Научная статья на тему 'ҒЎЗАНИНГ ЯНГИ НАВЛАРИ ЭКОЛОГИК СИНОВИ'

ҒЎЗАНИНГ ЯНГИ НАВЛАРИ ЭКОЛОГИК СИНОВИ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
1
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Экологик синов / Сп-1607 / Термиз-202 / Термиз-208 / Сурхон-16 / Сурхон-14 / Сурхон-106 / Сурхон-18. / Environmental tests / Sp-1607 / Termiz-202 / Termiz-208 / Surxon16 / Surxon-14 / Surxon-106 / Surxon-18.

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Данабаев А. Б.

Мақолада ингичка толали ғўзанинг 15 нави бўйича экологик синов натижалари ҳақида маълумотлар берилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по Гуманитарные науки , автор научной работы — Данабаев А. Б.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ECOLOGICAL TESTING OF NEW VARIETIES OF COTTON

The article provides information on the results of environmental tests of 15 varieties of fine-staple cotton.

Текст научной работы на тему «ҒЎЗАНИНГ ЯНГИ НАВЛАРИ ЭКОЛОГИК СИНОВИ»

Данабаев А.Б.

Цишлоц хужалигида билим ва инновациялар миллий маркази ингичка толали пахтачилик илмий-тадцикрт институти илмий ходими

ГУЗАНИНГ ЯНГИ НАВЛАРИ ЭКОЛОГИК СИНОВИ

Аннотация. Мацолада ингичка толали гузанинг 15 нави буйича экологик синов натижалари уацида маълумотлар берилган.

Калит сузлар:Экологик синов, Сп-1607, Термиз-202, Термиз-208, Сурхон-16, Сурхон-14, Сурхон-106, Сурхон-18.

Danabaev A.B. researcher

National Center of Knowledge and Innovations in Agriculture Scientific Research Institute of Thin Fiber Cotton

ECOLOGICAL TESTING OF NEW VARIETIES OF COTTON

Abstract. The article provides information on the results of environmental tests of 15 varieties of fine-staple cotton.

Keywords. Environmental tests, Sp-1607, Termiz-202, Termiz-208, Surxon-16, Surxon-14, Surxon-106, Surxon-18.

Ишнинг максади: Жанубий минтака икдимига мос, касаллик ва хдшоротлардан кам зарарланадиган, кимматли хужалик белгилари экилаётган навлардан юкори булган янги тизма ва навлар яратиш максадида Г.барбаденсе Л. ва Г. хирсутум Л. турлар аро чатиштириб олинган жанубий минтака иклимига мос дурагай ва тизмалари ичидан ингичка толали гузанинг хдвфли касаллари (гаммоз, кора илдиз чириш, антракноз ва бошка касалликларига), хдмда сурувчи хдшоротларга бардошли намуналарни танлаб олиш, якка ва оилавий танлов утказиш, кимматли хужалик белгиларини аниклаш буйича тадкикотлар олиб бориш селекция жараёнига бошлангич манба сифатида тавсия этиш, тежамкор агротехникасини тубдан такомиллаштиришдан иборат.

Тадкикотнинг услублари:Тажрибалар Термиз туманидаги Ингичка толали пахтачилик илмий тадкикот институти (ИТПИТИ) марказий тажриба даласида утказилди. Селекция ишлари ва тадкикотлар " Методы селекция хлопчатника " (1968), "Методы виведения и размножения нових сортов хлопчатника "(1969), "^ишлок Хужалиги экинларининг давлат нав синови " (1977), " дала тажрибаларини утказиш услублари " Узпити (2007), Урта Осиё ирригация ИТИ, халкаро ФАО услублари "нав ва тизмаларда хосилдорлик маълумотлари" Даспехов Б.Н. (1985) услуби асосида тахлил етилди.

1-жадвал

Ингичка толали Fyзанинг янги навлари хосилдорлиги хамда тола ва __чигити сифат белгилари._

№ naßnap Tona узунлиги мм чикиши % 1GGG дoнa ч.в.г X,oсилдopлиги ц/га

2G2G й 2G21 й 2G22 й

1 Ст-Сypх-14 38.4 35.8 122 31.1 39.4 36.0

2 Сypх-16 35.5 36.9 106 31.1 39.8 36.0

3 Сypх-18 38.2 34.5 116 35.8 39.1 34.0

4 Сypх-102 39.0 35.5 120 30.4 - -

5 Теpм-49 31.3 36.6 130 35.1 31.3 33.0

6 Сypх-103 40.1 31.0 109 32.1 34.2 30.6

l Сypх-104 40.4 40.1 102 28.9

8 Сypх-106 31.8 35.1 109 36.2 39.8 35.1

9 Aнгop 31.0 31.5 120 28.4 - -

10 Иoлaтaн-14 38.4 32.5 132 35.8 36.1 34.4

11 Теpм-202 31.1 34.9 111 39.8 39.8 31.5

12 Теpм-208 39.9 31.0 113 31.4 40.3 31.1

13 СП-1601 39.2 31.2 108 39.2 41.8 31.2

14 Ст-1651 38.1 31.6 115 35.5 38.1 33.4

15 MapbapHA 41.6 35.2 118 - - 32.0

Ингичко тололи Fyзaнинг 15 тави экoлoгик синoв кyчaтзopидa экиб синoвдaн УТКОЗИЛДИ. Бyлap ичидо Теpмиз-49 ВО Сypхoн-1G2 нaвлapи илгapи экилган. Тypкмaнистoн похточилик илмий тод^ин^т институтидо яpaтилгaн Иoлaтaн-14 нови Тypкмaнистoн Респyбликaсидa 5GGG га экилиб келинмoкдa. Янги нaвлapдaн "A^op" нaвимopфoлoгик жихдтдон биp хил бу^^онли^ во хрсил элементлapи ком бoFлaгaнлиги собобли, Сypхoн-104 нови буйи пост, хрсили комлигидон кейинг йиллapдa экилмоди, бoшкa 11 то тав 2G2G-2G22 йиллapдa синoвдaн уткозилди.

Cn-16G7, Теpмиз-2G2 во Теpмиз-2G8 нaвлapи x1oсилдopлиги 39.4-38.5 ц/го юкopи (39.4;39.G;38.5) кейинг ypинлapдa Сypхoн-16, Сypхoн-14, Сypхoн-1G6 во Сypхoн-18 нaвлapидa 37.8-36.3 ц/го (37.8;37.5;37.G;36.3) хдмдо Ст-1651 во Иoлaтaн-14 нaвлapидa 35.7 ц/го хрсил oлинди. Сypхoн-103 во Mapвapид нaвлapи x1oсилдopлиги таст (32.3-32.G) булганлиги кдйд этилди.

^ло узунлиги белгиси буйичо aндoзa Сypхoн-14 тавидо 38.4 мм, ундон юкopи кypсaткичлap Mapвapид (41.6), Сypхoн-1G4 (4G.4), Сypхoн-103 (4G.1), Теpмиз-208 (39.9), Cn-16G7 (39.2), Сypхoн-1G2 (39.G) нaвлapидa койд этилди. Сypхoн-18 (38.2), Ст-1651 (38.1) нaвлapи белги кypсaткичи aндoзa Сypхoн-14 тавига жудо якин, Сypхoн-1G6 G.6 мм га, Теpмиз-202 G.7 мм га, Теpмиз-49 1. 1 мм "A^op" 1.4 мм Сypхoн-16 2.9 мм га колто булганлиги кдйд этилди.

Тoлa чикиши белгиси aндoзa Сypхoн-14 тавидо 35.8 % ни тошкил этиб, бyндoн юкоди кypсaткичлap Сypхoн-1G4 (4.9% юк^и), Ст-1651 (1.8%

юкори), Ангор (1.7 % юкори), эканлиги, Сп-1607, Сурхон-103, Термиз-208, Сурхон-16 ва Термиз-49 навларида биро з (1.4-0.8%) юкорилиги, Сурхон-18, Термиз-202, Марварид навларида белгикурсаткичи андозадан бироз (1.30.6) камлиги, Сурхон-106 ва Сурхон-102 навларда диярли тенг эканлиги кайд этилди. Териб олинган намуналардан 1000 дона чигит вазни белгиси аникланганда андоза Сурхон-14 навининг 1000 дона чигит вазни 122 г булиб бунда юкори курсаткичлар Термиз-49 навида (130 г) га юкори эканлиги, Сурхон-102, Ангор, Термиз-202, Марварид навида бироз (2.0-5.0 г) камлиги бошка навларнинг белги курсаткичи 7.0-20.0 г камлиги кайд этилди.Юкорида урганилган ингичка толали гуза навлари хосилдорлиги ва тола сифат белгилари тахлилига кура хосилдорлиги буйича СП-1607, Термиз-202, Термиз-208, Сурхон-16, Сурхон-14, Сурхон-106 ва Сурхон-18 навларини (7 та нав) жанубий минтака иклим шароитида экиб юкори хосил ва сифатли тола ва уруглик олиш ва экин майдонини кенгайтириш тавсия этилади. Тола узунлиги белгиси буйича урганилган навларнинг барчаси I тип талабига мос келади. Тола чикиши белгиси буйича юкорида хосилдорлиги, буйича тавсия этилган навларнинг курсаткичи (37.2 %-34.5%) бир-биридан 0.2-2.7% гача фаркланади. Тола чикиши жуда куп омиллар тасирида жумладан агротехник тадбирлар меёрига ва сифатига, сув озика таъминотига кура сезиларли узгариш мумкинлигидан келиб чикиб тола чикиши белгиси буйича хам юкорида тавсия этилган хосилдорлиги юкори навларни экин майдоннини кенгайтириш тавсия этилади.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. О.Т.Алимардонов, Б.Ч.Жураев, Н.Н.Очилдиев, А.Б.Данабаев-"Сурхондарё вилоятида гузадан юкори ва сифатли хосил етиштириш агротехнологиялари" Термиз-2022 й. 163-б.

2.А.М.Шапиро, Э.М.Оскалина, О.К.Усмонов, редактор М.Г.Хорст-"Использование климатических данных для эффективного планирования и управления орошением перевод русской версии" Тошкент 1997 й.

3. А.А. Янгибоев., А.Б. Данабаев. Гузанинг хашоратларга бардошлигини оширишда госсипиум барбадензе турига мансуб навларини ахамияти. Халкаро илмий-амалий конференция материаллари туплами (20016 йил, 15-16декабр) 1-^исм Тошкент-2016 й. 258-260-б.

4. Amonova G. R., Rashidov N. E. Useful Properties of Medicinal Chamomile (Matricaria Recutita) //European journal of innovation in nonformal education. -2024. - Т. 4. - №. 4. - С. 130-132.

5. Musurmonovich F. S., Baxriddinovna R. U. Oqsil taqchilligini ta'minlashda soya o'simligining o 'mi //Nazariy va amaliy fanlardagi ustuvor islohotlar va zamonaviy ta'limning innovatsion yo'nalishlari. - 2024. - Т. 1. - №. 4. - С. 254258.

6. Normuminovna Q. D., Musurmonovich F. S. Bioecological Properties of Salvia Officinalis L //Texas Journal of Multidisciplinary Studies. - 2022. - Т. 6. - С. 249-252.

7. Musurmonovich F. S. Bug'doy navlarining gullash fazasida suv almashinuv xususiyatlari //Nazariy va amaliy fanlardagi ustuvor islohotlar va zamonaviy ta'limning innovatsion yo'nalishlari. - 2024. - T. 1. - №. 5. - C. 578-583.

8. Musurmonovich F. S. Dorivor mavrakning bioekologiyasining o'ziga xos xusussiyatlari //Nazariy va amaliy fanlardagi ustuvor islohotlar va zamonaviy ta'limning innovatsion yo'nalishlari. - 2024. - T. 1. - №. 5. - C. 571-577.

9. Fozilov S. The effect of drought on the water regime in the leaves of soybean varieties //Science and innovation in the education system. - 2023. - T. 2. - №.

9. - C. 25-28.

10. Fozilov S. Effect of stress factors on some physiological parameters of soybean plant //Science and innovation in the education system. - 2023. - T. 2. -№. 7. - C. 722-74.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.