Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОН ХУДУДИДА ТАРҚАЛГАН САРИҚ ЗАНГ КАСАЛЛИГИНИНГ ПОПУЛЯЦИЯСИ'

ЎЗБЕКИСТОН ХУДУДИДА ТАРҚАЛГАН САРИҚ ЗАНГ КАСАЛЛИГИНИНГ ПОПУЛЯЦИЯСИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

136
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Буғдой / касаллик / сариқ занг / изолят / ирқ / чидамли / чидамсиз / вирулент / авирулент / ген / инокуляция

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Х. С. Тўрақулов, Б. Х. Чиниқулов, Т. А. Бозоров, М. Мардонова, С. Исақулов

Буғдой сариқ занг касаллигининг Республикамиз турли худудларида тарқалган намуналаридан изолятлар тўпланиб уларнинг ирқлари таркиби ўрганилди. Бахолаш ишларига кўра, Олинган натижаларга кўра, Фарғона вилояти Учкўприк туманидан 203Е231, Тошкент вилояти Чиноз туманидан 199Е223, Зангиота туманидан 199Е218, Янгийўл туманидан 207Е238, Бекобод туманидан 239Е242, Жиззах вилоятининг Ғаллаорол туманидан 207Е217, Қашқадарё вилояти Китоб туманидан 231Е223, Сурхондарё вилояти Денов туманидан 235Е239, Олтинсой туманида 195Е216 ирқлари аниқланди. Ушбу ирқларнинг умумий вирулентлик даражалари бир бирига яқинлиги, Республика сариқ занг популяциялари орасида катта фарқ йўқлиги ва хилма хиллик даражаси нисбатан паст эканлиги кузатилди

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Isolates were collected from samples of wheat rust cultivating in different regions of the country and their race composition was studied. According to the results of the experiments, 203E231 from Uchkuprik district of Fergana region, 199E223 from Chinaz district of Tashkent region, 199E218 from Zangiota district, 207E238 from Yangiyul district, 239E242 from Bekabad district, 207E217 from Gallaorol district of Jizzakh region, 231E223 from Kitab district of Kashkadarya region, 235E239 from Denov district of Surkhandarya region, 195E216 races were identified in Altynsay district of Kashkadarya district. It was observed that the general virulence levels of these races were close to each other, there was no significant difference between the yellow rust populations of the Republic, and the level of diversity was relatively low.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОН ХУДУДИДА ТАРҚАЛГАН САРИҚ ЗАНГ КАСАЛЛИГИНИНГ ПОПУЛЯЦИЯСИ»

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

УЗБЕКИСТОН ХУДУДИДА ТАР^АЛГАН САРЩ ЗАНГ КАСАЛЛИГИНИНГ ПОПУЛЯЦИЯСИ

Х. С. Туракулов Б. Х. Чиникулов Т. А. Бозоров М. Мардонова С. Исакулов

Генетика ва усимликлар экспериментал биологияси институти

АННОТАЦИЯ

Бугдой сарик занг касаллигининг Республикамиз турли худудларида таркалган намуналаридан изолятлар тупланиб уларнинг ирклари таркиби урганилди. Бахолаш ишларига кура, Олинган натижаларга кура, Фаргона вилояти Учкуприк туманидан 203Е231, Тошкент вилояти Чиноз туманидан 199Е223, Зангиота туманидан 199Е218, Янгийул туманидан 207Е238, Бекобод туманидан 239Е242, Жиззах вилоятининг Галлаорол туманидан 207Е217, Кашкадарё вилояти Китоб туманидан 231Е223, Сурхондарё вилояти Денов туманидан 235Е239, Олтинсой туманида 195Е216 ирклари аникланди. Ушбу иркларнинг умумий вирулентлик даражалари бир бирига якинлиги, Республика сарик занг популяциялари орасида катта фарк йуклиги ва хилма хиллик даражаси нисбатан паст эканлиги кузатилди

Калит сузлар: Бугдой, касаллик, сарик занг, изолят, ирк, чидамли, чидамсиз, вирулент, авирулент, ген, инокуляция.

WHEAT YELLOW RUST POPULATION IN UZBEKISTAN

ABSTRACT

Isolates were collected from samples of wheat rust cultivating in different regions of the country and their race composition was studied. According to the results of the experiments, 203E231 from Uchkuprik district of Fergana region, 199E223 from Chinaz district of Tashkent region, 199E218 from Zangiota district, 207E238 from Yangiyul district, 239E242 from Bekabad district, 207E217 from Gallaorol district of Jizzakh region, 231E223 from Kitab district of Kashkadarya region, 235E239 from Denov district of Surkhandarya region, 195E216 races were

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

identified in Altynsay district of Kashkadarya district. It was observed that the general virulence levels of these races were close to each other, there was no significant difference between the yellow rust populations of the Republic, and the level of diversity was relatively low.

КИРИШ

Узбекистан мустакилликка эришгач хукуматимиз томонидан уша пайтгача асосан катта валюта захиралари хисобидан четдан келтириладиган ва халкимизнинг энг асосий ва севимли озик овкат манбаи булмиш бугдойни республикамиз кишлок хужалигидаги бор имкониятлардан фойдаланиб узимизда етиштиришдек одил вазифани уртага куйди. Тан олиш лозим ушбу вазифа улкан муваффаккият билан амалга оширилди ва Узбекистон жуда киска фурсат ичида Марказий Осиё давлатлари ичида бугдой дони хосилдорлиги буйича биринчи уринга чикиб олди. Бирок сунгги икки ун йилликда дунё галлачилигида асосий муаммога айланган ва энг катта иктисодий зарарни келтираётган сарик занг касаллиги эпидемиялари [6,7, 12], бизни республикамизни хам табиийки четлаб утмади ва аксинча ушбу касалликнинг дунёдаги асосий "кайнок нукталари"дан бирига айланди. Авваллари республикамизда сугориладиган бугдой далаларининг камлиги туфайли унчалик иктисодий ахамиятга эга булмаган ва ахён ахёндагина (1968, 1970, 1978, 1982 йиллар), янада аникроги деярли 50 йил мобайнида (1960-1999 йилларда) бор йуги 4 маротаба унчалик сезиларли булмаган даражада содир булган сарик занг эпидемияси [1, 2, 3, 5], 1999-2010 йиллар давомида 5 маротаба содир булди (1999, 2001, 2005, 2009, 2010 йиллар) ва улкан иктисодий зарарларга сабабчи булди [6]. Дунёнинг машхур занг фитопатолог олимлари ва генетикларининг охирги йиллардаги тадкикотларига кура занг касалликларини келтириб чикарадиган патоген популяциясидаги вирулентлик хусусияти хилма хиллигининг энг юкори даражаси Гарбий Хитой, Кавказ ва Марказий Осиё [8, 13] худудларидан олинган занг замбуруги намуналаридан топилган.

Экин майдонларининг асосий кисмини юмшок бугдой эгаллаши ва экилаётган навлар орасида, айникса махаллий навлар ичида сарик занг касаллигига чидамсиз булган навлар мавжудлиги ушбу касалликнинг галла дехкончилигига бундан кейин доимо хавф солиб туришини курсатади ва мазкур соха мутахассисларидан ушбу муаммо устида тадкикот ишларини янада кучайтиришни талаб этади.

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

Шу максадда УзР ФА Генетика ва УЭБИда бугдойнинг сарик занг касаллигининг Республикада таркалган иркларини урганиш устида доимий тадкикотлар утказиб келинмокда ва куйида охирги йилги тадкикотлар устида тахлиллар киламиз.

МАТЕРИАЛ ВА УСЛУБЛАР

Намуналарни й^иш. Бугдой далалари мониторинги Республика вилоятлари буйлаб Апрел ва Май ойларида, сарик занг касаллигининг бугдой далаларида асосий таркалиш мавсуми даврида утказилди. Далада сарик занг касаллигининг урединиоспоралари намуналари касалланган усимлик баргларини хаво утказувчи когоз пакетчаларга жойлаштириш оркали йигилди. Касалланган барглар хавода куритилиб, купайтириш ва инокуляция ишларига кадар +4-+5 0С хаво харорати шароитида сакданди [11].

Вирулентлик ва касаллик иркларини аниклаш. Бугдой сарик занг касаллигининг иркларини Johnson, R., бошкалар услубида [9] Жахон (9 нав) ва Европа (8 нав) сарик занг касаллигиги иркларини аниклаш дифференциатор навлари туплами ёрдамида аникланди. Бунинг учун ушбу туплам бугдой намуналари уруглари 10 см диаметрли тувакчаларга тупрок, кум ва гумусли аралашмага (3:3:4 нисбатда) 7-8 донадан икки капйтарикда экилди.

Касаллик урединиоспораларини жонлантириш учун йигиб келинган ва +4-+5 0С хаво харорати шароитида сакланаётган касалланган барглар олиниб, сув билан намланган фильтр когоз жойлаштирилган петри идишчаларига жойлаштирилиб, коронги мухитда 10-15 соат давомида сакланди. Жонлантирилган урединиоспоралар 10 кунлик ва биринчи барглари тулик очилган бугдой майсаларига Солтрол 170 минерал ёгига аралаштирилган холда сепиш оркали инокуляция килинди. Инокуляция килинган намуналар инкубация жараёнини утказиш учун +9 0Сли хаво харорати ва 100 фоизлик намлик шароитида коронгилик мухитида 1 сутка давомида колдирилди. Сунгра +16 - +18 0Сли иссикхонага, 12 соатлик кун узунлигида, 10000 люксли флюроцент ёруглиги берувчи лампалар остида намуналар уститирлди.

Намуналарни бахолаш. Сарик занг касаллигига чидамлиликни майсаларда бахолаш 14-17 кундан сунг 0-9 балл асосида бахоланиб, 0-6 балл авирулентликни, 7-9 балл эса вирулентликни белгилади [11], [12]. Бунда бахолашнинг аниклиги чидамсиз намуна ва икки кайтарикдаги бахолаш натижаларининг мослиги билан текширилиб борилди.

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

O^HHraH HaTima.iap Ba y^apHHHr Tax^H^H. TagKHKoTHMH3ga ^aHy6yft MHHTaKagaH CypxoHgape BunotfragaH, MapKa3HH MHHTaKagaH Cupgape BunotfrngaH Ba Huc6araH muMonuft Ba anoxuga xygyg xuco6naHraH OaproHa BunotfrngaH KenTupunraH roon^raap Ta®pn6a MaKcagu ynyH TaHna6 onuHgu Ba ym6y yn MHHTa^a HaMyHanapuga KacarnuK nonyn^uacH ^apK^apu ypraHungu. Eapna roon^raap 6yTyH gyHe MHKecuga capuK 3aHr Kacannnrn upKgapuHH aHHKgamga KeHr Ky-raaHunaguraH KyHugaru gн$$epeнцнaтоp HaBnap TynnaMuga HHoKyn^HA KU^HHgH Ba Taxnun KU^uHgH.

TagKUKOTnapHMH3ga TomKeHT, OaproHa, ^H33ax, CypxoHgape Ba KamKagape Buno^raapH 6yrgoft gananapugaH capuK 3aHr KacamurHHHHr HurunraH roon^raapu Maxcyc gн$$epeнцнaтоp TynnaMnapga Taxnun KunuHgu. ABBano OaproHa Buno^THHHHr YnKynpuK TyMaHugaH KemupunraH roon^raapHH ypraHaMH3.

YnKynpuK TyMaHugaH KenTupunraH H3on^T gн$$epeнцнaтоp HaBnapra Huc6araH KyftHgaruna 6oxonaHgu: XanKapo TynnaMgaH Chinese 166, Lee, Vilmorin 23, Suwon92 x Omar, Clement HaBnapura BupyneffrauKHH, Heine's Kolben, Moro, Strubes Dickopf, Triticum spelta HaBnapura aBupyneffrauKHH HaMoeH KungH. EBpona TynnaMgaH Hybrid 46, Reichersberg 42, Heine's Peko, Carstens V, Spalding Prolific, Heines VII HaBnapura BupyneHrauKHH, ^aKarruHa Nord Desprez, Compair HaBnapura Huc6araH aBupyneffrauK Ky3arnngH (1-^agBan). Harn^aga ym6y HaMyHa upK ^opMynacu 203E231 экaнпнгн KaHg этнпgн.

1-KagBa..

^apFOHa bh.ohth YHKynpiK TyMaHigaH (öa.aHg.HK-407M, N 40.53238, E 070.99706) o.nmraH capiiK 3aHr Kaca..uru h30.hhthhh öax,o.am HaTiKa.api

Xa.^apo Tyn.aM TeH.ap Kaca..aHim aapaKKacii (öa..) yh.hk gapaKa KiHMaT- .iapn Bupy.eHT (+), ABipy.eHT (-)

1 KaHTapiK 2 ^aHTapiK

1 Chinese 166 Yr1 7 7 1(=2°) +

2 Lee Yr7 7 8 2(=21) +

3 Heine's Kolben Yr6,Yr2 6 6 4(=22) -

4 Vilmorin 23 Yr3V 7 7 8(=23) +

5 Moro Yr10 0 0 16(=24) -

6 Strubes Dickopf YrSd 5 6 32(=25) -

7 Suwon92 x Omar YrSu 7 8 64(=26) +

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

8 Clement Yr9,Yr2+,Cle 7 7 128(=27) +

9 Triticum spelta Yr5 0 0 256(=28) -

203

Европа туплам

10 Hybrid 46 Yr4+ 7 7 1(=2°) +

11 Reichersberg 42 Yr7+ 8 7 2(=21) +

12 Heine's Peko Yr6,Yr2+ 7 8 4(=22) +

13 Nord Desprez Yr3N 6 6 8(=23) -

14 Compair Yr8,YrAPR 4 5 16(=24) -

15 Carstens V Yr32,YrCv 7 7 32(=25) +

16 Spalding Prolific YrSp 7 8 64(=26) +

17 Heines VII Yr2+ 8 8 128(=27) +

231

^ушимча навлар

1 Yr8 Avocet NIL Yr8 8 7 +

2 Yr17 Avocet NIL Yr17 6 6 -

3 Lal Bahodur (Yr29) Yr29 7 7 +

4 Pastor (Yr31+APR) Yr31+APR 3 4 -

5 Yr7 Avocet NIL Yr7 7 7 +

6 Fed4/Kavkaz (Yr9) Yr9 9 8 +

7 TPI 1295 (Yr25) Yr25 5 6 -

8 Yr27 Avocet NIL Yr27 8 7 +

9 Morocco 9 9 +

203E231 hpkh Yr7, Yr3V, YrSu, Yr4+, YrSp, Yr2+, Yr8, Yr29, Yr9, Yr27 reHnapra Ba Yr6+Yr2, Yr9+Yr2+Cle, Yr32+YrCv reHnap ком6ннацнaснга HucöaTaH BupyneffrauK myHHHrgeK Yr1, Yr10, YrSd, Yr5, Yr3N, Yr17, Yr25 reHnapra Ba Yr8+YrAPR, Yr31+APR reHnap ком6ннaцнaпapнгa HucöaTaH aBHpyneHTHHK Ky3aTungu.

KefiHHru H30H3T TomKeHT Buno^THHHHr ^hho3 TyMaHugaH onu6 KenuHraH

6ynu6, Xan^apo Ba EBpona TynnaMnapu rцн$$epeнцнaтоp HaBnapra Ba KymuMHa,

capHK 3aHr Kacannurura ^aBo6 öeppyBHH reHnapu MatnyM 6ynraH H3oreH

nuHHflnapra uHOKyn^ufl khhhhhö, ycuMnuKHH naToreHra ®;aBo6 peaKCuacu

acocuga BupyneHTnuK xycycu^TH öaxonaHgu. Ym6y roon^T ^axoH TynnaMugaru Google Scholar Scientific Library of Uzbekistan

Academic Research, Uzbekistan 630 www.ares.uz

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

HaBnapgaH Chinese 166, Lee, Heine's Kolben, Suwon92 x Omar, Clement HaBnapnra, myHHHrgeK EBpona TynnaMHgara HaBnapgaH Hybrid 46, Reichersberg 42, Heine's Peko, Nord Desprez, Compair, Spalding Prolific, Heines VII HaBnapnra BHpynenraHK HaMoeH Kuna ongn (2-^agBan). 2-KagBa..

TomKeHT bh.iohth hhho3 TyMaHigaH (öa.aHg.HK-306 m, N41.00390 E068.82621) o.nmraH

capiiK 3aHr Kaca..uru h30.hhthhh öaxo.iam HaTiKa.api

Xa.^apo Tyn.aM reH.ap Kaca..aHim gapaKaci (öa..) yh.hk gapaKa KiHMaT- .iapn Bipy.eHT (+), ABipy.eHT (-)

1 KaHTapiK 2 KaHTapiK

1 Chinese 166 Yr1 7 8 1(=2°) +

2 Lee Yr7 7 7 2(=21) +

3 Heine's Kolben Yr6,Yr2 8 7 4(=22) +

4 Vilmorin 23 Yr3V 6 5 8(=23) -

5 Moro Yr10 0 0 16(=24) -

6 Strubes Dickopf YrSd 6 6 32(=25) -

7 Suwon92 x Omar YrSu 8 8 64(=26) +

8 Clement Yr9,Yr2+,Cle 9 8 128(=27) +

9 Triticum spelta Yr5 0 0 256(=28) -

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

199

EBpona Tyn.aM

10 Hybrid 46 Yr4+ 7 8 1(=2°) +

11 Reichersberg 42 Yr7+ 7 7 2(=21) +

12 Heine's Peko Yr6,Yr2+ 8 7 4(=22) +

13 Nord Desprez Yr3N 8 8 8(=23) +

14 Compare Yr8,YrAPR 7 8 16(=24) +

15 Carstens V Yr32,YrCv 6 5 32(=25) -

16 Spalding Prolific YrSp 9 8 64(=26) +

17 Heines VII Yr2+ 7 7 128(=27) +

223

^ymiMna HaB.ap

1 Yr8 Avocet NIL Yr8 9 8 +

2 Yr17 Avocet NIL Yr17 8 7 +

3 Lal Bahodur (Yr29) Yr29 7 8 +

4 Pastor Yr31+APR 8 8 +

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

(Yr31+APR)

5 Yr7 Avocet NIL Yr7 9 8 +

6 Fed4/Kavkaz (Yr9) Yr9 8 7 +

7 TPI 1295 (Yr25) Yr25 9 8 +

8 Yr27 Avocet NIL Yr27 7 8 +

9 Morocco 9 9 +

Жадвалдан куриниб турганидек, даража кийматларини кушиш оркали Тошкент вилояти Чиноз туманидан келтирилган сарик занг касаллиги (Puccina striiformis f.sp. tritici) намунасининг ирк формуласи 199Е223 эканлиги кайд этилди.

Дифференциатор навлари, кушимча изоген линиялар бохолаш натижаларини умумлаштириб сарик занг касаллигининг махаллий 199Е223 ирки Yr3V, Yr10, YrSd, Yr5 генларининг моногенли холатига хамда Yr32,YrCv генларининг битта генотип комбинацияларига авирулентликни намоён килди. Моногенли холатида Yr1, Yr7, YrSu, Yr4+, Yr3N, YrSp, Yr2+, Yr8, Yr17, Yr29, Yr9, Yr25, Yr27 генларига ва битта усимлик генотип Yr6+Yr2, Yr9+Yr2+Cle, Yr6+Yr2, Yr8+YrAPR, Yr31+APR комбинацияларига вирулентлик кузатилди.

Ушбу вилоятнинг Зангиота туманидан олиб келинган сарик занг намунаси вирулентлик хусусияти урганилганда, халкаро тупламидаги дифференциатор навлардан Chinese 166, Lee, Heine's Kolben, Suwon92 x Omar, Clement навларини, шунингдек Европа тупламидаги навлардан Reichersberg 42, Nord Desprez, Compair, Spalding Prolific, Heines VII навларини хамда кушимча линиялардан Yr8 Avocet NIL, Yr17 Avocet NIL, Lal Bahodur (Yr29), Yr7 Avocet NIL, Fed4/Kavkaz (Yr9), Yr27 Avocet NIL ларни ушбу изолят касаллантиргани кузатилди (3-жадвал).

3-жадвал.

Тошкент вилояти Зангиота туманидан (баландлик-361м, N 41.17977, E 069.07796) олинган сарик занг касаллиги бахолаш натижалари

Халкаро туплам Генлар Касалланиш даражаси (балл) Унлик даража киймат-лари Вирулент (+), Авирулент (-)

1 кайтарик 2 кайтарик

1 Chinese 166 Yr1 7 7 1(=2°) +

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

2 Lee Yr7 8 8 2(=21) +

3 Heine's Kolben Yr6,Yr2 8 7 4(=22) +

4 Vilmorin 23 Yr3V 6 6 8(=23) -

5 Moro Yr10 0 0 16(=24) -

6 Strubes Dickopf YrSd 3 4 32(=25) -

7 Suwon92 x Omar YrSu 8 8 64(=26) +

8 Clement Yr9,Yr2+,Cle 7 8 128(=27) +

9 Triticum spelta Yr5 0 0 256(=28) -

199

Европа туплам

10 Hybrid 46 Yr4+ 6 5 1(=2°) -

11 Reichersberg 42 Yr7+ 7 8 2(=21) +

12 Heine's Peko Yr6,Yr2+ 5 4 4(=22) -

13 Nord Desprez Yr3N 7 7 8(=23) +

14 Compare Yr8,YrAPR 8 7 16(=24) +

15 Carstens V Yr32,YrCv 6 6 32(=25) -

16 Spalding Prolific YrSp 8 8 64(=26) +

17 Heines VII Yr2+ 7 8 128(=27) +

218

^ушимча

1 Yr8 Avocet NIL Yr8 7 7 +

2 Yr17 Avocet NIL Yr17 8 7 +

3 Lal Bahodur (Yr29) Yr29 8 9 +

4 Pastor (Yr31+APR) Yr31+APR 6 6 -

5 Yr7 Avocet NIL Yr7 7 8 +

6 Fed4/Kavkaz (Yr9) Yr9 7 7 +

7 TPI 1295 (Yr25) Yr25 5 6 -

8 Yr27 Avocet NIL Yr27 7 7 +

9 Morocco 9 8 +

Тошкент вилояти Зангиота туманидан келтирилган сари; занг касаллиги (Puccina striiformis f.sp. tritici) изолятининг Халкаро ва Европа тупламлари дифференциатор навларга вирулентлик кайд этилганлари 2.1-жадвалда

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

курсатилган даража кийматларини кушиш оркали ирк формуласи 199Е218 эканлиги хисобланди.

Кушимча изоген линиялар ва дифференциатор навларини бохолаш натижаларини умумлаштириб Зангиота туманидан олиб келинган сарик занг касаллигининг 199Е218 ирки Yr3V, Yr10, YrSd, Yr5, Yr4, Yr25 генларининг моногенли холатида хамда Yr6+Yr2, Yr32+YrCv, Yr31+APR генлар комбинацияларига авирулентлик кузатилди. Шу билан бирга Yr1, Yr7, YrSu, Yr7+, Yr3N, YrSp, Yr2+, Yr8, Yr17, Yr29, Yr7, Yr9, Yr27 генларига хамда Yr6+Yr2, Yr9+Yr2+Cle, Yr8+YrAPR генлар комбинацияларига вирулентликни намоён килди.

Тошкент вилоятининг Янгийул туманидан олиб келинган сарик занг намунасида бахолаш ишлари утказилганда, халкаро тупламдан Chinese 166, Lee, Heine's Kolben, Suwon92 x Omar, Clement навларини, шунингдек Европа тупламидагилардан Reichersberg 42, Nord Desprez, Compair, Spalding Prolific, Heines VII навларини хамда кушимча линиялардан Yr8 Avocet NIL, Yr17 Avocet NIL, Lal Bahodur (Yr29), Yr7 Avocet NIL, Fed4/Kavkaz (Yr9), Yr27 Avocet NIL ларни ушбу изолят касаллантиргани кузатилди (4-жадвал).

4-жадвал.

Тошкент вилояти Янгийул туманидан (баландлик-328м, N 41.02783, E 068.86272) олинган сарик занг касаллиги изолятини бахолаш натижалари

Халкаро туплам Генлар Касалланиш даражаси (балл) Унлик даража киймат-лари Вирулент (+), Авирулент (-)

1 кайтарик 2 кайтарик

1 Chinese 166 Yr1 7 7 1(=2°) +

2 Lee Yr7 7 8 2(=21) +

3 Heine's Kolben Yr6,Yr2 7 7 4(=22) +

4 Vilmorin 23 Yr3V 8 7 8(=23) +

5 Moro Yr10 0 0 16(=24) -

6 Strubes Dickopf YrSd 6 5 32(=25) -

7 Suwon92 x Omar YrSu 7 7 64(=26) +

8 Clement Yr9,Yr2+,Cle 7 8 128(=27) +

9 Triticum spelta Yr5 0 0 256(=28) -

207

Европа туплам

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

10 Hybrid 46 Yr4+ 0 2 1(=2°) -

11 Reichersberg 42 Yr7+ 7 7 2(=21) +

12 Heine's Peko Yr6,Yr2+ 8 7 4(=22) +

13 Nord Desprez Yr3N 7 7 8(=23) +

14 Compare Yr8,YrAPR 6 6 16(=24) -

15 Carstens V Yr32,YrCv 7 8 32(=25) +

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

16 Spalding Prolific YrSp 8 7 64(=26) +

17 Heines VII Yr2+ 7 7 128(=27) +

23 8

^ушимча навлар

1 Yr8 Avocet NIL Yr8 6 5 -

2 Yr17 Avocet NIL Yr17 8 7 +

3 Lal Bahodur (Yr29) Yr29 7 8 +

4 Pastor (Yr31+APR) Yr31+APR 7 8 +

5 Yr7 Avocet NIL Yr7 7 7 +

6 Fed4/Kavkaz (Yr9) Yr9 8 7 +

7 TPI 1295 (Yr25) Yr25 7 8 +

8 Yr27 Avocet NIL Yr27 8 8 +

9 Morocco 9 9 +

Сарик занг касаллигининг Янгийул туманидан олиб келинган изоляти вирулентлик кайд этилган навларнинг даража кийматларини кушиш оркали жахон дифференциатор навлар тупламида «207» ва Европа дифференциатор навлар тупламида «238» кийматни ташкил килди. Демак, Тошкент вилоятининг Янгийул туманидан келтирилган сарик занг намунаси 207Е238 ирки эканлиги кайд этилди.

Тошкент вилоятининг Бекобод туманидан келинган сарик занг замбуруги намунасини ирк таркиби урганилда ва ушбу намунани бахрлаш натижаларига кура Халкаро тупламидаги навлардан Chinese 166, Lee, Heine's Kolben, Vilmorin 23, Strubes Dickopf, Suwon92 x Omar, Clement ларига, ва Европа тупламидаги навлардан Reichersberg 42, Сотращ Carstens V, Spalding Prolific, Heines VII ларига ва Yr8 Avocet NIL, Yr17 Avocet NIL, Pastor (Yr31+APR), Yr7 Avocet NIL, Fed4/Kavkaz (Yr9), Yr27 Avocet NIL линияларга вирулент эканлиги кайд

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

Khhhhh (5-^agBan). HpK Yr10, Yr5, Yr4+, Yr3N, Yr29, Yr25 reHnapnra Ba Yr6,Yr2 reHnap ком6ннaцнaснгa aBHpyneHraHKHH myHHHrgeK Yr1, Yr7, Yr3V, YrSd, YrSu, YrSp, Yr2, Yr8, Yr17, Yr9, Yr25, Yr27 reHnapra xaMga Yr6+Yr2, Yr9+Yr2+Cle, Yr8+YrAPR, Yr32+YrCv, Yr31+APR reHnap ком6ннaцнaпapнгa HHCÖaraH BHpyneffraHKHH HaMoeH khhhö, y3 HaBÖBTHga 239E242 np^ ^opMynacnra эгa Hps; экaнпнгн Kafig этнпgн. 5-KagBa..

TomKeHT bh.iohth EeKoSoa TyMaHngaH (6a.aHfl.HK-368M, N40.44484, E069.22336) o.nmraH capiiK 3aHr Kaca..nrn h30.ihhthhh öaxo.iam HaTHKa.apn

Халкаро туплам Генлар Касалланиш даражаси (балл) Унлик даража киймат-лари Вирулент (+), Авирулент (-)

1 кайтарик 2 кайтарик

1 Chinese 166 Yr1 7 8 1(=2°) +

2 Lee Yr7 7 7 2(=21) +

3 Heine's Kolben Yr6,Yr2 7 9 4(=22) +

4 Vilmorin 23 Yr3V 8 7 8(=23) +

5 Moro Yr10 0 0 16(=24) -

6 Strubes Dickopf YrSd 7 7 32(=25) +

7 Suwon92 x Omar YrSu 8 7 64(=26) +

8 Clement Yr9,Yr2+,Cle 7 8 128(=27) +

9 Triticum spelta Yr5 0 0 256(=28) -

239

Европа туплам

10 Hybrid 46 Yr4+ 4 5 1(=2°) -

11 Reichersberg 42 Yr7+ 7 7 2(=21) +

12 Heine's Peko Yr6,Yr2+ 6 6 4(=22) -

13 Nord Desprez Yr3N 6 5 8(=23) -

14 Compare Yr8,YrAPR 7 8 16(=24) +

15 Carstens V Yr32,YrCv 8 8 32(=25) +

16 Spalding Prolific YrSp 8 9 64(=26) +

17 Heines VII Yr2+ 8 8 128(=27) +

242

^ушимча навлар

1 Yr8 Avocet NIL Yr8 8 8 +

2 Yr17 Avocet NIL Yr17 7 8 +

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

3 Lal Bahodur (Yr29) Yr29 6 6 -

4 Pastor (Yr31+APR) Yr31+APR 7 8 +

5 Yr7 Avocet NIL Yr7 8 7 +

6 Fed4/Kavkaz (Yr9) Yr9 9 9 +

7 TPI 1295 (Yr25) Yr25 6 6 -

8 Yr27 Avocet NIL Yr27 8 9 +

9 Morocco 9 9 +

Халкаро туплам дифференциатор навларидан факатгина Mora ва Triticum spelta лар, Европа тупламидан Hybrid 46, Heine's Peko, Nord Desprez лар, Кушимча линиялардан Lal Bahodur (Yr29), TPI 1295 (Yr25) лар ушбу изолятга нисбатан чидамлиликни намоён кила олди.

Олиб борилган тажрибаларимиз давомида Жиззах вилоятининг Галлаорол тумани галла майдонларидан келтирилган сарик занг касаллиги изоляти хам тахлил килинди ва унинг ирк формуласи хдсоблаб топилди. Ушбу ирк Халкаро тупламдан Chinese 166, Lee, Heine's Kolben, Vilmorin 23, Suwon92 x Omar, Clement навларини, Европа тупламидан Hybrid 46, Nord Desprez, Compare, Spalding Prolific, Heines VII навларни касаллантири олди ва ирк формуласи 207Е217 эканлиги кайд этилди. Шу билан бирга кушимча изоген линиялардан Yr8 Avocet NIL, Yr17 Avocet NIL, Pastor (Yr31+APR), Yr7 Avocet NIL, Fed4/Kavkaz (Yr9), TPI 1295 (Yr25), Yr27 Avocet NIL ларга вирулентликни ва Lal Bahodur (Yr29) га авирулентликни намоён килди (6-жадвал).

6-жадвал.

Жиззах вилояти Еаллаорол туманидан (баландлик-566м, N 40.01708, E 067.60447) олинган сарик занг касаллиги изолянтини бахолаш натижалари

Халкаро туплам Генлар Касалланиш даражаси (балл) Унлик даража Вирулент (+),

1 2 киймат- Авирулент

кайтарик кайтарик лари (-)

1 Chinese 166 Yr1 8 7 1(=2°) +

2 Lee Yr7 8 7 2(=21) +

3 Heine's Kolben Yr6,Yr2 7 7 4(=22) +

4 Vilmorin 23 Yr3V 7 8 8(=23) +

5 Moro Yr10 0 0 16(=24) -

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

6 Strubes Dickopf YrSd 5 6 32(=25) -

7 Suwon92 x Omar YrSu 8 7 64(=26) +

8 Clement Yr9,Yr2+, Cle 7 7 128(=27) +

9 Triticum spelta Yr5 0 0 256(=28) -

207

Европа туплам

10 Hybrid 46 Yr4+ 7 8 1(=2°) +

11 Reichersberg 42 Yr7+ 6 6 2(=21) -

12 Heine's Peko Yr6,Yr2+ 5 6 4(=22) -

13 Nord Desprez Yr3N 8 7 8(=23) +

14 Compare Yr8,YrAP R 8 7 16(=24) +

15 Carstens V Yr32,YrC v 6 6 32(=25) -

16 Spalding Prolific YrSp 7 7 64(=26) +

17 Heines VII Yr2+ 7 7 128(=27) +

217

^ушимча навлар

1 Yr8 Avocet NIL Yr8 8 8 +

2 Yr17 Avocet NIL Yr17 7 7 +

3 Lal Bahodur (Yr29) Yr29 6 6 -

4 Pastor (Yr31+APR) Yr31+AP R 8 7 +

5 Yr7 Avocet NIL Yr7 8 8 +

6 Fed4/Kavkaz (Yr9) Yr9 9 8 +

7 TPI 1295 (Yr25) Yr25 7 7 +

8 Yr27 Avocet NIL Yr27 8 9 +

9 Morocco 9 9 +

Генотипида сарик занг касаллигига жавоб беррувчи генлари маълум булган изоген линиялар ва дифференциатор навларни бохолаш натижаларини умумлаштириб, 207Е217 иркси Yr1, Yr7, Yr3V, YrSu, Yr4+, Yr3N, YrSp, Yr2+, Yr8, Yr17, Yr7, Yr9, Yr27, Yr25 генларининг моногенли холатида хамда Yr9+Yr2+Cle, Yr8+YrAPR, Yr31+APR генларининг битта усимликда комбинация холатига вирулентликни шунингдек Yr10, YrSd, Yr5, Yr7+, Yr29

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

генлари ва Yr6+Yr2+, Yr32+YrCv генлар комбинациясига вирулентликни намоён килди.

Кашкадарё вилоятининг Китоб туманидан келтирилган намуна дифференциатор навлар ва кушимча изоген линияларни касаллантира олиш хусусияти бахрланганда халкаро тупламдаги Chinese 166, Lee, Heine's Kolben, Strubes Dickopf, Suwon92 x Omar, Clement навларини, шунингдек Европа тупламидаги навлардан Hybrid 46, Reichersberg 42, Heine's Peko, Nord Desprez, Compair, Spalding Prolific, Heines VII навларини хдмда кушимча линиялардан Yr8 Avocet NIL, Yr17 Avocet NIL, Lal Bahodur (Yr29), Pastor (Yr31+APR), Yr7 Avocet NIL, Fed4/Kavkaz (Yr9), TPI 1295 (Yr25) ларни ушбу изолят касаллантиргани кузатилди (7-жадвал). Дифференциатор навлардан касалланганларини даража киймалари кушилди. Кушиш натижаси ушбу изолятни ирк формуласи 231Е223 эканлигини курсатди.

7-жадвал.

^ашкадарё вилояти Китоб туманидан (баландлик-713м, N 39.12997, E 066.86510) олинган сарик занг касаллиги изолянтини бахолаш натижалари

Халкаро туплам Генлар Касалланиш даражаси (балл) Унлик даража киймат-лари Вирулент (+), Авирулент (-)

1 кайтарик 2 кайтарик

1 Chinese 166 Yr1 8 7 1(=2°) +

2 Lee Yr7 7 7 2(=21) +

3 Heine's Kolben Yr6,Yr2 8 7 4(=22) +

4 Vilmorin 23 Yr3V 5 4 8(=23) -

5 Moro Yr10 0 0 16(=24) -

6 Strubes Dickopf YrSd 7 8 32(=25) +

7 Suwon92 x Omar YrSu 7 7 64(=26) +

8 Clement Yr9,Yr2+,Cle 8 7 128(=27) +

9 Triticum spelta Yr5 0 0 256(=28) -

231

Европа туплам

10 Hybrid 46 Yr4+ 7 7 1(=2°) +

11 Reichersberg 42 Yr7+ 7 8 2(=21) +

12 Heine's Peko Yr6,Yr2+ 7 8 4(=22) +

13 Nord Desprez Yr3N 8 9 8(=23) +

14 Compair Yr8,YrAPR 7 7 16(=24) +

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

15 Carstens V Yr32,YrCv 6 6 32(=25) -

16 Spalding Prolific YrSp 7 7 64(=26) +

17 Heines VII Yr2+ 7 7 128(=27) +

223

кушимча навлар

X Yr8 Avocet NIL Yr8 8 7 +

2 Yr17 Avocet NIL Yr17 7 8 +

3 Lal Bahodur (Yr29) Yr29 8 8 +

4 Pastor (Yr31+APR) Yr31+APR 7 7 +

5 Yr7 Avocet NIL Yr7 8 7 +

6 Fed4/Kavkaz (Yr9) Yr9 7 7 +

7 TPI 1295 (Yr25) Yr25 8 7 +

8 Yr27 Avocet NIL Yr27 6 6 -

9 Morocco 9 9 +

Халкаро ва Европа дифференциатор навлари шунингдек кушимча изоген линиялар бохрлаш натижаларини умумлаштириб сарик занг касаллигининг 231Е223 ирки Yr3V, Yr10, Yr5, Yr27 генларининг моногенли холатига хамда Yr32,YrCv генларининг битта генотип комбинациясига авирулентликни намоён килди. Yr1, Yr7, YrSd, YrSu, Yr4+, Yr3N, YrSp, Yr2+, Yr8, Yr17, Yr29, Yr9, Yr25 генларига ва битта усимлик генотип Yr6+Yr2, Yr9+Yr2+Cle, Yr8+YrAPR, Yr31+APR комбинацияларига вирулентлик кузатилди. Бу эса 2019 йил Самарканд вилояти Окдарё туманидан келтирилган сарик занг замбуруги изоляти билан битта ирк таркибига мансублигини билдиради. Узбекистон худудида шамоллар асосан шимол, шимолий-гарбдан булишини хдсобга олган Холда, 231Е223 ирки Самарканд вилояти Окдарё туманидан Кдшкадарё вилояти Китоб туманига шамоллар ёрдамида миграция килгани мумкинлигини тахмин килишимиз мумкин.

Тадкикотларимиз давомида Сурхондарё вилоятини Денов ва Олтинсой туманларидан келтирилган изолятлар вирулентлик хусусиятлари урганилди.

Денов туманидан йигиб келинган сарик; занг замбуруги намунаси Халкаро тупламдан Chinese 166, Lee, Vilmorin 23, Strubes Dickopf, Suwon92 x

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

Omar, Clement навларига вирулентликни ва Heine's Kolben, Mora, Triticum spelta навларига авирулентликни намоён килди. Европа тупламидан Hybrid 46, Reichersberg 42, Heine's Peko, Nord Desprez, Carstens V, Spalding Prolific, Heines VII навларига вирулентлик хдмда факат Compair навига авирулентлик кузатилди. Изоген линиялардан Yr17 Avocet NIL, Lal Bahodur (Yr29), Pastor (Yr31+APR), Yr7 Avocet NIL, Fed4/Kavkaz (Yr9), Yr27 Avocet NIL ларга вирулентлик шунингдек Yr8 Avocet NIL, TPI 1295 (Yr25) линияларига нисбатан авирулентлик кузатилди (8-жадвал). Бахолаш натижалари изолят ирк формуласи 235Е239 эканлигини курсатди.

8-жадвал.

Сурхондарё вилояти Денов туманидан (баландлик-540м, N 38. 33192, E 067.90934) олинган сарик занг касаллиги изолянтини бахолаш натижалари

Халкаро туплам Генлар Касалланиш даражаси (балл) Унлик даража киймат-лари Вирулент (+), Авирулент (-)

1 кайтарик 2 кайтарик

1 Chinese 166 Yr1 7 8 1(=2°) +

2 Lee Yr7 8 8 2(=21) +

3 Heine's Kolben Yr6,Yr2 4 5 4(=22) -

4 Vilmorin 23 Yr3V 8 7 8(=23) +

5 Moro Yr10 0 0 16(=24) -

6 Strubes Dickopf YrSd 7 7 32(=25) +

7 Suwon92 x Omar YrSu 8 7 64(=26) +

8 Clement Yr9,Yr2+,Cle 7 8 128(=27) +

9 Triticum spelta Yr5 0 0 256(=28) -

235

Европа туплам

10 Hybrid 46 Yr4+ 8 8 1(=2°) +

11 Reichersberg 42 Yr7+ 7 7 2(=21) +

12 Heine's Peko Yr6,Yr2+ 8 7 4(=22) +

13 Nord Desprez Yr3N 7 7 8(=23) +

14 Compair Yr8,YrAPR 6 6 16(=24) -

15 Carstens V Yr32,YrCv 8 7 32(=25) +

16 Spalding Prolific YrSp 8 8 64(=26) +

17 Heines VII Yr2+ 7 8 128(=27) +

239

^ушимча навлар

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

1 Yr8 Avocet NIL Yr8 4 5 -

2 Yr17 Avocet NIL Yr17 7 7 +

3 Lal Bahodur (Yr29) Yr29 9 8 +

4 Pastor (Yr31+APR) Yr31+APR 8 7 +

5 Yr7 Avocet NIL Yr7 7 8 +

6 Fed4/Kavkaz (Yr9) Yr9 9 9 +

7 TPI 1295 (Yr25) Yr25 6 5 -

8 Yr27 Avocet NIL Yr27 7 7 +

9 Morocco 9 9 +

Сарик занг касаллигига жавоб берувчи генлари маълум булган изоген линиялар ва дифференциатор навларни бахолаш натижаларини умумлаштириб, 235Е239 ир;и Yr1, Yr7, Yr3V, YrSd, YrSu, Yr4+, Yr3N, YrSp, Yr2+, Yr17, Yr29, Yr9, Yr27 генларининг моногенли холатига хамда Yr9+Yr2+Cle,Yr6+Yr2+, Yr32,YrCv, Yr31+APR генларининг битта усимликда комбинация холатига вирулентликни намоён килди. Шу билан бирга, Yr10, Yr5, Yr8, Yr25 генларига ва Yr6+Yr2, Yr8+YrAPR генлар комбинацияларига авирулентлик кузатилди.

Ушбу вилоятнинг Олтинсой туманидан олиб келинган изолятни бахолаш натижаларига кура ушбу изолят Халкаро тупламдан Chinese 166, Lee, Suwon92 x Omar, Clement навларини касаллантирганини хамда Heine's Kolben, Vilmorin 23, Moro, Strubes Dickopf, Triticum spelta навларни касаллантирмаганини куришимиз мумкин. Европа тупламидан эса Nord Desprez, Compair, Spalding Prolific, Heines VII навларни касаллантирганини шунингдек Hybrid 46, Reichersberg 42, Heine's Peko, Carstens V навларини касаллантирмагани маълум булди. Кушимча сифатида олинган линиялардан Yr8 Avocet NIL, Yr17 Avocet NIL, Lal Bahodur (Yr29), Pastor (Yr31+APR), Yr7 Avocet NIL, Fed4/Kavkaz (Yr9) ларни касаллантирганини ва TPI1295 (Yr25), Yr27Avocet NIL линияларни касаллантирмаганини куришимиз мумкин (9-жадвал). Дифференциатор навларни касаллантира олган навларни мувофи; равишда даража кийматларини кушиш оркали, ушбу изолятни ирк формуласи 195Е216 эканлиги кайд этилди.

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

9-жадвал.

Сурхондарё вилояти Олтинсой тумани (баландлик-530м, N 38.12002, E 067.71611) олинган сарик занг касаллиги изолянтини бахолаш натижалари

Халкаро туплам Генлар Касалланиш даражаси Унлик Вирулент

(балл) даража (+),

1 2 киймат- Авирулент

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

кайтарик кайтарик лари (-)

1 Chinese 166 Yr1 8 8 1(=2°) +

2 Lee Yr7 7 7 2(=21) +

3 Heine's Kolben Yr6,Yr2 5 4 4(=22) -

4 Vilmorin 23 Yr3V 4 4 8(=23) -

5 Moro Yr10 0 0 16(=24) -

6 Strubes Dickopf YrSd 6 5 32(=25) -

7 Suwon92 x Omar YrSu 8 8 64(=26) +

8 Clement Yr9,Yr2+,Cle 8 7 128(=27) +

9 Triticum spelta Yr5 0 0 256(=28) -

195

Европа туплам

10 Hybrid 46 Yr4+ 3 2 1(=2°) -

11 Reichersberg 42 Yr7+ 4 4 2(=21) -

12 Heine's Peko Yr6,Yr2+ 4 3 4(=22) -

13 Nord Desprez Yr3N 7 7 8(=23) +

14 Compair Yr8,YrAPR 7 7 16(=24) +

15 Carstens V Yr32,YrCv 6 5 32(=25) -

16 Spalding Prolific YrSp 7 8 64(=26) +

17 Heines VII Yr2+ 7 7 128(=27) +

21 [6

кушимча навлар

1 Yr8 Avocet NIL Yr8 8 7 +

2 Yr17 Avocet NIL Yr17 7 7 +

3 Lal Bahodur (Yr29) Yr29 7 7 +

4 Pastor (Yr31+APR) Yr31+APR 8 7 +

5 Yr7 Avocet NIL Yr7 8 8 +

6 Fed4/Kavkaz (Yr9) Yr9 7 8 +

7 TPI 1295 (Yr25) Yr25 5 6 -

8 Yr27 Avocet NIL Yr27 4 3 -

9 Morocco 9 8 +

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

195Е216 ирки сарик занг касаллиги чидамлилик генлари маълум дифференциатор навлар ва изоген линияларни касаллантира олиш хусусиятларини урганиш оркали генлар ва генлар комбинвцияларига нисбатан вирулентлигига бахр берилди. Ушбу ирк Yr1, Yr7, YrSu, Yr3N, YrSp, Yr2+, Yr8, Yr17, Yr29, Yr7, Yr9 генлари ва Yr9,Yr2+,Cle, Yr8,YrAPR, Yr31+APR генлар комбинацияларига вирулент, шунингдек Yr3V, Yr10, YrSd, Yr5, Yr4+, Yr7+, Yr25, Yr27 генлариинг моногенли холатига ва Yr6+Yr2, Yr32+YrCv генлар комбинацияларига авирулент эканлиги кузатилди.

Олинган натижаларга кура, Фаргона вилояти Учкуприк туманидан 203Е231, Тошкент вилояти Чиноз туманидан 199Е223, Зангиота туманидан 199Е218, Янгийул туманидан 207Е238, Бекобод туманидан 239Е242, Жиззах вилоятининг Галлаорол туманидан 207Е217, ^ашкадарё вилояти Китоб туманидан 231Е223, Сурхондарё вилояти Денов туманидан 235Е239, Олтинсой туманида 195Е216 ирклари аникланди.

ХУЛОСА

Ушбу иркларнинг умумий вирулентлик даражалари бир бирига якинлиги, Республика сарик занг популяциялари орасида катта фарк йуклиги ва хилма хиллик даражаси нисбатан паст эканлиги кузатилди. Бундан ташкари Тошкент вилоятининг Чиноз ва Янгийул туманлари ирклари деярли бир популяция эканлиги, Жиззах вилоятида аникланган ирк Тошкент вилоятига якинлиги, Кашкадарё ва Сурхондарё ирклари бошка вилоят иркларидан нисбатан фарк килиши маълум булди.

REFERENCES

1. Койишбоев М. Болезни зерновых культур. - Алма-ата: Бастау, 2002. -367 с.

2. Кратенко В.П., Солотчина Г.Ф., Баженова В.М. "Подрезка-3.1" Изучение внутрипопуляционных процессов у возбудителей ржавчины пшеницы с целью прогнозирования состояния генофонда вирулентности // Отчет за 1987 год (годовой). -Ташкент, 1987. -48 с.

3. Солотчина Г.Ф., Баженова В.М., Якубова Е.В. Тема: "Подрезка-3.1" Изучение внутрипопуляционных процессов у возбудителей ржавчины пшеницы с целью прогнозирования состояния генофонда вирулентности // Отчет о НИР за 1986-1990 гг. (итоговый). -Ташкент, 1990. -90 с.

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-626-645

4. Чкаников Д.И., Коновалова Н.Е., Суздальская М.В., Смирнова Л.А., Куликова Г.Н. Изучение динамики расового состава возбудителей ржавчинных заболеваний зерновых культур на территории СССР// Итоговый отчет за 19761980 годы. -Тема № 9.2-179-76 ПК. Ташкент, 1980. -125 с.

5. Шаварина З.Г. Изучение внутрипопуляционных процессов у возбудителей ржавчины пшеницы с целью прогнозирования состояния генофонда вирулентности. -Отчеты о НИР Среднеазиатского НИИ фитопатологии за 19771989. Ташкент, 1990. - 94 с.

6. 138. Туракулов Х.С., Бабоев С.К., Гулмуродов Р.А. Бугдойнинг занг касалликлари. Тошкент-2005. -Б.52.

7. George N Agrios "Plant pathology" 2005. Fifth edition. Elsevier Academic press. Florida, USA. 948 pages

8. Hovmoller M. S. and Justesen A. F. 2009. "Rates of evolution in Puccinia striiformis". //12th International Cereals Rusts and Powdery Mildews Conference. October 13-16, 2009. Antalya, Turkey. p-21

9. Johnson, R., Stubbs, R.W., Fuchs, E., and Chamberlian, N.H. 1972. Nomenclature for physiologic races of Puccinia striiformis infecting wheat. Trans. Br. Mycol. Soc. 58:475-480.

10. Kolmer J., Chen X., and Jin Y. 2009. Diseases which challenge global wheat production-The wheat rusts. Pages 89-124 in: Wheat, Science and Trade. B. E. Carver, ed. Wiley-Blackwell, Ames, IA.

11. McIntosh, R.A., Wellings, C.R., and Park, R.F. Wheat rusts: an atlas of resistance genes. Commonwealth Scientific and Industrial Research Organization, Australia, and Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, Netherlands. 1995. -205 p.

12. McNeal F.H., Konzak C.F., Smith E.P., Tate W.S., Russel T.S. A uniform system for recording and processing cereal research data. USDA, ARS, 1971: pp. 34-121

13. Wellings CR (2007) "Puccinia striiformis in Australia: a review of the incursion, evolution, and adaptation of stripe rust in the period 1979-2006". Aust J Agric Res 58:567-575

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.