Научная статья на тему 'Ёшлар ва ахборий-психологик хавфсизлик'

Ёшлар ва ахборий-психологик хавфсизлик Текст научной статьи по специальности «Психологические науки»

CC BY
945
200
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ахборий-психологик хавфсизлик / ёшлар сиёсати / интернет / виртуал олам / ижтимоий тармоқлар / манипуляция / ассертивлик / мафкуравий иммунитет. / informational-psychological security / youth politic / internet / virtual world / social net / manipulation / asceptivity / ideological immunity.

Аннотация научной статьи по психологическим наукам, автор научной работы — Қодиров У.

Мақолада глобаллашув шароитида ёшлар онгига салбий таъсир кўрсатувчи омиллар ва уларнинг олдини олиш юзасидан тавсиялар келтирилган, ахборий-психологик хавфсизлик нуқтаи назаридан амалга оширилиши лозим бўлган ишлар борасида мулоҳаза юритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

YOUTH AND THE ISSUESOF INFORNATIONAL – PSICHOLOGICAL SECURITY.

There is considered in the article factors having negatie impact to youth mentality in the environment of globalization and provided recommendations of those prophylactics. There are discussed necessity arrangements to be done, from the point of view of informational and psychological security of youth.

Текст научной работы на тему «Ёшлар ва ахборий-психологик хавфсизлик»

Кодиров У.,

Сурхондарё вилояти педагог кадрларни кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш институти ректори, психология фанлари номзоди

ЕШЛАР ВА АХБОРИИ-ПСИХОЛОГИК ХАВФСИЗЛИК

КРДИРОВ У. ЁШЛАР ВА АХБОРИИ-ПСИХОЛОГИК ХАВФСИЗЛИК

Маколада глобаллашув шароитида ёшлар онгига салбий таъсир курсатувчи омиллар ва уларнинг олдини олиш юзасидан тавсиялар келтирилган, ахборий-психологик хавфсизлик нуктаи назаридан амалга оширилиши лозим булган ишлар борасида мулох,аза юритилган.

Таянч тушунчалар: ахборий-психологик хавфсизлик, ёшлар сиёсати, интернет, виртуал олам, ижтимоий тармоклар, манипуляция, ассертивлик, мафкуравий иммунитет.

КАДЫРОВ У. МОЛОДЁЖЬ И ИНФОРМАЦИОННО- ПСИХОЛОГИЧЕСКАЯ БЕЗОПАСНОСТЬ

В статье рассматриваются факторы, оказывающие негативное влияние на сознание молодёжи в условиях глобализации, и предлагаются рекомендации по профилактике, а также высказаны предложения о мерах, которые необходимо реализовать для информационно-психологической безопасности молодёжи.

Ключевые слова: информационно-психологическая безопасность, молодёжная политика, интернет, виртуальный мир, социальные сети, манипуляция, ассертивность, идеологический иммунитет.

QODIROV U. YOUTH AND THE ISSUESOFINFORNATIONAL - PSICHOLOGICAL SECURITY.

SUMMARY

There is considered in the article factors having negatie impact to youth mentality in the environment of globalization and provided recommendations of those prophylactics. There are discussed necessity arrangements to be done, from the point of view of informational and psychological security of youth.

Keywords: informational-psychological security, youth politic, internet, virtual world, social net, manipulation, asceptivity, ideological immunity.

Бугунги глобаллашув даврида, шиддатли замонда фар-зандларнинг сот-омон юришларини таъминлашнинг узигина етарли булмай цолди. Замонга хос ва мос юксак маърифат-ли, бунёдкор, шижоатли авлодни тайёрлаш зарурати жа-мият, энг аввало, оила институти зиммасига тоят катта масъулият юкламоцда. Фарзанднинг дунёцараши, маслак, цадрият, эътицодлари асосан оила батрида таркиб топар экан, оилага цациций маънавият цурыни, дея таъриф бери-лади.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 4

Президентимиз Узбекистон Республика-си Конституцияси кабул килинганлигининг 21 йиллигига баFишланган тантанали маросим-даги маърузаларида таъкидлаганларидек: "Биз оилани х,аёт давомийлигини таъминлайди-ган, келажак насллар такдирига кучли таъсир курсатадиган тарбия маскани сифатида кабул киламиз. Катталарга хурмат, кичикларга иззат, одамийлик, мех,р-окибат, уз Ватанига, халкига садокатли булиш каби олижаноб фазилатлар айнан оила мух,итида шаклланади"1. Зеро, бо-ланинг келажаги ушбу масканда кандай тарбия олганлиги, унинг тарбиясида ота-онанинг уз бурч ва вазифаларига кандай ёндашганига боFликдир. Шу нуктаи назардан, том маънода-ги соFлом болани, баркамол шахс, комил ин-сонни шакллантиришда оиланинг ижтимоий институт сифатида бажарадиган вазифалари-ни бошка бирон бир тузилманинг зиммасига тулик, юклаб булмайди. Оилада инсон, энг ав-вало, соF-омон вояга етади, яхши хулк намуна-ларини узлаштиради, узида максадга мувофик шахслараро муносабатлар куникмаларини шакллантиради. Шу билан бирга, оила фар-зандларни мустак,ил х,аётга тайёрлашда х,аёт тажрибаларини ургатувчи маскан сифатида бетакрор хизмат килади.

Аммо бугунги глобаллашув даврида, шид-датли замонда фарзандларнинг соF-омон юри-шини таъминлашнинг узигина етарли булмай колди. Замонга хос ва мос юксак маърифатли, бунёдкор, шижоатли авлодни тайёрлаш зару-рати жамият, энг аввало, оила институти зиммасига Fоят катта масъулият юкламокда.

"Хозирги замонда усмирлар онги, рух,ияти-да илгари кузатилмаган кандай узгаришлар руй беряпти, мазкур узгаришлар кандай ха-рактерга эга (ижобийми ёки салбийми), агар-да ножоиз таъсирларга берилаётган ёшлар булса, бунинг сабаблари нимада, ушбу таъ-сирларнинг олдини олиш учун нималарга эъ-тибор каратиш лозим?" деган саволларга жа-воб топиш зарурияти х,ам юзага келди.

1 Каримов И.А. Амалга ошираётган ислох,отларимизни янада чукурлаштириш ва фукаролик жамияти куриш -ёруF келажагимизнинг асосий омилидир. / Узбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримовнинг Узбекистон Республикаси Конституцияси кабул килинганининг 21 йиллигига баFишланган тантанали маросимдаги маъру-заси. // "Халк, сузи", 2013 йил 7 декабрь.

Хозирги кунда купчилик ахборот олиш манбаи сифатида мурожаат киладиган, хаётимизнинг ажралмас таркибий кисмига айланиб улгурган интернет хусусида баъ-зан кишилар бир ёклама фикр юритаётга-нини кузатамиз. Айримлар интернетнинг ижобий томонлари, имкониятларини хаддан ташкари ёклаб, ашаддий тарафдор сифатида уни куллаб-кувватласалар, бошкалар эса фойдаланиш жараёнида инсон оладиган негатив, салбий таъсирларга купрок эътибор каратадилар. Шу уринда таъбир жоиз булса, образли килиб айтганда, интернетни пичокка ухшатган булардик. Чунки пичок жиноятчи-нинг кулида котиллик куроли сифатида на-моён булса, жаррох, ундан инсонлар хаётини саклаб колиш, ошпаз эса кишилар учун таом тайёрлаш, одамларга хизмат килиш максадида фойдаланади. Айни нуктаи назардан, интернетнинг функциялари, вазифалари, имкониятларини туFри англаш ва ундан максадга мувофик фойдаланишни хар бир фукаро удда-лаши лозим, деб уйлаймиз. Баъзи ёшларнинг интернетга муккасидан кетишини эса сабаб эмас, окибат сифатида бахолаган булардик.

Албатта, интернетнинг имкониятлари факат салбий жихатларда акс этибгина колмай, унинг узига хос ижобий томонлари хам мав-жуд. Улар сирасига интернетнинг маълумотга дархол эга булиш, ахборот ва маълумотлар-нинг турфа хиллиги, шахснинг узини намо-ён килишга ёрдам берувчи мулокот имко-ниятининг мавжудлиги, таълим борасидаги имкониятларини курсатиш мумкин. Интернетнинг ижобий томонларини инкор этма-ган холда, унинг энг кам сарф-харажат билан ёшлар орасида самарали деструктив фаолият олиб бориш имконияти мавжудлигини хам таъкидлаш лозим. Хар куни турли ижтимоий тармоклар ("Facebook", "MySpace", "Twitter", "Habbo Hotel", "Friendster", "Tagged.com", "Instagram", "WhatsApp", "GAP", "Linkedin", "Одноклассники", "Мой мир", "Живой журнал", "В контакте", "В кругу друзей", "Ме-нинг оламим", "Синфдош" ва х.к.лар)да мил-лиардлаб инсонлар бир-бирлари билан виртуал мулокотга киришмокдалар, турли сайтларга кирмокдалар, "YouTube" сингари видеохостингларга ташриф буюрмокдалар, хар хил блогларда уз фикрларини баён этиб, бошкаларнинг мулохазалари билан

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 4

танишмокдалар. Ёшларда бузFунчи, деструктив Fояларга карши хали мафкуравий иммунитет тула шаклланмаганлигини, уларнинг эшитган ёки укиган маълумотига жуда тез ишонишини назарда тутсак, бу анча эътибор каратиш зарур булган жараёндир.

Ахборий-психологик хавфсизлик бораси-даги бундай тахдидларга карши курашиш-да, энг аввало, хукукий асосни мустахкамлаш лозим, деб хисоблаймиз. Бу борадаги тахдидлар доим хам мамлакат ичкарисидан чикавермаслигини, уларни четдан туриб таш-киллаштиришга уриниш холлари мавжуд-лигини хам унутмаслик зарур. Шунинг учун хам "СоFлом бола йили" давлат дастурини амалга оширишнинг устувор вазифаларидан бири сифатида болаларни уларнинг онгини бузувчи, жарохатловчи ахборот таъсиридан химоя килиш, оммавий ахборот манбалари-да шафкатсизлик ва зуравонликнинг тарFиб килинишига йул куймасликнинг таъсирчан ташкилий-хукукий механизмларини назарда тутувчи Узбекистон Республикаси конуни лойихасини ишлаб чикиш белгиланган.

Психологлар томонидан хозирги кунда "ахборий-купорувчи омил" деган тушунча ис-теъмолга киритилган. Хакикатан хам интер-нетдан таркатилаётган купорувчилик рухидаги ахборотлар баъзан харбий харакатларни амалга оширгандан хам купрок самара бе-риши мумкин. Хусусан, мазкур ахборотлар-нинг шахсга таъсир килиши мумкин булган жихатлари куйидагиларда намоён булади:

• кишиларнинг ахлокий-психологик хола-тини, дунёкараши, сиёсий нуктаи назари ва эътикодини максадли равишда узгартиришга нисбатан каратилган ахборий босим, хуруж;

• нотулик, атайлаб бузилган, нотуFри маъ-лумот ва ахборотларнинг таркатилиши;

• туFри маълумотнинг кишилар томонидан нотуFри идрок этилишини таъминлашга инти-лиш1.

Ташки мухит ва шахснинг ички дунёси бир-бирига чамбарчас боFлик булиб, кайсидир маънода киши хулк-атвори характерини белгиловчи асосий омилдир. Узини узи ан-глаш жараёнида психологик йуналтирилишга мухтож киши учун ёнида уни танийдиган, унга маслахат берадиган, унинг учун туFри карор

1 Крол Эд. Все об Internet: Руководство и каталог / Пер. с англ. Тимачева С.М. - Киев: BNV, 1995. -С. 19.

кабул кила оладиган инсоннинг булиши мухимдир. Узини узи англашда киши таълим олиш, дунёкарашини кенгайтириш, турли маъ-лумот ва материалларни кабул килиш, янги хаётий тажрибани узлаштириш кобилиятини намоён килади, охир-окибатда тегишли шахс сифатлари шакллантирилиб борилади. Инсон узгаради, трансформациялашади ва бу жара-ённи унинг узи онгли равишда хис этиши, на-зорат килиб бориши зарур.

Ахборий таъсирнинг фойда ёки зара-ри унинг узи эмас, балки курсатиши мумкин булган натижаси билан тавсифланади. Зеро, ахборий таъсир мохияти унинг муайян жара-ёнларни бошкаришга нисбатан имкониятида намоён булади.

Аникланишича, хаёлий оламда куп вакт утказувчилар гипнозга берилувчан шах-слар булишади. Компьютер уйинлари дастурини маълум максадлар асосида, кишини "зомбилаштириш"га хизмат киладиган сузлар воситасида тузиш эса мутахассислар учун му-раккаб иш эмас.

Умуман олганда, назаримизда, усмирлар, ёшларни интернетнинг салбий таъсиридан химоялаш учун бир катор ишларни амалга ошириш зарур.

Энг аввало, меъёрга амал килиш керак, яъни боланинг компьютер олдида утказадиган вактини белгилаб, чегаралаб бериш лозим. Унинг урнига турли бадиий, илмий китоблар-ни укиш, мусика, спорт билан шугулланишга ундаш максадга мувофик. Шифокорларнинг тавсияларига кура, биринчи синф укувчилари кунига 10 дакика, иккинчи-бешинчи синф укувчилари 15 дакикагача компьютерда иш-лашлари мумкин. Урта умумтаълим мактаб-ларининг 6-9-синф укувчилари 20-25 дакикагача, урта махсус, касб-хунар таълими муассасалари талабалари кунига ярим со-атдан бир соатгача компьютер каршисида утиришлари тавсия этилади.

Шу билан бирга, интернетнинг маълум бир сайтлари ва порталларига киришни чегара-ловчи дастурлардан фойдаланиш хам маъкул. Бу ишларни амалга ошириш оркали интернетнинг усмирлар психикасига курсатадиган салбий таъсирини камайтириш мумкин.

Афсуски, маълумотларга караганда хозир дунё буйича инсонлар орасида (катта ёшда-гилар орасида хам, ёшлар, усмирлар, болалар

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 4

орасида хам) тажовузкорлик курсаткичи то-бора ошиб бормокда. Бунинг асосий сабабла-ридан бири эса агрессияни тарFиб килувчи адабиётлар, теле-, радио-, аудио-, видео- ва мультимедиа махсулотлари, интернетдаги ма-териаллар, компьютер уйинларининг купа-йиб бораётганидир. Уларнинг барчаси ин-сонларнинг психик ва психоэмоционал холатига босим килиш, кишиларни зимдан бошкариш, уларга ахборий-психологик таъсир утказишнинг таъсирчан воситаси сифатида намоён булади. Одамларнинг онг ости фаоли-ятига ахборий таъсир утказиш (кимёвий пре-паратлар, лазер-нур мажмуалари, юкори ёки куйи частотали тулкинларни хосил килувчи генераторлар ёрдамида курсатиладиган психотрон таъсирни-ку, куя турайлик) уларда турли психосоматик касалликларнинг ри-вожланишига, танада физиологик ва органик бузилишларнинг кузатилишига, шунингдек, хатто улимгача олиб келадиган вазиятлар-ни яратишга сабаб булиши мумкин. Илмий истилохдаги "зомби"лар, Алишер Навоий бо-бомиз таъбири билан айтганда, "манкуртлар" пайдо булмаслиги учун айни холат, яъни шах-сга бошкаларнинг салбий таъсир утказишига йул куймаслик максадида ахборот истеъмоли маданияти, мафкуравий иммунитетни таркиб топтириш ва ривожлантириш масаласи хануз долзарблигича колмокда. Мисол кидириб узокка бориб утирмайлик, норвегиялик Брей-вик изидан бориб, бегунох инсонлар хаётига касд килаётган, улар хаётига зомин булаётган котилларнинг (Дмитрий Виноградов, Сергей Помазун, Сергей Гордеев, Степан Комаров) Россия Федерациясида хам купайиб бораёт-ганлигини куришимиз мумкин. Энг ачинар-лиси, улар 15-30 ёш оралиFидаги ёшлардир. Шунинг учун, таълим муассасаларида таълим ва тарбияни узвий холда, бирга олиб бориш зарурияти хакида бот-бот гапирилмокда экан, таълим бериш жараёнида максадга мувофик тарбиялаб бориш, тарбиялаш жараёнида таъ-лимга оид маълумотлар, усуллардан уринли фойдаланиш хар доим хам долзарб ахамият касб этиб келган. Таълим муассасалари педа-гогик жамоаларида ошкоралик, хайрихохлик, баFрикенглик, танкидий-тахлилий мушохадага асосланган узаро муносабатлар тизимини йулга куйишга алохида эътибор каратиш ло-зим. Мазкур тизим педагоглар ва талабалар-

ни деструктив Fоялар таъсирига тушишдан саклашда, уларнинг психологик саломатли-гини таъминлашда мухим роль уйнайди. Шу билан бирга таълим муассасаларида ижти-моий фанларни укитиш жараёнида асосий эътиборни талабаларда танкидий тафаккур-нинг ривожлантирилишига, шунингдек уларда ахборот-психологик хавфсизликнинг таъмин-ланганлиги, психологик химоя механизмла-рининг шаклланганлигига каратиш даркор. Амалий психологик ва педагогик фаолият тажрибаси асосида таълим муассасаларига бузFунчи гурухлар мафкураси кириб кели-шининг асосий сабаблари, усул ва восита-ларини тахлил килиш, таълим муассасалари укувчилари ва талабалари уртасида ёт Fоялар психологик манипуляцияси хамда салбий таъ-сирининг олдини олишга каратилган чора-тадбирлар, ижтимоий-психологик дастурлар натижаларини баён этиш мазкур йуналишдаги профилактик ишлар мазмунини бойитишга хизмат килади.

Айникса, ёш даврлари билан боFлик шахс инкироз холатлари мавжудлигини ота-оналар инобатга олишлари, мазкур холатлар усмирлик даврида алохида эътибор талаб килишини билишлари зарур. Чунки инкироз даврида инсон бирон-бир якин кишисининг маслахати, маънавий куллаб-кувватлашига эхтиёж сезади. Агар ёнида шундай кишиси булмаса, унинг фаолиятида салбий хусуси-ятлар, хулк-атворида оFишлар кузатилиши мумкин. Уларда психологик маданият, мафкуравий иммунитет етарли даражада шак-лланган булса, бу жараён салбий асоратсиз кечади. Глобаллашув шароитда фарзандла-римиз тарбиясини виртуал олам ихтиёрига бериб куйиш эса ёмон окибатларга олиб ке-лиши мумкин. Жамиятимизнинг, мамлакати-миз фукароларининг жисмоний, психологик, ахлокий, маънавий, маданий жихатдан соFлом булиши барчамизга боFликлигини эътибордан сокит килмаслигимиз зарур. Бунда эса, албат-та, оила, таълим муассасалари, жамоатчилик, фукаролик институтлари хамкорлиги кучайти-риб борилиши, барча фаол фукаролик пози-циясини эгаллаши мухим ахамиятга эгадир.

Ният, орзуларнинг бекарорлиги, максад-ларнинг ноаниклиги, узга фикрларга нис-батан токатсизлик, шошкалоклик ёш-лик даврида нисбатан купрок учрайдиган

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 4

хусусиятлардандир. Бундай сифатлар усмир ва успиринларнинг отаси-онаси ва ёши улуF инсонлар билан маслахатлашиш, фикрлашиш эмас, балки узига ухшаганларни топишга ин-тилишини кучайтиради. Ёшлар ижтимоий мансублиги ва ёшига кура уларнинг дам олиш, мулокот жараёнидаги эхтиёжларини кондира оладиган гурухларга аъзо буладилар, интер-нетдаги турли ижтимоий тармокларда хам маслакдошлар бирлаша бошлайдилар. Бундай гурухларда узига хос маданий меъёр ва установка (йул-йурик)лар, кадриятлар, "биз" ва "улар" деган психологик карама-каршиликни ифодаловчи тушунчаларга асос булувчи омил-лар шакллана боради. Кейинчалик эса азалий булиб келган "оталар ва болалар" муаммоси вужудга келиши мумкин.

Кузатишларга кура, дастлаб авлодлар ора-сида, яъни "биз" - ёшлар ва "улар" - ёши улуF инсонлар уртасидаги ихтилоф кузга ташла-нади. Бундай карама-каршилик усмир ёки успириннинг алохида мусикани тинглаши, сузлашув жараёнида жаргон ва адабий тил-га хос булмаган турли ибораларни куллаши, сунгги урфдаги кийимларни кийишга интили-шидаги деярли безарар хатти-харакатларида ифодаланади. Бу маълум вактгача ёшлар-нинг катталардан ажралиб туришга нисба-тан хохишидир. Турли объектив ва субъек-тив омиллар ёшлар хатти-харакатини муайян узанга буриши мумкин. Масалан, норасмий уюшма фаолиятининг ижобий йуналганлиги ёшларда ижтимоий жихатдан кабул килинган фаолият куринишларида узларини тула на-моён килишларига шароит яратиши эхтимоли мавжуд. Бирок, салбий характердаги гурухлар таъсирида кейинчалик, ёшларнинг мухолиф-лик хусусияти кучая боради. БузFунчи Fоялар, мафкураларнинг мохирлик билан олиб бори-ладиган тарFиботи хамда ёшлар онгининг тула шаклланмаганлиги, уларнинг маълумот, ахбо-ротни танкидсиз ва тахлилсиз кабул килиши натижасида хатто экстремистик ва сул кай-фиятдаги гурухлар, уюшмалар вужудга келиши мумкин. Экстремистик кайфиятдаги ёш-ларнинг "биз" ва "улар" тушунчалари асосида инсонларни ажратишида энди ёш эмас, балки кишилардаги етакчи кадриятлар асосий урин тутади.

Умуман олганда, фарзандларимизда ахбо-рот истеъмолини шакллантириш жараёни-

да (тарбиянинг бошка куринишларида хам) оилада бола билан ота-она муносабатлари демократик тамойиллар асосига курилгани маъкул, деб хисоблаймиз. Айрим оилалар-да кузатиладиган фарзандга нисбатан хаддан ташкари каттиккуллик, унинг муаммолари, уй-фикрлари, мулохазалари, кизикиш, ин-тилишлари билан хисоблашмаслик, назар-писанд килмаслик, авторитар муомала бола-нинг индивидуал-психологик хусусиятларидан келиб чикиб, лапашанг, буш, узгалар етовига тушиб кетаверадиган, мустакил фикри йук одам булиб шаклланишига ёхуд ужар, золим, кек саклайдиган, касоскор, муаммолари учун бошкаларни айбдор билиб, хаммадан уч олишга харакат киладиган инсон сифати-да вояга етишига олиб келиши мумкин. Фар-занди нимани хохласа, шуни дархол мухайё киладиган, уни папалаб устириб, кунглига карайдиган, узи хар канча кийналса-да, бар-ча юк, ташвишни зиммасига оладиган, атро-фида гиргиттон булиб, парвонадай айланади-ган ёки уни каровсиз, назоратсиз колдириб, факат моддий, иктисодий эхтиёжларини тула кондириб турадиган ота-оналар хам борки, уларнинг болалари купинча ута худбин, уз манфаатидан бошка хеч нарсани тан олмай-диган, баъзан эса ижтимоий хавфли шахслар булиб етишадилар. Шундай экан, фарзанд-ларга эътиборли булиш, улар келажаги учун масъуллигини англаб, мамлакат тараккиёти, ривожи учун хизмат киладиган баркамол шахслар, етук мутахассисларни етиштириш-га харакат килиш хар бир ота-онанинг бурчи булмоFи зарур.

Хуллас, бугунги кунда ёшларни турли ёт Fоялар, виртуал оламнинг салбий таъсирла-ридан химоялаш эътиборга молик, давлат си-ёсати даражасидаги масала эканлигидан ке-либ чикиб, бу йуналишдаги ишларни сусай-тирмаслик, уларни изчил ва тизимли олиб бо-риш, ёшларни ватанпарварлик рухида тарби-ялаш, уларда мафкуравий иммунитетни, ахбо-рот истеъмоли маданиятини шакллантириш кенг илмий жамоатчилик, ота-оналар ва хар бир онгли фукаро олдида турган долзарб ва-зифалардан бири хисобланади.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 4

50 ПЕДАГОГИК ПСИХОЛОГИЯ / ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ ПСИХОЛОГИЯ ч___/

Адабиётлар:

1. Каримов И.А. Юксак маънавият - енгилмас куч. - Т.: "Маънавият", 2008.

2. Амалга ошираётган ислох,отларимизни янада чукурлаштириш ва фукаролик жамияти куриш - ёруг келажагимизнинг асосий омилидир. / Узбекистан Республи-каси Президенти И.А.Каримовнинг Узбекистан Республикаси Конституцияси кабул килинганининг 21 йиллигига баFишланган тантанали маросимдаги маърузаси. // "Халк сузи", 2013 йил 7 декабрь.

3. Аронсон Э., Пратканис Э.Р. Эпоха пропаганды: Механизмы убеждения, повседневное использование и злоупотребление. - СПб.: "Прайм-ЕВРОЗНАК", 2003.

4. Куликов А.В. Психическое воздействие. Взаимодействие и самовоздействие: история, теория, проблемы. // Психическое воздействие на личность и группу: Межвузовский сборник научных трудов. - Иваново: Изд-во Ивановского государственного университета, 1989.

5. Почепцов Г.Г. Информационные войны. - М.: "Рефл-бук", К.: "Ваклер", 2001.

6. Скородумов А.А. Социально-психологический анализ дезадаптации личности (на примере современных внеконфессиональных течений). Диссертация на соискание ученой степени кандидата психологических наук. - СПб., 1997.

7. "Укув-тарбия ишлари самарадорлигини оширишда таълим муассасаларининг х,амкорлигини модернизациялаш" мавзусидаги республика илмий анжумани матери-аллари туплами. - Т. 2012. -32-34-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 4

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.