Научная статья на тему 'ЖИНОЯТЛАРНИ ОЛДИНИ ОЛИШДА ҲУҚУҚИЙ ТАРҒИБОТНИНГ ЎРНИ'

ЖИНОЯТЛАРНИ ОЛДИНИ ОЛИШДА ҲУҚУҚИЙ ТАРҒИБОТНИНГ ЎРНИ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук
Ключевые слова
Жиноятларни олдини олиш / ҳуқуқий тарғибот / ёшлар / мулоқот / ОАВ / ижтимоий тармоқлар / флаер / викторина / заковат / ойлик тадбирлар. / Crime prevention / legal propaganda / youth / dialogue / media / social networks / flyer / quiz / zakovat / monthly events.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Атоев Алишер Азамат Ўғли

Мазкур мақолада жиноятларнинг олдини олишда “ҳуқуқий тарғибот”нинг ўрни, усуллари, ўзига хос хусусиятлари ҳамда бу борада эътибор бериш лозим бўлган жиҳатлар ҳақида тавсиялар бериб ўтилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE ROLE OF LEGAL PROPAGANDA IN THE PREVENTION OF CRIMES

This article gives recommendations on the prevention of crimes, including the role, methods and features of "legal propaganda".

Текст научной работы на тему «ЖИНОЯТЛАРНИ ОЛДИНИ ОЛИШДА ҲУҚУҚИЙ ТАРҒИБОТНИНГ ЎРНИ»

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

Щ /

As«.A» ï

Уг\гл

г 'lijt с i f t.

Iff f %g

law, finance and

jgpued sciences

THE ROLE OF LEGAL PROPAGANDA IN THE PREVENTION

OF CRIMES

Atoyev Alisher Azamat o'g'li

Teacher of the Department of operational-search activities of the Academy of the Ministry of internal affairs of the Republic of Uzbekistan E-mail: atoyevalisher56@gmail.com https://doi.org/10.5281/zenodo.10977080

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Received: 08th April 2024 Accepted: 15th April 2024 Online: 16th April 2024

KEYWORDS Crime prevention, legal propaganda, youth, dialogue, media, social networks, flyer, quiz, zakovat, monthly events.

This article gives recommendations on the prevention of crimes, including the role, methods and features of "legal propaganda".

РОЛЬ правовой защиты в предупреждении преступлении

Атоев Алишер Азамат угли

Преподаватель кафедры оперативно-розыскной деятельности Академии МВД

Республики Узбекистан E-mail: atoyevalisher56@gmail.com https://doi.org/10.5281/zenodo.10977080

ARTICLE INFO

Received: 08th April 2024 Accepted: 15th April 2024 Online: 16th April 2024 KEYWORDS

Предупреждение преступлений, пропаганда, диалог, СМИ, сети, флаер, заковат, мероприятия,

правовая молодежь, социальные викторина, ежемесячные

ABSTRACT

В этой статье даются рекомендации по предупреждению преступлений, в том числе о роли, способах и особенностях «правового пропаганды».

ЖИНОЯТЛАРНИ ОЛДИНИ ОЛИШДА Х,У^УКИИ ТАРГИБОТНИНГ УРНИ

Атоев Алишер Азамат ^ли

Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги Академияси Тезкор-цидирув фаолияти кафедраси уцитувчиси E-mail: atoyevalisher56@gmail.com https://doi.org/ 10.5281/zenodo.10977080 ARTICLE INFO ABSTRACT

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

Received: 08th April 2024 Accepted: 15th April 2024 Online: 16th April 2024 KEYWORDS

Жиноятларни олдини олиш, хуцуций таргибот, ёшлар, мулоцот, ОАВ, ижтимоий тармоцлар, флаер,

викторина, заковат, ойлик тадбирлар.

Жамиятда хукукий онг ва хукукий маданиятни юксалтирио оориш конун устуворлигини таъминлаш ва конунийликни мустахкамлашнинг энг мухим шартларидан Оири хисоОланади.1

Шу саОаОли хам жиноятларнинг олдини олиш хозирги кунда хам долзарО вазифалардан Оири сифатида колмокда. Жамиятдаги инсонларнинг, авваламОор, ёшларнинг хукукий тарОиясига салОий таъсир курсатувчи омилларга нисОатан уларда хукукий иммунитет Оулмас экан, жамиятда жиноят содир этиш кундалик ижтимоий муносаОатлар даражасига кадар шаклланади.

УзОекистон РеспуОликаси Президентининг 09.01.2019 йилдаги "Жамиятда хукукий онг ва хукукий маданиятни юксалтириш тизимини туОдан такомиллаштириш тугрисида"ги ПФ-5618-сон Фармонида2 ёшларнинг хукукий тарОиясига салОий таъсир курсатувчи омилларга нисОатан хукукий иммунитетни шакллантириш, хар Оир шахсда конунларга ва одоО-ахлок коидаларига хурмат, миллий кадриятларга садокат, хукукОузарликларга нисОатан муросасизлик хиссини уйготиш ишига комплекс тарзда ёндашилмаётганлиги курсатиО утилган.

УзОекистон РеспуОликасининг 2012 йил 25 декаОрдаги "Тезкор-кидирув фаолияти тугрисида"ги К^онуни 4-моддасида "жиноятларнинг олдини олиш" тезкор-кидирув фаолиятининг асосий вазифаси сифатида Оелгиланган.

Айнан жамиятда жиноятларни олдини олишда энг самарали усул ва восита сифатида "хукукий тарFибот" алохида урин эгаллаО, жамиятда узининг ижоОий самарасини ОериО келмокда.

Жумладан, УзОекистон РеспуОликаси Президентининг 09.01.2019 йилдаги "Жамиятда хукукий онг ва хукукий маданиятни юксалтириш тизимини туОдан такомиллаштириш тугрисида"ги ПФ-5618-сон Фармонида жамиятда хукукий онг ва хукукий маданиятни юксалтиришда давлат хокимияти ва Оошкаруви органлари, шу жумладан, хукукни мухофаза килувчи органлар хамда фукаролик жамияти

Мазкур мацолада жиноятларнинг олдини олишда "хуцуций таргибот"нинг урни, усуллари, узига хос хусусиятлари хамда бу борада эътибор бериш лозим булган жихатлар хацида тавсиялар бериб утилган.

1 Узбекистан Республикаси Президентининг 09.01.2019 йилдаги ПФ-5618-сон Фармони // https://lex.uz/docs/4149765

2 Узбекистан Республикаси Президентининг 09.01.2019 йилдаги ПФ-5618-сон Фармони // https://lex.uz/docs/4149765

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

HHCTHTyT^apHHHHr MaH3H.fl.AH xyKyKHH TapFHÖOTHH aMa^ra omupum öopacugaru y3apo xaMKop^uruHH MycTax,KaM-flam acocuH Ba3H$a cu^araga öe^ru^aHraH.3

Y36eKHCTOH Pecnyö.flHKacHHHHr ^HHo^T-npo^ccya.« KogeKcu 349-Moggacuga4 TeproBHH ^HHOHT^apHHHr o^guHH o^um Ba y^apHH ^om STHm yHyH »aMoaTHH.flHKHH »a.«ö KH^umra xa^^H экaн^нгн, my Marçcagga y »aMoaT ÖHp^amMa^apura, »aMoa^apra, axo^ura »hhoht umu yHyH axaMHHTra mo^hk Ma^^yMoT^ap xarçuga xaöap KHflHmHH, KHgupu^aëTraH maxc^ap ëKH Hapca^ap TypraH »ohhh KypcaTumHH cypaö Mypo»aaT KH^umu öe^ru^aHraH.

Y3ÖeK TH^HHHHr h3oxah ^yraTuga "TapFH6oT" cy3H öupop foh, Ta^HMoT Ba my Kaöu^apHH ëfiumra, Kumu^ap oHrura cuHrgupumra K;apaTH.flraH um^ap, TapFuö um^apu, geö Ta^pu^^aHraH.5

XyKyKHH TapFuöoTHHHr Typ^apu Kyn. X,o3upru KyHga y^apHHHr энг caMapa^u ycy^apu cH^aTuga axo.Au öu^aH w3Ma-ro3 cyxöaT^amum Ba MyHocaöaT ypHaTum, a^oxuga Tou^agaru maxc^ap 6u^aH My^orçoT KH^um, oMMaBHH axöopoT BocuTa^apuga Hurçum^ap ëKH Kypra3Ma^u Bugeo^aBxa^ap HaMoHum KH-flum, h»thmohh TapMo^^apga эг^oн, xaBo^a, rçucrça MeTpa^^u Bugeopo^HK^ap Tafiëp^a6 »oH^amTupum, »aMoaT »ofi^apuga ^^aep, öpomropa, Kypra3Ma^u öaHHep^ap xaMga »oh.ah Tap3garu KH3HKap^u ^aKT^apHH Ke^Tupum opKa^u oMMaHH öup »oHra »aM^araH xo^ga rçucrça KyHMa TapFuöoT-My^oKoTH, aBToMoöu^ Hy^^apu ëKacugaru TacBupuH ofiHa^apga öaHHep^ap »ofi^amTupum, ^^emMoö^ap, BHKTopHHa.flap, 3aKoBaT yfiuH^apu, oh^hk Tagöup^ap Kaöu^ap Ky^aHH^HÖ Ke^HHMoKga.

2023 HH^HHHr 12 ohh gaBoMuga TomKeHT maxpuga cogup этн^гaн »HHo^T^ap xaMga y^apgaH o^guHH o^um MyMKHH 6y^raH »HHo^T^ap Tax^u^ этн^гaнga, 16 392 Ta »hhoht cogup этн^гaн^нгн, myHgaH 12 094 Tacu o^gu o^HHumu MyMKHH 6y^raH »HHo^T^ap экaн^нгн, aiHH cogup этн^гaн »HHo^T^apHHHr 73,7 %h o^gu o^HHMaraH »HHo^T^ap xuccacura TyFpu Ke^aëTraH^uruHH KypumHMH3 MyMKHH.6

^Kopugaru paKaM^apgaH KypuHuö TypuöguKH, o^guHH o^um MyMKHH 6y^raH »HHo^T^ap cogup этн^гaн »HHo^T^ap y^ymuga acocuH ypuHHH эгa^^a6 6opaëTraH^Hru öyryHru KyHga "xyKyrçHH TapFHÖOT" um^apuHHHr HaKagap go^3ap6^urHHH HaMoëH KH^MoKga.

By öopaga Y36eKHCToH Pecnyö^HKacu npe3ugeHTHHHHr OapMoH Ba ^apop^apu, Ba3up^ap MaxKaMacuHHHr ^apop Ba HH3oM^apu, Ba3up^HK Ba ugopa^apHHHr KymMa Kapop, Ke^umyB Ba MeMopaHgyM^apu, hhkh ugopaBHH HopMaTHB-xyKyKuH xy»»aT^apu um^aö HHKH^MoKga.

^yM^agaH, Y3ÖeKHCToH Pecnyö^HKacu npe3ugeHTHHHHr 2022 hh^ 28 HHBapgaru "2022 — 2026 HH^apra My^^a^^aHraH ^HrH Y36eKHCTOHHHHr TapaKKHëT CTpaTerHHCH TyFpHCHga"ru nO-60-coH OapMoHuga Ma^HaBHH TapaKKuëTHH TaiMHH^am Ba coxaHH HHru öocKHHra o^uö HHKumga TapFH6oT-TamBHKOT um^apuHH TamKH.« этнmнннг Ta^cupnaH, KpeaTHB Ba нннoвaцнoн yc^yö^apuHH um^aö HHKum xaMga y^apHH

3 Y36eKHCTOH Pecnyö^HKacH https://lex.uz/docs/4149765

4 ^HHoaT-npo^ccya^ KogeKCH // https://lex.uz/docs/111460

5 https://izoh.uz/uz/word/targ'ibot

6

npe3HgeHTHHHHr 09.01.2019 HH^garn n®-5618-coH OapMOHH //

TomKeHT ma^ap HHBBHHHr 2023 hhïï 12 onnga cognp этнflгaн ^HHoaraap TyrpHCHgarn MarnyMOT ^agBa^n.

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

уз вацтида амалга ошириш чораларини куриш, оила, таълим ташкилотлари ва махаллаларда маънавий тарбиянинг узвийлигини таъминлаш, оммавий ахборот воситаларида, ижтимоий тармоцларда холис ахборотларни уз вацтида бериб бориш орцали ёлгон маълумотлар тарцалишининг олдини олиш, «Ма;алла — туман — вилоят — республика» принципи асосида худудлар кесимида ижтимоий-маънавий мухитни оптималлаштириш харитасини шакллантириш, бу жараёнга замонавий ахборот-коммуникация технологияларини кенг жорий этиш, мафкуравий хуружларга царши миллий гоя асосида биргаликда курашиш, оила, мактаб ва махалла хамкорлигини мустахкамлаш ва шу асосда маънавий тарбиянинг узвийлигини таъминлаш куникмасини шакллантириш лозимлиги курсатиб утилган.7

Албатта, жиноятларни олдини олишда биринчи навбатда инсонларнинг оиладаги тарбияси, маънавий-рухий мухит, мактаб, урта ва олий таълимдаги мухим маънавий муносабатлар, жамоада шаклланган ватанпарварлик хиссининг онгга чуцур етиб бориши мухим ахамият касб этади. Бунинг учун эса, хар бир инсонда миллий гоя шаклланган булиши лозим.

Миллий FOЯ аслида халцнинг стратегик олий мацсадини, яъни цандай тузумда яшамоцчи, цандай жамият цурмоцчи, цандай инсонни тарбияламоцчи эканини цисца, лунда, мужассам ифодалайди.8

Биз, жиноятларни олдини олиш орцали жамиятнинг барцарор ва тез суръатларда ривожланишини, инсонларнинг жамиятда булаётган туб ислохотларга хайрихох хамда розилик хиссини пайдо цилишни, хар бир инсон эркин ва фаровон хаёт кечириши ва уз урнини, сузи хамда фикрини эркин айта олиши каби умуминсоний хуцуц ва эркинликларни таъминлашни уз олдимизга мацсад цилмогимиз лозим.

Бу борада эса бизнинг жиноятларни олдини олишимизда "хуцуций таргибот"нинг тугри йулга цуйилганлиги, таъсир доираси хамда инсонлар цатламининг барча жабхаларини цамраб олганлиги мухим фактор хисобланади.

Юридик адабиётларда хуцуций таргиботни икки хил маънода, яъни кенг ва тор мазмунда талцин цилувчи ёндашувлар хам мавжуд. Кенг маънода хуцуций таргибот -турли омиллар таъсири остида хуцуций онг ва хуцуций маданиятни шакллантиришга царатилган кенг мицёсли жараёндир. Тор маънода эса - хуцуций таргибот инсон онгига таъсир курсатишнинг бир шакли булиб, у орцали шахс дунёцарашида хуцуций онг ва хуцуций маданиятни шакллантириш мацсад сифатида белгиланган булади.9 Келинг, юцорида хуцуций таргиботнинг усуллари хацида тухталиб утамиз: А;оли билан юзма-юз су;батлашиш ва муносабат урнатишда давлат хокимияти ва бошцаруви органлари, шу жумладан, хуцуцни мухофаза цилувчи органлари масъул мансабдор шахслар томонидан доимий равишда худуддларга борилган холда, махалла фуцаролар йигини, мактаб, урта-махсус ёки олий таълим муассасаси, шунингдек хусусий секторларда буладими ахолининг хуцуцбузарлик ва

7 Узбекистан Республикаси Президентининг 28.01.2022 йилдаги ПФ-60-сон Фармони // https://lex.uz/docs/5841063

8 Эркаев, А. Янги Узбекистоннинг миллий гояси / А. Эркаев // Ijtimoiy Fanlar. - 2023. - Vol. 9, No. S5. - P. 178184. - EDN SRWTCJ.

9 Алтмишев Т., Беккулов Х., Хукукий таргибот тушунчасини ёритишда назарий тадлил //Академические исследования в современной науке. - 2023. - Т. 2. - №. 22. - С. 104-106.

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

»HHoflTHRflHKKa Mypocacu3 Kapmu Kypamumuga HMMyHHTeTHH maK^aHTHpum ynyH öapna ca^H-xapaKaT^apuHH umra co^aëTraH^HK^apu öapoöapuga acocuH эгтнöopнн y^apra xyKyKöy3ap^HK Ba »HHo^T^ap cogup этн^гaнga o^uö Ke^umu MyMKHH öy^raH xyKyKHH oKuöaT öu^aH öupra^HKga Ma^HaBuH-pyxuH xaMga H»THMOHH MyHocaöaT^apgaru ca^öufi oKHöaT^ap TymyHTHpuö yTH^umu ^o3HM. HyHKH, xyKyKHH TapFuöoTga Mac^y^ap ToMoHugaH KoHyHHRflHKKa MyBo^HK xaTTH-xapaKaT^apHHHr xyKyKHH TapTHöra co^HHraH MexaHH3M Ba oKuöaT^apu öaён KH-AHHHÖ, axo^HHHHr Kyn KHCMH yTKa3H^raH "xyKyKHH TapFHöoT"HHHr Ma3MyH-MoxHHTHHH Ty^aKoH^H TymyHMac^HK^apu ynpaö, öy эca, KyH Ba BocHTa^apHHHr öecaMap KeTraH^uru xaMga o^gHHH o^um MyMKHH öy^raH »HHoflT.flapHHHr ycumura caöaö öy^umu MyMKHH.

Ymöy »apaëHga Ma^py3anu^apra KaTTa Mac^y^HHT roK^aTH^agu. Y^ap öh^hmh, xaëTHH Ba KacöuH Ta»puöacu, hothk^hk caH^aTH, MaB3y ro3acugaH öepaётгaн Ma^^yMoT^apu Ba ^aKT^apura TaHHHö, ayguTopuHHu y3^apura »a^ö этнmн, öyHHHr ynyH THHr^oBHH^apHHHr ëmu, »hhch, Ma^yMoT gapa»acu, Kacöu Ba KH3HKHm^apura a^oxuga эг>тнöop KapaTHmu ^o3HM.10

A^oxuga Tou^agaru maxcnap 6u^aH MyroKOT KH-flumga Y3öeKHcroH Pecnyö^HKacHHHHr "XyKyKöy3ap^HK^ap npo^H^aKTHKacu TyFpHcuga"rH11 KoHyHHga xyKyKöy3ap^HK^apHHHr Maxcyc Ba HKKa TapTHögaru npo^H^aKTHKacu Ky^^aHH^umu opKa^H TapöHHcu, Ma^HaBuH-pyxuH o^aMH xaMga aTpo^-MyxuTgaru maxc^ap Ky3 yHrugaru FafipuogaTHH xaTTH-xapaKaT^apu öu^aH xaëT KenupaëTraH maxc^ap öu^aH yTKa3H^Hmu "xyKyKHH TapFHöoT"HHHr acocuH HaTH»a^apura эpнmнmнннг MyxHM omh^h xucoö^aHagu. HyHKH HHcoH^apga Ta^aKKypHHHr maK^aHumuga oHr ocTHga Typ^H xaëTHH KeHHHMa^ap 3HggHHTH By»ygra Ke^uö, maxc^apHHHr xaTTH-xapaKaT^apHH aMa^ra omupumgaru Ha^Kam^HK^apu naHgo öy^agu. ByHga öyнëgкop Ba BaHpoHKop foh Ba ^HKp^ap KopumMacu xyKyKöy3ap^HK Ba »HHoHT^ap By»ygra Ke^umura o^uö Ke^agu. ByHga эca, "xyKyKHH TapFHöoT"HHHr Maxcyc Ba HKKa TapTHöga yTKa3H^Hmu HHcoH^apHHHr roKopugaru Kaöu oHr ocTHgaru 3uggHHT^H ^uKp^apura y3HHHHr h»oöhh Ta^cupuHH KypcaTraH xo^ga »aMHHTga TyFpu Hy^HHH Tonumuga Ba »HHonT^apHHHr o^guHH o^raH xo^ga y3 xaëTH Ba öomKa^ap TaKgupuga ca^öuH po^ yHHaMaHgu. A^öaTTa, HHcoH^apra Ta^cup KH^um ynyH Mac^y^ maxcHHHr öoH xaëTHH Ta»puöacu xaMga öomKa^apra HaMyHa öy^um xuc^aT^apu öy^umu ^o3HM. Kyn xo^apga "xyKyKHH TapFHöoT"HHHr aHHaH Maxcyc Ba HKKa TapTHögaru Typ^apuHH yTKa3yBHH maxc^ap ëm Ba Kyn hh^hk Taa»puöara эгa öy^MaraH maxc^ap ToMoHHgaH yTKa3H^Hmu öy TapFHöoTHHHr caMapacH3 aMa^ra omupu^umura o^uö Ke^agu.

ÜMMaBHH ax6opoT BOCHTa^apuga MHKum^ap ëKH Kypra3Ma^H Bugeo^aBxa^ap HaMOHHm KH^um opKa^H KeHr ayguTopuHHH »a^ö этгaн xo^ga »aMHHTgaru y3rapum^ap xaKHga öepн^aëтгaн Ta^cup^H Ma^^yMoT^ap HHcoH^ap oHrura HmHH Te3^urugaH eTHö öopagu. Xo3Hpga ymöy ycy^ y3HHHHr »yga caMapa^H HaTH»acuHH öepMoKga. XycycaH, Hy^-xapaKaTH xaB^cH3^uru HyHa^umuga KoHyHHH^HKKa KupuTH^raH y3rapTHpum^ap öapna

10 KaMH^OB M. ^yKyK6y3ap^HK^ap yMyMHH npo^nnaKTHKacHHHHr TymyHHacn Ba Hopa-Tag6np^apHHH Ky^^am aM&mëTH //EBpa3HHCKHH ®ypHa^ aKageMH^ecKHx HCC^egoBaHHH. - 2023. - T. 3. - №. 2 Part 4. - C. 83-89.

11 Y36eKHCTOH Pecny6^HKacHHHHr "XyKyK6y3ap^HK^ap npo^nnaKTHKacH Tyrpncnga^rH ^OHyH, 2014 h. // https://lex.uz/docs/2387357

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

автомобил хайдовчи шахсларни узига жалб этмоцда. Шу каби жиноятларни олдини олишда авваламбор, цонунчиликдаги узгаришлар хасида ОАВ орцали чицишлар цилиш ахоли цатламининг зарурий билим ва тушунчага эришишларида туртки булади.

Таргибот мамлакат ахолиси орасида мацбул жамоатчилик фикрини шакллантириши ва хаётий позицияни царор топтириши лозим. Янги асрга цадар бу вазифани бажариш жиддий цийинчиликлар тугдирмасди. Бунинг учун ахолининг тегишли ахборот манбаларидан фойдаланишини таъминлаш, мацсадга мувофиц булмаган ахборотларни тарцатаётган муцобил каналларни ёпишнинг узи кифоя эди. Бироц жах,онда оммавий коммуникация воситаларининг мисли курилмаган даражада ривож топиши, глобаллашув жараёнларининг жадаллашуви бу борадаги вазиятни тубдан узгартирди. Эндиликда ахоли орасида мацбул жамоатчилик фикрини шакллантириш ва хаётий позицияни царор топтириш учун энг самарали услублардан мохирона фойдаланишнинг узи етарли эмас.12

Ижтимоий тармокларда эълон, хавола, киска метражли видеороликлар тайёрлаб жойлаштириш орцали ахолининг ёш хамда урта цатламини эътиборини тортувчи контентлар сифатида цилинган хуцуций таргибот хам жуда катта самара беради. Чунки хозирги кунда барча бузгунчи ниятдаги шахслар ушбу йуналишда фаол ишларни олиб бормоцдалар.

Сунгги вацтларда, янги турдаги хуцуцбузарлик сифатида тобора авж олиб бораётган "ижтимоий тармокларидан фойдаланиб" содир этилаётган хуцуцбузарликларнинг сабаблари ва уларга имкон берган шарт-шароитларни аницлаш хамда уларни бартараф этиш бугунги куннинг долзарб масалаларидан бири айланиб бормоцда.13

Сархадсиз интернет дунёсига кирган шахс вацт, умр ганимат эканини доимо ёдда сацламоги лозим. Зеро, бу глобал тармоц бепоён худудларга эга булиб, унда инсон адашиб соатлаб, кунларини самарасиз утказиб юбориши мумкин. Бугунги шиддатли глобаллашув даврида ёшлар онгу шуурини интернет орцали кириб келаётган зарарли гоя ва таъсирлардан самарали ва ишончли химоялаш тобора долзарб ахамият касб этмоцда. Бу эса уцитувчилар, маънавият таргиботчилари, ота-оналардан янада хушёр ва огох булишни, ёш авлоднинг гоявий-мафкуравий иммунитетини мустахкамлаш борасидаги ишлар куламини янада кенгайтиришни талаб цилади.14

Шундай экан, хар бир масъул шахс ёки ташкилот буладими энг аввало, "хуцуций таргибот"ни ижтимоий тармоцлар орцали амалга ошириши жиноятларни олдини олишда энг мацбул йул сифатида саналиб, атрофдагиларга кенг тарцалишига замин яратади.

^олаверса, хозирда ёшлар томонидан ахборот технологиялари сохасига цизициши ортиб борар экан, кибержиноятчилик фаолияти билан шугулланиш истаги хар бир ёшда пайдо булиши мумкин.

12 PycraMOB, PaM3 Proo^ynoBUH 3aMOHaBHH raprHÖor yc^yö^apu // International scientific journal of Biruni. 2023. №4. URL: https://cyberleninka.rU/article/n/zamonaviy-tar-ibot-uslublari (gara oöpa^eHua: 15.04.2024).

13 TamreMHpoB A. A. h gp. H^thmohh rapMO^nap op^am cogup эrнflaerгaн ^HHoaraapra ^apmu Kypamum nopa-ragÖHp^apH //Models and methods for increasing the efficiency of innovative research. - 2023. - T. 2. - №. 21. - C. 24-31.

14 https://muslimun.uz/yoshlarimizni-intemetdagi-mafkuraviy-taxdidlardan-acraylik/

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

Хар кандай гоявий иммунитетнинг кучи унинг англанганлигидадир. Агар инсон уз гоясининг асл мохиятини тушуниО етса, уни мантикан исОотлай олса ва хар кандай карши саволга асосли жавоО топа Оилса, Оундай шахс уз эътикодини химоя кила олади ва ёт гоялар таъсирига Оерилмайди.15

Шу онда уларда хар Оир хатти-харакатга жазо мукаррарлиги киска метражли видеороликлар оркали намойиш этилганда уларда "иммун тизими" узини янада мустахкамлаО, Оундай таъсирга тушиО колишлари олди олинади.

Жамоат жойларида флаер, брошюра, кургазмали баннерлар ;амда жонли тарздаги кизикарли фактларни келтириш оркали оммани бир жойга жамлаган холда киска кучма тарFибот-мулокоти усулида доимий юмушлар Оилан Оанд, ОАВ ёки ижтимоий тармокда фаол Оулмаган, асосий фаолияти кучада утувчи шахсларга нисОатан таъсирчан чора сифатида Оахоланади. Бунда асосан Оозорлар атрофида савдо-сотик ва маиший хизмат курсатувчилар, шунингдек уй-рузгор ишлари Оилан Оозорга тушувчи шахслар, мактаО укувчилари, талаОалар, нафака ёшидаги шахслар ва Оошка шу каОи шахслар эътиОорини тортган холда хукукий таргиОот узининг ижоОий таъсирини курсатади.

Флаерлар таркатилиши окиОатида Оилвосита хукукий таргиОотнинг шахслар томонидан оила аъзоларига, мехнат жамоаларига таркатилиО, жамиятда жиноятларни олдини олишда мухим рол уйнайди.

Жамоат жойларида мавжуд Оаннерлар оркали жамиятимиздаги салОий иллатлар, жиноятлар кораланиО, уларга карши курашишда жамоатчиликнинг Оирдамлиги, менталитетимизга путур етказиши мумкин Оулган харакатлар курсатилади.

Автомобил йуллари ёкасидаги тасвирий ойналарда баннерлар жойлаштириш оркали автотранспорт Оошкарувчи, ундаги йуловчи, шунингдек саёхат максадида келган чет эл фукаролари Оуладими, алОатта ушОу "хукукий таргиОот"ни уз кузи Оилан курган холда давлатнинг жиноятчиликка карши курашишдаги фаол амалий ишларини юкори даражада Оахолайди.

Жумладан, куп йиллар давомида катта чоррахалар хамда йул ёкаларидаги тасвирий ойналарда Одам савдосига карши курашиш Оуйича РеспуОлика идоралараро комиссияси ташаООуси Оилан ушОу жиноят курОонига айланиО колмаслик Оуйича килинган Оаннерлар хозирда узининг самарасини Оермокда. Чунки, хар Оир шахс кундалик иш, укиш ёки Оошка максадлардаги юмушларига отланганида юкоридаги тасвирий ойнадаги Оаннерга лоакал Оулсада Оир маротаОа кузи тушади. УшОу таргиОот хозирги кунда узининг самарали натижасини Оерган холда одам савдоси жиноятлари йилдан йилга камайиО Оормокда.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Флешмоблар киска муддатда утказилувчи хукукий таргиОот мавзусини кенг омма ичида оммалаштиришни кузда тутган холда маълум жиноят тури ёки харакатга карши инсонларда фикр пайдо килиш хамда Оирлаштиришни амалга оширади.

"Флешмоб" сузи инглизча "flesh" ва "mob" - "оломон" сузларидан келиО чиккан ОулиО, олдиндан режалаштирилган, Оир-Оирига нотаниш одамларнинг куп сонини уз

15 Гулче^ра Fаффарова, Мастура Юлдашева Ёшларда мафкуравий иммунитетни шакллантириш омиллари // Academic research in educational sciences. 2021. №4. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/yoshlarda-mafkuraviy-immunitetni-shakllantirish-omillari (дата обращения: 16.04.2024).

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

ичига олган ва хайратланиш реакциясини келтириб чи;арадиган оммавий тадбирни англатади.16

Викториналар маълум жиноятчилик тури ёки фаолият буйича казуслар ечиш ор;али хукук;ий билимларини якка тартибда намоён этиб, хук;ук;ий жихатдан мустахкамласалар, заковат уйинларида жамоа шаклида утказилиб, уларнинг жамоадаги хук;ук;ий бушли;ларни тулдиришда, бу ор;али хар бир иштирокчини рагбатлантириш асносида чукур таъсир доираси пайдо булади.

Ойлик тадбирлар давлат муассасалари ва ташкилотларида барча ходимларнинг амалий ишларини айнан ху;у;ий таргибот ишларига йуналтириш ор;али у ерда хизмат фаолиятини олиб борувчи шахслар томонидан ахолининг кенг ;атлами билан жиноятларни олдини олиш борасида олиб бориладиган учрашувлар, давра сухбатлари, мунозаралар ёки бош;а шу каби таргиботнинг турли усул ва йуналишлари ор;али амалга ошириладиган фаолиятни назарда тутади.

Хулоса урнида шу таъкидлаш жоизки, жиноятларни олдини олишда ху;у;ий таргиботнинг урни бе;иёслиги шуниси билан эътиборлики, инсонларни маълум бир гайриижтимоий хатти-харакатлардан ;айтариш учун таъсир чораси фа;ат ва фа;ат бирор бир тушунчча ва ;оидаларни такрорлаш ва эслатиш билан амалга ошириш хисобланади.

Бундан келиб чи;иб жиноятларнинг олдини олишда ахоли билан юзма-юз сухбатлашиш ва муносабат урнатишда ахолига х,у;у;бузарлик ва жиноятлар содир этилганда олиб келиши мумкин булган ху;у;ий о;ибат билан биргаликда маънавий-рухий хамда ижтимоий муносабатлардаги салбий о;ибатлар тушунтириб утилиши лозим. Шунингдек, бунда хуцуцбузарликларнинг махсус ва якка тартибдаги профилактикаси буйича инсонларга таъсир ;илиш учун масъул шахснинг бой хаётий тажрибаси, психологик таъсир доирасининг кенглиги хамда бош;аларга намуна булиш хислатлари булиши лозим.

References:

1. Жиноят-процессуал кодекси // https://lex.uz/docs/111460

2. Узбекистон Республикасининг "^у;у;бузарликлар профилактикаси тугрисида"ги Цонун, 2014 й. // https://lex.uz/docs/2387357

3. Узбекистон Республикаси Президентининг 09.01.2019 йилдаги ПФ-5618-сон Фармони // https://lex.uz/docs/4149765

4. Узбекистон Республикаси Президентининг 28.01.2022 йилдаги ПФ-60-сон Фармони // https://lex.uz/docs/5841063

5. Эркаев, А. Янги Узбекистоннинг миллий гояси / А. Эркаев // Ijtimoiy Fanlar. - 2023. - Vol. 9, No. S5. - P. 178-184. - EDN SRWTCJ.

6. Алтмишев Т., Бек;улов Х., ^у;у;ий таргибот тушунчасини ёритишда назарий тахлил //Академические исследования в современной науке. - 2023. - Т. 2. - №. 22. - С. 104-106.

' https://uz.family-relation.com/10870379-what-is-a-flashmob

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

7. KaMH^OB M. XyKyK6y3ap.AHK.flap yMyMHH npo$H.flaKTHKacHHHHr TymyHHacu Ba Hopa-Tag6up.flapHHH Ky^am aMa^ueTH //EBpa3HHCKHH ^ypHa^ aKageMHHecKHX HccflegoBaHufi. - 2023. - T. 3. - №. 2 Part 4. - C. 83-89.

8. PycTaMOB, PaM3 Pu3OKy^OBHH 3aMOHaBHH Tapru6oT yc^y6^apu // International scientific journal of Biruni. 2023. №4. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/zamonaviy-tar-ibot-uslublari (gaTa o6pam,eHHfl: 15.04.2024).

9. TamTeMupoB A. A. h gp. M^thmohh TapMOK^ap opKa^u cogup этн^aeтгaн ^HHOHT^apra Kapmu Kypamum Hopa-Tag6up^apH //Models and methods for increasing the efficiency of innovative research. - 2023. - T. 2. - №. 21. - C. 24-31.

10. TyflHexpa Fa^apoBa, MacTypa W^gameBa Em^apga Ma^KypaBHM HMMyHHTeTHu maK^^aHTupum OMH^apu // Academic research in educational sciences. 2021. №4. URL: https://cyberleninka.ru/article/n7yoshlarda-mafkuraviy-immunitetni-shakllantirish-omillari (gaTa o6pam,eHHfl: 16.04.2024).

11. TomKeHT max,ap MMBBHHHr 2023 hh^ 12 ofiuga cogup этн^гaн ^HHOHT^ap Tyrpucugaru Ma^yMOT ^agBa^u.

12. https://izoh.uz/uz/word/targ'ibot

13. https://muslimun.uz/yoshlarimizni-internetdagi-mafkuraviy-taxdidlardan-acraylik/

14. https://uz.family-relation.com/10870379-what-is-a-flashmob

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.