Научная статья на тему 'ЗАМОНАВИЙ АХОЛИ ПОПУЛЯЦИЯСИДА СОГЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИ "ЧИЗГИСИ" БУЙИЧА АЙРИМ МИНТАКАВИЙ-ПРОФИЛАКТИК МАЗМУНДАГИ ТАВСИФЛАР'

ЗАМОНАВИЙ АХОЛИ ПОПУЛЯЦИЯСИДА СОГЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИ "ЧИЗГИСИ" БУЙИЧА АЙРИМ МИНТАКАВИЙ-ПРОФИЛАКТИК МАЗМУНДАГИ ТАВСИФЛАР Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
23
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Мамасолиев Н.С., Усмонов Б.У., Мусашайхов У.Х., Мамасолиев З.Н.

Ишнинг максади - замонавий ахоли популяцияси учун йуналтирилган минтакавий-профилактик дастурларга асослар яратиш ва тавсияларни водий шароитида такомиллаштиришдан иборат булди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Мамасолиев Н.С., Усмонов Б.У., Мусашайхов У.Х., Мамасолиев З.Н.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЗАМОНАВИЙ АХОЛИ ПОПУЛЯЦИЯСИДА СОГЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИ "ЧИЗГИСИ" БУЙИЧА АЙРИМ МИНТАКАВИЙ-ПРОФИЛАКТИК МАЗМУНДАГИ ТАВСИФЛАР»

эмаслар» (1,1 фоиз), «Тугалланмаган умумий урта маълумотлилар» (0,2 фоиз), «Тугалланган умумий урта маълумотлилар» (0,8 фоиз) ва «Тугалланмаган махсус касбий маълумотга эга булганлар» (1,4 фоиз) кузатилди.

Ма^аллий а^оли (узбек ва ^иргизлар) 96,7 фо-изни ва четдан келган а^оли (тожиклар, ^озо^лар, татарлар ва руслар) 3,3 фоизни ташкил этади (р < 0,0001). Ижтимоий-оилавий а^воли буйича (What is your marital status) текширувдан утган популяция ^уйидагича тавсифланади: «Турмуш ^урмаганлар» - 5,2 фоиз, «^озирги пайтда турмуш

^урганлар» - 50,6 фоиз, «Турмуш ^урган-у, лекин ^озирда ало^ида турувчилар - 32,4 фоиз, «Аж-рашганлар» - 4,9 фоиз, «Бевалар» - 6,8 фоиз ва «Фу^аровий никоадагилар» - 0,1 фоиз даражалар-да» кузатилди.

Хулоса ^илиш мумкинки, ю^умли булмаган ка-салликлар профилактикасига текширилган икки туман а^олисида худудий индивидуал жи^атлар берилиши керак булади. Авваламбор, ^айд этил-ган эпидемиологик курсаткичлар негизида профи-лактик дастурлар яратилса ва мунтазам олиб бо-рилса, манти^ан сифатли ва самарали булади.

ЗАМОНАВИЙ А*ОЛИ ПОПУЛЯЦИЯСИДА СОГЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИ «ЧИЗГИСИ» БУЙИЧА АЙРИМ МИНТАКАВИЙ-ПРОФИЛАКТИК МАЗМУНДАГИ ТАВСИФЛАР

МАМАСОЛИЕВ Н.С., УСМОНОВ Б.У., МУСАШАйХОВ У.Х., МАМАСОЛИЕВ З.Н.

Андижон давлат тиббиёт институти ва РШТЁИМ АФ, Андижон. Узбекистон

Ишнинг максади - замонавий ахоли популяци-яси учун йуналтирилган минта^авий-профилактик дастурларга асослар яратиш ва тавсияларни во-дий шароитида такомиллаштиришдан иборат булди.

Материал ва усуллар. Андижон вилоятининг икки туманидаги эпидемиологик текширувда >18-90 ёшли аёллар эркаклар жалб этилиб утказилди. Репрезентативли таъминланган ^ишло^ популя-цияси - 1662 ахоли 2018 йил давомида комплекс тиббий курикка жалб ^илиниб текширилди. Текширувда унифицирланган ва стандартиза-цияланган STEPS (WHO, 2014) саволномаси ^улланилди.

Натижа ва хулосалар. Андижон ва Пахтаобод туман ахолисини эпидемиологик тад^и^отга жалб ^илиш натижалари курсатдики, аксарият популяция даражасида ^уйидаги касб турлари учрайди ёки уларнинг касбларига охир 12 ой ичида мос ке-лади (Which of the following best describes your main work status over the past 12 months?): «Давлат хиз-матчиси» - 25,3 фоиз, «Нодавлат хусусий корхо-на ишчиси»- 13,1 фоиз, «Тадбиркор» - 18,9 фоиз, «^а^ туланмайдиган иш» - 0,8 фоиз, «У^увчи» - 4,5 фоиз, «Уй бекаси» - 9,5 фоиз, «Пенсия олув-чи» - 12,9 фоиз «Мехнатга лаё^атли, ишсиз» - 5,7 фоиз, «Мехнатга лаё^атсиз, ишсиз» - 1,1 фоиз ва «Мавсумий, бир маротабалик, ва^тинчалик ишлар-да бандлик» - 8,2 фоиз.

Булардан куринадики, «касбий хатар омили»ни ^айд этилиш даражаси 5,7 фоиздан ошмайди ва бу - хал^аро куламда солиштирилса, нисбатан мулойим эпидемиологик шароитларни улар ноин-фекцион касалликларга нисбатан яратади демак-дир.

Оиладаги одамлар сони ва эпидемиологик шароитларнинг уларга ало^адорлиги Узбекистон

популяциясида деярли урганилмаган ёки булган тавдирда *ам уларнинг ^имматлари эскириб, маълум даражада йу^олган. Биз хонадонингиз-да «18 ёшдан ошган неча киши сиз билан бир-га яшайди»? деган саволномани ^уйиб, ушбу ^олатни *ам ани^ладик ва ба^олаб чивдик. Одам-лар сони битта булган хонадонлар - 3,1 фоиз,

2 талилар - 22,3 фоиз, 3 талилар - 36,0 фоиз, 4 талилар - 26,6 фоиз, 5 тали - 6,1 фоиз, 1 ва 6 тали - 5,9 фоизни ташкил этиши маълум булди. 61,4 фоиз хонадонда одамлар сони 3 тадан ор-тмайди ва 38,6 фоизида одамлар сони 4 тадан орти^ эканлиги ани^ланди (р < 0,05). Шунга мо-нанд «Охирги йилда хонадонингизда уртача да-ромад ^анча булганлигини айтиб бера оласиз-ми?» деб ^уйилган саволга а^оли томонидан ишончли ва тасди^ли ^уйидагича жавоб берил-ган: 500 000 сумгача - 2,1 фоизи, 500 000 сумдан 1 000 000 сумгача - 11,2 фоизи, 1 000 000 сумдан 1 500 000 сумгача- 16,8 фоизи, 1 500 000 сумдан 2 000 000 сумгача - 21,3 фоизи, 2 500 000 сумдан 3 000 000 сумгача - 29,3 фоизи ва

3 000 000 сумдан орти^ - 19,3 фоизи. А^олининг 69,9 фоизини хонадонидаги уртача даромад 2 млндан ю^ори ва фа^ат 30,1 фоизидагина 1,5 млн. (асосан маошлар ^исобга олинган, томор^а даромади бунга кирмаган) булган (р < 0,01).

Хулоса тарзида: а^олини турмуш тарзи-га ю^орида ани^ланган эпидемиологик тавсиф-лар, шак-шуб^асиз, устуворлик ^илиб таъсир курсатади. Улардан келиб чи^иб «ма^алла», «оила» ва «туман» куламларида фаол профилак-тик-скринингли дастурлар режалаштирилса, амал-га оширилса ва назоратгаса, ма^садга мувофи^ булади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.