Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОНДА ОММАВИЙ АХБОРОТ ВОСИТАЛАРИНИНГ ФАОЛИЯТИ'

ЎЗБЕКИСТОНДА ОММАВИЙ АХБОРОТ ВОСИТАЛАРИНИНГ ФАОЛИЯТИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
2211
219
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Қонун ҳужжатлари / газеталар / журналлар / радио / телевидение / Интернет / журналист / ахборот майдони / жамоат ташкилотлари / маҳаллий ҳокимият / оммавий ахборот воситалари / Legislation / newspapers / magazines / radio / television / Internet / journalist / information space / public organizations / local authorities / the media.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Азизхон Мухаммадқодирович Расулов

Мақолада оммавий ахборот воситаларининг Ўзбекистон Республикаси жамиятидаги ўрни тасвирланган. Тармоқ фаолияти, рўйхатга олиш ва қонун билан белгиланган қоидаларни тартибга солади. Оммавий ахборот воситаларининг янги босқичда шаклланиши ва ривожланиши ҳам ўрганилмоқда.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ACTIVITIES OF THE MEDIA IN UZBEKISTAN

The article describes the role of the media in society in the Republic of Uzbekistan. Regulates the activities of the industry, registration and the norms established by law. The formation and development of the media at a new stage is also studied.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОНДА ОММАВИЙ АХБОРОТ ВОСИТАЛАРИНИНГ ФАОЛИЯТИ»

УЗБЕКИСТОНДА ОММАВИИ АХБОРОТ ВОСИТАЛАРИНИНГ

ФАОЛИЯТИ

Азизхон Мухаммадкодирович Расулов

ФарДУ, укитувчи

АННОТАЦИЯ

Маколада оммавий ахборот воситаларининг Узбекистон Республикаси жамиятидаги урни тасвирланган. Тармок фаолияти, руйхатга олиш ва конун билан белгиланган коидаларни тартибга солади. Оммавий ахборот воситаларининг янги боскичда шаклланиши ва ривожланиши хам урганилмокда.

Калит сузлар: К^онун хужжатлари, газеталар, журналлар, радио, телевидение, Интернет, журналист, ахборот майдони, жамоат ташкилотлари, махаллий хокимият, оммавий ахборот воситалари

ACTIVITIES OF THE MEDIA IN UZBEKISTAN

Azizkhon Mukhamadqodirovich Rasulov

FerSU, teacher

ABSTRACT

The article describes the role of the media in society in the Republic of Uzbekistan. Regulates the activities of the industry, registration and the norms established by law. The formation and development of the media at a new stage is also studied.

Key words: Legislation, newspapers, magazines, radio, television, Internet, journalist, information space, public organizations, local authorities, the media.

КИРИШ

Оммавий ахборот воситалари хар доим жамият тараккиётининг кузгуси, кишиларнинг онги, дунёкараши, сиёсий савиясининг шаклланишида асосий воситалардан бири булиб келган. Мустакиллик йиллари барча сохалар катори ОАВ учун хам серкирра ривожланиш даври булди. Истиклолга эришганимиздан сунг, биринчи навбатда, соханинг хукукий базасига эътибор каратилди ва ривожланган давлатлар тажрибаларини урганиш бошланди.

Оммавий ахборот воситаларининг халкаро хукукий асослари бу «Инсон хукуклари халкаро умумжахон декларатсияси, Фукаровий ва сиёсий хукуклар тугрисидаги халкаро пакт», Узбекистон Республикасининг халкаро ташкилотлар ва бошка давлатлар билан ахборот сиёсатига доир тузган битим ва шартномалари

хисобланади. Мазкур хукукий хужжатлар ахборотни излаш, олиш, таркатиш жараёнлари ва оммавий ахборот воситалари фаолиятини бевосита ёки билвосита тартибга солувчи нормалардир.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

2010-йил 12-ноябрдаги Олий Мажлис палаталарининг навбатдаги кушма йигилишида ахборот сохасига дахлдор «Оммавий ахборот воситалари тугрисида»ги ва «Ахборот эркинлиги принсиплари ва кафолатлари тугрисида»ги Конунларга тегишли узгартиш ва кушимчалар киритиш билан бирга «Телекоммуникатсиялар тугрисида»ги конунни такомиллаштириш хамда «Оммавий ахборот воситалари фаолиятининг иктисодий асослари тугрисида»ги, «Оммавий ахборот воситаларини давлат томонидан куллаб-кувватлаш кафолатлари тугрисида»ги, «Давлат хокимияти бошкарув органлари фаолиятининг очиклиги тугрисида»ги ва «Телерадиоешиттиришлар тугрисида»ги Конунларни кабул килиш таклифи киритилди.

Узбекистон Республикасининг «Оммавий ахборот воситаларини давлат томонидан куллаб-кувватлаш кафолатлари тугрисида»ги ва «Оммавий ахборот воситалари ва ахборот олиш сохасидаги айрим конун хужжатларига узгартиш ва кушимчалар киритиш тугрисида»ги Конунлар лойихалари тайёрланди. Ушбу лойихалар бир катор минтакавий ва халкаро конференсияларда, семинар ва йигилишларда кенг мухокамаларда утказилган. Тегишли вазирлик ва идоралардан келишувлардан утказилгандан сунг 2011-йил ноябр ойида лойихалар Вазирлар Махкамасига киритилган.

Узбекистон Республикасининг «Оммавий ахборот воситаларини давлат томонидан куллаб-кувватлаш кафолатлари тугрисида»ги Конун лойихаси Президент Фармойишига мувофик 2012 йил туртинчи чорагида Хукуматга киритилган. Ахборот сохасини ислох этиш буйича вазифа этиб белгиланган чора-тадбирларнинг асл мохияти фукаролик жамиятини барпо этишда оммавий ахборот воситаларининг мустакил институт сифатида шаклланишини, сиёсий хокимият ва фукаролар уртасидаги муносабатларни тартибга солишда очикликни хамда фукарорларнинг ахборот сохасидаги конститутсиявий хукукларини тулик таъминлашдан иборатдир.

Мустакиллик йилларида оммавий ахборот воситалари фаолиятини тартибга солувчи куйидаги конунлар кабул килинганини куришимиз мумкин:

— «Оммавий ахборот воситалари тугрисида»ги Конун (2007-йил 15-январъ);

— «Ахборот олиш кафолатлари ва эркинлиги тугрисида»ги Конун (1997-йил 24-апрелъ);

— «Журналистлик фаолиятини химоя килиш тугрисида»ги Конун (1997-йил 24-апрелъ);

— «Ахборот эркинлиги принсиплари ва кафолатлари тугрисида»ги ^онун (2002-йил 12-декабр);

— «Ноширлик фаолияти тугрисида»ги ^онун (1996-йил 30-август);

— «Муаллифлик хукуки ва турдош хукуклар тугрисида»ги ^онун (2006-йил 20-июлъ);

— «Реклама тугрисида»ги ^онун (1998-йил 25-декабр);

— «Ахборотлаштириш тугрисида»ги ^онун (1993-йил 7-май);

— «Телекоммуникатсиялар тугрисида»ги ^онун (1999-йил 20-август).

Узбекистон Республикасида оммавий ахборот воситалари хукукий базасини яратилишида Республикамиз Конститутсиясига асосий манба сифатида таянилган. Конститутсиямизнинг 67-моддасида «Оммавий ахборот воситалари эркиндир ва конунга мувофик ишлайди. Улар ахборотнинг тугрилиги учун белгиланган тартибда жавобгардирлар. Сензурага йул куйилмайди» деб белгилаб куйилгани оммавий ахборот воситаларининг мутлак конуний эркинлигининг кафолати хисобланади.

НАТИЖАЛАР

Яратилган кенг шароитлар туфайли мустакиллик йилларида оммавий ахборот воситаларининг биргина 2013 йилдаги умумий сони 1366тани ташкил этган. Эътиборлиси шундан иборатки, 1991-йилларда давлатга карашли битта телевидение ва радиодан бошка електрон оммавий ахборот воситасининг узи мавжуд эмас эди. Бугун республикада нодавлат ОАВ тез ривожланмокда. Телеканал, радиоканаллардан ташкари веб-сайтлар хам ОАВ сифатида руйхатдан утказилмокда. Бир суз билан айтганда сохада энг тез ривожланаётган тармоклар хам айнан электрон ОАВ хисобига тугри келади. Хрзирда мавжуд нодавлат ОАВ жами ОАВнинг 60 фоизини ташкил этади.

Оммавий ахборот воситалари Узбекистонда яшаётган миллатларнинг 7та тилида ва сиёсий-ижтимоий, иктисодий, маънавий-маърифий, спорт каби 20дан ортик ихтисосликларда фаолият олиб боради. Бундай салмокли узгаришлар сохада конунчилик механизмини янада такомиллаштириш, уларнинг эркин фаолият юритишлари учун зарур шарт-шароитлар яратиш лозимлигини такозо этмокда.

МУХ,ОКАМА

Юридик ва жисмоний шахсларга ОАВни руйхатдан утказиш буйича давлат хизмати давлат хизматлари марказлари ёки Ягона интерактив давлат хизматлари портали оркали курсатилиши белгиланган.

ОАВни давлат руйхатидан утказиш буйича давлат хизмати Давлат хизматлари марказлари ёки ЯИДХП оркали Президент Администратсияси

хузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникатсиялар агентлиги ва унинг худудий бошкармалари томонидан курсатилади. Агентликнинг худудий бошкармалари асосий кисми битта вилоят, Тошкент шахри ёки ^оракалпогистон Республикаси худудида таркатиш учун мулжалланган даврий босма нашрларни давлат руйхатидан утказади.

ОАВ кайта руйхатдан утказилганлиги учун давлат руйхатидан утказишда назарда тутилган давлат божи суммасининг 50%и ундирилади. ЯИДХП оркали мурожаат этилганда давлат божи суммасининг 90%и ундирилади.

Ваколатли орган давлат реестрини юритади, унда куйидаги маълумотлар курсатилади:

нашрнинг номи, ташкилий-хукукий шакли, тили, чика бошлаган даври,

даврийлиги;

солик туловчининг идентификатсия раками;

гувохноманинг берилган санаси ва тартиб раками;

ОАВнинг ихтисослашуви тугрисидаги маълумотлар;

гувохномани кайта расмийлаштириш, уни тухтатиб туриш ва амал килишини

тухтатишнинг асослари ва санаси.

ОАВ тугрисидаги очик маълумотлар ваколатли органнинг расмий веб-сайтида юридик шахслар ва фукароларнинг танишиши учун жойлаштирилади.

ХУЛОСА

Мамлакатимизда демократик жараёнларнинг чукурлашуви давлат хокимияти органлари фаолиятининг очиклигини таъминлашда ОАВ иштирокини замон талабига мослаштиришни такозо килиши билан бирга мавжуд ахборот манбаларидан янада самарали фойдаланиш, матбуот эркинлиги ва мустакиллигини мустахкамлаш, фукароларнинг ахборот сохасидаги хукук ва эркинликларини туларок кондиришга йуналтирилган бир катор тадбирларни амалга ошириш лозимлигини такозо этмокда.

Юртимизда амалга оширилаётган ислохотлар, юз бераётган жараёнлар шунчалик тезлик ва кенг камровни ташкил этдики, бугунга келиб, бу конунларни яна куп йилларга хизмат килиши учун айримларини кайта ишлаш, баъзиларига эса узгартириш ва кушимчалар киритиш, яна керак булса янгиларини кабул килиш зарур булиб колмокда. Бу хакикатни дунёдаги таникли сиёсатчилар, жамоат арбоблари ва ОАВ сохасидаги йирик экспертларнинг эътироф этаётганликлари, айникса, диккатга сазовордир.

REFERENCES

1. Узбекистан Республикаси Вазирлар Махкамасининг 1999 йил 26 февралдаги "Журналист кадрлар тайёрлаш ва кайта тайёрлаш тизимини такомиллаштириш тугрисида"ги ^арори. // Демкоратлаштириш ва инсон хукуклари, 2000 й, № 3-4.

2. Узбекистон оммавий ахборот воситалари ва журналистлари. - Т.: Узбекистон Миллий матбуот маркази. 2003 й.

3. Mukhamadqodirovich R. A. The role of mass media in the history of the period of independence //ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. -2020. - Т. 10. - №. 4. - С. 356-359.

4. Normatova D. E. PECULIARITIES OF ANTHROPOCENTRISM AND HUMANISM OF THE SOCIO-PHILOSOPHICAL THOUGHT OF WESTERN EUROPE IN THE ERA OF RENAISSANCE //Scientific Bulletin of Namangan State University. - 2019. - Т. 1. - №. 5. - С. 168-173.

5. Gaybullaeva M. F. The Role Of Biomass In Saving Natural Resources //The American Journal of Horticulture and Floriculture Research. - 2021. - Т. 3. - №. 02. -С. 1-6.

6. Normatova D. E. THE SOCIAL AND MORAL VIEWS OF MICHELLE ECKEM DE MONTEN //Scientific Bulletin of Namangan State University. - 2019. - Т. 1. - №. 10. - С. 184-187.

7. Ganiev, B. (2015). Business-Ethics in Islam. Theoretical & Applied Science, (7), 177-179.

8. Ganiyev, B. S. (2020). EDUCATION-PRIORITY SPHERE OF REFORM IN THE CONDITIONS OF A NEW STAGE OF DEVELOPMENT. Central Asian Problems of Modern Science and Education, 2020(1), 106-111.

9. Mamatov M., Isomiddinov A., Yuldashev S. Factors of Developing the Intellectual Abilities of the Youth //International Journal of Progressive Sciences and Technologies.

- 2019. - Т. 16. - №. 2. - С. 311-313.

10. Karimov U., Abdurakhmon A. INNOVATIVE INFORMATION TECHNOLOGY IN EDUCATION //Форум молодых ученых. - 2017. - №. 5. - С. 912.

11. Karimov U., Ergasheva D. EDUCATIONAL ISSUES IN THE PERIOD OF AMIR TEMUR AND TEMURIDS //Теория и практика современной науки. - 2020.

- №. 5. - С. 18-20.

12. Karimov U., Kasimov I. THE IMPORTANCE OF MODERN INFORMATION TECHNOLOGIES IN DEVELOPMENT OF DISTANCE EDUCATION //Перспективные информационные технологии (ПИТ 2018). - 2018. - С. 11861187.

13. Karimov U. et al. USING NEW INFORMATION TECHNOLOGIES IN DISTANCE LEARNING SYSTEM //НОВАЯ ПРОМЫШЛЕННАЯ РЕВОЛЮЦИЯ В ЗЕРКАЛЕ СОВРЕМЕННОЙ НАУКИ. - 2018. - С. 9-11.

14. Sayitkhonov A. THE IMPORTANCE OF INNOVATIVE ACTIVITIES OF YOUTH TO ENTREPRENEURSHIP //Theoretical & Applied Science. - 2020. - №. 1.

- С. 38-41.

15. Mukhamadqodirovich R. A. The role of mass media in the history of the period of independence //ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. -2020. - Т. 10. - №. 4. - С. 356-359.

16. Yuldashev S. U. TECHNOLOGY OF SOCIAL AND CULTURAL PROJECTION IN SCIENTIFIC MANAGEMENT OF SOCIETY //Theoretical & Applied Science. - 2019. - №. 11. - С. 621-623.

17. Yuldashev S. U. THE ROLE OF SOCIO-CULTURAL TECHNOLOGIES IN SOCIETY //Scientific Bulletin of Namangan State University. - 2019. - Т. 1. - №. 10.

- С. 187-192.

18. Boltaboyev M. HISTORY OF RELIGIOUS CONFESSIONAL POLITICS IN THE SOVIET PERIOD //Theoretical & Applied Science. - 2020. - №. 6. - С. 668-671.

19. Asadullaeva N. Pedagogical Factors Of Formation Of Active Life Position Among Young Generation //The American Journal of Social Science and Education Innovations. - 2021. - Т. 3. - №. 01. - С. 576-584.

20. Evatov S. THE EXPRESSION OF THE IDEAS OF ASCETIC THINKING AND ALTRUISM IN CENTRAL ASIAN MYSTICISM //InterConf. - 2020.

21. Pulatova N. Ethnoecological Culture Of The Uzbek People Today And Pedagogical Aspects Of Its Formation In Students //The American Journal of Social Science and Education Innovations. - 2020. - Т. 2. - №. 11. - С. 485-490.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.