Научная статья на тему 'Юксак маънавият - инсоннинг улғайиши ва куч-қудрат манбаи'

Юксак маънавият - инсоннинг улғайиши ва куч-қудрат манбаи Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
1653
101
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Арипxоджаев С. Т.

Бугун биз тариxий бир даврда xалқимиз ўз олдига эзгу ва улуғ мақсадлар қўйиб, тинч-осойишта ҳаёт кечираётган, авваламбор ўз куч, билим ва имкониятларимизга таяниб, бозор иқтисодиётига асосланган одил, демократик давлат ва фуқаролик жамият қуриш йўлида улкан натижаларни қўлга киритаётган бир замонда яшамоқдамиз. Эндиликда ўз тақдиримизни ўз қўлимизга олиб, азалий мерос ва қадриятларимизга суяниб, шу билан бирга, тараққий топган давлатлар тажрибасини ҳисобга олган ҳолда мана шундай олийжаноб интилишлар билан яшаётганимиз, xалқимиз асрлар давомида орзиқиб кутган озод, эркин ва фаравон ҳаётни барпо этаётганимиз, бу йўлимизда эришаётган ютуқларимизни xалқаро ҳамжамият тан олаётгани бундай тариxий имкониятларнинг барчасини айнан мустақиллик шарофати орқали эканлигини бугун ёшуқари чуқур англаб етмоқда.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Юксак маънавият - инсоннинг улғайиши ва куч-қудрат манбаи»

ТД^РИРИЯТ СДХИФДСИ / РЕДДКЦИОННДЯ КОЛОНКД

Арипходжаев С.Т.

Узбекистан Миллий университети доценти

ЮКСЛК МЛЪНЛВИЯТ - ИНСОННИНГ УЛГЛЙИШИ BA КУЧ-КУДРЛТ МЛНБЛИ

Бyгyн биз тарихий бир даврда - халкимиз уз олдига эзгy ва улуг максадлар куйиб, тинч-осойишта цаёт кечираётган, авваламбор уз куч, билим ва имконият-ларимизга таяниб, бозор иктисодиётига асосланган одил, демократии давлат ва фукаролик жамият куриш йулида улкан натижаларни кулга киритаётган бир замонда яшамокдамиз. Эндиликда уз такдиримизни уз кулимизга олиб, азалий мерос ва кадриятларимизга суяниб, шу билан бирга, тараккий топган давлатлар тажрибасини цисобга олган цолда мана шундай олий-жаноб интилишлар билан яшаётганимиз, халкимиз асрлар давомида орзикиб кутган озод, эркин ва фаравон цаётни барпо этаётганимиз, бу йулимизда эришаётган ютукларимизни халкаро цамжамият тан олаётгани - бундай тарихий имкониятларнинг барчасини айнан мустакиллик шарофати оркали эканлигини бугун ёшу-кари чукур англаб етмокда.

Пpезидентимиз таъкидлаганидек, биз хал^имизни дyнëда хеч кимдан кам булмаслиги, фаpзандлаpимизнинг биздан кypа кучли, билимли, дoнo ва албатта баxтли 6Ули6 яшаши y4yH 6op куч билим, тафак!^ ва имганиятла-pимизни сафаpбаp этаëтган эканмиз, 6у бopада маънавий таpбия масаласи бе1^с ахамият касб этади. Пpезидентимиз И.А.Kаpимoв '^rap биз бу масалада xyшëpлик ва сезгиpлигимизни, ^аътият ва маъсулиятимизни йу^тсак, бу рта мухим ишни Уз хoлича уз билаpчиликка ташлаб ^уядиган булсак, му^аддас rçадpиятлаpимизга йyFpилган ва yлаpдан oзиrçпанган буюк маънавиятимиздан, таpиxий xoтиpамиздан айpилиб, oxиp-orçибатда узимиз интилган yмyмбашаpий таpаrçrçиëт йулидан четга чи^иб ^лишимиз мумкин,"1 деб таъкидлаганлиги фикpимизга агас булади.

1 И.А.Каримов. Юксак маънавият - енгилмас куч.Т.:"

Маънавият,"2008. 4-бет

Я^ин таpиxда халкимиз уз бoшидан кечиp-ган: импеpия давpида биз ким эдик, эpкимиз кимлаpнинг йулида эди, каъба деб i^p^ сиFинаp эдик, тилимиз, динимиз ^ай ахвoлда эди. Узбекистнни дyнëда биpop биp давлат билаpмиди, миллий ифтиxop булмиш паxта ха^и^атда миллий Fypyp Уpнига xалrçимиз буйнига бyйинтypyrç булиб xалrçимизни ялан^^ ^илишдан, бoшимизга азoб-yrçyбат, малoматдан бoшrçа нима келтиpди? Шунинг учун халкимиз ypтасида уз таpиxини билмай-диган, кечаги кунини унутмаган миллатнинг келажаги йу^лигини таpиxимизда куп 6op уз исбoтини тoпганлигини эсдан чиrçаpмасдан, эски тузумдан oFиp меpoс булиб 1^лган ана шундай иллатлаpга, эл-юpтимизга нисбатан камситиш ва миллий маъpифатлаpимизни менсимаслик хoлатлаpига баpхам беpиш, кухна rçадpиятлаpимиз, дину диëнатимизни тиклаш,

xаëтимизда таpиxий адoлатни i^pop тoптиpиш фy|аpoлик жамиятини |ypиш йулида мyxим аxамиятга эгадиp. Шунинг учун хал^имизнинг маънавияти, миллий |адpиятлаpнинг тикла-нишида маънавий юксалишни уз oлдимизга |уйган буюк ва oлийжанoб ма|садлаpимизга етишда xал |илувчи мезoн деб |аpаш ва шу асoсда иш oлиб бopиш учун дoимo ycryBop вазифа булиб келаëтганлиги ва келгусида xам хал^имиз эътибopи маpказида булишини ва|т талаб этмo|да. "Биз, - дейди Пpезидент Ислoм Kаpимoв, - и^ти^дий унгланиш, и^ти^дий тикланиш, и^тигадий pивoжланишнинг маънавий унгланиш,маънавий пoкланиш,маънавий юксалиш xаpакатлаpи билан тамoмила yЙFyн булишини истаймиз."2 Чунки хал| маънавияти унгланмагунича на ижтимoий-сиëсий жаpаëн-лаpда, на и^тигадий сoxада жиддий я^инлашиш юз беpади. Чунки, инганиятнинг куп минг йил-лик тажpибаси айни^са xoзиpги глoбаллашyв ва теxнoлoгик таpа||иëт давpи шундан далo-лат беpадики, дyнëдаги зypавoн ва тажoвyзкop кyчлаp |айси биp хал| ëки мамлакатни узига тoбе |илиб, бyйсyндиpмo|чи, унинг бoйликла-pини эгалламoкчи булса, биpинчи навбатда, уни |ypoлсизлантиpишга, яъни энг буюк 6o^ лиги булмиш миллий |адpиятлаpи, таpиxи ва маънавиятидан жудо |илишга ypинади. Бунинг тасдиFини таpиxдаги куп мисoллаpда я^^л кypиш мумкин. Чунки xаp |айси миллат ëки хал^нинг маънавияти унинг бугунги ва келгуси та|диpини, усиб келаëтган фаpзандлаpининг келажагини белгилашда шак-шyбxасиз xал |илувчи аxамият касб этиши xаp биp ëш кадp |андай мyтаxассис булишидан |атъий назаp тушуниб етмoFи лoзим.

Mаънавият-инсoннинг ^н-^ни, суяк-суягига йиллаp давoмида oна сути, oила таpби-яси, аждoдлаp угити, Ватан тyЙFyси, бу xаëтнинг баъзида аччи|, баъзида |yвoнчли сабo|лаpи билан |атpа-|атpа булиб сингиб бopади. Айни^са, y табиатга, oдамлаpга я^инлик, дoимo яxшиликни уйлаб яшаш, xалoл меxнат |илиш, дyнëнинг тенгсиз неъмат ва гyзалликлаpидан баxpаманд булиш маънавиятга oзи| беpади, уни янада кyчайтиpади. Юpтбoшимиз шунинг учун "инсoният таpиxи маънавият-инганнинг, хал^нинг, жамият ва давлатнинг буюк 6o^ лиги ва куч ^у^ат манбаи эканини, бу xаëтда

2 И.А.Каримов. Ватан саждаго* каби мукаддасдир.3-ж.-Т.:"Узбекистон,"1996.35-бет.

маънавиятсиз xеч |ачoн oдамийлик ва меxp-o|ибат, баxт ва саoдат булмаслигини я^^л тасди^лайди,"3 деб таъминланиши, маъна-вият катта куч ва захват манбаи эканлигидан далoлат. Бугунги кунда хал^имиз oлдида тyp-ган энг мyxим вазифалаpни xал этишга |аpатаp эканмиз, аxoлининг кундалик эxтиëжлаpига бевoсита даxлдop дoлзаpб масалалаpни xал этиш билан биp |атopда бизлаp ^би^ сoвет тузумида ин^н xаëтининг негизи ва мypак-каб тoмoнлаpи миллий |адpиятлаp, таpиxий анъаналаp, yмyминсoний маънавий бoйли-клаp билан xисoблашмаслик жамиятимизга |анчадан-|анча заpаp келтиpганини унутмас-лигимиз лoзим. Шу ypинда бизлаp маънавий меpoсимиз, таpиxимизни чy|yp ypганиш ва pивoжлантиpишга уз xиссамизни кушишимиз, бугунги жаxoн илмий фани ва маданиятининг юксак чy||илаpини эгаллашдек буюк вазифага xаp тoмoнлама мyнoсиб ва |oдиp булишимизни давp та|азo этмo|да.

Давлатимиз pаxбаpининг "Юксак маънавият -енгилмас куч" нoмли фундаментал асаpида таъ-pифлаганидек, инсoнни pyxан пoкланиш, |албан yЙFoнишга чopлайдиган, oдамнинг ички дyнëси, иpoдасини ба^увват, иймoн-эъти|oдини бутун |иладиган, виждoнини yЙFoтадиган бе1^с куч -маънавиятга xoс ya^op йyналишлаpдан биpи сифатида эътибop |аpатилди. Муста^иллик давpида миллатимиз ва хал^имизнинг Fypypи, y xа|идаги баpча таpиxий xа|и|атлаp тикланди. Миллий байpам ва ypф-oдатлаpимиз яна маънавий мyxитимизга айланди. Масалан, бугунги кунда мамлакатимизда 17 та диний уюшма, 3000дан op™i| диний ташкилoт фаoлият кypсатмo|да. Тoшкент Ислoм yнивеpситети, 14 та мадpаса, 400 га я|ин ислoмий диний у|ув муассаси ишлаб тypибди. Улаpда 4200 дан op™i| ëшлаp дин асoслаpини xамда дyнëвий билим-лаpни Уpганмo|да.4 Шунинг учун xаp биp мил-латнинг узига xoс маънавиятини шакллантиpиш ва pивoжлантиpишда, xеч шyбxасиз аxлo| ва oдoб ва унинг мoддий xаëт билан бoFли|лиги мyxим аxамиятга эга. Бугунги кунда бизлаpнинг |илаëтган баpча ишлаpимиз фаpзандлаpимиз-нинг баxтy саoдати, yлаpнинг ëpyF келажаги учун амалга oшиpилмo|да. Лекин, ушбу баxтy саoдат фа|ат бoйлик, мoлy мулк билан белги-

3 И.А.Каримов. Юксак маънавият - енгилмас кyчT.:"Маънавият", 2008. 29-бет

4 Бу мyкаддас Ватанда азиздир инсон. F.Fyлом номидаги нашриёт.

Т. 2010. 47-бет.

ланмайди. Ахло^ли ва одобли, билимдон ва а^лли, мехнатсевар, иймон-эъти^одли фарзанд нафа^ат ота-онанинг, балки бутун давлат, жами-ятимизнинг энг катта бойлиги хисобланади. Айтиш мумкинки, ёшларнинг ахло^ ва одоб тар-бияси, дунё^араши аввало унинг тугма табиати, оилада оладиган тарбиясига борлиедир. Инсон уз умри давомида оладиган барча ахборотнинг 70 фоизини 5 ёшгача булган даврда олишини инобатга оладиган булсак унинг атроф-мухитга, ота-онасига, бобо ва момоларига мехри ва хурмати узини ураб турган мухитга нисбатан муносабатини такомиллашиб боришига ота-она эътиборлиро^ булмаса, ахло^-одоб бобида фар-зандларига урнак булиш урнига ^упол муомала ^иладиган булса, табийки, бола маънавий ола-мининг шаклланишига салбий таъсир курсатади. Шу билан бирга боланинг характерини, табиати ва дунё^арашини белгилайдиган маънавий мезон ва ^арашлар - яхшилик, эзгулик, олий-жаноблик, мехр-о^ибат, ор-номус ва андиша, кичикка иззат, каттага хурмат каби гузал ахло^, одоб рухи тушунчаларининг пойдевори оила, мактаб, махалла шароитида шаклланиб ^арор топиши барчамизда хавас уйготиши табийдир.

Лекин, хозирги глобаллашув жараёнларини барча сохаларида ривожланиб бораётган бир пайтда келажагимиз булган мактабгача ёшдаги болаларимиз ^андай уйинчо^лар билан муомала ^илаётганлиги, жангари мултфилмларни куриши мактаб ва ундан кейинги билим, хунар урганиш жараёнларида ^андай китоб, кино, муси^а ва оммавий тус олган уяли телефонлар-дан фойдаланишда ахло^-одоб ^оидаларига турри келмайдиган, миллий ^адрият ва ^арашларимизга ёт булган "оммавий маданият" рухидаги одамлар таъсиридан хушёр ва огох булиб, бундай хуружларнинг ута хавфли холат эканини англаб етишимиз зарур ва эътибори-миздан четда ^олмаслиги даркор5.

Одамнинг кундалик хаёти ва фаолиятида моддий ва маънавий асослар бир-бирига нисбатан ^андай урин тутиши, уларни ^айси бири устуворлик касб этиши хасида турли-туман, зиддиятли фикр ва ^арашлар мавжуд булганини ва бундай тортишувлар хозиргача давом этаётганлигини кузатиш мумкин. Пре-зидентимиз И.А.Каримов уз асарида моддий ва

5 ^аранг: И.А.Каримов. Узбекистан Конститутсияси - биз учун демократик тараккиёт йулида ва фукаролик жамиятини барпо этишда муста^кам пойдевордир: 18-ж, Т.:"Узбекистон", 2010.59-92 бетлар.

маънавий хаёт тамойиллари бир-бирини инкор этмайди, аксинча, узаро богланиб, бир-бирини тулдиради.6 Инсон уз тимсолида хам моддий хам маънавий хусусият ва аломатларни мужассам этган ноёб хилкат, яратганнинг буюк ва сирли муъжизасидир. Шундай ^араш ва фикрларни умумлаштириб Юртбошимиз бу хаеда "инсонга хос орзу - интилишларни руёбга чи^ариш, унинг онгли хаёт кечириши учун зарур булган моддий ва маънавий оламни бамисоли парвоз ^илаётган ^ушнинг икки ^анотига ^иёсласак, уйлайманки, уринли булади. Качонки ана шу икки мухим омил узаро уйгунлашса, том маъ-нодаги ^уш ^анотга айланса, шундагина инсон, давлат ва жамият хаётида усиш-узгариш, юкса-лиш, жараёнлари содир булади"7, деб таъкид-лаши таълим-тарбия, ахло^-одоб тушунча-ларини моддий хаёт билан богли^лиги яхши натижалар беришини тушунишимиз зарур.

Узбекистоннинг бош ма^сади - эркин фукаролик жамиятига асосланган ху^у^ий демократик давлат ^уришдир. Унинг пировард натижасини белгилаб берадиган инсон омили ва меъзонидир. Шу маънода инсон шахсининг камоли учун эркин фукаролик жамияти зарур. Фа^ат шундай жамиятдагина шахс узининг барча ^обилиятларини тула амалга оши-ради. Президентимиз таъкидлаганидек, "Биз учун фукаролик жамияти ижтимоий макон. Бу маконда ^онун устувор булиб, у инсон-нинг уз-узини камол топтиришга монелик ^илмайди, аксинча ёрдам беради. Шахс ман-фаатлари, унинг ху^у^, эркинликлари ва маъ-навиятини тула даражада руёбга чи^аришига кумаклашади".8

Жамиятдаги ху^у^ий маданият бу инсоният цивилизациясининг ажралмас ^исми булган умуммаданиятининг мухим бугинидир. Ёш авлодни ху^у^ий саводхонлигини ошириш, мавжуд билимларини янада мустахкамлаш, улар-нинг амалдаги ^онунчилик тизимига булган муносабатини урганиш бугунги кунимизнинг долзарб муоммоларидан бири хисобланади. Инсон узи яшаётган жамиятнинг ^онунларини яхши англаса, унинг фаолияти, ахло^-одоби мавжуд ху^у^ий мезонлар билан белгиланади.

6 И.А.Каримов. Юксак маънавият - енгилмас кучТ.:"Маънавият", 2008. 66-68-бетлар

7 Уша аср. 67- бет.

8 И.А.Каримов.Узбекистон XXI аср бусагасида: ^авфсизликка таздид, баркарорлик шартлари ва тараккиёт кафолатлари. 6-ж. Т., Узбекистан:, 1998. 151- бет.

Давлат ^абул ^илган ^онунларни билиш, унга амал ^илиш, уни бузилишига йул ^уймаслик ва уни асосида иш юритиш ху^у^ий онглиликдир. Ху^у^ий онгликни усиб бориши билан ху^у^ий маданият шаклланиб боради.

Юртбошимиз И.А.Каримовнинг фундамен-тал асарларида ху^у^ий билим ва маданиятга эга булиш - хар бир Узбекистон фу^ароси учун биринчи даражали ахамиятга эга эканлиги у^тириб келинмоеда. Масалан, Юртбошимиз-нинг ахоли ху^у^ий билими ва маданиятини юксалтириш ха^идаги ^оида ва асосий йул-йури^лари унинг 1997 йил 27 июндаги "Ху^ий тарбияни яхшилаш, ахолининг ху^у^ий мада-нияти даражасини юксалтириш, ху^у^шунос кадрларни тайёрлаш тизимини такомиллаш-тириш, жамоатчилик фикрини урганиш ишини яхшилаш туррисида"ги Фармони, Узбекистон Респупликаси Олий Мажлисининг 1997 йил 29 августда тасди^ланган "Жамиятда ху^у^ий мада-ниятни юксалтириш Миллий дастури"да ани^ ифодаланган. Шунингдек, нафа^ат ёшларда, балки бозор и^тисодиётига асосланган одил, демократик жамият ^уришнинг барча аъзола-рининг ху^у^ий онги ва ху^у^ий маданиятини шакллантиришида муста^иллик Конституци-яси алифбо ролини уйнашини тасди^ламокда. Куриб турганимиздек, демократик жамияти-миздаги ху^у^ий маданиятнинг ю^орилиги биргина ^онун устуворлигига эришиш дегани эмас, балки мамлакатимиз муста^иллигини янада мустахкамлаш, фу^ароларимизнинг ху^у^ий маданиятини ошириш ва ёш авлодни узгалар тобелигига тушиб ^олишдан асраш хам керак"9. Эндиликда мамлакатимизда демократик ислохатларни янада чу^урлаштириш ва фу^аролик жамиятини ривожлантириш концепциясининг асосий ма^сади - юксак маънавият-демократик жамият пойдевори ва ху^у^ий тизимнинг етуклик курсаткичи бу куп жихатдан, одамларнинг ху^у^ий онги ва ху^у^ий маданият даражасига борлик"10

Жамиятни маънавий янгиланишидаги асосий ма^сад - кишиларда ватанпарвар-лик хиссини уйротиш, кенгайтириш ва мустахкамлаш алохида мухим ахамият касб этади. Муста^иллигимизнинг мухим вазифаси - Узбекистондаги хар бир инсонни миллати,

9 И.А.Каримов. Мамлакатимизни модернизация килиш йулини изчил давом эттириш - тараккиётимизнинг му^им ечимидир. "Халк сузи," 2010 й. 8 декабр.

10 "Халк сузи", 2010 йил 13 ноябр.

дини, тили, ижтимоий келиб чи^иши, эътищци, шахсий ва ижтимоий мав^еидан ^атъий назар11 ватанпарварлик ва муста^иллик рояларига садо^атлилик рухида, ^адимий моддий ва маънавий маданиятимизнинг масканларидан бири булиши ушбу худуднинг ха^и^ий жонкуяри этиб тарбиялаш - демократик тара^иёт йулида ва фу^аролик жамиятини барпо этишда мустахкам пойдевордир. Ватанпарварлик ва муста^иллик рояларига соди^лик - узбек хал^ининг миллий туйрусини ривожлантириш, миллий юксалиш рояларини тарриб ^илиш мамлакатимизда яшаётган турли элат ва миллатлар уртасидаги дустлик, тинчлик ва ахилликни мустахкамлаш учун курашишда хам намоён булади. Шу билан бирга Узбекистонда демократия ва хурфик-рлиликнинг ^арор топишига ров булаётган хар хил ёд о^им, роя ва тахдидларга ^арши курашишда одамларни огох булишига, уз уйини узи асрашга илхомлантиради. Ватан-парварликнинг бош белгиси - бу фидойилик хисобланади. Ватанимизни муста^ил давлат сифатида мустахкамланиб унинг ижтимоий-и^тисодий, ху^у^ий, сиёсий ва маънавий-маданий тара^иёти, хал^имизнинг тезро^ фаравон хаётга эришиши учун тинмай мехнат ^илиши, уз ватанига, уз касбига, муста^иллик рояларига садо^атли булиш фидойилик -Ватанга булган садо^атдан, мухаббатдан бош-ланади.

Бозор и^тисодиёти шароитида ватанпар-варликнинг энг мухим куринишларидан бири кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликдир. Муста^ил Узбекистонга хозирги пайтда уз тадбиркорлари керак. Бу йуналишда мамлакатимизда жахон андозаларига тули^ жавоб берадиган ху^у^ий база яратилганлиги ушбу йуналишда фаолият юритадиган ишбилармон-ларга катта имкониятлар яратилиши - эндиликда тадбиркорларни фидоий, ватанпарвар ва уз ишига садо^атлик билан ёндашишга ундамоеда. Мамлакатимиз тадбиркорларига жахон бозорига чи^иб, уз жойини эгаллайди-ган, ра^обатбардош махсулот ишлаб чинара оладиган ва уни куз-куз ^иладиган етук кад-рларимизга барча ижтимоий-и^тисодий, сиёсий, ху^у^ий ва молиявий шароитларининг мавжудлиги мухим ахамиятга эгадир. Демак, Ватан равна^и ю^орида таъкидлаганимиздек

11 Узбекистон Республикасининг Конституцияси, Т,:Узбекистон", 2010. 6-бет.

ТАХРИРИЯТ CA^ACH / РЕДАКЦИОННАЯ КОЛОНКА

унинг фаpзандлаpига, yлаpнинг маънавий ва жисмoний камoлатига бевoсита бoFлиrç. Бу Уз навбатида хаp биp юpтдoшимизни зимма-сидаги юксак фyrçаpoлик маъсулиятини хис этишга, уз манфаатлаpини шу юpт, шу xалrç манфаатлаpи билан yЙFyнлаштиpиб яшашга даъват этади.

Муста^илликни мустахкамлаш демoкpатик жамият хаëтининг ŒëŒ^ и^и^дий, маданий ва маънавий йyналишлаpида асpлаpга тенг туб таpиxий бypилиш билан бoFлиrç вазифалаpидан биpи бу -бебахo миллий rçадpиятлаpимиз ва ypф-oдатлаpимизга pиoя этиш, yлаpни тиклаш ва pивoжлантиpиш давлат сиëсати даpажасига ку^ил^нли™ нихoятда мухим вазифа булди. Бизлаp маънавий rçадpиятлаpимизни тиклашни миллий узликни англашнинг усишидан, xалrçимизнинг маънавий саpчашмалаpига, унинг жахoн маънавияти pивoжланишига ^ушган буюк илдизлаpига ^айтишдан ибopат узвий, табиий жаpаëн деб хисoблаймиз"12, деб Пpезидентимизнинг таъкидлаши хамда " Узбекис^н XXI асpга интилмorçда" нoмли асаpида миллий rçадpиятлаpимиз ва ypф-oдатлаpимизнинг сoхибига айланди"13, деб кypсатиши муста^иллиликка эpишганимиз-нинг йигиpма йил давoмида - асpлаpга тенг таpаrçrçиëтни ва узининг теpан буйини тикла-ганлигини xалrçимиз гyвoхи бyлмoеда. Бу биз-нинг анъанавий rçадpиятлаpимизни хoзиpги демoкpатик жамиятнинг rçадpиятлаpи билан yЙFyнлаштиpиш келажакда Ватанимизни янада pавнаrç тoпишида, Узбекисгонни жахoн хамжамиятига ^ушилишининг гаpoвидиp. Шунинг учун хам, Ватанимизни pивoжланти-pишнинг тypт асoсий маънавий негизлаpи ичида умумин^ний rçадpиятлаpга ^ди^лик белгиси эканлиги бежиз эмас. Бугунги кунда мамлакатимиз pавнаrçини инган хyrçyrçлаpига pиoя этиш, тадбиpкopлик эpкинлиги, эpкин бoзop мyнoсабатлаpи, суз эpкинлиги каби yмyминсoний rçадpиятлаpсиз тасаввyp этиб булмайди. Пpезидентимиз тадбиpи билан изoхлайдиган булсак инсoн уз муста^ил фикpига, дyнërçаpашига, чинаккам ин^ний фазилатлаpга эга булгандагина, "демoкpа-тия неъматлаpининг oддий истеъмoлчиси эмас, балки yлаpнинг фаoл яpатyвчиси ва

12 ^аранг: И.А.Каримов. ^авфсизлик ва баркарор тараккиёт йулида. 6-ж. Т. "Узбекистан", 1998. 125-бет.

13 "Халк сузи", 2002. 30-авгyст.

Xимoячисига айланади. Шундагина демoкpатия фyrçаpoлик жамияти асoслаpини амалда баpпo этиш, инсoн ха^-хy^y^лаpи ва эpкинликлаpини таъминлаш мумкин булади"14, деб таъкидлаши эндиликда уз аксини тoпмoеда.

Мамлакатимизда фyrçаpoлик жамиятини баpпo этиш ма^сад этиб белгиланган биp пайтда, демoкpатик тамoйиллаpини эгал-лаш, фyrçаpoлаpимизнинг баpча сoхалаpда ижтимoий-сиëсий фаoллигини oшиpиш, шаxс эpкинлигини амалда жopий этиш, сиëсий жаpаëнлаpни демoкpатлаштиpиш, давлат xoкимияти бoшrçаpyвини демoкpатлаштиpиш oprçали унинг айpим вакoлатлаpини ^нуний асoсда, бoсrçичма-бoсrçич жамoат ва узини-узи бoшrçаpиш ташкилoтлаpига утказиш каби вазифалаp yмyминсoний rçадpиятлаpни узида ифoда этган хoлда маънавият билан бoFланган Xoлда амалга oшиpилади.

Миллий маънавиятимиз ^андай oмил ва мезoнлаp негизида шаклланиб келаëтгани xалrçимиз учун энг азиз ва энг миллий байpам шаprçoна миллий байpам булмиш "НавpУз" айëми мисoлида айни^са ëprçин намoëн булади. Баpчамиз дoимo opзиrçиб кутади-ган ва катта хypсандчилик, шoдиëна билан утказадиган "НавpУз" байpами биз учун хаëт абадийлиги, табиатнинг yстивop ^у^ати ва чексиз сахoватининг, куп минг йиллик миллий rçиëфамиз, oлийжанoб ypф-oдатлаpимизнинг бетакpop ифoдаси булиб келмorçда. Янгиланиш ва эзгулик тим^ли булган "НавpУз" таpиxи xалrçимизга мансуб oдамийлик, мехp-orçибат, мypyвват ва химмат каби юксак xyсyсиятлаp-дан oзиrçланиб келгани аждoдлаpимиз асpлаp да вoмида ^андай буюк yмyминсoний Foялаpдан бахpаманд булиб, маънавий камoл топганининг яна биp тасдиFи хисoбланади. Oта-бoбoлаpимиз pyхий oламининг тoмиp-илдизлаpи юксак маънавий заминда, таpиxда хам, бугун хам баpча-нинг хавасини ™p™6 келаëтган oдамийлик фазилатлаp асoсида шаклланган. Масалан, маънавиятнинг юксалиши билан чамбаpчас бoFлиrç булган яна биp мезoн - му^аддас дини-миз хигабланади. Масалан: буюк мyтафаккиp ва аллoмалаpимизнинг ислoм маданиятини pавнаrç тoптиpишга ^ушган буюк бетакpop хиссаси тyFpисида Имoм Бyxopий-мyсyлмoн

14 И.А.Каримов. Узбекистонда демократик узгаришларни янада чyкyрлаштириш ва Фу^ролик жамияти асосларини шаклланти-ришнинг асосий йуналишлари. 11-ж,-Т: "Узбекистан", 2003 йил. 34-бет.

oламида "Myxандислаp сyлтoни" деган, Имoм Moтpyдий-ислoм oламида "Myсyлмoнлаpнинг эъти^дини тузатувчиси" деган, Бypxoниддин MаpFинoний - шаp| oламида "Дин ва миллат-нинг xyжжати" деган юксак yнвoнлаpга сазoвop булгани авлoдлаpга ибpат буладиган маъна-вий жасopат кypсатиб Ис^м oламида xypмат-эxтиpoм билан тилга oламиз.15

Дин аъзалдан инсoн маънавиятининг таp-кибий |исми сифатида oдамзoднинг юксак идеаллаpи, xа| ва нoxа|, инсoф ва адoлат тyFpисидаги opзy-аpмoнлаpини узида мужас-сам этган, yлаpни баp|аpop |oидалаp шаклида мyстаxкамлаб келаëтган Foя ва |аpашлаpнинг яхлит биp тизими xисoбланади. Kyn асpлаp мoбайнида хал^имиз |албидан чу|^ жoй oлиб, xаëт маънoсини англаш, миллий маданияти-миз ва тypмyш таpзимизни, |адpиятлаpимиз, ypф-oдатлаp ва анъаналаpимизни безавoл са^лашда му^аддас динимиз ^у^атли oмил булиб келаëтганини алoxида таъкидлаш лoзим. Нега деганда, oдамийлик, инсoнийлик, меxp-o|ибат, xалoллик, oxиpатни уйлаб яшаш, яxшилик, меxp-шав|ат сингаpи хал^имизга мансуб булган фазилатлаp бизнинг заминда илдиз oтган ва pивoжланиб келган.

Бугунги кунда ис^м динига нисбатан бутун дyнëда |изи|иш ва интилиш кучайиб, унинг xайpиxox ва таpафдopлаpи купайиб бopаëт-ганлиги xеч кимга сиp эмас. Бунинг асoсий сабаби му^аддас динимизнинг xа||oнийлиги ва пoклиги, oдамийлик, инсoнпаpваpлик ва баFpикенглиги oдамзoтни дoимo эзгуликка чopлаши, xаëт синoвлаpида узини o|лаган |адpият ва анъаналаpини аждoдлаpдан авлoд-лаpга етказишдаги бе|иëс ypни аxамияти билан чамбаpчас бoFли|. My|аддас ислoм динимизни пoк са|лаш, уни тypли хил Fаpазли xypyж ва xамлалаpдан, тyxмат ва бyxтoнлаpдан xимoя |илиш, унинг асл мoxиятини униб-усиб келаëт-ган ëш авлoдимизга тyFpи тyшyнтиpиш, ис^м маданиятининг эзгу Foялаpини кенг таpFиб этиш вазифаси xамoн дoлзаpб булиб бopмo|да. Шуни алoxида таъкидлаш лoзим, баъзан ислoм дини ва диний а|идапаpастлик тyшyнчалаpини биp-биpидан фаp|лай oлмаслик ëки Fаpазли ма^садда yлаpни тенг |уйиш каби xoлатлаp xам кузга ташланмo|да. Айни^са кейинги пайтлаpда ис^м динини ни^б |илиб, манфyp ишлаpни

,5 ^аранг: И.А.Каримов. Юксак маънавият - енгилмас куч.Т."Маънавият",2008.36-40-бетлар.

амалга oшиpаëтган |opа кyчлаp xали oнги шак-лланиб yлгypмаган, тажpибасиз, Fyp ëшлаpни ва мoддий жиxатдан |ийналган шаxслаpни уз тyзoFига илинтиpиб, бoш-кyзини айлантиpиб, yлаpни уз ватани ва oта-oнасига 1^ши нoпoк ма|садлаpи йулида фoйдаланмo|да. Бундай нoжyя xаpакатлаp аввалo му^аддас динимизнинг шаънига дoF булишини, oxиp-o|ибатда эса маънавий xаëтимизга, муста^иллигимизга салбий таъсиp кypсатишини баpчамиз чy|yp англаб oлишимиз, шундан xyлoса чи1^иб маънавий меpoсимизни кенгpo| ypганишимизни ва|т та|азo этмo|да.

Дyнëда энг |имматли наpса инсoндиp, бутун мавжyдoд, бopли|, инсoнга унинг баxт-саoдатига xизмат |илиши лoзим. Myста|илликка эpишганимиздан сунг юpт-бoшимиз pаxбаpлигида таpиxий адoлатни i^pop тoптиpиш, хал^имизнинг тoпталиб келган миллий Fypypини юксалтиpиш ма^садида сoxиб|иpoн Aмиp Темyp бoбoмизнинг нафа^ат мyбopак нoми, бoй меpoси, xoтиpасини, айни пайтда таpиxий сиймoсини ва бoш|а куплаб аллoмалаpимизнинг мoнyментал, мажмуа ва санъат асаpлаpини баpпo этилиши, yлаpнинг бoй таpиxи меpoсини ypганиш хал^имиз маънавий oламини юксалтиpишга улкан xисса булиб |ушилди. "Одамий эpсанг демагил oдами, oники йу| хал| Fамидан Fами", буюк мyтафаккиp 6o6o-миз A.Навoийнинг шу мисpалаpиданo| унинг инсoнпаpваpлиги я^^л кypинади.Эндиликда мамлакатимизда демoкpатик ислoxатлаpни янада чy|ypлаштиpиш ва фy|аpoлик жамия-тини pивoжлантиpиш кoнцепциясининг асoсий ма^сади - инсoнпаpваpлик Foялаpи, мазмуни ва тамoйиллаpи узбек миллий мен-талитетининг таpкибий йyналишлаpи мамлака-тимиз таpа||иëтини янги бoс|ичга кyтаpишда "кучли давлатдан - кучли фy|аpoлик жамияти саpи" нoмли ганцепцияси мyxим аxамият касб этади.

Пpезидентимиз И.A.Kаpимoв "Aгаp и^ти^дий усиш, таpа||иëт-жамиятимизнинг танаси булса, маънавият, маъpифат ва ^ë-сий oнг етуклиги - унинг pyx^ а|ли ва жoни булишида маънавий жасopат мyxим ypин эгал-лайди", деб таъкидлаши xoзиpги кунимизда мyxим ypин эгалламo|да.16

Ёш авлoдни xаp тoмoнлама баpкамoл

,6 И.А.Каримов. Ватан саждаго* каби мукаддасдир. 3-ж. - Т: "Узбекистан", 1996. 42-бет.

Устиpиш маънавий-маъpифий ишлаpимиз маpказида тypган энг буюк вазифага айлан-гани, айни^са rçyвoнчлидиp. Мамлакатимиз Пpезиденти тoмoнидан таъкидлаб келганидек хаp ^айси жамият, хаp ^айси давлат ва миллат ^у^ати, унинг табиий бoйликлаpи, хаpбий кучига хамда ишлаб чи1^иш теxнoлoгиялаpга бoFликлиги нисбийдиp. Уни биpинчи навбатда дyнëга танитадиган, юксак маданиятга эга маънавий баpкамoл инсoнлаpидиp. Масалага ана шундай ну^таи назаpдан ëндашиш мухим ахамиятга эга. Негаки, oдил, демoкpатик жами-ятни фа^ат маъpифатли, маънавий баpкамoл кишилаpгина баpпo этиши мумкин. Пpези-дентимиз И.A.Kаpимoвнинг 1995 йилда нашp-дан чи^ан ва фундаментал асаp хисoбланган "Узбекистoннинг сиëсий-ижтимoий ва и^ти^дий истиrçбoлининг асoсий тамoйил-лаpи" нoмли асаpида: "Биз сoFлoм авлoдни таpбиялаб вoяга етказишимиз кеpак. CoFлoм киши деганда, фа^ат жисмoний сoFлoмликни эмас, балки шаprçoна ахлorç-oдoб ва умумба-шаpий Foялаp pyхида камoл тoпган инсoнни тушунамиз"17 деган Foялаpи Ватанимиз узи танлаган, эндиликда бутун дyнë давлатлаpи тан oлаëтган, бoзop иrçтисoдиëтига а^^ан-ган oдил, демoкpатик жамиятни баpпo этишда, баpкамoл авлoдни вoяга етказиш стpатегик ахамиятга эга эканлигининг исбoтидиp. lOp^ бoшимиз яна шундай дейди: "...кoмил ин^н деганда, биз аввал oнги юксак муста^ил фик-pлай oладиган, xyлrç-атвopи билан yзгалаpга ибpат буладиган билимли, маъpифатли киши-лаpни тушунамиз. Онгли, билимли oдамлаpни oлди-rçoчди гаплаp билан алдаб булмайди. У хаp биp наpсани а^л, манти^ таpoзисига галиб кypади. Уз фифи-уйи xyлoсасини манти^ ага-сида 1^ган киши, етук oдам булади".18

Ана шундай баpкамoл авлoд, етук инсoнлаpни таpбиялаб, вoяга етказиш муста^иллигимизни мустахкамлаш, уни куз rçopачиFидай асpаб-авайлаш талаб-эхтиëжи билан oбъектив таpаrçrçиëт заpypияти деб таъ-кидлаши давлатимиз келажагини уйлаб айтил-ган фypмаънo фикpлаpи уз исбoтини тoпмorçда. Шу ма^садда истиrçлoлимизнинг дастлабки йил-лаpида хукуматга rçаpашли булмаган "CoFлoм авлoд учун" жамFаpмаси таш^ил ^илиниб, шу

17 И.А.Каримов. Биз келажагимизни уз кулимиз билан кyрамиз. 7-ж.-Т:"Узбекистон", 1999. 134- бет.

18 Уша ерда.134-бет.

нoмдаги дастлабки opден таъсис этилди. Мам-лакатимизда "Она ва бoла" ижтимoий дас^и ^абул ^илиниб, oналик ва бoлаликни мyхoфаза ^илиш йулида кенг ^уламли ишлаp амалга oшиpилмorçда. Бyлаpдан ташrçаpи, мамлака-тимизда "Умид нихoллаpи", "Баpкамoл авлoд" ва "Унивеpсиада" спopт yйинлаpини уз ичига oлган уч бoсrçичли ягoна узлуксиз тизимнинг шаклланиб, самаpали фаoлият кела-

ëтгани хам сoFлoм авлoд таpбиясида катта poл уйнайди. Xаp йили Пpезидентимиз ташаббуси билан янги йилга маxсyс нoм беpиб, давлат дастypи ^абул ^илишда баpкамoл авлoд маса-ласи алoхида эътибop маpказида тyтилмoеда. Айни^са, "CoFлoм авлoд йили", "Oналаp ва бoлалаp йили", "Ёшлаp йили", "Баpкамoл авлoд йили" ва нихoят, бу йилги "Кичик бизнес ва xyсyсий тадбиpкopлик йили"да бу бopада улкан амалий ишлаp rçилинмoеда.

Эндиликда ëш авлoднинг уз ^билиятини pyëбга чиrçаpишнинг энг заpyp шаpти - бу xopижий тиллаpни чyrçyp Уpганиш, аxбopoт асpида яшаëтганимизни инoбатга oлган хoлда, кoмпьютеp аxбopoт теxнoлoгиясидан яxши xабаpдop булишдан ибopатдиp. Пpезиденти-миз хаммамизга теpан биp ха^и^ат аëн булиши кеpак - "биз юpтимизнинг эpтанги pивoжи йулида ^андай чyrçyp уйланган дастypлаpни тузмайлик, бу pежалаpни бажаpиш учун ^андай мoддий база ва имкoниятлаpни яpатмайлик, бунинг учун ^анча куп саpмoя сафаpбаp этмай-лик, yпаpнинг баpчасини амалга oшиpадиган, pyëбга чи1^адиган ^у^атли биp oмил бopки, у хам булса, юrçopи малакали, тафаккypи кенг юpтимизнинг эpтанги куни, таpаrçrçиëти учун маъсулиятни уз зиммасига oлишга rçoдиp булган етук мyтаxассис ëшлаpимиз",19 деб таъкидлаши бугунги кунда жахoн мoлиявий-иrçтисoдий инrçиpoзи Узбекистoн хукумати баpкамoл авлoд йилида pежалаштиpилган маrçсадлаpига эpишишида баpча маблаFлаp хисoбидан саккиз тpиллиoн сум атpoфидаги маблаF саpфлаб биp минг уч юз ту^^н тypт замoнавий касб-хyнаp кoллежи rçypилиб унда 1.5 млн. дан opтик yFил-rçиз тахсил oлиб, касб-хyнаp ypганмoеда. Кичик хамда xyсyсий бизнес сoхалаpи pивoжланишининг истиrçбoллаpини хисoбга oлиб, 2010-2011 у^ув йилида 122 касб-хyнаp

19 И.А.Каримов. Узбекистон Конституцияси - биз учун демокра-тик тараккиёт йулида ва фукаролик жамиятини барпо этишда муста^кам пойдевордир. 18-ж. Т: "Узбекистон",2010. 54-68 бетлар.

колежида 80 та янги мутахассислик буйича кадрлар тайёрлашни йулга ^уйилиши "Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик" сохасининг мамлакатимизни модернизация ^илиш ва янгилашнинг ишончли таянчи, юртимиз тара^иёти йулида фаол харакатлантирадиган кучга эга булган мулкдорлар синифини молия-хужалик фаолиятига давлат ва назорат органларининг аралашувини камайтиришни кузда тутилиши келгусида тадбиркорлик субъектларига кенг имкониятлар яратади. Айни пайтда ахоли бандлигини таъминлаш ва янги иш уринларини ташкил этишда оилавий тадбиркорликни ривожлантириш бандликни таъминлаш имконини беради.20

Шу уринда сохиб^ирон Амир Темур бобо-мизга яхши маълум булган "азми ^атъий, тад-биркор, хушёр, мард ва шижоатли бир киши мингта тадбирсиз ва ло^айд кишидан афзал-дир", деб айтган чу^ур маъноли сузлари ^адим-^адимдан хал^имиз, миллатимизнинг суяк-

20 1^аранг:"Халк сузи",2010 йил. 8 декабр.

суягига сингиб кетган ноёб ва эзгу фазилат эканлигини тушуниб етиш ^ийин эмас. Демак, ёшлар - бизларнинг таянчимиз, эртанги кундан умидимиз, савоб ишларимизнинг давомчилари, миллий роямизни амалга ошириш, давлатимиз-нинг келажакда бар^арор булиши хам барка-мол авлодимиз ^андай шаклланишига борлик. Ёшларимиз биздан афзалро^, биздан уткирро^, биздан покрой, савоб ишларни биздан хам купро^ бажарадиган булишларига барча имкониятлар яратилмоеда. Улар жахон умумбаша-рий юту^ларини эгаллаши, тарихимизни, мада-ниятимизни, буюк аждодларимиз ^олдирган меросни чу^ур билмори керак. Бугун зур умид-лар билан ^ураётган фу^аролик жамиятининг мазмун-мохияти хам аслида ана шундалигини тушуниб етишдир.

Адабиётлар руйхати:

1. Каримов И.А. Юксак маънавият - енгилмас куч.Т.: "Маънавият,"2008.

2. Каримов И.А. Ватан саждагох каби му^аддасдир. 3-ж.-Т.: "Узбекистан," 1996.

3. Каримов И.А. Узбекистон Конституцияси - биз учун демократик тара^иёт йулида ва фу^аролик жамиятини барпо этишда мустахкам пойдевордир: 18-ж, Т.: "Узбекистон",2010.

4. Каримов И.А. Узбекистон XXI аср бусарасида: хавфсизликка тахдид, бар^арорлик шартлари ва тара^иёт кафолатлари. 6-ж. Т., Узбекистон: 1998

5. Каримов И.А. Мамлакатимизни модернизация ^илиш йулини изчил давом этти-риш - тара^иётимизнинг мухим ечимидир. "Хал^ сузи," 2010 й. 8 декабр.

6. Каримов И.А. Хавфсизлик ва бар^арор тара^иёт йулида. 6-ж. Т. "Узбекистон",

1998.

7. Каримов И.А. Узбекистонда демократик узгаришларни янада чу^урлаштириш ва фу^аролик жамияти асосларини шакллантиришнинг асосий йуналишлари. 11-ж,-Т: "Узбекистон", 2003 йил.

8. Каримов И.А. Биз келажагимизни уз ^улимиз билан ^урамиз. 7-ж.-Т:"Узбекистон",

1999.

9. Бу му^аддас Ватанда азиздир инсон. F.Fулом номидаги нашриёт. Т. 2010

10.Узбекистон Республикасининг Конституцияси, Т.:Узбекистон", 2010.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.