Научная статья на тему 'ЖАМИЯТ ИЖТИМОИЙ-СИЁСИЙ ҲАЁТИДА САРОЙМУЛКХОНИМНИНГ ЎРНИ'

ЖАМИЯТ ИЖТИМОИЙ-СИЁСИЙ ҲАЁТИДА САРОЙМУЛКХОНИМНИНГ ЎРНИ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
70
19
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Тўмарис / Бибихоним / Сароймулкхоним / Гулбаданбегим / Зебунисо / Нодирабегим / Увайсий / жасорат ва матонат / ақл-заковат / нафосат ва назокат. / Tomaris / Bibikhanum / Gulbadanbegim / Zebuniso / Nodirabegim / Uvaysi / courage and fortitude / intelligence / delicacy and delicacy.

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Шоҳида Юсуповна Шакирова

Ушбу мақолада аёлнинг жамиятдаги мавқеи ҳақида сўз боради. Халқимизнинг буюк тарихида ўзининг жасорат ва матонати, ақл-заковати, нафосат ва назокати билан ўчмас ном қолдирган Тўмарис, Бибихоним, Гулбаданбегим, Зебунисо, Нодирабегим, Увайсий каби буюк сиймолар ҳамиша эҳтиром билан тилга олинади. Уларнинг ҳаёт йўли, дунёқараши, мавқеи асрлар давомида юртимиз аёлларининг чинакам тимсоли бўлиб келади. Мавзуни ёритишда темурийлар сулоласининг муҳим маликаларидан саналган ақл-заковат ва фикрлаш доираси кенглиги билан тарихда ном қолдирган маликаи олия Сароймулкхоним (Бибихоним) нинг жамият ижтимоий-сиёсий ҳаётида тутган ўрни алоҳида тилга олинади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ROLE OF SARAYMULKHANUM IN SOCIAL AND POLITIKAL LIFE OF SOCIETY

This article discusses the status of women in society. In the great history of our people, such great figures as Tomaris, Bibikhanum, Gulbadanbegim, Zebuniso, Nodirabegim, Uvaysi, who have left an indelible mark with their courage and tenacity, intelligence, delicacy and delicacy, are always revered. Their way of life, worldview, and position have been a true symbol of women of our country for centuries. The role of the Queen Saroymulkhanum (Bibihanum) in the socio-political lefe of the society, who is one of the important queens of the Timurid dynasty, is one of the most important queens of the Timurid dynasty.

Текст научной работы на тему «ЖАМИЯТ ИЖТИМОИЙ-СИЁСИЙ ҲАЁТИДА САРОЙМУЛКХОНИМНИНГ ЎРНИ»

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 2 I ISSUE 1 I 2021

ISSN: 2181-1601

ЖАМИЯТ ИЖТИМОИЙ-СИЁСИЙ ХДЁТИДА САРОЙМУЛКХОНИМНИНГ УРНИ

Шо^ида Юсуповна Шакирова

Филология фанлари буйича фалсафа доктори (PhD), Узбекистан Республикаси

Президенти хузуридаги Давлат бошкаруви академияси мустакил тадкикотчиси

sh.rustamova1994@mail .ru

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада аёлнинг жамиятдаги мавкеи хакида суз боради. Халкимизнинг буюк тарихида узининг жасорат ва матонати, акл-заковати, нафосат ва назокати билан учмас ном колдирган Тумарис, Бибихоним, Гулбаданбегим, Зебунисо, Нодирабегим, Увайсий каби буюк сиймолар хамиша эхтиром билан тилга олинади. Уларнинг хаёт йули, дунёкараши, мавкеи асрлар давомида юртимиз аёлларининг чинакам тимсоли булиб келади. Мавзуни ёритишда темурийлар сулоласининг мухим маликаларидан саналган акл-заковат ва фикрлаш доираси кенглиги билан тарихда ном колдирган маликаи олия Сароймулкхоним (Бибихоним) нинг жамият ижтимоий-сиёсий хаётида тутган урни алохида тилга олинади.

Калит сузлар: Тумарис, Бибихоним, Сароймулкхоним, Гулбаданбегим, Зебунисо, Нодирабегим, Увайсий, жасорат ва матонат, акл-заковат, нафосат ва назокат.

ROLE OF SARAYMULKHANUM IN SOCIAL AND POLITIKAL LIFE OF

SOCIETY

Shohida Yusupovna Shakirova

Doctor of Philosophy (PhD) Chief Specialist Independent researcher Academy of Public Administration under the President of the Republic of Uzbekistan sh.rustamova1994@mail .ru

ABSTRACT

This article discusses the status of women in society. In the great history of our people, such great figures as Tomaris, Bibikhanum, Gulbadanbegim, Zebuniso, Nodirabegim, Uvaysi, who have left an indelible mark with their courage and tenacity, intelligence, delicacy and delicacy, are always revered. Their way of life, worldview, and position have been a true symbol of women of our country for centuries. The role of the Queen Saroymulkhanum (Bibihanum) in the socio-political lefe of the society, who

SCIENTIFIC PROGRESS

VOLUME 2 I ISSUE 1 I 2021 ISSN: 2181-1601

is one of the important queens of the Timurid dynasty, is one of the most important queens of the Timurid dynasty.

Keywords: Tomaris, Bibikhanum, Gulbadanbegim, Zebuniso, Nodirabegim, Uvaysi, courage and fortitude, intelligence, delicacy and delicacy.

КИРИШ

Аждодларимиздан мерос булиб колган бу эзгу фазилатлар асрлар оша яшаб, бугунги кунги ва келажак авлодлар учун мукаддас маънавий кадриятга, кон -конимизга сингиб кетган юксак маънавий туйгуга айланган. Мамлакатимизда мустакилликнинг утган даврида оилани ижтимоий ва хукукий химоя килиш, оилавий муносабатларнинг хукукий асосларини такомиллаштириш масаласига алохида эътибор каратиб келинмокда. жамиятда урни ва мавкеини ошириш энг мухим вазифа сифатида изчил руёбга чикарилмокда.

АДАБИЁТЛАР ТАХДИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Аёлнинг жамиятдаги мавкеи хакида суз кетганда, халкимизнинг буюк тарихида узининг жасорат ва матонати, акл-заковати, нафосат ва назокати билан учмас ном колдирган Тумарис, Бибихоним, Гулбаданбегим, Зебунисо, Нодирабегим, Увайсий каби буюк сиймолар хамиша эхтиром билан тилга олинади. Уларнинг хаёт йули, дунёкараши, мавкеи асрлар давомида юртимиз аёлларининг чинакам тимсоли булиб келяпти. Аёл зотига таърифу тавсиф келтирилганида, энг аввало хаёлимизга темурийлар сулоласининг мухим маликаларидан саналган акл-заковат ва фикрлаш доираси кенглиги билан тарихда ном колдирган маликаи олия Сароймулкхоним (Бибихоним) келади, албатта. Сароймулкхоним Чигатой улусига мансуб булган хонлардан Козоннинг кизи булиб, 29 ёшида Амир Темур уни уз никохига олади. Темур Сароймулкхонимнинг хон авлодига мансублигини инобатга олиб, уни Бибихоним (Катта хоним) этиб тайинлайди. Яъни у харамдаги барча маликалардан улуг хисобланадиган булади. Чиндан хам Сароймулкхоним жуда аклли, фаросатли, тадбиркор аёл эди. Сиёсатдонлик, инсонпарварлик, саховат бобида хам тенгсиз булиб, хокимиятни бошкаришда бемалол иштирок эта олиши, мамлакатнинг ижтимоий ва маданий ишларига хомийлик кила олиши куриниб турарди. Тарихчиларнинг ёзганларидан бизга маълумки, Амир Темур Эронга юриш бошлаганда, Исфахон камали чузилиб кетиб, Сароймулкхонимга мактуб жунатишади. "Кушиннинг захираси тугади, хазинадан зар юборинг", - дейилган эди. Бибихоним мактуб мазмунидан огох булгач, мактубнинг орка томонига "Улуг амир, зарингиз тугаган булса, сиёсатингиз хам тугадиму?" - деб ёзади ва уни чопарга тутказади. [1]

Амир Темур мактубни олгач, Сароймулкхонимнинг кинояли ёзилган жавоб хатини уйлаб, бир карорга келади ва лашкаргхда суйиб ейилган куй, корамол, от

SCIENTIFIC PROGRESS

VOLUME 2 I ISSUE 1 I 2021 ISSN: 2181-1601

Ba Tya cyaKnapuHH HHFgupuS, Typnu xa^Mnapga KupKTupuS, KuÖMaraapHHH SeorunaS, yHra nynar MyxpHH KrogupuS TaMFa Socrnpagu. fflyHgaH cyHr MyxpnaHraH cyaynapHHHu nyn ypHuga MyoManara KupuTumra ^apMOH Sepagu. Harn^aga maxap Ba KumnoKgapga cyaK nynra o3HK-oBKar cothS onuHagu. Hc^axoH maxpu TacnuM Synran, cyaK nynnap 3ap SunaH anMamTupunagu.

TeMypuö ManHKanap Ha^aKar HHKH, Sarau xara;apo gunnoMaraK MyHocaSaraapga xaM $aon umTupoK этнmгaн. XycycaH, 1402 fiunga Mucp, TypKua, MyFHHHCTOH, Xhtoh, HcnaHua KaSu gaBnaraapgaH KenraH эпннпapнн KyruS onum MapocuMuga CapoÖMynKxoHHM, TyMaH oFa, XoH3ogaSeruM KaSu ManuKanap xaM umTupoK этagн. CapoÖMynKxoHHM Ba XoroogaSeruMnap ucnaH эпннcн mapa^ura anoxuga 3ue$ar yromrapuS, эпнннннг эtтнpo$нгa ca3oBop Synagu.

MYXOKAMA

TapuxuH MatnyMoraapga e3HnumHHa, CapoÖMynKxoHHM caBoS ynyH xygo fiynuga Sup Magpaca KypgupumHH Amhp TeMypgaH H^;o3aT cypafigu. PyxcaT onran, oTacu Ko3ohxoh coBFa KunraH ohmoc SangoFHHu cothS, MaSnaFHH Magpaca Kypunumura cap^naögu. Magpaca Kypunum ®:apaeHHga CapoÖMynKxoHHM Kypunum MaögoHura Te3-Te3 SopuS, SomKapyBHunapHH ^HKpnapuHH aÖTagu. Kypunum Huxoacura eTran, CapoÖMynKxoHHM ycTa Somura SuHoHHHr KaM-Kycraapu xaKuga Kypcamanap Sepagu. YcTaSomu ManuKaHHHr m3hhh KypMaraH Synca-ga, yHHHr ®:o3HSanH cy3 oxaHru, 3exHH yTKup aen экaнпнгннн aHraaögu Ba "aen 3oth xaM myHnanuK goHo Ba oKH^a SynaguMy?.. Xohhm xaKuga my KyHrana эmнтгaнпapнм xaMMacu TyFpu экaн. KaHH энgн xaMMa aennap xaM myHgafi Ha^ocarra эгa SyncaögH" [2] geraH cy3napn aÖTunraH.

HATH^A

CapoÖMynKxoHHM KypgupraH Magpaca XIV acp oxupu Ba XV acp Somnapuga CaMapKaHggaru Magpacanap opacuga MaxoSaraunuru SunaH a^panuS TypraH.

Magpacara 3aMoHacuHHHr eTyK Mygappucnapu TafiuHnaHuS, ynap tohhSh HHMnapra guHHH Ba gyHeBHH unMnapgaH gapc SepraH. CapoÖMynKxoHHM HHcoHnapBap, BaTaHnapBap aen SynuS, MaMnaKarHHHr cuecuH, uKTucogufi, H^THMOHH Ba MagaHHH xaeTugaH xaM axmuruHa xaSapgop SynraH, HnM-Matpu^aira anoxuga эtтнSop SepuS, hhm TonuSnapura xomhhhhk KunraH. Y CoxhSkhpoh Amhp TeMypHHHr ropumnapuga xaMpox^HK KunraH. EhShxohhm carraHaraH SomKapumga y3HHHHr ogunoHa Macnaxaraapu SunaH ^aon KaTHamraH. Amhp TeMyp EuSuxoHHMra omKopa SyficyHMaca-ga, yHHHr ogunoHa MacnaxaTnapura y3uga эxтнe®; ce3uS TypraH. EhShxohhm $ap3aHg KypMaraH Synca-ga, CoxhSkhpoh y3 HaSupanapu MyxaMMag CymoH, Xanun CynToH, YnyFSeK Ba SomKa Mup3onapHH EhShxohhm TapSuacura TonmupraH. [3]

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 2 I ISSUE 1 I 2021

ISSN: 2181-1601

CapoHMynKxoHHM CoxuÔKupoHHuHr Ha$aK;ar pa^uKacu, SanKu yHuHr энг umoHHnu Ba akhh MacnaxaTHucu x,aM SynraH.

XY.TOCA

Xyroca khhhô afiTraHga, Amhp TeMyp Ba TeMypufinap gaBpuga aënnap Kancu Taôa^ara MaHcyS ôynMacuH, ^aMuaTHuHr h^thmohh, CHëCHfi, uKTucoguH xaëTuga $aon umrapoK этgн. EyHga Amhp TeMyp TOMOHugaH fiupuK MapKa3namraH gaBnaTHHHr Sapno этнпнmн, gyHëHHHr Kynnaô MaMnaKaraapu ôunaH fiynra KyfiunraH caBgo-coTHK Ba gunnoMaraK MyHocaôaraap MyxuM omhh ôyngu. Ey ^apaëHnap aënnap aënnap xaëTura xaM Tatcup Kypcargu Ba ynapHHHr aHaga ^aonpos; xapaxar KHnumnapura TypTKu Sepgu. CapofiynKxoHHM fflapK aënuHHHr 6ywK thmcohh, Moxup ^aMoar apôoôu cu^araga, xaM MatHaBufi xaëTHMH3ga nysyp H3 KongupraH.

Aën onaM 6e3aru ôynuô KenraH Ba rnyHgafi ôynuô Konagu x,aM. Ey aHtaHa aënnapHuHr ^aMuaTgaru canoxuaTu WKcanumura, ucretgogu Ba uhcohuh $aзнпaraapннннг HaMOëH Synumura xu3Mar Kunagu.

REFERENCES

1. OaroueB T. TeMypufi ManuKanap. - T.: Aôgynna Kogupufi HOMugaru xanK Mepocu HarnpuëTu, 1994. - E.5.

2. OaroueB T. TeMypufi ManuKanap. - T.: Aôgynna Kogupufi HOMugaru xanK Mepocu HarnpuëTu, 1994. - E.7.

3. YpTa acpnap Tapuxu (1-kkcm: ^ôeKucTOH Tapuxu). - T.: fflapK, 2012. - E. 292.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.