Научная статья на тему 'Зертханалық зерттеулер нәтижесін талдау барысында дәрігер клиницисттердің рөлі мен маңызы'

Зертханалық зерттеулер нәтижесін талдау барысында дәрігер клиницисттердің рөлі мен маңызы Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
959
29
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Клиникалық зертханалық диагностика / ИСО стандарттары / сапаны бақылау / клиническая лабораторная диагностика / стандарт ИСО / контроль качества

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Г. Е. Аскарова, М. К. Көшімбеков, М. Р. Рысулы

Зертханалық қызметтер барлық денсаулық сақтау жүйесінің маңызды және негізін қалаушы компоненті болып табылады. Сенімді және уақытылы орындалған зертханалық талдаулар науқасты тиімді емдеуде негізгі орын алады. Сонымен қатар, жұқпалы және жұқпалы емес ауруларды емдеу және алдын –алу үшін сенімді зертханалық ақпарат қажет. Қоғамдық денсаулық сақтау саласында болып жатқан өзгерістерде зертханалар қоғам денсаулығын зерттеу және әрекет ету механизмдерінде басты рөл ойнайды. Қазіргі кезде сенімсіз зертхана нәтижелеріне орын жоқ. олар алтын уақытымызды, қымбат сынамаларды, және көп жағдайда адам өмірін жоғалтуға әкеліп соғады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

РОЛЬ И ЗНАЧЕНИЕ ВРАЧЕЙ-КЛИНИЦИСТОВ В ХОДЕ АНАЛИЗА РЕЗУЛЬТАТОВ ЛАБОРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ

В Казахстане в последнее время большое внимание уделяется внедрению системы менеджмента качества. В формате стандартизации лабораторных исследований, обеспечения аналитической надежности и безопасности персонала в наиболее прогрессивных лабораториях взят курс на соблюдение требований Государственного стандарта РК ИСО 15189 2015 «Лаборатории медицинские. Специфические требования к качеству и компетенции» Система внешнего и внутреннего контроля качества лабораторных исследований является неотъемлемой частью системы качества оказания медицинской помощи.

Текст научной работы на тему «Зертханалық зерттеулер нәтижесін талдау барысында дәрігер клиницисттердің рөлі мен маңызы»

УДК 616-074-078:614. 253.1

Г.Е. АСКАРОВА, М.К. К0Ш1МБЕКОВ, М.Р. РЫСУЛЫ

С.Д. Асфендияров атындагы Цазац ¥лттыцмедицинаyrneepcumemi Цазацстан, Алматы

ЗЕРТХАНАЛЫК ЗЕРТТЕУЛЕР НЭТИЖЕС1Н ТАЛДАУ БАРЫСЫНДА ДЭР1ГЕР КЛИНИЦИСТТЕРДЩ Р6Л1 МЕН МАН.ЫЗЫ

Зертханалык цызметтер барлыц денсаулыц сацтау жуйесшщ мацызды жэне неггзт цалаушы компонентi болып табылады. Сенiмдi жэне уацытылы орындалган зертханалык талдаулар науцасты muiMdi емдеуде негiзгi орын алады. Сонымен катар, жуцпалы жэне жуцпалы емес ауруларды емдеу жэне алдын -алу ушт сенiмдi зертханалык ацпарат цажет. Цогамдыц денсаулыц сацтау саласында болып жатцан езгерктерде зертханалар цогам денсаулыгын зерттеу жэне эрекет ету механизмдертде басты рел ойнайды. ^азiргi кезде сеншаз зертхана нэтижелерте орын жоц. олар алтын уацытымызды, цымбат сынамаларды, жэне кеп жагдайда адам емiрiн жогалтуга экелт согады.

Tyürndi свздер: Клиникалык зертханалык диагностика, ИСО стандарттары, сапаны бацылау

Ел басы Н.А. Назарбаев «Жаца элемдеп жаца Казахстан» атты ез жолдауында мемлеке™1здщ дамуынын, жаца децгешнде мемлекеттж саясаттыц Heri3ri багыты ретшде медициналы; ;ызметтщ сапасын жа;сарту жэне денсаулык; са;тау жуйесшде жогаргы технологияны дамыту. Медициналы; ;ызметтщ сапасы кешендi TYсiнiк болып табылады, жэне кептеген себептерге тэуелдi болады, атап айт;анда медициналы; уйымдарды материалды-техникалы; жабды;тау, бiлiктiлiк децгеш, мамандардыц бiлiктiлiгiн арттыруга мотивациясын жiгерлендiру.

«Саламатты Каза;стан» мемлекеттж

багдарламасыныц ;исынды жалгасы ретiнде 20162020 жылдарга «Денсаулык» мемлекеттiк багдарламасы биылгы жылы ЖYзеге асырылып отыр. Денсаулы; са;тау саласыныц мацызды багыттарыныц бiрi -медициналы; -санитариялы; алгаш;ы кемект дамыту болып табылады. Атап айт;анда ещрше жэне тургылы;ты жерiне ;арамастан МСАК ;олже™дшп мен сапасын ;амту. Ынталандыруды KYшейтiп, ещрлер жэне амбулаторияльщ-емханалы; жэне стационарлы; ;ызметтер арасында мамандар белудеп тецсiздiктердi жоюды ;олга алып отыр. Негiзгi багыт ретiнде сыр;аттанушылы;тын бас;ару ЖYЙесiн енгiзу, аурудын алдын алу, ерте аны;тау ягни дурыс диагностика ЖYргiзу, жэне емдеудi ;арастыратын медициналы; кемек керсетудщ бiрегей ЖYЙесiн енгiзу болып отыр. [2]

К^рп тацда зертханалы; диагностиканыц дамуы бiр орында турмайды, жэне заманауи зертханалы; тесттер ете жа;сы реагенттi базага, жогаргы на;тылы;;а, жэне арнайылы;;а ие болып табылады. Кептеген iрi зертханалар сапалы; ба;ылау багдарламасын устану Yшiн аса кеп мелшерде ;аражаттарын жумсайды, дегенмен клиникалы; дэр^ерлердщ бурынгыдай кез келген жагдайда зерттеудщ сапасына кецiлдерi толмайды. Нау;асты эр TYрлi зертханаларга жiбере беремiз бе жэне ;андай зерттеу нэтижес сенiмдi болып келедi? Нелжтен осылай болып жатыр?

Каза;стандагы клиникалы; зертханалы; диагностика бYгiнде бiркатар езгертулер мен толы;тырулар талап етiп отыр. Максималцщ MYмкiн болатын экономикалы; шыгынды есепке ала отырып клинико-диагностикалы; зертханаларды ;айта жабды;тау ар;ылы, сондай ак бiр уа;ытта диагностикалы; тиiмдiлiгiн жогарылата келе оныц жеке белiмдерiн ;айта уйымдастырып, жеткiлiктi корректирлеу ЖYргiзу ;ажет.

Клиникалык зертханалык диагностика кызметшщ жалпы медициналык мацыздылыгын барлык децгейде медициналык; кемектщ сапасын арттыру максатында жэне оныц эр TYрлi формаларында 20122015 жылдарга КР клиникалык зертханалык; диагностика кызметшщ дамуы Концепциясы кабылданган болатын.

Концепция елiмiздегi клиникалык зертханалык диагностикасын кайта уйымдастыруда

Республикалык жэне аймактык багдарламалардыц орындалуыныц негiзi болып табылады. Клиникалык зертханалык диагностика - бул медициналык мамандык, ягни мамандардын, непзп кызметi клиникалык зертханалык зерттеулер, демек наукастардыц биоматериал Yлгiлерiнщ курамын зерттеу, негiзгi максаты MYшелердщ тшдердщ агза ЖYЙесiнiн кызметiне жэне жагдайына эсер етiп, болжама патологияда закымдауы MYMкiн эндогендi немесе экзогендi компоненттерш табу/елшеу. Клиникалык зертханалык диагностика

мамандарыныц тэжiрибелiк кызметшщ сферасы клиникалык зертханалык зерттеулер болып табылады, клиникалык диагностикалык зертхана немесе клиникалык зертханалык диагностика белiмдерi деп аталатын медициналык мекеменщ белiмiнде орындалады, денсаулык жагдайын багалауда наукаска медициналык кемекке кажет, ауру диагнозын коюда, емдеу шараларыныц нэтижесiн бакылауда, аурудын, нэтижесш болжауда жэне емiр сапасына ез уакытында жэне аналитикалык тиiмдi толык зертханалык акпаратпен камтамасыз ету непзп максаты болып табылады. Зерттеу мацсаты:

1. Алматы каласы жэне Алматы облысында алгашкы медициналык санитарлык кемек децгешнде зертханалык диагностикалык кызметтщ дамыту шаралары бойынша зертханалык кызметтщ талдаулары негiзiнде усыныстар курастыру. Зерттеу мщдетп

1. Дэр^ер-клиницисттердщ зертханалык

зерттеулердщ сапасы жэне тиянактылыгы туралы жэне зертханалык медицина бшм денгейiн зерттеу Зерттеу эд^ер^ Арнайы курастырылган сауалнама. Сауалнаманы Алматы каласында Медеу, Алмалы, ТYрксiб аудандарында орналаскан калалык емханаларда жумыс аткаратын 130 дэрiгер-клиницисттер анонимдi TYPДе толтырып бердi. Сауалнама корытындысы бойынша: I. Сауалнаманы толтырган дэрiгер-клиницисттер сипаттамасы: 1-сурет. Жумыс етшм^

408

BecTHUK Ka3HMy №1-2017

«K^HHHKa^H^ gHaraoCTHKa-flbiK; 3epTxaHa 6e.mMiHiH, gapirep.rcepiMeH HayKacrapgbiH, cbipKarrapbiHbiH, guarHOCTHKa^b; agicTepiH Ta^bmaflcbre 6a» gereH cypa;;a pecnoHgeHTTepgiH, 76,2 % «Ha» gen, a^ 22,3% «®o;» gen ®ayan 6epgi. CayamaMaHbiH, Ke^eci cypaFbi

«K£HgaH 3epTxaHa^b; 3eprrey.rcepgiH, Hara^eci ci3re y^KeH KyMaH Tygbipagbi» ^ayanTapbi: 26,2% »annb K^HHHKa^b;, 20,8 % HMMyHO^orHH^b;, 19,2 % 6HOXHMHH^b;, 16,9 % цнто^огнн^b;, 6,2% rHCTO^orHH^b;.

KecTe 1 - 3epTxaHa^b; guamocTHKa agicTepi Typa^bi 6i.MMiH.i3gi 6ara^aHCb3?

^ayanTap Frequency Percent

Valid Y3giK 17 13,1

91 70,0

^aHaraTTaHap^b; 19 14,6

^aHaraTTaHap^b;cb3 2 1,5

Total 129 99,2

Missing System 1 ,8

Total 130 100,0

- 3epTxaHa^b; 3eprrey.rcepgiH, canacbHa ®aHe THHHa^TbmbiFbma acep eTeTiH Heri3ri Mace^e^ep

^ayanTap Frequency Percent

9^ci3 MaTepua^gb-TexHHKa^b; 6a3a 37 28,5

3aMaHayu Ta^anTapra ®ayan 6epMeHTiH 3eprrey.rcep HOMeHK^aTypacb 10 7,7

^b3MeTKep^epgi^ Kaci6u 15 11,5

даярлыгынын, жеткштздт

Жагымсыз сервис (;ызметкердщ тiлдесуi, медициналы; ;ызметтщ жагдайы) 3 2,3

Кадр жетюпеушшп 31 23,8

Бас;а да себептер 33 25,4

Total 129 99,2

Missing System 1 ,8

Total 130 100,0

410

Вестник КазНМУ №1-2017

Сонымен катар «Кандай аурулардын, зертханалык 3epTTeyiH тагайындауда мэселелер туындады» деген сауалнаман жауабында респонденттердщ кeпшiлiгi, ягни 34,6% кан айналым ЖYЙесi аурулары жэне эндокриндi ЖYЙе аурулары деп жауап берсе, калганы 16,2 % тыныс алу ЖYЙесi аурулары, 12,3 % ас корыту ЖYЙесi аурулары деп жауап кайтарган Алгашкы медициналык санитарлык кемек децгешнде зертханалык зерттеулердщ сапасы темендегшерге байланысты:

• Жогаргы технологиялык курылгыларды жэне тутыну материалдарын колдану;

• Мамандардын, бiлiктiлiгiн арттыру, клиницист -дэр^ерлер, зертхана дэрiгерлерi;

• Жан,а инновациялык зерттеу эдiстерiн eHri3y;

• ISO 15189-2015 стандартына сэйкес медициналык зертханаларды аккредитациялау;

• Зертханалык тэжiрибеге зертханалык зерттеулердщ сырткы жэне iшкi сапа бакылауын енгiзу;

• Жан,а нормативт^кукыктык актiлердi курастыру жэне енгiзу.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Инструмент для оценки качества лаборатории. Всемирная организация здравоохранения. - 2012. - 35с.

2 Государственная программа развития здравоохранения Республики Казахстан «Денсаулык» на 2016-2020 годы

3 Кодекс РК от 18 сентября 2009 года «О здоровье народа и системе здравоохранения»

4 М. Рысулы. Модели медицинской лабораторной диагностики в Республике Казахстан: состояние и перспективы обеспечения ПМСП //Здоровье Казахстана. - 2015. - №9. - С. 52-59.

5 М. Рысулы. Резолюция региональной конференции КАМЛД Современные модели организации медицинской лабораторной диагностики и республике Казахстан // Лабораторная медицина. - 2014. - №3. - С. 31 36.

6 Рысулы М.Р. Модели лабораторной диагностики в республике Казахстан: состояние и перспективы обеспечения ПМСП // Лабораторная медицина. - 2013. - №2(5). - С.15-20

7 Бейсембаев Ш.А. Стандартизация и контроль качества в клинико-диагностических лабораториях РК // Лабораторная медицина. — 2013. — № 3(6) — С. 9—10.

8 Жангелова М.Б., Бейсембаева Ш.А., Шайкенова Л.Б., Дуйсенбаева А.Ж., Менеджмент лабораторной диагностической службы// Лабораторная медицина. — 2013. — № 2(5) — С. 24—27.

9 Концепция о развитии службы клинической лабораторной диагностики в Республике Казахстан в 2012— 2015 гг.

10 Мендалиев Н.А. Система менеджмента кафества в клинико-диагностических лабораториях.// Вестник КазНМУ. -2013. - № 2. - 184 с.

Г.Е. АСКАРОВА, М.К. КОШИМБЕКОВ, М.Р. РЫСУЛЫ

Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова

Казахстан, Алматы

РОЛЬ И ЗНАЧЕНИЕ ВРАЧЕЙ-КЛИНИЦИСТОВ В ХОДЕ АНАЛИЗА РЕЗУЛЬТАТОВ ЛАБОРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ

Резюме: В Казахстане в последнее время большое внимание уделяется внедрению системы менеджмента качества. В формате стандартизации лабораторных исследований, обеспечения аналитической надежности и безопасности персонала в наиболее прогрессивных лабораториях взят курс на соблюдение требований Государственного стандарта РК ИСО 15189 - 2015 «Лаборатории медицинские. Специфические требования к качеству и компетенции» Система внешнего и внутреннего контроля качества лабораторных исследований является неотъемлемой частью системы качества оказания медицинской помощи.

Ключевые слова: клиническая лабораторная диагностика, стандарт ИСО, контроль качества.

G.E. ASKAROVA, M.K. KOSHIMBEKOV, M.R. ROSULY

Asfendiyarov Kazakh National Medical Unoversity Kazakhstan, Almaty

ROLE AND IMPORTANCE OF DOCTORS-CLINICISTS IN THE ANALYSIS OF RESULTS OF LABORATORY INVESTIGATIONS

Resume: In Kazakhstan, in Recently, much attention is paid to the implementation of the quality management system. The standardization of laboratory testing format, provide analytical reliability and safety in the most advanced laboratories embarked on compliance with the requirements of the State standard of RK ISO 15189 - 2015 "Medical Laboratories. Specific requirements for quality and competence "

The system of internal and external quality control of laboratory research is an integral part of the quality system of medical care.

Keywords: clinical laboratory diagnostic, ISO standart, quality standards

УДК 614.2:616-036.112-076

Г.Б МАРДЕНОВА 1, А.С. ЖОЛДАСБЕКОВА2, М.Д. БРИМЖАНОВА2

Центр стандартизации здравоохранения РГП на ПХВ "Республиканский центр развития здравоохранения" МЗСРРК1, Казахстанский медицинский университет «ВШОЗ»2.

ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ ЛАБОРАТОРНОЙ ЭКСПРЕСС-ДИАГНОСТИКИ В КАЗАХСТАНЕ

В статье приведены данные о методах лабораторной экспресс- диагностики. Изложены требования к лабораторной диагностике неотложных состояний, дан анализ регламентирующих документов по данной проблеме. Представлены организационные аспекты выполнения лабораторных экспресс-исследований больным при неотложных и экстренных состояниях в экспресс-лаборатории лечебных организаций. Принципы выполнения лабораторных исследований на месте оказания медицинской помощи при применении портативных устройств концепции «PoШ-of-care-testing». Ключевые слова: лабораторная экспресс-диагностика, неотложные состояния, Point-of-care-testing.

Актуальность проблемы: В современном понимании лабораторная экспресс-диагностика это -совокупность методов качественного и/или количественного анализа различного биологического материала, которые позволяют получить результат лабораторного исследования в течение короткого времени. Лабораторные экспресс-исследования составляют 30% всех общеклинических и биохимических анализов клинико-диагностической лаборатории. Задачей лабораторной экспресс -диагностики является выполнение исследований, результаты которых необходимы для постановки диагноза в неотложной или экстренной ситуации, для оценки тяжести состояния больного, определения прогноза, коррекци и заместительной или медикаментозной терапии.

Неотложные состояния - условный термин, объединяющий различные острые заболевания патобиохимические нарушения, которые угрожают жизни больного и требуют экстренных лечебных мероприятий или при которых необходимо в кратчайшие сроки облегчить состояние больного. Среди неотложных состояний есть несущие непосредственную угрозу жизни больного в ближайшие минуты и часы - это, так называемые, экстренные состояния [1].

Основное отличие неотложных и экстренных исследований лежит в плоскости временных затрат на их выполнение и той конкретной клинической ситуации, в которой находится пациент. Временные затраты на выполнение неотложных состояний могут колебаться в значительных пределах и зависят от технической оснащенности лаборатории, вида исследования, квалификации персонала.

Цель исследования - модернизация здравоохранения и развитие экономических отношений в медицинской практике требуют коренного совершенствования лечебно -профилактической помощи населению, повышения качества диагностики заболеваний. По данным ВОЗ поставляющая практическому здравоохранению около 80% объема объективной диагностической информации среди необходимой для своевременного принятия правильного клинического решения и контроля за эффективностью проводимого лечения является лабораторная служба.

Задачи исследования: Современная КДЛ представляет собой сложную производственную систему, основными задачами которой являются:

— непрерывное повышение качества выполняемых лабораторных исследований,

— централизация лабораторных исследований,

— модернизация парка оборудования,

— внедрение в практику высоких технологий;

— и переход к компьютерным лабораторным системам [2].

В настоящее время основным требованием, предъявляемым к лабораторной

экспресс-диагностике, является, прежде всего, быстрое получение результатов исследований. Во многом решение этой проблемы зависит от правильной организации работы лабораторной службы на всех уровнях оказания медицинской помощи: амбулаторно-поликлинической,

стационарной, скорой.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.