Научная статья на тему 'ЁШ ТАЭКВОНДОЧИЛАРНИНГ ТЕХНИК-ТАКТИК ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА МУСОБАҚАЛАР БЕЛЛАШУВИ ТАҲЛИЛИНИНГ АҲАМИЯТИ'

ЁШ ТАЭКВОНДОЧИЛАРНИНГ ТЕХНИК-ТАКТИК ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА МУСОБАҚАЛАР БЕЛЛАШУВИ ТАҲЛИЛИНИНГ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
33
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЗАМОНАВИЙ ТАЭКВОНДО / ТАҲЛИЛ / ФАОЛ ҲАРАКАТ / ЎСМИРЛАР / МУСОБАқАЛАР / ТАДқИқОТЛАР

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Пўлатов Л.А.

Мақолада таэквондочиларнинг мусобақа беллашувининг вақт структураси таҳлили маълумотлари кўриб чиқилган. Мақолада рақибнинг ҳаракатлари ҳақидаги тезкор маълумотлар асосида, техник тайёргарлик усулларини ишлаб чиқиш учун фаол ва пассив ҳаракатларнинг вақт оралиқлари давомийлигини аниқлаш зарурлиги очиб берилган.В статье рассмотрены данные анализа временной структуры поединка таэквондо. В статье выявлена необходимость выявить длительность интервалов времени активных и пассивных действий, для построения методики технической подготовки на основе оперативной информации о действиях соперника.The article considers the data of the analysis of the time structure of the taekwondo duel. The article reveals the need to identify the duration of time intervals of active and passive actions, in order to build a technique of technical training based on operational information about the actions of the opponent.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЁШ ТАЭКВОНДОЧИЛАРНИНГ ТЕХНИК-ТАКТИК ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА МУСОБАҚАЛАР БЕЛЛАШУВИ ТАҲЛИЛИНИНГ АҲАМИЯТИ»

Спорт машFулотлари: техника, тактика, усулият

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

УУК (УДК, ЦОС): 796.093: 015.31:8

Укитувчи Л.А. ПУЛАТОВ1

1Мирзо Улугбек номидаги Узбекистон Миллий университети, Тошкент шахри, Узбекистон

Муаллиф билан богланиш учун:

uzb-laziz-1990@mail.ru

ЁШ ТАЭКВОНДОЧИЛАРНИНГ ТЕХНИК-ТАКТИК ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА МУСОБА^АЛАР БЕЛЛАШУВИ ТАХДИЛИНИНГ АХДМИЯТИ

Аннотация

Annotation

см о см

го га t

0 Q. W

1

В статье рассмотрены данные анализа временной структуры поединка таэквондо. В работе излагается необходимость выявления длительности интервалов времени активных и пассивных действий. На основании использования методики технической подготовки расскрывается оперативная информация о действиях соперника.

Ключевые слова: современный таэквондо, анализ, активные действия, подростки, соревнования, финал, изучения.

Долзарблиги. Замановий таэквондода беллашув, бир томондан харакат амалларининг юкори харакат -чанлиги, иккинчи томондан уларнинг бир хиллиги билан ифодаланади. Ушбу холат шуни такозо этади-ки, беллашувда хужум пайтида бир зумга ушланиб колиш, тайёргарлик харакатларида тухталиш ва кечикиш пайдо булган вазиятларда ракибдан илгари-рок харакат килишга каратилиниши энг асосий вази-фаларга айланади. Таэквондо коидаларига электрон нимчанинг жорий этиш билан беллашувнинг янада харакатчан ва тамошабоп утишини рагбатланланти-рувчи узгартиришлар киритила бошланди. Мусобака майдончаси улчамларининг кичрайтирилиши, шу-нингдек, норасмий мусобакаларда раундлар сонини 3 дан 2 раундгача кискартирилиши спортчиларни купрок харакатланишга ва фаол жанговор харакат-ларсиз тик туришда вактни кам утказишга мажбур килди [1].

Таэквондо беллашувуни фаол ва суст харакатлар кетма-кетлиги сифатида тасаввур килиш мумкин. Оёк ёки куллар оркали бериладиган зарбалар билан боглик булган хар кандай харакатлар фаол, манёвр олиб бориш, зарбаларни тусиш, шунингдек, техник сабабларга кура турли хил тухтатишлар (видео так-рор, хакамлар кенгашуви ва х.к) суст харакатларга киради.

Тадкикотнинг максади. 12-14 ёшли таэквон-дочиларнинг мусобака фаолияти тахлили асосида техник-тактик тайёргарлигини такомиллаштириш.

Тадкикот натижалари ва унинг мухокамаси. Тадкикот масалани тадкик килиш мухимлиги шу-нингдек, ракиб харакатлари тугрисида тезкор ахборат асосида техник тайёргарлик услубиятини тузиш учун фаол ва суст харакатлар вакти орасининг давомийли-

Маколада таэквондочиларнинг мусобака беллашувида вакт структураси тахлили маълумот-лари куриб чикилган. Маколада ракибнинг харакатлари хакидаги тезкор маълумотлар асосида, техник тайёргарлик усулларини ишлаб чикиш учун фаол ва суст харакатларнинг вакт ораликлари давомийлигини аниклаш зарурлиги очиб берилган.

Калит сузлар: замонавий таэквондо, таллия, фаол царакат, усмирлар, мусобацалар, финал, тадцицотлар.

The article considers the data of the analysis of the time structure of the taekwondo duel. The article reveals the need to identify the duration of time intervals of active and passive actions, in order to build a technique of technical training based on operational information about the actions of the opponent. Key words: modern taekwondo, analysis, active action, teenagers, competitions, finals, studies.

гини аниклаш зарур. Дастлабки боскичда усмирлар-нинг жами 88 та беллашуви, финал боскичида эса 68 та беллашув тахлил килинди.

Биринчи раунднинг вакт тузилмаси тахлили. Дастлабки беллашувларнинг биринчи раундида усмир-ларда фаол эпизодлар сони 27,5 ни ташкил этади. Финал боскичида уларда фаол харакатлар эпизодининг 25,1 гача камайтириш кузатилди. Мусобакаларнинг финал кисмида суст харакатлар эпизодлари сони анча камайганлиги ку-затилади-18,6. Фаол харакатларнинг умумий вакти мусобакаларнинг дастлабки боскичида анча юкори-90,8 с. Суст харакатлар вакти усмирларнинг саралаш беллашувларида 35,6 с.ни финал беллашувларида 57,6 с.ни ташкил килади.

Суст харакатлар хам узининг энг минимал чега-расида бир-биридан жуда фарк килмайди, уларнинг тебраниши мусобакаларнинг турли боскичларида иккала ёш гурухида утган турт сонияни ташкил этади (0,9дан 1,3 с.гача). Мусобакаларнинг дастлабки кисмида усмирларда фаол харакатлар вактининг максимал чегараси 14,3 с.ни ташкил этади. Ушбу вакт ораликлари мусобакаларнинг финал кисмига якин 10,7 с.гача кискаради. Айтиш жоизки, бу вакт "клинч холати"да ракибни итариш ва зарба беришга уриниш фаол кураш олиб боришини уз ичига олади. Суст харакатларнинг максимал вакти фаол харакатлар вактига нисбатан 15-18%га камрок; дастлабки боскичда -10,3 с, финал кисмида -12,2 с максимал суст харакатларнинг уртача курсаткичлари маълу-мотлари катта чегарада, яъни 8 с.дан 50-60 сония атрофида узгартириши аникланди. Узок давом этувчи танаффуслар купрок реферелар томонидан видео тасвирларни кайти куриш билан боглик. Усмирларда дастлабки беллашувларда битта фаол харакатлар эпизодининг уртача вакти 3,4 с.ни ташкил килади. Финал

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

беллашувларида усмирлар уз фаоллигини 2,8 с.гача пасайтиради. Дастлабки боскичда суст эпизодлари-нинг уртача вакти 1,7 с.ни, мусобакаларнинг финал кисмида эса 3,1 с.ни ташкил этади.

Иккинчи раунднинг вакт тузилмаси тахлили. Иккинчи раундда усмирларнинг дастлабки беллашувларида фаол эпизодларнинг сони 27,8 ни ташкил килади. Финал боскичларида фаол эпизодларнинг 26,2 гача камайиши кузатилади. Дастлабки боскичда суст эпизодлар сони 23,5 ни ташкил этади. Мусобака-ларни финал кисмида суст эпизодлар сонини 21,2 гача камайтириш кузатилди. Дастлабки боскичда фаол харакатларнинг умумий вакти 77,7 с.ни ташкил этади. Мусобакаларнинг финал кисмида фаол харакатлар вакти 10% га тушиб кетади, бу 70,3 с.ни ташкил килади. Саралаш беллашувларида усмирларнинг фаол харакатлари вакти 43,3 с.ни, финал кисмида 55,4 с.ни ташкил этади. Усмирларнинг дастабки ва финал беллашувларидаги фаол харакатларнинг минимал вакти 0,9-1,0 с атрофида узгариб туради. Усмирларда мусобакаларнинг дастлабки кисмида фаол харакатларнинг максимал чегараси 15,4 с.ни ташкил этади. Ушбу вакт ораликлари мусобакаларнинг финал кисмига якин 11,4 с.гача кискаради. Суст харакатларнинг максимал вакти дастлабки боскичда 16, 4 с.гача ошади. Финал кисмида усмирларда

17.4 с.гача етади. Битта фаол харакатларнинг уртача вакти дастлабки беллашувларда 2,8 с.ни ташкил этади. Усмирлар финал беллашувларида уз фаоллигини 2,7 с.гача бироз пасайтиради. Дастлабки боскичда уларда суст эпизодларнинг уртача вакти 1,8 с.ни ташкил килади.

Учинчи раунднинг вакт тузилмаси тахлили. Учинчи раундда усмирларда дастлабки боскичда фаол эпизодлар сони 29,5 ни ташкил этади. Мусо-бакаларнинг финал кисмида усмирлар уз фаоллигини

25.5 та эпизодга камайтиришади. Уларда дастлабки боскичда суст эпизодлар сони 24,3 ни ташкил этади. Мусобакалрнинг финал кисмида суст эпизодлар со-нини 22,1 гача камайтириш кузатилади. Фаол харакат-ларнинг умумий вакти мусобакаларнинг дастлабки боскичида юкорирок булиб, 93,8 с.ни ташкил этади.

Мусобакаларнинг финал кисмида усмирларда фаол харакатлар вакти 86,7с.гача камаяди. Саралаш беллашувларида усмирларнинг суст харакатлари вакти 44,6 с.ни, финал кисмида 56,4 с.ни ташкил этади. Усмирларда мусобакаларнинг дастлабки кисмида фаол харакатлар максимал чегараси 13,4 с.ни ташкил килади. Ушбу вакт ораликлари мусобакаларнинг финал кисмига якин 9,7 с.гача кискаради. Усмирларда дастлабки боскичда суст харакатларнинг максимал вакти 17,3 с.гача камаяди. Финал кисмида усмирларда 18,2 с.гача етади. Усмирларда дастлабки беллашув-ларда битта фаол харакатлар эпизодларнинг уртача вакти 3,2 с.ни ташкил этади. Финал беллашувларида усмирлар уз фаоллигини 3,2 с.гача бироз оширадилар. Усмирларда дастлабки боскичда суст эпизодларнинг уртача вакти 1,8 с.ни ташкил этади.

Юкоридагилардан келиб чикиб, шундай хулоса килиш мумкинки, таэквондо беллашувининг вакт ту-

зилмасини тахлил килиш фаол харакатлар сони, фаол харакатларнинг умумий вакти, битта суст харакатлар эпизодининг максимал вакти каби курсаткичлар ошишини аниклаб берди. Битта фаол харакатлар эпи-зодининг максимал вакти; фаолликнинг уртача вакти курсаткичлари пасаяди. Крлган курсаткичлар эса у ёки бу томонга бироз узгаради. Мусобакаларнинг финал кисмида барча курсаткичларнинг пасайиши кузатилади. Бу спортчиларнинг юкори даражадаги эхтиёткорлиги ва функсионал фаолликнинг пасайиши билан боглик.

Ундан ташкари таэквондода голибни аниклаш учун харакат реакцияси вакти катта ахамиятга эга. Амалиётда аникланишича, ракиб харакатларига уз вактида аник реакция кила оладиган спортчи купрок устунликка эга булади. Таэквондода беллашув мувафаккиятини аниклаб берувчи куйидаги омил-лар мавжуд [2]. Уларга оддий сенсомотор реакция (ОСР), мураккаб сенсомотор реакция (МСР), хара-катланаётган объектларга нисбатан реакция (Х.ОР), харакатланаётган объектга нисбатан антиципацивий реакция (Х.ОАР), вакт ораликларини сезиш киради. Спорт фонида турли малакага эга таэквондочиларда оёклар харакат рекцияси компопентларини улчашга каратилган тадкикотлар етарлича мавжуд. Аксарият тадкикотлар махсус мослама тугмачасини кулда бо-сиш оркали реакцияни улчашга каратилган булиб, тугмачани оёкда босиш ёрдамида реакция килишни ёритиб берувчи тадкикотлар ута озчиликни ташкил килади.

Айни пайтда кул ва оёк харакатлари реакцияси механизмлари орасида катта фарк борлигини курса-тувчи маълумотлар мавжуд [3]. Таэквондода оёклар билан ишлаш харакатларнинг асоси булиб, шу сабабли ностандарт, яъни махсус мослаштирилган жараёнларда хар хил турдаги харакатлар реакциялари даражасини улчашга уриниб курдик. Реакциянинг хар бир таркибини алохида текшириш ракиб хара-катлари тугрисидаги тезкор ахборот асосида техник тайёргарликни ривожлантириш услубиятини тузиш учун зарур. Биз тадкикотни антропометрик улчамлар ва спорт тайёргарлиги, нисбатан бир-бирига якин даражадаги 12-14 ёшдаги таэквондочилар билан утказдик. Биринчи гурухда III ва II усмирлар спорт тоифасига эга эга таэквондочилар (n=28) жамланди.

Иккинчи гурухда I усмирлар спорт тоифасига эга ва спорт усталигига номзод (СУН) таэквондочилар киритилди (n=15). Учинчи гурух спорт усталаридан (СУ) ташкил топди (n=8). Улчашлар натижалари 1-жадвалда берилган.

1-жадвал

Турли малакага эга таэквондочиларда оё^ларнинг сенсомотр Реакцияси

Реакция I гурух, n=28 (III ва II с.т) х+т II гурух, n=15 (I с.т ва СУН) х+т III гурух, n=8 (СУ) х+т

ОСР+(мс) 300,3±10,1 223,5±8,1 198,3±6,5

МСР+(мс) 407,1±10,3 332,5±8,3 287,9±7,4

^ОР+(ха-то,мс) 3,0±2,8 1,6±2,0 1,03±1,40

ХОАР+(-хато,мс) 6,5±4,6 3,1±3,2 1,34±2,76

Изо^: ОСР-оддий сенсомотор реакция; МСР- мураккаб сенсомотор рекция;

СМ О

см

го та t

0 Q. W

1

с го

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

см о см

го га

0

ю

1

ХОР- харакатланаётган объектга нисбатан реакция;

ХОАР- ^арактланаётган объектга нисбатан антицинациявий реакция;

СУН- спорт усталигига намзод;

СУ- спорт устаси; п-гуруадаги киши сони; х-уртача сайланган м- уртача сайланма хатоси. СТ-спорт тоифаси

Турли малакага эга ёш таэквондочиларда оёклар-нинг харакат реакциясини текшириш барча туртта курсаткичларда спорт малакаси даражаси ошиши билан реакция килиш вактининг ишончли ка-майишини курсатди. I гурух спортчилари (III ва II с.т) оддий харакат реакцияси тестида уртача 300^ 10,1 мс натижа курсатишди, харакатланаётган объектга нисбатан реакцияни улчашда уртача хато 3 дан 2,8 мс.ни, куриш назоратисиз харакатланаётган объектга нисбатан реакция вакти 6,5+4,6 мс.ни ташкил килди. II гурух спортчилари (I с.т ва СУН) оддий харакат реакцияси тестида уртача 223,5+8,1 мс натижа курсатишди, мураккаб харакат реакцияси вакти 332,5+8,3 мс.ни ташкил этди, харакатланаётган объектга нисбатан реакцияни улчашда уртача хато 2,0 мс.ни, куриш назоратисиз харакатланаётган объектга нисбатан реакция вакти 3,Н 3,2 мс.ни ташкил килди. III гурух спортчилари (СУ) оддий харакат реакцияси тестдида уртача 198^ 6,5 мс на-тижа курсатишди, мураккаб харакат реакцияси вакти 287,9+7,4 мс, харакатланаётган объектга нисбатан реакцияси улчашда уртача хато 1,03+1,4 мс, куриш назоратисиз харакатланаётган объектга нисбатан реакция вакти 1,34+2,76 мс.ни ташкил килди.

"Вактни хис этиш" ёки "пайтни сезиш" таэк-вондочилар учун энг мухим кобилиятлардан бири хисобланади, у спортчига уз вактида хужум ва карши хужум зарбаларини беришга имкон яратади. Ушбу кобилият харакат килишга ундаш ва ёлгон хара-катларни бажариш каби тактик узаро харакатларни бажариш каби тактик узаро харакатларда намоён булди. Бундай амалларни бажаришдан бошлаб то аник мулжал килинган зарбани бериш пайтигача маълум бир вакт ичида пайт пойлаш зарур булади. Ушбу пайт пойлаш вакти улчамини англай олиш "вактни хис этиш"нинг намоён булиши хисобланади [3]. Юкори малакали таэквондочилар беллашувларни тахлили шуни аниклаш имконини бердики, алдамчи (ёки харакат килишга ундовчи) харакатдан хакикий хужум зарбасигача булган вакт оралиги 0, сон.дан 1 сония атрофида узгариб туради. "Вактни хис этиш" кобилиятини текширишда синалувчиларга туртта ораликни улчаш таклиф килинди. Барча улчашлар хар хил спорт тайёргарлигига эга 12-14 ёшдаги таэ-квондочиларда утказилди.

Биринчи гурухда III ва II спорт тофасига эга таэквондочилар жамланди (п=28). Иккинчи гурухга I с.т ва СУН малакасига эга спортчилар киритилди (п=15). Учинчи гурух спорт усталаридан ташкил топди (п=8). Уртача хато вакти купрок ёки камрок томонга хисоб-ланди. Улчашлар натижалари 2-жадвалда берилган.

2-жадвал

Турли спорт малакасига эга таэквондочиларда ва^т микроцикларини ^ис этишининг намоён булиши

Ишчи холат Олдиндаги 0,3 81,79 41,27 40,20

0,5 121,79 114,13 112,38

0,8 147,43 120,07 104,47

162,46 156,73 114,87

Оркадаги 0,3 62,75 54,33 48,87

0,5 117,04 80,07 77,47

0,8 171,64 127,80 125,67

170,89 159,40 144,67

Ишчи булмаган холат Олдиндаги 0,3 86,57 44,13 41,23

0,5 125,87 119,2 118,6

0,8 153,2 125,6 114,3

178,6 167,8 123,4

Оркадаги 0,3 72,44 64,23 53,45

0,5 132,45 121,33 123,4

0,8 159,45 134,5 127,6

181,22 173,23 129,5

Жангавор Оёк Вакт ора- Iгурух, п=28 II гурух п=15 (I ва III гурух,

тик туриш лиги, сония (Ш ва II) СУН) (хато,мс) п=8(СУ)

Изо^: п-сайланма ^ажми.

Вакт ораликларини улчаш кобилиятини тахлил килиш шуни курсатадики, спорт малакасига боглик холда хато вакти камаяди.

Юкори малакали спортчилар вакт ораликларини улчашда камрок хатога йул куядилар. Улчанадиган вакт ошиши билан хатолар вактини ортиши аниклан-ган. Улчам керак булган вакт оралиги канча купрок булса, спортчилар томонидан йул куйиладиган хато вакти шунча куп булади, бунда ушбу конуният спорт малакасига боглик эмас. Хато вакти барча учта гурухда хам ортади. Спортчи кандай тик туриш (ишчи, ишчи булмаган) холатида турганлиги ва улчаш кайси оёкда амалга оширилаётганлигига караб хато вакти буйича ишончли фарклар аникланмади. I гурухда уртача хато вакти 0,3 с улчанганда 72,3 мс ни, 0,5 с улчанганда 124,3 мс.ни, 0,8 с улчанганда 157,9 мс ни, 1 сония оралик билан улчанганда 173,3 мс.ни ташкил килди. II гурухда уртача хато вакти 0,3 с улчанганда 51,0 мс.ни, 0,5 с улчанганда 105,2 мс, 0,8 с оралик билан улчанганда 127,0 мс ни, 1сек оралик билан улчанганда 164,3 мс ни ташкил килди. III гурухда уртача хато вакти 0,3 с улчанганда 47, 5 мс.ни, 0,5 с улчанганда уртача хато 104,4 мс.ни, 0,8 с оралик билан улчанганда 118,0 мс ни, 1 сония оралик билан улчанганда 128,1 мс.ни ташкил этди.

Хулоса. Юкоридаги фикрлардан келиб чикиб, шундай хулоса килиш мумкинки, таэквондодаги беллашувнинг вакт тузилмаси тахлили фаол харакат-лар сони, фаол харакатларнинг умумий вакти, битта эпизоддаги суст харакатларнинг максимал вакти каби курсаткичларнинг ошиши, битта эпизоддаги фаол харакатларнинг максимал вакти, фаолликнинг уртача вакти каби курсаткичларнинг пасайишини аниклаш имконини берди. Колган курсаткичлар куп ёки кам томонга бироз узгариши аникланди. Мусобакалар-нинг финал боскичида барча курсаткичларнинг пасайиши кайд килинди. Бу вазиятни, спортчилар-даги юкори эхтиёткорлик ва уларнинг функционал фаоллигининг пасайиши билан тушинтириш мумкин. Ундан ташкари, вакт ораликларини улчаш кобилият-ларини тахлил килиш шуни курсатадики, хато вакт спорт малакасига караб камаяди. Юкори малакали спортчилар вакт ораликларини улчашда камрок ха-тога йул куйишга хосдир. Улчанаётган вакт оралиги ортиши билан хато вактининг ортиши аникланади.

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

Улчаш лозим булган вакт оралиги канча куп булса, спортчилар томонидан йул куйиладиган хато вакти шунча куп булади, боз устига ушбу конуният спорт малакасига боглик булмайди.

Адабиётлар:

1. Чой, С.М. Тхэквондо. Основы олимпийского спарринга / Сунг Mo Чой. - Ростов-на-Дону: Изд-во «Феникс», 2002. - 320 с.

2. Ripoll, H. Analysis of information processing, decision making, and visual strategies in complexproblem solving sport situations / H. Ripoll // Human Movement Science. - 2005. - № 14. - р. 325-349.Manfred, V. Reacthion time in taekwondo / Vieten Manfred // Sports Biomechanics. - 2007. - p. 293-296.

3. Плотников, А.О. Пути повышения объема внимания юных тхэквондистов в условиях спортивного поединка [Электронный ресурс] / А.О. Плотников // Современные проблемы науки и образования. - 2018. - № 2. - Режим доступа http://science-education.ru/ru/article/view?id=27439 (дата обращения 12.03.2018).

УУК (УДК, UDC): 796.01: 159.9:422.1

Укитувчи

F.C. ХУЖАМКЕЛДИЕВ1

1Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университета, Чирчик шахри, Узбекистон

УРТА МАСОФАГА ЮГУРУВЧИ rï"™^ СПОРТЧИААРНИНГ МУСОБАКД ОАДИ

ДАВРИДА ПСИХОЛОГИК ТАЙЁРГАРЛИГИНИ УРНИ ВА АДАМИЯТИ

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Аннотация

Annotation

В данной статье были затронуты роль и значение психологической подготовки легкоатлетов бегущих на средние дистанции, в предсоревновательном периоде. В работе была широко освещена в сравнительном анализе результаты критериев оценки восприятия дистанции и времени спортсменов.

Ключевые слова: спортивные результаты, передовые зарубежные эксперименты, технико-тактические действия, бегуны на средние дистанции, условия моделирования.

Спортчилар узини бошкара олишга эришиш учун турли мавкега эга мусобакаларда мунтазам катнашиш ва уз устида катъият билан машгулот уташга интила-дилар. Бу эса спортчидан уз имкониятларини руёбга чикариш буйича доимий равишда тайёргалик куриб боришни талаб этади.

Хорижий олимлардан А.В. Алексеев ва А.В. Родионовлар спортчини узи ва ракиблари техник-тактик тайёргарлигини тахлил килишга, тугри ва хато бажарилган харакатни аник фарклашга, техника ва тактикани такомиллаштиришнинг замонавий йулларини куриб чикиш баробарида психологик тайёргарликка эътибор каратиб бориш зарурлигини курсатади [4,6,7].

Психологик тайёргарликсиз юкори спорт натижа-ларига эришиш мураккаб, бу эса спорт тайёргарли-гида катта ахамият касб этиб, спортчининг мусобака фаолиятида самарали иштирок этиш имкониятларини кенгайтиради, узига булган ишонч, мардлик, жа-сурлик, ватанпарварлик хиссиётларини юксалтириб боради. Хориж давлатларининг юкори малакали спортчиларида тадкикот утказилганда старт олди режалаштирилган натижаси ва амалда курсатилган натижалар орасида деярли фарк йуклиги аникланган. Республикамизда эса урта масофага югурувчилар

Ушбу мак,олада урта масофага югурувчи спортчиларнинг мусобака олди тайёргарлик даврида психологик тайёргарликни урни ва ах,амияти буйича тухталиб утилган. Бунда спортчиларни масофани ва вак,тни х,ис к,илиш буйича биз томонимиздан ишлаб чик,илган бах,олаш мезони орк,али уларнинг натижаларини к,иёсий тахлили кенг ёритилиб берилган.

Калит сузлар: спорт натижалари, илрор хорижий тажрибалар, техник-тактик харакатлар, урта масофага югурувчилар, моделловчи шароитлар.

In this article, the role and importance of psychological training in the pre-competition period of training of athletes running at middle distances were discussed. The Bund was widely covered in the comparative analysis of their results using the evaluation criteria developed by us in terms of the perception of the distance and time of athletes.

Key words: sports results, advanced foreign experiments, technical-tactical actions, mid-range runners, modelling conditions.

мусобакалардаги натижалари узлари кутгандек нати-жага эриша олмаяпти. Мураббий ва спортчи уйлаган психологик тайёргарликни амалда куллаш долзарб муаммолардан хисобланиб келинмокда.

Тадцицот максади. Урта масофага югурувчи спортчиларнинг мусобакаолди тайёргарлик даврида узини узи бахолашда психологик тайёргарлигини ривожлантириш асосида мусобакаларга тайёрлаш самарадорлиги.

Тадкикот вазифалари. Урта масофага югу-рувчиларни узини узи бахолаш оркали психологик тайёргарлигини аниклаш;

- урта масофага югурувчиларни психологик тайёргарлигини вактни хис килиш буйича бахолаш мезонини ишлаб чикиш;

- ишлаб чикилган бахолаш мезони буйича тадкикот давомида тажрибада синаб куриш ва асос-лаш.

Муайян мусобакаларга психологик тайёргарлик мусобакага тайёргарлик даврида мусобака олдидан ва унинг давомидаги бевосита тайёргарлик турларига булинади.

Мусобакаолди психологик тайёргарлик куйида-гиларни назарда тутади:

- булажак беллашувлар шароити ва асосий раки-

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.