CC BY
0
Karimov T.X.
Samarqand iqtisodiyot va servis instituti Axborot texnologiyalari kafedrasi o 'qituvchisi
ZAMONAVIY TA'LIM SIFATINI OSHIRISHDA XALQARO PEDAGOGIK INTEGRATSION HAMKORLIKNING AHAMIYATI
Annotatsiya. Maqolada bugungi kunda ta 'lim sifatini oshirishda xalqaro pedagogik integratsion hamkorikning ahamiyati Yevropada tashkil qilingan "Boloniya kelishuvi" asosida misolida aniq ko'rsatib o'tilgan va Respublikamizda bu yo'nalishda qilinayotgan ishlar ham keltirilgan.
Kalit so'zlar: fanlararo integratsiya, xalqaro hamkorlik, ta'lim sifati, Boloniya kelishuvi, kredit tizimi, baholash mezoni, Binar dars, Vebinar, kredit modul, masofaviy ta'lim, online ta'lim, bilim, ko'nikma, didaktika, yondashuv, dialektika.
Karimov T.Kh. teacher
Department of Information Technologies Samarkand Institute of Economy and Service
THE IMPORTANCE OF INTERNATIONAL PEDAGOGICAL INTEGRATION COOPERATION IN IMPROVING THE QUALITY OF
MODERN EDUCATION
Abstract. In this article it's clearly reflected importance of international pedagogical integration cooperation in improving the quality of education for nowadays on the basis of the "Bologna Agreement" organized in Europe, as well as the work performed in our republic in this direction.
Keywords: interdisciplinary integration, international cooperation, quality of education, Bologna Agreement, credit system, assessment criteria, binary lesson, webinar, credit module, distance education, online education, knowledge, skills, didactics, approach, dialectics.
Ma'lumki, O'zbekiston Respublikasida mustaqillikka erishgandan so'ng jahonda o'z obro'yini oshirish uchun jahon andozalari talabiga javob beradigan mahsulotlar va milliy kadrlar tayyorlash masalasiga katta e'tibor berishmoqda. Shuning uchun xalq xo'jaligining barcha sohalarida, jumladan ta'lim sohasida ham islohotlar o'tkazildi va o'tkazilmoqda. Respublikamiz Prezidenti tashabbusi bilan va rahbarligida ta'lim sifatini oshirishga bag'ishlangan ko'plab qonunlar, qarorlar, farmoyishlar va buyruqlar ishlab chiqilib amalga oshirilmoqda. Misol sifatida, yangi tahrirdagi "Ta'lim to'g'risida"gi qonunni yoki 2019-yil 17-iyundagi Prezidentimizning "2019-2023-yillarda Mirzo Ulug'bek nomidagi
мЭкономнка h соцнумм №6(121)-2 2024
www.iupr.ru
1122
O'zbekiston milliy universitetida talab yuqori bo'lgan malakali kadrlar tayyorlash tizimini tubdan takomillashtirish va ilmiy salohiyatini rivojlantirish chora tadbirlari to'g'risida"gi qarorini olishimiz mumkin. Ushbu qarorda 2021-2022 o'quv yilidan boshlab universitet miqyosida kredit modul tizimi joriy qilish nazarda tutilgan. Xuddi shuningdek Davlatimiz rahbari farmoni asosida tasdiqlangan O'zbekiston Respublikasi oliy ta'lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasida ham kredit modul tizimi joriy etilgan OTMlar sonini bosqichma bosqich oshirib borish belgilangan. Bugungi kunda dunyodagi barcha mamalakatlarning ta'lim tizimi o'qitish samaradorligini oshirish bo'yicha ilmiy tadqiqot ishlarini amalga oshirmoqda va ana shu maqsadda har xil davlat va nodavlat ta'lim muassasalari faoliyat ko'rsatmoqda. Ana shunday ta'lim tizimlaridan biri Yevropada 48 ta mamlakat ishtirok etadigan "Boloniya kelishuvi" yoki "Boloniya jarayoni" ta'lim tizimidir. Ushbu maqolada biz ta'lim sifatini oshirishda xalqaro pedagogik tadqiqotlarning ahamiyatini oliy ta'limda xalqaro integratsiyalashuv misolida ko'rib o'tamiz. Ma'lumki, Bolonya kelishuvi yagona oliy ta'lim maqomini yaratishga qaratilgan bo'lib, Yevropa mamlakatlari o'quv yurtlarini bir-biriga uyg'unlashtirish, umumyevropa mehnat bozori uchun yetuk mutaxassislar tayyorlash, talabaga esa xalqaro ta'limga to'siqlarsiz kirish imkonini yaratadi. Bolonya deklaratsiyasi 1999-yilda 29 ta mamlakat vakili tomonidan imzolangan bo'lsa, hozirgi vaqtda 48 ta davlat ushbu jarayon ishtirokchisi hisoblanadi. Qayd etish o'rinliki, Bolonya jarayoniga qo'shilish umumiy ta'lim tizimini rivojlantirish va uning xalqaro miqyosda tan olinishi yo'lidagi muhim qadamdir.
Chunki oliy o'quv yurtlarida kadrlar tayyorlanishini ilg'or xalqaro standartlar asosida yo'lga qo'yishi maqsadida o'quv jarayoniga bosqichma-bosqich kredit-modul tizimini joriy etish davr talabi bo'lib kelmoqda. Bolonya jarayoniga kirish milliy oliy ta'lim tizimlarining raqobatbardoshligini oshirishga xizmat qiladi. Chunki bunda oliy ta'lim to'g'risidagi umumyevropa diplom ilovasi joriy qilinadi. Kreditlarni o'tkazish va jamg'arishning Yevropa tizimi (ECTS-European Credit Transfer and Accumlation System), ya'ni talabalar o'zlashtirgan bilim va malakalarni hisobga olishning umumyevropa tizimiga o'tiladi. Talabalar bilimini nazorat qilish uchun yagona umumyevropa baholash mezonlari qo'llaniladi va o'qitish sifati yaxshilanadi, ekvivalent ta'lim dasturlari, akademik darajalar joriy qilinadi. Fan, ta'lim va ishlab chiqarish integratsiyasi kuchayadi. Modulli o'qitish texnologiyasini qo'llashning yana bir xususiyati shundan iboratki, talaba bir modulni o'zlashtirmasdan ikkinchisiga o'ta olmaydi. Ta'lim sifatini oshirish, o'qituvchilarda yangi ko'nikmalarini shakllantirishga e'tibor qaratiladi. Ta'lim muassasalarining moddiy-texnika bazasini mustahkamlash, talabalarning mustaqil ravishda bilim olish madaniyatini shakllantirish masalalari dolzarb bo'ladi. Darslar sifatini oshirish talabi zamonaviy uslublardan foydalanishga ehtiyojni oshiradi. Bolonya kelishuvi ta'lim tizimining ijobiy xususiyatlaridan biri undagi binar va Vebinar darslarning mavjudligidir.
'^KOHOMHKa h соцнумм №6(121)-2 2024
www.iupr.ru
1123
Binar dars deganda, muayyan mavzuning ikki o'qituvchi yoki o'qituvchi va Ыг amaliy soha vakili tomonidan hamkoriikda o'tilishi tushuniladi. Bunda dars bernv^^ nafaqat o'zaгo, balki auditoгiya bilan ham muloqatda bo'lib, mavzuning ha! tomonlama ko'гib chiqilishiga imkon yaratiladi. Binaг daгslar muqobil fikrlarning bayon etilishi, bahs-munozara yuritishning odobi shakllanishi, ma'lumotni faolroq qabul qilishga yo'l ochishi nuqtai nazaridan samarali pedagogik uslubdir.
Vebinar esa dars, maslahat, suhbat, taqdimot jarayonlarining internet o^ali onlayn ravishda o'tkazilishidn\ Uning asosiy xususiyati interfaollik bo'lib, гeal vaqt rejimida o'zaro ma'lumot almashish, uni tahlil qilish va qayta ishlash mumkin.
Shuni alohida ta'kidlash kerakki, O'zbekistonda ham Bolonya jaгayonining ayrim shartlari bajarilgan. Misol uchun, bakalavriat va magistraturadan iborat ikki bosqichli oliy ta'lim tizimiga o'tilgan. Navbatdagi bosqichda kredit^ to'plash va ko'chirishning Yevropa tizimini qo'llash qoidalaгi, talabala^ pedagog va ma'muгiy xodimlar harakatchanligini amalga oshiгish mexanizmlaгi, milliy hamda tarmoq malaka tizimlari (kvalifikatsiya raqamlari) ishlab chiqilmoqda. Ta'lim sohasining ekspertlari O'zbekistonning Bolonya jaгayoniga qo'shilishini ijobiy baholab, u milliy oliy ta'lim tizimining jahon amaliyoti bilan uyg'un rivojlanishi hamda kadrlar tayyorlash sifatini tubdan yaxshilashga xizmat qilishini ta'kidlashmoqda. Shuningdek, bu yurtimizda Ыг qator masalalami hal qilishda muhim ahamiyat kasb etishi mumkin.
Jumladan, jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy talablariga mos kadrlar tayyoriash, yoshlaming Yevropa ta'limiga kirib borishlarini yengillashtiгish va milliy ta'lim tizimlarini o'zaro yaqinlashtiгish, xalqaro ta'lim maqomida mutaxassislar tayyorlash darajasini tenglashtirish, kredit tizimini joriy qilish va talaba^ diplomiga umumyevropa namunasidagi ilovalami berish, oliy ta'lim sohasidagi faoliyatini davlatlararo muvofiqlashtirish va xalqaro hamkorlikni mustahkamlash, ta'limning yangi sifat darajasiga o'tish, uning samaradoñigini oshiгish va ta'lim olishni osonlashtiгish, shuningdek, akademik biïdamlik va o'zaro yoгdam asosida ilmiy maka-WaT hamda ta'lim tizimlaгi o'rtasidagi гaqobatni гag'batlantiгish shulaг siгasidan.
Tadqiqotla^ talabalaг onlayn ta'lim olganlaгida auditoriyadagi ta'limga nisbatan 25-60 % ko'proq mateгialni o'zlashtiгa olganliklaгini, buning uchun 4060 % kamroq vaqt sarflaganlarini ko'гsatmoqda. Chunki ta'limning ushbu turida talaba o'z ta'lim tartibini o'zi shakllantiгishi, ma'lumotlami o'ziga ma'qul sharoitda o'zlashtiгishi mumkin bo'ladi.
Biï so'z bilan aytganda, oliy ta'lim sohasida amalga oshirilayotgan keng ko'lamli islohotlar izchil hayotga tadbiq etib kelinayotgan mamlakatimizning oliygoЫaгida yuгtga tayanch va suyanch bo'ladigan, mamlakatimiz ravnaqi yo'lida mehnat qiladigan salohiyatli yoshlami tayyoгlashda xalqaro integгatsion ta'limning roli kundan-kunga oshib boгmoqda. Demak, ta'lim sifatini oshirishda
xalqaro pedagogik hamkorlikning ahamiyati juda katta, chunki bu hamkorlikning hammasini natijalari integratsiyalanib ta'lim sohasiga qo'llanilmoqda.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 27-iyuldagi "Oliy ma'lumotli mutaxassislar tayyorlash sifatini oshirishda iqtisodiyot sohalari va tarmoqlarining ishtirokini yanada kengaytirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi PQ-3151-sonli qarori.
2. Abdullayeva B. S. "Fanlararo aloqadorlikning metodologik-didaktik asoslari". Ped. fan. dok. dis.-Toshkent., Uz PFITI. 2006.-164 b.
3. Toshev, Solejon Ahmatjonovich. (2020). O'zbekiston sovet mustamlakachilik davri tarixining Turkiyada o'rganilishi. O'tmishga nazar.2(2-maxsus son). 347353
4. Каримов Т.Х. Средства И Методы Инновационного Менеджмента Инновационными Стартапами. Министерство науки и высшего образования Российская Федерация ФГБОУ ВО «Удмуртский государственный университет» Институт экономики и управления технологическое и социальное предпринимательство. 21.11.2023 года Международной научно-практической конференции.
5. T. X. Karimov Improving Digital Platforms On The Public Procurement Market In The Modern Russian Economy. BEST JOURNAL OF INNOVATION IN SCIENCE, RESEARCH AND DEVELOPMENT ISSN: 2835-3579 Volume:02 Issue:07|2023 www.bjisrd.com
6. T. X. Karimov Development Status and Prospects of Telemedicine Technologies BEST JOURNAL OF INNOVATION IN SCIENCE, RESEARCH AND DEVELOPMENT ISSN: 2835-3579 Volume:2Issue:6|2023 www.bjisrd.com
7. T. X. Karimov Theoretical Aspect of Technologies of Teaching a Foreign Language as a Second Language. BEST JOURNAL OF INNOVATION IN SCIENCE, RESEARCH AND DEVELOPMENT ISSN: 2835-3579 Volume: 2Issue:6|2023
www.bjisrd.com
8. Karimov Tolmasbek Xolmo'min o'g'li BARMOQ IZI YORDAMIDA DAVOMATNI ANIQLASH TIZIMI. IQTISODIYOT VA ZAMONAVIY TEXNOLOGIYA JURNALI, 2(1), 6-9. Retrieved from
https: //mudarrisziyo .uz/index.php/iqtisodiyot/article/view/201
