Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОНДА БИОЭТИКАНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ҚОНУНИЙ МЕХАНИЗМЛАРИ'

ЎЗБЕКИСТОНДА БИОЭТИКАНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ҚОНУНИЙ МЕХАНИЗМЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

37
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
биоэтика / трансплантация / инсон ҳаѐти / халқаро амалиѐт / қонун / тиббий туризм.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Шахло Исахова

Ушбу мақола тиббиѐт ва биоэтикани ривожлантиришга асос бўлган жорий қонунлар ва беморларга фойда келтириш учун мўлжалланган амалий натижалар ҳақида.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОНДА БИОЭТИКАНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ҚОНУНИЙ МЕХАНИЗМЛАРИ»

TSDI & TMA | International Conference | 2022

Google Scholar indexed

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-89-91

Tashkent State Dental Institute Tashkent Medical Academy Bioethics and Law | Bioetika va huquq

УЗБЕКИСТОНДА БИОЭТИКАНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ЦОНУНИЙ

МЕХАНИЗМЛАРИ

Шахло Исахова

Узбекистон Миллий унверситети таянч докторанти

АННОТАЦИЯ

Ушбу макола тиббиёт ва биоэтикани ривожлантиришга асос булган жорий конунлар ва беморларга фойда келтириш учун мулжалланган амалий натижалар хавдда.

Калит сузлар: биоэтика, трансплантация, инсон хаёти, халкаро амалиёт, конун, тиббий туризм.

Инсонларни талаб - эхтиёжлари ва хар бир холатга муносабати ортиб бораётганлиги, хар бир соха, хусусан тиббиёт сохасини унинг имкониятларини замон талаби даражасида ривожлантириш чоралари курилмокда. Биз биламизки, ривожланган тиббиёт ва сохадаги жорий конунлар юкори даражадаги инсон интеллекти, сифатли тиббий муолажа, бу эса уз навбатидаги соFлом инсон ва авлодлар давоми, давлатни тиббиёт сохаси буйича иктисодий усишидир. Бугунги кунда Узбекистонда тиббиётни ривожланаётган сохаларини конуний жихатдан белгиланишини икки омил билан изохлаш мумкин:

-Биринчи омил инсонларни айрим тиббий даволаш хизматларига булган эхтиёжи.

-Иккинчи омил биоэтика масалаларига инновацион ёндашиш, малакали мутахассисларни шакллантириш оркали, дунё давлатлари ахолисини тиббиёт туризмини ривожлантириш оркали жалб килиш.

Узбекистон соFликни саклаш сохасида бир канча тизимли ислохотлар бормокда. Бундан кузланган максад инсонларни соFлиFи таъминлаш ва хаётини саклаб колишга булган уринишдир. Бу амалий харакатлар Узбекистон Республикаси Президента фармони асосида амалда уз ифодасини топмокда:

1.Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 7 декабрдаги «Узбекистон Республикаси соFликни саклаш тизимини тубдан такомиллаштириш буйича комплекс чора-тадбирлари туFрисида»ги фармони.

2. Фукароларнинг репродуктив саломатлигини саклаш туFрисида УР^-528-сон 11.03.2019 йил Узбекистон Республикаси конуни.

3.2020 йил 6 январьдаги «Тиббиёт ва фармацевтика таълими ва илм- фани тизимини янада риволантириш чора-тадбирлари туFрисида»ги фармон.

www.tsdi.uz

89

TSDI & TMA | International Conference | 2022 Tashkent State Dental Institute

Google Scholar indexed Tashkent Medical Academy

DOLH).24412/2181^

4.2020 йил 4 август «Covid-19 пандемияси даврида кушимча чора- тадбирлар тyFрисида»ги фармон.

Ана шу юкорида эътироф этилган хужжатлар Узбекистонда тиббий маданият ва биоэтикани ривожлантиришнинг хукукий асослари саналади. Бу аслида тиббиёт ривожининг конуний истикболидир. Бу борада хозирдан Узбекистонда амалий ишлар килиниши бошланган. Сабаб даставвал биоэтиканинг айрим тиббий масалаларига ёндашув миллий конунчилигимизда айрим моддаларида маълум жавобгарлик белгиланган булсада, амалда тиббиётда трансплантация сохасида бирор натижага эришилмаганди. Президентимизнинг "Хирургия хизматини трансформация килиш, худудларда жаррохлик амалиётлари сифатини ошириш ва куламини кенгайтириш чора тадбирлари тyFрисида" ги [1] карорида инсон аъзолари ва тукималарини трансплантация килиш буйича бир катор мухим вазифалар белгиланган. Жумладан, карорда:

- трансплантология сохада фундаментал ва амалий тадкикотларни амалга ошириш хамда инновацион лойихаларни ишлаб чикиш;

- юкори технологик трансплантация амалиётларини амалга ошириш усулларини урганиш ва жорий этиш;

- хорижий давлатларнинг мазкур сохадаги илмий ташкилотлари, марказлари хамда экспертлари билан хамкорлик алокаларини урнатиш ва биргаликда тадкикотларни ташкил килиш;

Х,озирги кунда шу масала буйича Узбекистон Республикаси президента карори асосида СоFликни саклаш вазирлиги амалда уз фаолиятини амалга оширмокда. Мамлакатимизда 2017 йилдан купгина ривожланган мамлакатлар катори бемор танасига аъзо кучириб утказиш, хусусан, жигар транспалантациясини амалга оширишга рухсат берилди. Бу эса албатта, ушбу касалликдан азоб чекаётган беморларда тузалиб кетишга кайта умид уЙFOтди. 2018 йилда эса мамлакатимизда ушбу мураккаб жаррохлик амалиёти илк марта муваффакиятли бажарилди. «Утган киска муддат давомида юртимизда 400 дан ортик буйрак, 10 га якин жигар трансплантацияси мувафакиятли бажарилди. СоFликни саклаш сохаси биоэтика масалаларида (трансплантация буйича) халкаро амалиётни уташ ва малака оширишни йулга куйди. Трансплантация буйича жаррохлик амалиётининг Узбекистондани самарали истикболи учун амалий ишлар килинди. Бир гурух узбекистонлик мутахассислар Россия Федерациясидаги академик В. И Шумаков номидаги трансплантология ва сунъий органлар миллий тиббиёт илмий тадкикот маркази жигар трансплантациясини утказиш буйича малака ошириб кайтишди»[2]. Президентнинг 2018 йил 7 декабрдаги «Узбекистон Республикаси соFликни саклаш тизимини тубдан такомиллаштириш буйича комплекс чора

May 12, 2022

www.tsdi.uzwww.tma.uz

TSDI & TMA | International Conference | 2022

Google Scholar indexed

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-89-91

Tashkent State Dental Institute Tashkent Medical Academy Bioethics and Law | Bioetika va huquq

тадбирлар туFрисида» ги 5590-^арорига мувофик, Вазирлар Махкамаси «20192023 йилларда Узбекистон Республикасида тиббиёт туризмини ривожлантириш стратегиясини тасдиклаш туFрисида»ги лойихасини ишлаб чикди. Узбекистонда туризм ва тиббиёт сохаларида утказилаётган ислохотлар самарадорлигини ошириш, бу борада чет эллик фукароларнинг мамлакатимизга кириб келишини купайтириш максад килинган. Юкоридаги карорни амалдаги ифодаси сифатида Узбекистонда тиббиёт туризми салохиятини ривожлантиришга каратилган "Medtravel Global System" лойихаси уз ишини бошлади. Лойихани асосий максади нафакат давлатимиз ичида, балки унинг ташкарисида хам даволаш - курорт худудларга булган талабни купайтириш оркали халкаро майдонда Узбекистоннинг ижобий имиджини шакллантиришдир.

2021 йил 1 апрелда Республикамиз президенти Ш.Мирзиёев томонидан утказилган йиFилишда: «трансплантацияни конуний асосларини яратиш масаласига эътибор каратилди. Маълумотга кура, утган йили биргина Хирургия марказига мурожаат килган 900 дан ортик беморларга донорлар якин кариндоши булмагани учун жаррохлик амалиётини утказиш рад этилган. Окибатда, купчилик фукароларимиз хорижда жаррохлик амалиётини утказишга мажбур булмокда. -Инсон аъзолари трансплантациянинг конуний асосларини яратиш керак», - деди давлатимиз рахбари [3]. Фикримизча, биоэтика узи каратган масалаларда инсонлар хаёти, умри, соFлигини кадрият сифатида биринчи уринга куйган булса, жорий конунлар хаёт эгаларини фаннинг илмий ютуклари олдида "тажриба объекти" булиб колишдан саклайди.

Хулоса урнида шуни айтадиган булсак, Узбекистонда шахсда утказилаётган тажриба кандай ва кай услубда амалга оширилиши, кандай салбий окибатлар юзага келиши мумкинлиги каби ахборотлар билан таъминланиши хамда уз хохиши билан розилик билдирган булиши инсон хукукларининг халкаро талабларига риоя килинганини курсатади.

REFERENCES

1. https://lex.uz//docs/5668623

2. https://yuz.uz/news/ shifokorlarimiz- murakkab-jigar-transplantatsiyasi-amaliyotini-muvaffaqiyatli-otkazdi

3. https://yuz.uz/news / transplantatsiyaing- qonuniy- asoslari-yaratiladi

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.