Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОНДА КОНТРЕЙЛЕР УСУЛИДА ТАШИШНИ ТАШКИЛ ЭТИШ БЎЙИЧА STEP ТАҲЛИЛИ'

ЎЗБЕКИСТОНДА КОНТРЕЙЛЕР УСУЛИДА ТАШИШНИ ТАШКИЛ ЭТИШ БЎЙИЧА STEP ТАҲЛИЛИ Текст научной статьи по специальности «Политологические науки»

30
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
транспорт / контрейлер / контрейлер ташишни ташкил қилиш / инновацион ривожланиш / STEP таҳлили

Аннотация научной статьи по политологическим наукам, автор научной работы — Б. Эргашев, Ғ. Саматов, З. Мусабеков

Темир йўл ва автомобил йўл транспорт турларининг технологик ўзаро таъсири асосида контрейлер ташишни ташкил этиш орқали Ўзбекистон транспорт тизимини инновацион ривожлантириш мумкин. Инновацион ечимларни амалга ошириш экологик омилларни ҳисобга олишни талаб қилади, бу мақолада тадқиқот STEP таҳлили орқали амалга оширилади. STEP таҳлилида омилларнинг тўрт гуруҳи тавсифланади: сиѐсий, иқтисодий, ижтимоий-маданий ва технологик. Уларнинг "Ўзбекистон Темир йиллари" АЖ фаолиятига таъсири аниқланди. Давлат даражасида стратегик бошқарув қарорларини ишлаб чиқишни талаб қилувчи сиѐсий ва иқтисодий омиллар контрейлер ташишни жорий этишга таъсири жиҳатидан энг юқори устуворликка эгалари ўрганилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОНДА КОНТРЕЙЛЕР УСУЛИДА ТАШИШНИ ТАШКИЛ ЭТИШ БЎЙИЧА STEP ТАҲЛИЛИ»

^^pecialists^n^heFieldoimeameSmem

УЗБЕКИСТОНДА КОНТРЕЙЛЕР УСУЛИДА ТАШИШНИ ТАШКИЛ

ЭТИШ БУЙИЧА STEP ТАХДИЛИ

Б. Эргашев F. Саматов З. Мусабеков

Тошкент давлат транспорт университети И.А Каримов номидаги политехника университети

АННОТАЦИЯ

Темир йул ва автомобил йул транспорт турларининг технологик узаро таъсири асосида контрейлер ташишни ташкил этиш оркали Узбекистон транспорт тизимини инновацион ривожлантириш мумкин. Инновацион ечимларни амалга ошириш экологик омилларни хисобга олишни талаб килади, бу маколада тадкикот STEP тахлили оркали амалга оширилади. STEP тахлилида омилларнинг турт гурухи тавсифланади: сиёсий, иктисодий, ижтимоий-маданий ва технологик. Уларнинг "Узбекистон Темир йиллари" АЖ фаолиятига таъсири аникланди. Давлат даражасида стратегик бошкарув карорларини ишлаб чикишни талаб килувчи сиёсий ва иктисодий омиллар контрейлер ташишни жорий этишга таъсири жихатидан энг юкори устуворликка эгалари урганилади.

Калит сузлар: транспорт, контрейлер, контрейлер ташишни ташкил килиш, инновацион ривожланиш, STEP тахлили.

Транспорт тизимини инновацион ривожлантириш усулларидан бири Узбекистон Республикаси худудида мунтазам контрейлер ташишни ташкил этишдир. Юкори сифатли транспорт хизматлари курсатиш устувор деб санайдиган асосий манфаатдор томон сифиатида [1] ОА "Узбекистон Темир йуллари " компания курилади. Контрейлер транспортининг жорий этилиши ва узок муддатли фаолият юритиши учун, ушбу лойихани амалга оширишга таъсир килувчи куплаб экологик омилларни хисобга олишни талаб килади ва уларни хар томонлама тахлил килиш заруратини келтириб чикаради.

April 21-22

95

Volume 3 | TSTU Conference 1 | 2022 Prospects for Training International ^^pecialistsJnJheFeldofTranspor^

Social Социальные

Technological Техно логические

шш Ее оно lili cal Экономиче ские

Political Политические

Расм 1. СТЭП анализ

STEP тахлиллари куйида келтирилган сиёсий, иктисодий, ижтимоий-маданий ва технологик гурухларга ажратилган омилларнинг ахамияти даражасини тизимлаштириш ва бахолаш имконини беради.

S (Socio-cultural) - бу гурухга бозорнинг ижтимоий ва маданий холати омиллари киради. Ушбу омиллар гурухини тахлил килиш давомида жамиятнинг эхтиёжлари ва унинг инновацияларга тайёрлиги бахоланади. Хрзирги вакт махсулот сифати ва хизмат курсатиш даражасига булган талабларнинг ортиши билан тавсифланади. Биосферанинг ифлосланишини камайтириш, автомобил йулларидаги аварияларни камайтириш ва йул тармогидаги юкни камайтириш, товарлар етказиб бериш вактини кискартириш жамият эхтиёжларини кондириш деб каралса булади [2,3,4]. Ушбу эхтиёжларни янги транспорт хизматини жорий етиш оркали амалга ошириш янги иш уринларини яратиш, кадрларнинг малака даражасини оширишни келтириб чикаради. Автомобил таранспорти ва темир йул транспорти хизматлари орасидаги карама-каршиликларни, узаро манфаатли хамкорликга узгартирилиши мумкин.

T (Technologic) - ушбу гурухга саноатдаги технологик тараккиёт ва бозорнинг белгиланган холатини тубдан узгартириш кобилиятини тавсифловчи омиллар киради. Транспорт саноати куплаб мавжуд юкларни этказиб бериш технологиялари билан ажралиб туради. Контрейлер транспортда тугридан-тугри йул ва темир йул уланишлар руйберади. Куриб чикилаётган лойиха саноатни технологик ривожлантириш учун катализатор булиб хисобланиши мумкин, чунки у темир-йул ва автомобилда ташиш афзалликлари ва камчиликларини бирлаштиришга имкон беради. Шундай килиб, контейнерда ташишнинг узаро таъсири ягона интермодал терминал ва логистика марказлари асосида амалга оширилиши мумкин. Хорижий контрейлер технологияларнинг хусусиятлари: Модалохр (Франция),

April 21-22

96

^^pecialists^n^heFieldofTeanePoem

Cargobeamer (Германия), Megaswing (Швеция), Cargospeed (Буюк Британия), Flexivagon (Швеция) контрейлер тизимлари томонидан такдим этиладган [7, 8]. Техник-иктисодий параметрларнинг умумийлигига кура уларни танлаш [9]чи адабиётда куриб чикилган. Импорт урнини босиш буйича саноатни технологик жихозлаш сохасидаги конунчиликни хисобга олган холда, махсус платформали вагонларни ишлаб чикиш, уларга контрагентларни юклаш ва бириктириш шартлари, интермодал поездларни терминалга бириктириш/ажратиш билан боглик ички техник ва технологик ечимлар мавжуд. [4, 10]. Чеклов сифатида тад;ик;от ва ишлаб чикиш маълумотларининг юкори харажатларини таъкидлаш керак. Ушбу омиллар гурухи куриб чикилаётган лойихага сезиларли ижобий таъсир курсатади, чунки уни амалга ошириш учун хорижий тажрибадан фойдаланиш мумкин.

E (Economic) - бу гурухга бозорнинг иктисодий холати омиллари киради, уларнинг тахлили мамлакат иктисодиёти ва компания фаолият курсатаётган бозор холатига бахо беради. Лойихани амалга оширишнинг мухим чеклови сунгги йилларда миллий иктисодиётнинг усиш суръатларининг бекарорлиги хисобланади. 2014 йилда жахон нефт нархининг пасайиши ва Узбекистонга ялпи ички махсулотнинг пасайишига, инфляциянинг усишига, валюта курслари ва капитал кийматининг сезиларли узгаришига, унинг чикиб кетишига олиб келди [6,14]. Факат 2017дан бери Узбекистон иктисодиёти тикланиш боскичига кирди ва иктисодиётнинг глобаллашуви ва очиклик даражасини ошириш имкониятини кулга киритди. лойихага инвестициялар кулами, биринчи навбатда, терминал инфратузилма тармогини шакллантириш, шунингдек, темир йул парки давлат иштирокида давлат-хусусий сектор хамкорлиги механизмларидан фойдаланиш зарурлигини белгилайди. Молиялаштириш манбаларидан бири бюджетдан ажратилган "Узбекистон транспорт тизимини ривожлантириш" максадли дастурининг маблаглари булиши мумкин. Хусусий инвестициялар иктисодий вазият баркарорлашса, ривожланишнинг етарлича юкори даражасига ега булган банк сектори хисобидан жалб килиниши мумкин. Юк ташувчилар ва логистика хизматлари провайдерлари томонидан такдим етилган ишбилармонлик мухити юк ва буш интермодал транспорт булинмаларини ташиш тарифлари кийматига асосланган умумий транспорт харажатлари буйича етказиб беришнинг иктисодий самарадорлигини тасдиклаши керак. Шунинг учун хам мазкур лойихани амалга оширишда иктисодий омилларнинг ахамияти бирдай киматлидир.

April 21-22

97

^^pecialists^n^heFieldoimeameSmem

P (Political) - бу гурухга компаниянинг сиёсий ва хукукий мухитининг омиллари киради, унинг тахлили саноат, бозор ва умуман мамлакатда сиёсий баркарорлик ва хукукий тартибга солиш сохасидаги асосий узгаришларни курсатади. Халкаро тажриба ва сиёсий ва хукукий омилларнинг асосий ролини белгилайди. Контрейлер транспорти халкаро ва миллий транспорт тизимлари учун конунчилик талаблари ташаббуси билан юк машиналари ташиш ва автомобил йуллари устида харакати атроф-мухитга транспортни салбий таъсирини камайтириш "яшил технологиялар", шунингдек, мухим чекловларни ривожлантириш уз ичига олади[2,11]. Айни пайтда, Узбекистонда баркарор ривожланиш концепциясига риоя килиш тобора мухим ахамият касб етмокда ва ушбу фаолият сохасидаги етакчилардан бири ОА "Узбекистон темир йуллари" хисобланади [3,12]. Лойихада давлат иштирокининг юкори даражаси транспорт тизимининг ишончлилиги ва баркарорлигини ошириш, миллий хавфсизлик тизимини мустахкамлаш ва интеграция жараёнларини жадаллаштириш заруратидан келиб чикалади [4,10]. Давлат, шунингдек, айни пайтда "1520 макон" Контрейлер ташишни ташкил етиш тушунчаси акси бу юкларни тартибга солиш вазифаси юклайди ва янада урганишни талаб етади [4, 5]. Халкаро ташишларда контраилер ташишни ташкил етишда 2012 йилдан буён умумий иктисодий маконда булган ва Узбекистон билан баркарор муносабатларга ега булган Хитой ва Козогистонга алохида еътибор каратиш лозим. Узбекистонинг кулай географик жойлашувини хисобга олсак, бу интермодал транспорт ривожланиши Европа мамлакатлари билан юк ташиш имконятларини ошириш мумкин.

Шундай килиб, контрейлерда ташишни ташкил этишга таъсири нуктаи назаридан энг юкори ахамиятга ега булган ташки мухит омиллари сиёсий ва иктисодий хисобланади. Улар билан боглик бошкарув карорларини ишлаб чикиш Узбекистонда темир йул ва автомобил транспортида ташиш усуллари уртасида технологик хамкорликнинг янги даражасига эришишга имкон беради.

REFERENCES

1. Ergashev, Botir Zokir O'G'Li, & Samatov, Gaffor Allaqulovich (2021). KONTRAILERLI TASHUVLARNI TASHKIL ETISHNING AFZALLIKLARI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 1 (7), 235238.

2. Ergashev, B., Samatov, G., Burxanov, J., & Kodirov, J. (2021). MULTIMODAL USULIDA TASHISHLARNING MAMLAKAT

April 21-22

98

Tashkent State Transport University Volume 3 | TSTU Conference 1 | 2022

Google Scholar indexed Prospects for Training International

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-59-65 Specialists in the Field of Transport

VA MINTAQALAR RIVOJLANISHIDAGI O'RNI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 1 (11), 726-733.

3. Ирисбекова, М. Н., Эргашев, Б. З., & Махмудов, М. М. (2021). ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ В ИНДЕКСЕ ЭФФЕКТИВНОСТИ ЛОГИСТИКИ. In Логистический аудит транспорта и цепей поставок (pp. 105-110).

4. Musabekov, Z., Khakimov, J., & Botir, E. (2021). Differential equations for calculating gas exchange in an internal combustion engine. In E3S Web of Conferences (Vol. 264, p. 01003). EDP Sciences.

5. Цйганов А. В. контраилерларни ташиш жараёнининг сифат омиллари / / дон мухандислик Бюллетени. 2018. 4 УРЛ: ивдон.ру/ру/магазине/арчиве/н4й2018/5357

6. Кхолопов К. В. хорижий тажриба ва Россияда халкаро пиггйбаот транспорт ривожлантириш йуналишлари // Россия ташки иктисодий Ахборотномаси. 2011. 9-сон. пп. 101-109.

7. Литман Т. яхши улчанган: баркарор ва содир буладиган транспортни режалаштириш учун курсаткичларни ишлаб чикиш. 2015. 100 п.

8. Крязхев А. Н. Россия худудида мунтазам пиггйбаскинг ташкилоти // Россия Федерацияси Транспорт. 2016. 1-сон. пп. 18-21.

9. Скорченко М. Ю. Россия Федерациясида пиггйбаот транспортининг холати ва истикболлари / / дон мухандислик Бюллетени. 2017. # 4 УРЛ: ивдон.ру/ру/магазине/арчиве/н4й2017/4573 .

10. Федерал Давлат статистика хизмати: Россия иктисодиёти УРЛ самарадорлиги: гкс.ру /.

11. Жаромир Сирокий. Темир йуллар учун йул тиркамалари тизимлари тенденциялари / / Пернер алокалари. 2012, жилд. 8, Но. 4, пп. 137-151.

12 Федорина А. В., Цйганов А. В. Россияда контрагент ташишни жорий етишга комплекс ёндашув / / Россия транспорт комплексининг замонавий муаммолари. 2015. Но. 1 (6). пп. 21-28.

April 21-22

99

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.