчиларининг огирлиги тажрибадан олдин угил болаларда 43,5±4,1 кг ва киз болаларда 44,8±3,7 кг булган булса, тадкикотдан сунг угил болаларда 46,9±3,2 кг ва киз болаларда 48,51±4,1 кг натижани курсатди. 12 ёшли мактаб укувчиларининг огирлиги тажрибадан олдин угил болаларда 42,7±3,8 кг ва киз болаларда 45,9±4,2 кг булган булса, тадкикотдан сунг угил болаларда 46,1±3,4 кг ва киз болаларда 49,3±4,6 кг натижани курсатди. 13 ёшли мактаб укувчиларининг огирлиги тажрибадан олдин угил болаларда 41,9±4,4 кг ва киз болаларда 45,0±3,9 кг булган булса, тадкикотдан сунг угил болаларда 45,5±3,1 кг ва киз болаларда 49,1±4,5 кг натижани курсатди.

1-жадвал

5-6 синф укувчиларда жисмоний ривожланишнинг курсаткичлари тахлили (тажрибадан олдин)

№ Ёши 11 ёш 12 ёш 13 ёш

Тестлар х±а х±а х±о

Угил болалар

1. Буйи (см) 138±5,2 139±4,6 137±7,6

2. Огирлиги (кг) 43,5±4,1 42,7±3,8 41,9±4,4

3. Кукрак кафасининг кенглиги тинч холатда (см) 70,3±1,6 71,1±1,4 70,0±1,3

Ьиз болалар

1. Буйи (см) 142±6,3 143±5,0 142±6,8

2. Огирлиги (кг) 44,8±3,7 45,9±4,2 45,0±3,9

3. Кукрак кафасининг кенглиги тинч холатда (см) 67,6±1,7 68,4±1,4 68,2±0,8

5-6 синф укувчиларини жисмоний ривожланишини аниклашда кейинги тест сифатида кукрак кафасини кенглигини улчанди. Унга кура натижалар куйидагича 11 ёшли мактаб укувчиларининг кукрак кафасини кенглиги тажрибадан олдин угил болаларда 70,3±1,6 см ва киз болаларда 67,6±1,7 см булган булса, тадкикотдан сунг угил болаларда 76,9±1,3 см ва киз болаларда 75,9±2,5 см натижани курсатди. 12 ёшли мактаб укувчиларининг кукрак кафасини кенглиги тажрибадан олдин угил болаларда 71,1±1,4 см ва киз болаларда 68,4±1,4 см булган булса, тадкикотдан сунг угил болаларда 76,0±1,5 см ва киз болаларда 76,1±1,8 см натижани курсатди. 13 ёшли мактаб укувчиларининг кукрак кафасини кенглиги тажрибадан олдин угил болаларда 70,0±1,3 см ва киз болаларда 68,2±0,8 см булган булса, тадкикотдан сунг угил болаларда 75,4±1,8 см ва киз болаларда 75,5±1,9 см натижани курсатди.

2-жадвал

5-6 синф укувчиларда жисмоний ривожланишнинг курсаткичлари тахлили (тажрибадан кейин)

№ Ёши 11 ёш 12 ёш 13 ёш

Тестлар х±о х±о х±о

Угил болалар

1. Буйи (см) 153±4,2 152±3,8 149±3,1

2. Огирлиги (кг) 46,9±3,2 46,1±3,4 45,5±3,1

3. Кукрак кафасининг кенглиги тинч холатда (см) 76,9±1,3 76,0±1,5 75,4±1,8

Ьиз болалар

1. Буйи (см) 155±4,8 156±5,2 154±4,4

2. Огирлиги (кг) 48,51±4,1 49,3±4,6 49,1±4,5

3. Кукрак кафасининг кенглиги тинч холатда (см) 75,9±2,5 76,1±1,8 75,5±1,9

Жисмоний ривожланишдан олинган натижалар шуни курсатдики 5-6 синф укувчиларининг буй узунлиги, тана вазни, кукрак кафасининг айланаси сезиларли даражада ижобий томонга узгарган.

Утказилган тадкикот натижалари шуни курсатдики, режа буйича 11 ёшли угил болаларда тадкикотда утказиладиган машгулотлардан аввал 30 метрга югуриш натижаси 5,7±0,33 сонияни, киз болаларда 5,9±0,21 сонияни ташкил этган булса, ушбу машгулот-лар якунига келиб бу курсаткичлар мувофик равишда 5,2±0,21 сонияни ва 5,3±0,32 сониягача усганлиги аникланди. 12 ёшли угил болаларда тадкикотда утказиладиган машгулотлардан аввал 30 метрга югуриш натижаси 5,8±0,44 сонияни, киз болаларда 5,8±0,27 сонияни ташкил этган булса, ушбу машгулотлар якунига келиб бу курсаткичлар мувофик равишда 5,3±0,34 сонияни ва 5,2±0,15 сониягача усганлиги аникланди. 13 ёшли угил болаларда тадкикотда утказиладиган машгулотлардан аввал 30 метрга югуриш натижаси 5,8±0,51 сонияни, киз болаларда 5,9±0,3 сонияни ташкил этган булса, ушбу машгулотлар якунига келиб

80

www.fansports.uz

№5-2022

Детско - юношеский спорт

бу курсаткичлар мувофик равишда 5,3±0,43 сонияни ва 5,2±0,15 сониягача усганлиги аникланди.

3-жадвал

11-13 ёшли тажриба гурух уцувчиларнинг жисмоний тайёргарлиги буйича курсатган дастлабки натижалари (п=У-40, К-20)

№ Ёши 11 ёш 12 ёш 13 ёш

Тестлар x±o x±o x±o

Угил болалар

1. 30 метр (сония) 5,7±0,33 5,8±0,44 5,8±0,51

2. Моксимон югуриш 3х10 м (с) 9,1±0,26 9,0±0,28 9,1±0,25

3. Турган холда узунликка сакраш, см 165,8±12,2 168,4±15,1 166,3±20,4

4. б-дакика югуриш, м 1026,5±43,7 1050,2±33, 8 1031,1±38,7

5. Утирган жойдан олдинга егилиш, см 5,5±2,1 6,1±3,5 5,2±3,8

Киз болалар

1. 30 метр (сония) 5,9±0,21 5,8±0,27 5,9±0,3

2. Моксимон югуриш 3х10 м (с) 9,5±0,25 9,6±0,3 9,7±0,2

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

3. Турган холда узунликка сакраш, см 155,2±8,7 157,3±9,3 153,1±7,1

4. б-дакика югуриш, м 896,7±56,5 890,2±58,3 891,9±54,2

5. Утирган жойдан олдинга егилиш, см 10,5±3,7 9,8±3,5 10,3±4,0

Моксимон югуриш 3х10 м (с)га натижаларига мувофик равишда 11 ёшли угил болаларда тадкикотда утказиладиган машгулотлардан аввал югуриш натижа-си 9,1±0,26 сонияни, киз болаларда 9,5±0,25 сонияни ташкил этган булса, ушбу машгулотлар якунига келиб бу курсаткичлар мувофик равишда 8,5±0,31 сонияни ва 9,0±0,33 сониягача усганлиги аникланди. 12 ёшли угил болаларда тадкикотда утказиладиган машгулотлардан аввал югуриш натижаси 9,0±0,28 сонияни, киз болаларда 9,6±0,3 сонияни ташкил этган булса, ушбу машгулотлар якунига келиб бу курсаткичлар мувофик равишда 8,7±0,29 сонияни ва 9,1±0,4 сониягача усганлиги аникланди. 13 ёшли угил болаларда тадкикотда утказиладиган машгулотлардан аввал югуриш натижаси 9,1±0,25 сонияни, киз болаларда 9,7±0,2 сонияни ташкил этган булса, ушбу машгулотлар якунига келиб бу курсаткичлар мувофик равишда 8,6±0,33 сонияни ва 9,3±0,35 сониягача усганлиги аникланди.

Утирган холатда гавда-бошни тизза томон эгиш бурчаги 11 ёшли угил болаларда ва киз болаларда 5,5±2,1 см. дан 5,8±3,3 см. гача ва 10,5±3,7 см. дан 13,6±4,4 см. гача узайган.

Кайд этилган курсаткичлар динамикасидан кури-ниб турибдики, тадкикотда иштирок этган икки гу-рухда хам урганилаётган жисмоний имкониятларини бахолашда фойдаланилган тестлар шуни курсатадики тажрибанинг якунига келиб ижобий томонга узгарган.

4-жадвал

11-13 ёшли тажриба гурух уцувчиларнинг жисмоний тайёргарлиги буйича курсатган якуний натижалари (п=У-40, К-20)

№ Ёши 11 ёш 12 ёш 13 ёш

Тестлар x±o x±o x±o

Угил болалар

1. 30 метр (сония) 5,2±0,21 5,3±0,34 5,3±0,43

2. Моксимон югуриш 3х10 м (с) 8,5±0,31 8,7±0,29 8,6±0,33

3. Турган холда узунликка сакраш, см 181,1±10,4 180,7±9,5 178,2±8,3

4. б-дакика югуриш, м 1361,6±21, 9 1230,9±36, 7 1163,6±37, 8

5. Утирган жойдан олдинга егилиш, см 5,8±3,3 6,5±4,1 5,7±4,5

Киз болалар

1. 30 метр (сония) 5,3±0,32 5,5±0,18 5,2±0,15

2. Моксимон югуриш 3х10 м (с) 9,0±0,33 9,1±0,4 9,3±0,35

3. Турган холда узунликка сакраш, см 166,4±6,9 169,1±8,5 169,1±8,5

4. б-дакика югуриш, м 1163,9±44,8 1057,9±36,7 987,5±30,4

5. Утирган жойдан олдинга егилиш, см 13,6±4,4 12,9±4,1 12,9±3,9

ки, режа буйича 11 ёшли угил болаларда тадкикотда утказиладиган машгулотлардан аввал 6 дакика югуриш натижаси 1026,5±43,7 метрни, киз болаларда 896,7±56,5 метрни ташкил этган булса, ушбу машгулотлар якунига келиб бу курсаткичлар мувофик равишда 1361,6±21,9 метрни ва 1163,9±44,8 метргача усганлиги аникланди. 12 ёшли угил болаларда тадкикотда утказиладиган машгулотлардан аввал 6 дакика югуриш натижаси 1050,2±33,8 метрни, киз болаларда 890,2±58,3 метрни ташкил этган булса, ушбу машгулотлар якунига келиб бу курсаткичлар мувофик равишда 1230,9±36,7 метрни ва 1057,9±36,7 метргача усганлиги аникланди. 13 ёшли угил болаларда тадкикотда утказиладиган машгулотлардан аввал 6 дакика югуриш натижаси 1031,1±38,7 метрни, киз болаларда 891,9±54,2 метрни ташкил этган булса, ушбу машгулотлар якунига келиб бу курсаткичлар мувофик равишда 1163,6±37,8 метрни ва 987,5±30,4 метргача усганлиги аникланди.

Тажриба натижасини назорат килишда жисмоний тайёргарлиги билиш учун фойдаланилган 30 метрга югуриш, турган жойдан узунликка сакраш, 6-дакика давомида югуриш ва бошка тестлардан шу нарса маълум булдики, мактаб укувчиларининг жисмоний тайёргарли-ги сезиларли даражада ошди.

Хулоса. Илмий-методик адабиётлар тахлили шуни курсатадики, жисмоний тарбия дарслари жараёнида чи-дамлиликнинг хозирги ривожланиши мактабда епизодик булиб, бу асосан мактаб укувчиларининг чидамлилик тестларида курсаткичларининг сезиларли даражада пасайишини курсатади. Дастурда назарда тутилган чи-дамлилик меъёрларининг бажарилиши хозирги вактда мактаб укувчиларининг жисмоний тарбия тизимида чидамлиликни тартибли ривожлантиришга етарлича эътибор берилмаяпти. Шунинг учун, буни бартараф ки-лишда етарли чидамлилик даражасига муваффакиятли олиб борадиган омилни топиш мухимдир.

Утказилган тадкикотда долзарб деб хисобланган жисмоний тарбия дарсларида 5-6синф укувчиларининг чидамлилик кобилиятини ривожлантиришга тизимли ёндашувни куллаш оркали тадкикот максадига ери-шилди ва топширилган вазифалар муваффакиятли хал килинди. Хусусан, 11-12 ёшдаги укувчиларнинг жисмоний ривожланишини хамда чидамлилик кобили-ятини ривожлантиришда исботланган самарали узлуксиз погонали югуриш усулини жисмоний тарбия дарсларида куллаш ёрдамида тезликни оширишга еришилди. Ривожланиш даражасини кенг камровли назорат килиш усулини таклиф килди. Мактаб укувчиларининг чидам-лилиги универсал тест "ортиб бораётган тезлик билан югуриш" натижалари асосида башорат килиш мумкин. Тадкикот натижаларига кура, таклиф килинган гипотеза:

см см о см

ю

го та t

0 Q. W

1

с го

укувчиларда чидамлиликни ривожлантиришга тизимли ёндашувни куллаш оркали самарадорликни оширишга хизмат килади. 11-12 ёшдаги укувчиларда чидамлилик тестларидан фойдаланиш оркали натижаларни яхшилаш имконини беради.

Чидамлиликни узлуксиз ривожлантиришнинг ишлаб чикилган усули жисмоний тарбия дарслари утишга сифатли тайёргарлик куриш кераклигини курсатди. Чи-дамлилик кобилиятини ривожлантиришда "аста-секин ортиб бораётган тезлик билан югуриш" машклардан фойдаланишни тавсия килиш мумкин. Машгулотни олиб бориш хафтасига 4 мартадан амалга оширилади. Мактаб чораклари буйича биринчи чорак 9 хафта давомида 36 та машгулот утилади. Иккинчи чорак 7 хафта давомида 28 та машгулот утилади. Учинчи чорак 10 хафта давомида 40 та машгулот утилади. Туртинчи чорак 8 хафта давомида 32 та машгулот утилади.

Педагогик тажриба юкори самарадорликни курсатди мактаб 5-6 синф укувчиларининг чидамлилигини риво-жлантириш учун "Боскичма-боскич ортиб бораётган тезлик билан югуриш", "1500 м югуриш", "6-дакикалик югуриш" машкларидан фойдаланган холда машгулотлар ташкил етилди. Статистик жихатдан мухиим умумий нати-жалар биз ишлаб чиккан услуб експериментал гурухига кулланилганда чидамкорлик кобилияти ривожланганли-гини натижалар курсатди.

Детско - юношеский спорт

Адабиётлар:

1. Ажицкий К.Ю. О взаимосвязи величины анаэробного порога и максимального потребления кислорода [Текст] Ажицкий К.Ю. Науч-носпортивный вестник. 1990. -№ 2.-С. 34-36.

2. Бальсевич В. К. Онтокинезиология человека [Текст] В. К. Бальсе-вич. - М.: Теория и практика физической культуры, 2000. -275 с.

3. Аулик И.В. Порог анаэробного обмена и его роль при тренировке выносливости [Текст] Аулик И.В., Рубана И.Э. Научно-спортивный вестник. - 1990. - №5. -С. 15-19.

4. Аулик И.В. Определение физической работоспособности в клинике и спорте [Текст] Аулик И.В. - М.: Медицина, 1990. -192 с.

5. Баевский P.M. Оценка адаптивных возможностей и риск развития заболеваний [Текст] Баевский P.M., Берсенева А.П. - М.: Медицина, 1997. - 236 с.

6. Бальсевич В.К. Очерки по возрастной кинезиологии человека [Текст] Бальсевич В.К. - М.: Советский спорт, 2009. -219 с.

7. Umarov D. H. TECHNIQUE OF DEVELOPMENT OF SPECIAL ENDURANCE //European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol. - 2018. - Т. 6. - №. 5.

8. Rakhmatova D. Dynamics of endurance indicators in young middle-distance runners //Eurasian Journal of Sport Science. - 2021. - Т. 1. - №.

1. - С. 44-47.

9. DEVELOPMENT OF PHYSICAL QUALITIES OF PRESCHOOL CHILDREN L Kholmurodov Mental Enlightenment Scientific-Methodological Journal 2021 (02), 197-206.

10. Эгамов Д. Совершенствование методов популяризации массового спорта среди молодёжи //Общество и инновации. - 2021. - Т.

2. - №. 9/S. - С. 28-32.

11. Khanturaev N., Ochilova B. Organizational and legal basis of preparing athletes for international competitions //Научно-просветительский журнал» Наставник». - 2020.

12. Khasanov D. EFFICIENCY OF USING NATIONAL MOVEMENT AND ACTION GAMES AT PRIMARY SCHOOL //Mental Enlightenment Scientific-Methodological Journal. - 2022. - Т. 2022. - №. 1. - С. 185-193.

Мустакил изланувчи А.А. ПРИМБЕТОВ1

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети Нукус филиали Нукус шахри, Крракалпогистон Республикаси

1214 ёшли эркин курашчи цизларнинг

Муаллиф билан бшланиш учун: мус об абса оади тайёргараигини

azamat.1383@mail.ru ' ' '

ривожлантириш услубияти

Аннотация

Annotation

В статье проанализирован тренировочный процесс борцов вольного стиля 12-14 лет на начальном этапе подготовки, и по результатам анализа выделена методика определения их физических и функциональных возможностей.

Ключевые слова: юных борцов, физическая подготовленность, функциональная способность, физические качества, общая и специальная физическая подготовка.

Маколада 12-14 ёшли эркин курашчи кизларнинг бошлангич тайёргарлик боскичидаги машгулот жараёни та^лил килиниб, та^лил натижалари асосида уларнинг жисмоний ва функционал имкониятларини аниклаш услубияти ёритилган.

Калит сузлар: ёш эркин курашчи цизларнинг,жисмоний имконият, функционал имконият, жисмоний сифатлар, умумий ва махсус жисмоний тайёргарлик.

The article analyzes the training process of freestyle wrestlers aged 12-14 at the initial stage of training, and based on the results of the analysis, a methodology for determining their physical and functional capabilities is identified.

Key words: youth wrestlers, physical training, functional ability, physical qualities, general and special physical training.

CM CM О CM Ю

CO

та t

0 d w

1

с CO

Тадкикотнинг долзарблиги. Республикамизда барча спорт турларининг ривожи учун кенг имконият ва ша-роитлар яратилиб, усиб келаётган ёш авлодни жисмонан соглом ва аклан етук килиб тарбиялаш давлат сиёсати даражасига кутарилган. Хусусан, Узбекистан Респу-бликасида жисмоний тарбия ва спортни 2025 йилгача ривожлантириш Концепциясида "таълим муассасала-рида жисмоний тарбиянинг инновацион усулларини такомиллаштириш ва куллаш оркали болалар ва усмир-ларни жисмоний тарбия хамда оммавий спорт билан

мунтазам шугулланишга жалб этиш хамда илгор халкаро тажрибани хисобга олган холда спортчилар тайёрлаш методологиясини такомиллаштириш, спорт турлари буйича терма жамоалар таркибини сифатли тулдириш учун спорт захирасини шакллантириш" [1] зарурияти белгилаб берилган. Ушбу вазифаларнинг ижросини таъминлашда ёш эркин курашчи кизлар жисмоний ва функционал имкониятларини аниклаш хамда шундан келиб чикиб машгулот жараёнларини такомиллаштириб бориш мухим ишлардан бири деб хисоблаймиз.

82

www.fansports.uz

№5-2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.